کره‌جنوبی در اقدامی مبتنی بر فرآیند ساز وکارهای شورای امنیت، قبل از بازگرداندن تحریم‌ها، پیش‌نویس قطعنامه‌ای در شورای امنیت سازمان ملل را نهایی کرد که براساس آن تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی به‌طور دائم لغو می‌شود. به‌نظر نمی‌رسد این قطعنامه تصویب شود.
یک افسر مهاجرت در فرودگاه خمینی تهران، به شرط ناشناس‌ماندن، به ایران‌اینترنشنال گفت: «پیش از جنگ، بیشتر سفرهایی که مدیریت می‌کردیم توریستی بود. اما از زمان جنگ ۱۲ روزه در خرداد، خروج‌ها چند برابر شده است و بسیاری از کسانی که رفته‌اند، هنوز پس از یک یا دو ماه بازنگشته‌اند؛ آنها تصمیم گرفته‌اند دیگر بازنگردند.»
به گفته او، این بار فقط جوانان نیستند که می‌روند؛ افراد میانسال و حتی سالمندان نیز برای در امان ماندن از تهدیدهای مستقیم و غیرمستقیم جنگ کشور را ترک کرده‌اند.
زندگی زیر سایه ترس
پژمان، ۴۶ ساله، طراح دورکار آزاد، به ایران‌اینترنشنال گفت که پس از دو سال زندگی در تفلیس گرجستان به تهران بازگشته و زندگی تازه‌ای ساخته بود؛ درآمدی حدود سه هزار دلار در ماه داشت، آپارتمان بزرگی اجاره کرده و مبلمان و خودرویی خریده بود. اما جنگ با اسرائیل همه چیز را تغییر داد.
او گفت: «این جنگ مرا مجبور کرد تهران را ترک کنم و از خانواده همسرم بخواهم همه چیز را بفروشند و پولش را برایم بفرستند. نمی‌توانم برگردم چون ممکن است مقامات مرا به خاطر کار با شرکت‌های خارجی بازداشت کنند.»
پژمان از دامنه گسترده بازداشت‌ها و اعدام‌ها سخن گفت: «پس از جنگ با اسرائیل، بیش از ۲۰ هزار نفر عمدتا به اتهام همکاری با کشورهای متخاصم یا جاسوسی برای اسرائیل بازداشت شده‌اند.»
او افزود: «برای آنها مهم نیست که شما آزادکاری قانونمند باشید و هیچ ارتباط سیاسی نداشته باشید. یکی از دوستانم بازداشت و به جاسوسی متهم شد. به او گفتند اجازه نداری با شرکت‌های آمریکایی کار کنی.»
همسر پژمان نیز درباره خروج پرشتابشان به ایران‌اینترنشنال گفت: «ماشین را فروختیم، وسایل خانه را فروختیم، همه چیز را فروختیم. هیچ راه دیگری نبود. با هر زنگ در می‌لرزیدیم که مبادا ماموران آمده باشند شوهرم را بازداشت کنند.»
این خانواده اکنون در ترکیه و در انتظار یافتن راهی برای رفتن به آلمان به سر‌می‌برد.
قطعی برق و مشاغل از دست رفته
بهروز، ۵۱ ساله، مترجم آنلاین در تهران، گفت که قطعی‌های روزانه برق و اینترنت، درآمدش از کار با شرکت‌های زبان‌محور بریتانیایی و آمریکایی را نابود کرده است.
او به ایران‌اینترنشنال گفت: «شش ماه پیش روزی پنج تا شش ساعت برای مهاجران و بیماران در بیمارستان‌ها، دادگاه‌ها و خدمات اجتماعی در خارج ترجمه می‌کردم. قطعی برق این را به سه تا چهار ساعت کاهش داد. از زمان جنگ، محدودیت اینترنت هم به آن اضافه شد و حالا به سختی روزی یک یا دو ساعت کار می‌کنم.»
او و خانواده‌اش در حال آماده‌سازی برای فروش آپارتمان خود جهت تامین هزینه‌های مهاجرت از ایران هستند.
بهروز گفت: «باید به جایی امن با اینترنت پایدار بروم. بیشتر شرکت‌هایی که با آنها کار می‌کنم آمریکایی هستند و ممکن است به اتهام همکاری با کشورهای متخاصم بازداشت شوم.»
همسرش برنامه‌ای ناخواسته را توضیح داد: «به یک کشور بدون ویزا مثل ترکیه، ارمنستان یا حتی قطر می‌رویم و سپس پرونده مهاجرتی تشکیل می‌دهیم. این مهاجرتی نبود که می‌خواستیم. این حکومت ما را مجبور کرد.»
او تفاوت درآمدها را چنین شرح داد: «اینجا ۲۰۰ تا ۳۰۰ دلار در ماه می‌دهند. وقتی شوهرم بالاخره کار دورکاری پیدا کرد که ده برابر این رقم می‌داد، روحانیون نگذاشتند زندگی کنیم.»
به گفته او، دلیل محدودیت‌های اینترنتی ترس حاکمیت است: «آنها اینترنت را محدود می‌کنند چون از سرنگونی می‌ترسند. آنها از همه‌چیز و همه‌کس می‌ترسند و مردم را قربانی می‌کنند تا در قدرت بمانند.»
خروجی بی‌بازگشت
از کانترهای فرودگاه تا خانه‌هایی که با عجله تخلیه میشوند، مصاحبه‌شوندگان از شکافی قطعی در زندگی خود سخن گفتند؛ آنها به سفری کوتاه نمی‌روند بلکه می‌خواهند برای همیشه ایران را ترک کنند. برای خانواده پژمان، ترس از بازداشت دلیل اصلی بود و برای خانواده بهروز، معیشتی که زیر بار قطعی برق و اینترنت از هم پاشید.
پیامدهای جنگ ۱۲ روزه بسیار گسترش یافته و سفرها را به مهاجرتی بی‌بازگشت تبدیل کرده است؛ خانه‌ها فروخته شده، مدارس رها شده، پس‌اندازها به بلیت تبدیل شده و آینده‌ای تاریک به جا مانده که بسیاری دیگر جرأت بازپس‌گیری آن را ندارند.
رویترز به نقل از دیپلمات‌ها گزارش داد کره جنوبی به‌عنوان رییس کنونی این شورای ۱۵ عضوی موظف به انجام این اقدام است اما هنوز زمان رای‌گیری برای این قطعنامه مشخص نشده است.
اقدام کره جنوبی پس از آن باید انجام می‌گرفت که بریتانیا، آلمان و فرانسه مکانیسم ماشه را فعال کردند.
در این سازوکار، چنانچه ظرف ۱۰ روز از آغاز روند ماشه هیچ کشوری چنین قطعنامه‌ای ارائه نمی‌کرد، رییس شورای امنیت موظف بود که چنین قطعنامه‌ای را ارائه دهد. ریاست شورای امنیت در ماه سپتامبر با کره جنوبی است و این کشور می‌تواند هر زمان پیش از پایان مهلت ۳۰ روزه آن را به رای بگذارد.
به گفته دیپلمات‌ها، احتمال تصویب این قطعنامه اندک است و انتظار می‌رود با پایان یافتن مهلت ۳۰ روزه و همکاری نکردن تهران، همه تحریم‌های سازمان ملل که پس از توافق اتمی ۲۰۱۵ موسوم به برجام به حالت تعلیق درآمده بود، مجددا بازگردانده شود.
کلاف پیچیده مکانیسم ماشه
بریتانیا، فرانسه و آلمان، ششم شهریور روندی ۳۰ روزه را برای فعال کردن مکانیسم ماشه و بازگرداندن خودکار تحریم‌های سازمان ملل علیه جمهوری اسلامی آغاز کردند.
آنها جمهوری اسلامی را متهم کردند که به توافق برجام که جلوگیری از دست‌یابی تهران به سلاح هسته‌ای را دنبال می‌کرد، پایبند نبوده است.
مکانیسم ماشه به سازوکاری در توافق برجام اشاره دارد که به موجب آن چنانچه جمهوری اسلامی از عمل به تعهداتش سر باز بزند، تحریم‌های سازمان ملل بدون نیاز به رای‌گیری مجدد در شورای امنیت دوباره فعال میشوند.
بر اساس مفاد مندرج در این سازوکار، پس از اینکه یک یا چند کشور حاضر در برجام مکانیسم ماشه را به جریان بیاندازد، شورای امنیت سازمان ملل باید ظرف ۳۰ روز ادامه یافتن لغو تحریم‌ها را به رای بگذارد.
لغو تحریم‌ها در صورتی ادامه مییابد که ۹ عضو از ۱۵ عضو شورای امنیت سازمان ملل با آن موافق باشد و هیچیک از اعضای دائم شامل آمریکا، چین، روسیه، بریتانیا و فرانسه نباید این تصمیم را وتو نکند.
اگر ادامه لغو تحریم‌ها تصویب نشود، تمام تحریم‌ها به‌طور خودکار باز میگردند.
به نقل از رویترز، بریتانیا، فرانسه و آلمان همچنان میکوشند جمهوری اسلامی را متقاعد کنند تا سه شرطِ از سرگیری مذاکرات با آمریکا، همکاری کامل با بازرسان آژانس در خصوص تمام سایتهای هسته‌ای و شفافسازی درباره ذخایر اورانیوم غنیشده را بپذیرد.
در مقابل، بازگشتن تحریم‌های سازمان ملل برای مدتی محدود به تعویق میافتد و فرصتی برای مذاکره درباره توافقی بلندمدت با هدف رفع نگرانیهای غرب نسبت به برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی فراهم شود. چنین تعویقی به قطعنامه شورای امنیت نیاز دارد
از سوی دیگر، روسیه و چین که متحدان راهبردی ایران به شمار میآیند، اواخر ماه گذشته پیش‌نویس قطعنامه‌ای را در شورای امنیت نهایی کردند که توافق سال ۲۰۱۵ را برای شش ماه دیگر تمدید میکند و از همه طرفها میخواهد بهسرعت مذاکرات را از سر گیرند.
این دو کشور هنوز برای به رای گذاشتن این قطعنامه درخواست ندادهاند.
اگر روسیه و چین پیش از آنکه آلمان، فرانسه و بریتانیا با ایران بر سر تعویق به توافق برسند، قطعنامه خود را به رأی بگذارند، در صورت لزوم ممکن است با وتوی فرانسه، بریتانیا یا ایالات متحده روبهرو شود.
در صورت فعال شدن مکانیسم ماشه، تحریمهایی که در خلال سالهای ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰ طی شش قطعنامه شورای امنیت علیه ایران اعمال شده بود، دوباره برقرار خواهند شد.
تسلیحات و تجهیزات نظامی، غنیسازی اورانیوم و هر شکلی از بازفرآوری آن، فعالیتهای مرتبط با تولید و استفاده از موشکهای بالستیک قادر به حمل کلاهک هسته‌ای، انتقال فنآوری و دانش فنی در حوزههای مرتبط با صنایع نظامی، دفاعی، هسته‌ای و موشکی، ممنوعیت سفر برای شماری از مقامها و نهادهای جمهوری اسلامی، مسدودسازی داراییها، بازرسی محمولههای دریایی و هوایی از جمله مواردی است که در صورت برقرار شدن دوباره تحریم‌ها تحت تاثیر قرار خواهند گرفت.
