دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا، دوشنبه گفت شرکت هواپیمایی ازبکستان قراردادی بیش از هشت میلیارد دلار با بوئینگ امضا کرده که بر اساس آن قصد دارد تا ۲۲ فروند بوئینگ ۷۸۷ دریم‌لاینر خریداری کند.
ترامپ در رسانه اجتماعی تروث سوشال نوشت اوایل ماه جاری میلادی با شوکت میرضیایف، رییس‌جمهور ازبکستان، گفت‌وگو کرده است. شرکت بوئینگ نیز دوشنبه بیانیه‌ای جداگانه درباره این قرارداد صادر کرد.
ترامپ گفت این قرارداد بیش از ۳۵ هزار شغل در ایالات متحده ایجاد خواهد کرد. او افزود: «رییس‌جمهور میرضیایفمردی پایبند به وعده‌هایش است و ما همکاری‌های بیشتری را در بسیاری زمینه‌ها ادامه خواهیم داد.»
رجب طیب اردوغان، رییس‌جمهور ترکیه، دوشنبه گفت این کشور در جریان دیدارش با دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا، در این هفته درباره دریافت جنگنده‌های اف-۳۵ مذاکره خواهد کرد.
او در گفت‌وگو با فاکس‌نیوز در پاسخ به این سوال که آیا انتظار دارد پس از سفر به واشینگتن جنگنده‌ها را دریافت کند، گفت: «اکنون بار دیگر قرار است درباره این موضوع مذاکره کنیم. ما انتظار داریم ایالات متحده هم آن‌چه لازم است انجام دهد — چه درباره اف-۳۵ و چه درباره موضوع اف-۱۶ و تولید و نگهداری آنها.»
خبرگزاری رویترز گزارش داد که ایالات متحده در حال بررسی اعمال تحریم‌هایی علیه کل دیوان کیفری بین‌المللی است؛ اقدامی که می‌تواند فعالیت‌های روزمره این دادگاه را مختل کند. این تصمیم در واکنش به تحقیقات دیوان درباره جنایات جنگی احتمالی اسرائیل مطرح شده است.
واشینگتن پیش‌تر تحریم‌هایی هدفمند علیه چند دادستان و قاضی دیوان اعمال کرده بود، اما قرار دادن کل نهاد در فهرست تحریم‌ها به معنای تشدید جدی تحریم‌ها علیه این نهاد بین‌المللی خواهد بود.
شش منبع مطلع که به دلیل حساسیت موضوع نخواستند نامشان فاش شود، به خبرگزاری رویترز گفتند تصمیم درباره چنین «تحریم‌های نهادی» به زودی گرفته خواهد شد.
یک منبع گفت مسئولان دیوان پیشاپیش جلسات اضطراری داخلی برگزار کرده‌اند تا تاثیر احتمالی تحریم‌های فراگیر را بررسی کنند. دو منبع دیگر گفتند دیپلمات‌های کشورهای عضو دیوان نیز نشست‌هایی برگزار کرده‌اند.
یک مقام آمریکایی که او هم به شرط ناشناس ماندن صحبت کرد، تایید کرد که تحریم‌های کلی در دست بررسی است اما درباره زمان دقیق اعلام آن توضیحی نداد.
سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا دیوان کیفری بین‌المللی را متهم کرد که در حال اعمال «صلاحیت ادعایی» بر پرسنل آمریکایی و اسرائیلی است.
او گفت واشینگتن گام‌های بیشتری برخواهد داشت، هرچند توضیح نداد این اقدامات دقیقا چه خواهد بود.
سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا افزود: «دیوان این فرصت را دارد که مسیر خود را با ایجاد تغییرات ساختاری حیاتی و مناسب عوض کند. ایالات متحده تا زمانی که دیوان تهدیدی برای منافع ملی ما باشد، گام‌های بیشتری برای حفاظت از نیروهای ما و دیگران برخواهد داشت.»
پرداخت حقوق‌ها به‌طور پیشاپیش
اعمال تحریم‌ها علیه کل دیوان کیفری بین‌المللی می‌تواند بر فعالیت‌های ابتدایی و روزمره آن از توانایی پرداخت حقوق کارکنان گرفته تا دسترسی به حساب‌های بانکی و نرم‌افزارهای معمول اداری تاثیر بگذارد.
سه منبع به رویترز گفتند برای کاهش آسیب احتمالی، کارکنان دیوان حقوق ماه جاری خود را برای باقی‌مانده سال ۲۰۲۵ به‌طور پیشاپیش دریافت کرده‌اند. هرچند این نخستین بار نیست که دیوان چنین اقدامی را برای محافظت از کارکنانش در برابر تحریم‌ها انجام می‌دهد.
به گفته سه منبع، دیوان همچنین به دنبال تامین‌کنندگان جایگزین برای خدمات بانکی و نرم‌افزاری است.
دیوان کیفری بین‌المللی که مقر آن در لاهه است، علیه بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل و یوآو گالانت، وزیر دفاع پیشین این کشور، و همچنین چند تن از رهبران گروه حماس، به اتهام ارتکاب جنایات در جنگ غزه کیفرخواست صادر کرده است.
واشینگتن پیش‌تر مقام‌های دیوان را به خاطر نقششان در این پرونده‌ها و نیز تحقیق جداگانه درباره جنایات احتمالی در افغانستان – که در ابتدا شامل اقدامات نیروهای آمریکایی هم می‌شد – هدف تحریم قرار داده بود.
مخالفت کشورهای عضو دیوان در سازمان ملل
سه منبع دیپلماتیک گفتند برخی از ۱۲۵ کشور عضو دیوان کیفری بین‌المللی تلاش خواهند کرد در مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک با تحریم‌های بیشتر آمریکا مقابله کنند. با این حال، چهار منبع دیپلماتیک در لاهه و نیویورک به رویترز گفتند همه نشانه‌ها حاکی از آن است که واشینگتن حملات خود به دیوان را تشدید خواهد کرد.
یک دیپلمات ارشد گفت: «مسیر تحریم‌های فردی به پایان رسیده است. حالا بیشتر مسئله زمان است تا اینکه آیا آنها گام بعدی را برمی‌دارند یا نه.»
مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا، دیوان کیفری بین‌المللی را «یک تهدید امنیت ملی و ابزاری برای جنگ حقوقی علیه ایالات متحده و متحدش اسرائیل» توصیف کرده است.
دیوان در سال ۲۰۰۲ تاسیس شد و طبق معاهده‌ای اختیار یافت که به جنایات نسل‌کشی، جنایات علیه بشریت و جنایات جنگی رسیدگی کند؛ مشروط بر آنکه این جرائم به‌دست شهروند یک کشور عضو انجام شده باشد یا در قلمرو یکی از اعضا رخ داده باشد.
اسرائیل و ایالات متحده عضو این دادگاه نیستند. اما دیوان، دولت فلسطین را به‌عنوان عضو به رسمیت شناخته و اعلام کرده است که این امر به آن صلاحیت می‌دهد تا درباره اقدامات انجام‌شده در قلمرو فلسطین رسیدگی کند. اسرائیل و آمریکا این موضوع را رد می‌کنند.
در ماه فوریه، کاخ سفید تحریم‌هایی علیه کریم خان، دادستان ارشد دیوان، اعمال کرد. او درخواست صدور حکم بازداشت برای نتانیاهو و گالانت را داده بود. خان در حال حاضر به‌دلیل تحقیقات جاری درباره اتهامات سوءرفتار جنسی – که او آنها را رد می‌کند – در مرخصی به سر می‌برد.
پس از طرح اتهام تجاوز جنسی از سوی دومین زن علیه کریم خان، دادستان دیوان کیفری بین‌المللی که حکم بازداشت نخست‌وزیر و وزیر دفاع اسرائیل را صادر کرده، بنیامین نتانیاهو در پیامی ویدیویی خواستار آن شد که احکام بازداشت و «اتهامات دروغین» او علیه اسرائیل در زمینه جنگ غزه لغو شود.
مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، از دیدار خود با احمد الشرع، رییس دولت سوریه، در نیویورک خبر داد و در شبکه ایکس نوشت درباره اهداف مشترک‌مان برای سوریه‌ای باثبات و دارای حاکمیت و همچنین تلاش‌های جاری برای تامین امنیت و رفاه همه سوری‌ها دیدار و گفت‌وگو کردیم.
مارکو روبیو اضافه کرد در این دیدار همچنین درباره اجرای اعلام تاریخی رئیس‌جمهور ترامپ در زمینه لغو تحریم‌ها و اهمیت روابط اسرائیل و سوریه گفت‌وگو کردیم.
پیش‌تر احمد الشرع در جریان سفر به نیویورک برای نشست مجمع عمومی سازمان ملل خواستار لغو تحریم‌های قانون سزار علیه کشورش شد.
او گفت تحریم‌های اعمال‌شده علیه رژیم پیشین اسد دیگر توجیهی ندارد و از نگاه مردم سوریه به اقداماتی علیه خود آنها تبدیل شده است.
وزارت امور خارجه آمریکا با انتشار یک بیانیه مطبوعاتی از اعمال محدودیت در دسترسی هیات اعزامی جمهوری اسلامی به فروشگاه‌های عمده‌فروشی و کالاهای لوکس حین اقامت آنها در نیویورک برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل خبر داد و آن را بخشی از اعمال فشار حداکثری بر حکومت ایران دانست.
در این بیانیه که دوشنبه ۳۱ شهریور منتشر شد، به اعمال محدودیت‌هایی در تردد و جابه‌جایی این هیات نیز اشاره شده و آمده است: «در حالی که مردم ایران در فقر به سر می‌برند و با کمبود شدید آب و برق و زیرساخت‌های در حال فروپاشی مواجهند، ما اجازه نخواهیم داد که حکومت ایران به کارگزاران خود امکان دهد در نیویورک خرید و ولخرجی کنند.»
ساعاتی پیش از انتشار این بیانیه، خبرگزاری آسوشیتدپرس گزارش داد که دولت دونالد ترامپ، دیپلمات‌های جمهوری اسلامی را که در نیویورک مستقر هستند یا برای بازدید و به‌طور موقت به این شهر می‌آیند، از خرید در فروشگاه‌های عمده‌فروشی مانند «کاستکو» و تهیه کالاهای لوکس، بدون مجوز مشخص وزارت خارجه آمریکا، منع کرده است.
طبق بیانیه وزارت امور خارجه آمریکا تردد هیات اعزامی جمهوری اسلامی به نیویورک به مناطقی محدود شده که برای رفت و آمد آنها به مقر سازمان ملل و انجام امور رسمی «ضروری» است.
این بیانیه می‌افزاید: «ایالات متحده اجازه نخواهد داد رژیم ایران از مجمع عمومی سازمان ملل به عنوان بهانه‌ای برای گشت‌وگذار آزادانه در نیویورک برای پیشبرد دستورکار تروریستی خود استفاده کند.»
گزارش آسوشیتدپرس نسبت به بیانیه اخیر وزارت خارجه آمریکا حاوی جزئیات بیشتری از اعمال محدودیت‌ها است.
بر اساس این گزارش، عضویت دیپلمات‌های ایرانی در فروشگاه‌های عمده‌فروشی و همچنین توانایی آنها برای خرید کالاهایی نظیر ساعت، خز، جواهرات، کیف‌های دستی، عطر، دخانیات، الکل و خودرو «امتیاز» به شمار می‌آید و نیاز به تایید دولت آمریکا دارد.
آسوشیتدپرس افزود فروشگاه‌هایی مانند کاستکو برای دیپلمات‌های جمهوری اسلامی مقیم یا بازدیدکننده نیویورک محبوب‌اند، زیرا می‌توانند حجم زیادی از کالاهایی را که به‌دلیل انزوای اقتصادی در کشورشان در دسترس نیست، با قیمت نسبتا پایین خریداری کنند و به ایران بفرستند.
به نوشته آسوشیتدپرس، طبق دستورالعمل جدید، دیپلمات‌های جمهوری اسلامی و خانواده‌هایشان برای عضویت در فروشگاه‌های عمده‌فروشی و خرید کالاهای لوکس بالای هزار دلار یا خودروهای بیش از ۶۰ هزار دلار، به تایید وزارت خارجه آمریکا نیاز دارند.
کالاهای لوکس شامل ساعت، جواهرات، کیف، عطر، فرش، آثار هنری، لوازم الکترونیک و مشروبات الکلی است.
این محدودیت‌ها که به‌طور دائمی برای نمایندگان ایران در سازمان ملل اعمال می‌شود، بخشی از سختگیری‌های تازه دولت ترامپ علیه دیپلمات‌ها و ویزاهای خارجی است.
۱۳ شهریور، آسوشیتدپرس گزارش داد که وزارت خارجه ایالات متحده در حال بررسی محدودیت‌های ویژه‌‌ای برای سفر هیات جمهوری اسلامی به سازمان ملل در ماه جاری است.
عمده‌فروشی چیست و چرا مقام‌های جمهوری اسلامی به آن علاقه دارند؟
در ایالات متحده، مفهوم عمده‌فروشی به مدلی از کسب‌وکار اشاره دارد که در آن کالاها در حجم بالا و با قیمت پایین‌تر عرضه می‌شوند.
عمده‌فروشی در بیشتر کشورها مورد توجه خرده‌فروشان، رستوران‌ها یا کسب‌وکارهای کوچک‌تری است که کالا را با تغییری اندک، ماننده بسته‌بندی در تعداد کمتر، به مشتری نهایی می‌فروشند، اما در آمریکا فروشگاه‌های بزرگی مانند کاستکو یا سَمزکلاب به مصرف‌کنندگان عادی هم امکان خریده عمده با قیمت پایین‌تر می‌دهند.
در این فروشگاه‌ها که به بخشی از فرهنگ خرید خانوار آمریکایی تبدیل شده است، مشتریان با پرداخت حق عضویت سالانه می‌توانند اجناس را در بسته‌بندی‌های بزرگ و با صرفه‌جویی قابل توجه نسبت به خرید خُرده تهیه کنند.
فروشگاهی مانند کاستکو علاوه بر خوراکی و کالاهای ضروری، باقی ملزومات مورد نیاز خانوار مانند مبلمان، انواع لباس و منسوجات، وسایل سفر و کمپینگ، وسایل باغبانی و طلا و جواهر هم عرضه می‌کند و با بسیاری از برندهای شناخته‌شده قراردادهایی دارد که به سبب می‌شود قیمت عرضه محصولات آنها در این فروشگاه‌ها بسیار ارزان‌‌تر از نمونه‌های مشابه در فروشگاه‌های دیگر باشد.
همین اختلاف قیمت توجه مقام‌ها و دیپلمات‌های مقیم و مسافر جمهوری اسلامی را به مفهوم عمده‌فروشی جلب کرد.
دو سال پیش، انتشار ویدیویی از هیات جمهوری اسلامی در نیویورک در حال بارگیری و جابه‌جایی انبوهی از کالاهای خریداری شده با برچسب شرکت‌ها و فروشگاه‌های آمریکایی در شبکه‌های اجتماعی مورد توجه قرار گرفت.
این ویدیو تیم همراه ابراهیم رئیسی، رییس دولت وقت جمهوری اسلامی را نشان می‌داد که در حال بار زدن بسته‌های بزرگ در کامیونی در مقابل در هتل محل اقامتشان در نیویورک بودند.
همان روزها، تصاویر دیگری نیز از جابه‌جایی چمدان‌ها و بسته‌های متعدد در مقابل هتل محل اقامت هیات جمهوری اسلامی در رسانه‌های اجتماعی بازتاب‌‌های فراوانی در پی داشت.
سال گذشته نیز ویدیوی دیگری از خردی هیات اعزامی دولت پزشکیان مورد توجه قرار گرفت.
۱۵ شهریور، ۴۰ نماینده کنگره آمریکا از رییس‌جمهوری آمریکا خواستند تا مانع ورود آزادانه مقامات جمهوری اسلامی به ایالات متحده در جریان نشست مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک شود.
آنان در نامه‌ای به کاخ سفید، با اشاره به «نقض حقوق بشر و حمایت تهران از تروریسم»، خواستار محدودیت صدور ویزا و محدودسازی تردد اعضای هیات ایرانی شدند.
وزارت خارجه آمریکا، بیش از سه هفته پیش اعلام کرد هنگام صدور ویزا برای هیات‌های خارجی، اطمینان حاصل خواهد کرد این افراد تهدیدی برای امنیت ملی ایالات متحده ایجاد نکنند.
سخنگوی وزارت خارجه در پاسخ به پرسش ایران‌اینترنشنال گفته بود: «آمریکا در فرآیند صدور ویزا از قوانین کشور و بالاترین استانداردهای امنیت ملی و ایمنی عمومی عدول نخواهد کرد.»
شاهزاده رضا پهلوی، در پیامی ویدیویی با اشاره به فعال شدن مکانیسم ماشه و بازگشت تمامی تحریم‌ها و قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد، گفت که «جمهوری اسلامی و رهبر بی‌خردش»، بار دیگر ایران را در آستانه موج دیگری از تحریم‌های جهانی قرار داده‌اند.
در این پیام که دوشنبه ۳۱ شهریور منتشر شد، شاهزاده پهلوی با تاکید بر اینکه «علی خامنه‌ای و رژیم فاسدش، کمترین اهمیتی به سرنوشت ایران و ایرانی نداده‌اند و نمی‌دهند»، گفت که پیامدهای فشار حداکثری علیه جمهوری اسلامی، دامن مردم ایران را خواهد گرفت.
او با بیان اینکه «این ضحاکیان هزینه بقای خود را از سفره شما می‌دزدند»، خطاب به مردم ایران گفت: «چند هزار میلیارد دلار ثروت شما را برای جاه‌طلبی‌های هسته‌ای خود به باد دادند و کشور عزیز ما را به جنگ کشاندند. جمهوری اسلامی آب، برق و نان را از ملت ایران گرفته و در مقابل ده‌ها میلیارد دلار صرف تروریست‌های نیابتی خود کرده است.»
شیرین عبادی، حقوق‌دان و برنده جایزه صلح نوبل نیز پیش از این در واکنش به آغاز روند فعال‌سازی مکانیسم ماشه علیه جمهوری اسلامی، در اینستاگرام خود نوشت که این اقدام به معنای بازگشت همه تحریم‌های بین‌المللی است و پیامدهای آن برای کشور «بسیار خطرناک‌تر از جنگ» خواهد بود.
او توضیح داد که اگر در جنگ یک بمب یا موشک در لحظه ساختمانی را ویران کند، تحریم‌های ناشی از مکانیسم ماشه به‌صورت تدریجی اما با شدتی بیشتر، اقتصاد ایران را نابود می‌کند.
شاهزاده پهلوی در ادامه پیام خود خطاب به مردم ایران گفت: «در این شرایط دشوار، قلب و ذهن من با شماست. می‌دانم که زیر بار تنگدستی و رنج ایستاده‌اید؛ فقر و بیکاری گسترده، گرانی‌های کمرشکن، کاهش قدرت خرید و سقوط روزافزون پول ملی. و شوربختانه، همه این‌ها با فعال شدن مکانیسم ماشه، شتاب خواهد گرفت.»
او ششم شهریور نیز آغاز روند فعال شدن مکانیسم ماشه را «گامی مهم در پاسخگو کردن رژیم تروریستی تهران» توصیف کرد و در شبکه ایکس نوشت: «تنها تضمین واقعی برای صلح و ثبات پایدار در منطقه، برچیده شدن این رژیم است.»
شاهزاده پهلوی با اشاره به نقض تعهدات جمهوری اسلامی افزود که کشورهای اروپایی «باید این مسیر را ادامه دهند و اجازه ندهند رژیم از مسئولیت بگریزد».
هم‌زمان عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، دوشنبه در سفر به نیویورک با رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دیدار کرد.
گروسی ساعاتی پیش از این دیدار هشدار داده بود گفت‌وگوهای هسته‌ای در مرحله‌ای «بسیار دشوار» قرار دارد و گفت‌وگوهایی میان طرفین مذاکره‌کننده، در نیویورک برگزار خواهد شد.
شاهزاده پهلوی در بخش دیگری از صحبت‌های ۳۱ شهریور خود گفت: «این رژیم اهریمنی، ایران ما را به تاریکی کشانده اما ما ملت نوریم؛ از تبار گُردآفرید و کاوه. برای بازپس‌گیری ایران می‌ایستیم و به چهار دهه سایه تحریم و جنگ این رژیم پایان می‌دهیم.»
او در ادامه با دعوت از مردم ایران برای پاسداشت «آیین ملی و جشن مهرگان» در سراسر کشور گفت: «اینک در آستانه مهرگان، جشن روشنایی و هنگامه به بند کشیده شدن ضحاک بر فراز دماوند، از همه شما دعوت می‌کنم این آیین ملی را در سراسر مرز پرگهرمان پاس بداریم، نور مهر را بر جای‌جای ایران بتابانیم و یک‌دل و یک‌صدا، خورشید شویم در نبرد با تاریکی.»
