روزنامه شرق گزارش داد افزایش سهمیه‌های ورود به دانشگاه و گسترش بورس‌های تحصیلی وابسته به «نهادهای سرمایه‌دار»، به‌جای حل مشکلات آموزشی به بحرانی تازه در نظام آموزش عالی ایران تبدیل شده و شکافی عمیق میان دانشجویان برخوردار و محروم ایجاد کرده است.
شرق دوشنبه ۳۱ شهریور نوشت قرار بود ایجاد «سهمیه‌های متنوع» با «توسعه نامتوازن مدارس و دانشگاه‌ها» مقابله کند، اما «تصمیمات اخیر مانند رشد تعداد بورس تحصیلی با کمک گرفتن از نهادها و شرکت‌های صاحب سرمایه و پول، این بحران را عمیق‌تر کرده و به ابهامات موجود درباره عادلانه بودن یا عادلانه نبودن کنکور دامن زده است».
بر اساس این گزارش، اوج‌گیری بحران نابرابری در آموزش عالی به آبان ۱۴۰۱ بازمی‌گردد؛ زمانی که وزارت علوم دولت ابراهیم رئیسی با تصویب «آیین‌نامه جامع اعطای بورس تحصیلی به دانشجویان ایرانی» بر دامنه اختلافات و بحث‌ها درباره عدالت آموزشی افزود.
در این آیین‌نامه ۱۳ نوع بورسیه تعریف شد که هر یک عنوانی موضوعی دارد و با نام یک چهره حکومتی شناخته می‌شود که از آن جمله می‌توان به «بورس فنی و مهندسی» با نام چمران، «بورس علوم پایه» با نام احمدی‌روشن، «بورس بنگاه‌های اقتصادی» با نام طهرانی‌مقدم، «بورس وطن» با نام سلیمانی، «بورس دانش» با نام حسین فهمیده، «بورس مشاغل» با نام رجایی، «بورس هنر» با نام آوینی، «بورس دانشجویان خارج از کشور» با نام «شهید علم‌الهدی» و «بورس سال آخر» با نام فخری‌زاده اشاره کرد.
موضوع تخصیص سهمیه‌ها در سال‌های گذشته به‌شدت بحث‌برانگیز بوده و ضمن برانگیختن نارضایتی افکار عمومی، مشروعیت و کارآمدی عدالت آموزشی در کشور را با تردیدهای جدی مواجه ساخته است.
پیش‌تر در شهریور ۱۴۰۳، محمد ظفرقندی، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، با اشاره به اینکه حتی رتبه‌های دو رقمی غیر‌سهمیه‌ای در کنکور پذیرفته نمی‌شوند، گفت سهمیه هم «حدی و حدودی» دارد.
شرق در ادامه گزارش خود نوشت: «عنوان بورسی جدید جز خدماتی مانند پرداخت حقوق ماهانه، حمایتهای مالی در زمینه تامین خوابگاه و تضمین آینده شغلی، در مسیر قبولی در کنکور نیز به کمک دریافتکنندگان آمده است.»
با این حال، شرایط دریافت این بورسیهها تنها به کلیاتی مانند «اعتقاد به مبانی دین اسلام و نظام جمهوری اسلامی، نداشتن سوءپیشینه کیفری و رعایت تقوا در گفتار و کردار» محدود شده و هیچ توضیح روشنی درباره معیارهای دقیق شایستگی یا روند گزینش ارائه نشده است.
به گزارش شرق، در دفترچه کنکور سال جاری بیشترین سهم به «بورس مشاغل» اختصاص یافته و نام شرکتهایی مانند «همراه اول»، «سپهر کیش» و «آبآفرین سبز روناک» در فهرست اعطاکنندگان این بورسها به چشم میخورد.
این در حالی است که در دفترچه «پیوست انتخاب رشته» کنکور شرایط اعطای بورس بهصورت مبهم بیان و صرفا به کلیات آیین‌نامه بسنده شده است.
طبق دفترچه، داشتن معدل بالای ۱۶ و رتبه کنکور تا ۲۰ هزار از جمله شروط اصلی است و دانشجویان پذیرفتهشده موظفند طی دوران تحصیل و مدتی پس از آن در شرکت‌های طرف قرارداد فعالیت کنند.
شرق نوشت: «تنها نکته خاص و مهم بیانشده در دفترچه پیوست منوط بودن اعطای بورس به قبولی در مصاحبههای علمی، عقیدتی و اخلاقی است.»
در این گزارش آمده است: «شرایط مبهم اعطای بورس، چه از نظر چگونگی دریافت و چه از نظر تعداد دانشجویانی که این بورسیهها به آنها میرسد، نشان‌دهنده ایجاد "سهمیه‌های جدید" در قالب اعطای بورسیه است؛ سهمیههایی که این بار حتی فاقد دستورالعمل مشخص و اسناد در دسترس دستکم در مرحله پذیرش هستند.»
شرق هشدار داد اعطای این بورسیهها بر قبولی در رشتهها و دانشگاه‌های برتر تاثیرگذار هستند و به همین دلیل، «شائبه مهندسی و کنترل پذیرش‌های دانشگاهی بهمنظور کنترل دانشگاه» مطرح شده است.
