دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری ایالات متحده، جمعه ۱۸ شهریور چین را به افزایش شدید تعرفه‌ها و لغو دیدار برنامه‌ریزی‌شده با شی جین‌پینگ، رییس‌جمهوری چین، تهدید کرد؛ اقدامی که بلافاصله بازارهای جهانی و روابط میان دو اقتصاد بزرگ جهان را دچار آشفتگی کرد.
این شرکت‌ها در حوزه‌های کشتیرانی، پتروشیمی، تجارت مواد شیمیایی و انرژی فعال هستند و در میان آنها، نام چند شرکت ایرانی از جمله شرکت صنایع پتروشیمی کرمانشاه دیده می‌شود.
به‌گفته وزارت خزانه‌داری آمریکا، ده‌ها شناور با پرچم کشورهایی همچون پاناما، گامبیا، کومور، پالائو، لیبریا، هنگ‌کنگ و امارات متحده عربی نیز به دلیل ارتباط با شبکه‌های تحریم‌شده ایران در فهرست قرار گرفته‌اند.
بیشتر این کشتی‌ها در زمینه حمل نفت خام و گاز مایع فعالیت دارند. ۱۰ فرد جدید از کشورهای هند، چین، ترکیه و سایر کشورها به فهرست تحریم‌ها اضافه شده‌اند. این افراد عمدتاً در بخش‌های کشتیرانی، بازرگانی و پتروشیمی فعالیت دارند.
دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری ایالات متحده در بیانیه‌ای اعلام کرد که این افراد، شرکت‌ها و شناورها صادرات نفت و محصولات نفتی به ارزش میلیاردها دلار را ممکن ساخته‌اند و درآمد حیاتی برای حکومت ایران و حمایتش از گروه‌های تروریستی که ایالات متحده را تهدید می‌کنند، فراهم کرده‌اند.
بر اساس این گزارش، تحریم‌های جدید شبکه‌ای را هدف قرار می‌دهد که صدها میلیون دلار گاز مایع ایران را جابه‌جا می‌کنند.
این اقدام با استفاده از شناورها، یک پایانه نفت خام مستقر در چین و یک پالایشگاه مستقل موسوم به «قوری»، که برای توانایی جمهوری اسلامی در صادرات نفت و محصولات نفتی ایران و به دست آوردن درآمد قابل توجه حیاتی هستند، انجام می‌شده است.
اسکات بسنت، وزیر خزانه‌داری ایالات متحده، در بیانیه‌ای گفت: «وزارت خزانه‌داری جریان نقدینگی ایران را با از بین بردن عناصر کلیدی ماشین صادرات انرژی ایران تضعیف می‌کند.»
او تاکید کرد: « دولت ایالات متحده تحت نظر رییس‌جمهوری ترامپ، توانایی رژیم را برای تامین مالی گروه‌های تروریستی که ایالات متحده را تهدید می‌کنند، مختل می‌کند.»
بر اساس بیانیه وزارت خزانه‌داری ایالات متحده، این چهارمین دور تحریم‌ها است که دولت دونالد ترامپ پالایشگاه‌های مستقر در چین را که به خرید نفت ایران ادامه می‌دهند، هدف قرار داده است.
تحریم‌های اعمال شده در پنجشنبه ۱۷ مهر بر اساس دو دستور اجرایی صورت می‌گیرد که بخش نفت و پتروشیمی ایران را هدف قرار می‌دهد، ادامه دهنده تحریم‌های هدفمند فروش نفت ایران است، و کمپین فشار اقتصادی حداکثری بر جمهوری اسلامی برقرار می‌کند.
در بیانیه وزارت خزانه‌داری ایالات متحده به صنایع پتروشیمی کرمانشاه اشاره شده است. این وزارت‌خانه همچنین به دو شرکت مارکان وایت و اسلوگان انرژی دی‌ام‌سی‌سی در امارات متحده عربی اشاره کرد که نقشی کلیدی در فروش و حمل و نقل گاز مایع ایران به سری‌لانکا ایفا می‌کنند.
در این بیانیه از گروه پتروشیمی جین‌چنگ شاندونگ و ترمینال نفت خام ریزهاو شی‌هوا در چین نام برده شده است.
وزارت خزانه‌داری آمریکا می‌گوید که گروه پتروشیمی جین‌چنگ شاندونگ از سال ۲۰۲۳ میلادی تاکنون میلیون‌ها بشکه نفت ایران را خریداری کرده است.
شرکت‌های آبگو، ایکس، آمیتا، آنگلو پرایمییر، بی‌کی، برتا، بلو اوشین، چیمکس، چموویک، کرایمسون بلو، دایموند تاون، اربیوم، ایوی، گولدن اینترنشنال، هنگ یانگ، ایندیسول، جولیت، و سینوپر هم از جمله شرکت‌هایی هستند که تحت تحریم‌های ایالات متحده قرار گرفته‌اند.
از جمله شناورهایی که در تحریم‌های جدید وزارت خزانه‌داری ایالات متحده از آنها نام برده شده است، آدا، گیل، های لانگ براوو، لوآنا، مید استار، مکس استار، پامیر ، سونا، تریما، تولیپ هستند.
وزارت خزانه‌داری ایالات متحده اشاره کرد که در نتیجه تحریم‌های پنجشنبه، تمام دارایی‌ها و منافع مرتبط با دارایی‌های تحریم‌شدگان که در ایالات متحده هستند یا تحت مالکیت یا کنترل افراد آمریکایی قرار دارند، مسدود می‌شوند و باید به دفتر کنترل دارایی‌های خارجی این وزارت‌خانه گزارش داده شود.
علاوه بر این، هر نهاد یا شرکت که به صورت مستقیم یا غیرمستقیم، به طور انفرادی یا در مجموع، ۵۰ درصد یا بیشتر توسط یک یا چند فرد تحت تحریم، مالکیت داشته باشد نیز مسدود خواهد شد. مگر آنکه با مجوز عمومی یا خاص صادره از سوی دفتر کنترل دارایی‌های خارجی مجاز یا معاف شده باشد.
وزارت خزانه‌داری ایالات متحده هشدار داد نقض تحریم‌های ایالات متحده ممکن است منجر به اعمال مجازات‌های مدنی یا کیفری علیه اشخاص آمریکایی و خارجی شود.
پیشتر روزنامه وال‌استریت ژورنال نوشته بود که تحریم‌های آمریکا علیه جمهوری اسلامی پرداخت پول نفت ایران را تقریبا غیرممکن کرده، اما چین که مشتری اصلی نفت ایران است در توافقی مخفی و پیچیده راهی برای دور زدن این تحریم‌ها یافته است.
به نوشته این روزنامه آمریکایی، این سیستم بین تهران و پکن که به تهاتر شباهت دارد به این شکل کار می‌کند: ایران نفت خود را به چین ارسال می‌کند و در عوض، شرکت‌های چینی تحت حمایت دولت این کشور، پروژه‌های عمرانی را برای زیرساخت‌‌های مورد نیاز تهران انجام می‌دهند.
ترامپ که قرار بود حدود سه هفته دیگر با رییس‌جمهوری چین در کره جنوبی دیدار کند، در شبکه‌های اجتماعی از آنچه «اقدام چین برای گروگان‌گرفتن اقتصاد جهانی» خواند، به‌شدت انتقاد کرد.
این اظهارات پس از آن مطرح شد که پکن پنجشنبه ۱۷ مهر کنترل صادرات عناصر کمیاب خود را به‌طور چشمگیری گسترش داد.
ترامپ گفت دیگر «دلیلی برای برگزاری این دیدار نمی‌بیند».
چین تاکنون برنامه دیدار دو رهبر را به‌طور رسمی تایید نکرده بود.
تهدید به آغاز دوباره جنگ تجاری
ترامپ همچنین تهدید کرد تعرفه‌های واردات کالاهای چینی را «به‌طور چشمگیری» افزایش خواهد داد؛ اقدامی که می‌تواند جنگ تجاری پرهزینه میان دو کشور را که از اوایل امسال با مذاکرات دیپلماتیک به حالت تعلیق درآمده، دوباره شعله‌ور کند.
این تهدید ناگهانی بلافاصله بر بازارهای مالی اثر گذاشت. شاخص اس اند پی ۵۰۰ آمریکا دو درصد سقوط کرد و سرمایه‌گذاران به سوی دارایی‌های امن‌تر مانند اوراق خزانه‌داری و طلا حرکت کردند. بازدهی اوراق نیز کاهش یافت و دلار آمریکا در برابر مجموعه‌ای از ارزهای خارجی تضعیف شد.
ترامپ دوشنبه ۲۰ مرداد تنها چند ساعت پیش از آنکه تعرفه‌های آمریکا بر کالاهای چینی به نرخ‌های سه‌رقمی بازگردد، با امضای یک فرمان اجرایی آتش‌بس تعرفه‌ها با چین را به مدت ۹۰ روز دیگر تمدید کرد.
واکنشها به پست ترامپ
ترامپ جمعه در تروثسوشال، شبکه اجتماعی خود، نوشت: «چین در حال ارسال نامه به کشورها در سراسر جهان است و اعلام کرده میخواهد بر تمام زنجیره تولید مرتبط با عناصر کمیاب کنترل صادرات اعمال کند. بسته به اینکه چین درباره این دستور خصمانه چه بگوید، من مجبور خواهم شد بهعنوان رییس‌جمهوری ایالات متحده از نظر مالی به آن پاسخ دهم.»
او افزود: «قرار بود در دو هفته آینده در نشست اپک (APEC) در کره جنوبی با رییس‌جمهوری شی دیدار کنم، اما حالا به نظر میرسد دلیلی برای انجام آن وجود ندارد.»
کاخ سفید و سفارت چین در واشینگتن به درخواست رسانهها برای اظهار نظر پاسخی ندادند. همچنین سخنگوی دفتر نماینده تجاری آمریکا از اظهارنظر خودداری کرد و وزارت خزانه‌داری نیز پاسخی به پرسشها نداد. این دو نهاد مسئول گفت‌وگوهای تجاری با پکن هستند.
اقدامات جدید چین در حوزه عناصر کمیاب
اقدام روز پنجشنبه چین شامل افزودن پنج عنصر جدید به فهرست کنترل صادرات و افزایش نظارت بر مصرفکنندگان صنایع نیمههادی بود.
پکن همچنین ده‌ها فناوری تصفیه و پالایش را به فهرست اقلام محدودشده افزود و شرکت‌های خارجی را که از مواد چینی در تولیدات خود استفاده می‌کنند، ملزم به رعایت مقررات جدید کرد.
چین بیش از ۹۰ درصد عناصر کمیاب فرآوریشده جهان را تولید می‌کند. این ۱۷ عنصر موادی حیاتی برای صنایع مختلف از خودروهای برقی گرفته تا موتورهای هواپیما و رادارهای نظامی هستند.
