افزایش تنشها درباره بازگردانده نشدن اجساد گروگانهای کشتهشده از سوی حماس
در پی تنشها درباره بازگردادند پیکر گروگانهای اسرائیل از سوی حماس، شبکه خبری قطری «العربی» گزارش داد میانجیگران از آمریکا خواستهاند اسرائیل را تحت فشار بگذارد تا از پیگیری بازگرداندن پیکر گروگانها صرفنظر کرده و وارد مرحله بعدی مذاکرات برای پایان دادن به درگیریها در غزه شود.
رییس حزب شاس در اسرائیل نیز خواستار توقف اجرای توافق آتشبس با حماس تا بازگرداندن پیکرهای باقیمانده گروگانها شد. او از نتانیاهو خواسته است که تا زمانی که حماس تمام پیکرهای گروگانها را تحویل ندهد، هیچ اقدام جدیدی در چارچوب آتشبس انجام نشود. در مقابل، وزارت بهداشت غزه اعلام کرد روز پنجشنبه ۳۰ پیکر فلسطینی از سوی اسرائیل تحویل گرفته است و بدین ترتیب، شمار کل اجساد تحویلدادهشده از روز جمعه تاکنون به ۱۲۰ نفر رسیده است. بنیامین نتانیاهو پنجشنبه گفت که متعهد به بازگرداندن جنازههای همه گروگانهای کشتهشده هستیم.
دادستان عمومی سوئد اعلام کرد مظنونی در پرونده قتل سلوان مومیکا، پناهنده عراقی آتشزننده قرآن، شناسایی شده است. قتلی که نخستوزیر سوئد احتمال ارتباط آن را با قدرتهای خارجی مطرح کرده بود.
دادستان سوئد پنجشنبه ۲۴ مهر در بیانیهای گفت که پس از انجام تحقیقات فنی گسترده و بررسی فیلمهای دوربینهای مداربسته، مقامات قضایی به «تصویر روشنی از توالی رویدادها» رسیدهاند.
او افزود هویت مظنون مشخص شده اما محل اختفای او همچنان ناشناخته است.
در این بیانیه نام مظنون ذکر نشده است.
شناسایی مظنون سوری و تحقیقات فنی گسترده
اسناد دادگاه که خبرگزاری رویترز به آنها دست یافته، نشان میدهد مظنون، مردی ۲۴ ساله و تبعه سوریه است که در زمان قتل مومیکا در سوئد زندگی میکرده است.
در این اسناد آمده است که مومیکا سه گلوله خورده و قتل او با «برنامهریزی دقیق» انجام شده است.
بر اساس قوانین سوئد، جلسه رسیدگی برای صدور حکم بازداشت مظنون، جمعه ۲۵ مهر در یکی از دادگاههای ناحیهای برگزار خواهد شد. اقدامی که معمولا پیش از صدور اعلان جلب بینالمللی انجام میشود.
مومیکا که بهدلیل سوزاندن قرآن در تجمعهای عمومی شناخته شده بود، ژانویه سال جاری در شهری نزدیک استکهلم، چند ساعت پیش از اعلام رای در پرونده قضاییاش به اتهام «تحریک علیه یک گروه قومی یا ملی»، هدف گلوله قرار گرفت و کشته شد.
چنین مطرح بود که مومیکا از رهبران سازمان حشد الشعبی تحت حمایت جمهوری اسلامی بوده و بعدها با یکی از رهبران تیپ بابل این سازمان دچار اختلاف شده است.
او در خانهای در شهر سودرتالیه در نزدیکی استکهلم هدف قرار گرفت.
رسانههای سوئد از بازداشت پنج نفر در این رابطه خبر دادند.
بهدنبال قرآن سوزاندنهای مومیکا، علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، ۳۱ تیر ۱۴۰۲ در پیامی اعلام کرد دولت سوئد باید عامل آتش زدن قرآن را به دستگاههای قضایی کشورهای اسلامی تحویل دهد و «اشد مجازات برای "عامل این جنایت" مورد اتفاق همه علمای اسلام است».
شماری دیگر از مقامهای جمهوری اسلامی نیز خواهان اخراج سفیر و تعطیلی سفارت سوئد در ایران شدند.
اقدامهای مکرر مومیکا در سوزاندن قرآن که از نگاه مسلمانان «عملی کفرآمیز» تلقی میشود، خشم گستردهای در کشورهای اسلامی برانگیخت و با توجه به حضور ترکیه در پیمان نظامی آتلانتیک شمالی (ناتو)، روند پیوستن سوئد به ناتو را پیچیدهتر کرد.
بازگشت سطح هشدار امنیتی به وضعیت عادیتر
در پی موج تهدیدها علیه سوئد پس از سوزاندن قرآن، دولت این کشور در سال ۲۰۲۳ «سطح هشدار تروریستی» را به درجه دوم از پنج سطح افزایش داد و نسبت به خطر حملات علیه شهروندان سوئدی در داخل و خارج کشور هشدار داد.
مقامات امنیتی در اوایل سال جاری میلادی سطح هشدار را مجددا به درجه سه کاهش دادند.
با این حال، پلیس و سرویس امنیتی سوئد همچنان احتمال تهدیدات مرتبط با این پرونده را در دستور کار خود حفظ کردهاند.
سازمان عفو بینالملل با اعلام اینکه از ابتدای سال ۲۰۲۵ تاکنون بیش از هزار اعدام در ایران گزارش شده است، خواستار توقف فوری اعدامها شد. این سازمان بینالمللی حقوق بشری گزارش داد که اعدامها در ایران «پس از دادگاههای ناعادلانه و با هدف سرکوب اعتراضات و اقلیتها» انجام میشود.
حسین بائومی، معاون بخش خاورمیانه و شمال آفریقای عفو بینالملل، پنجشنبه ۲۴ مهر اعلام کرد: «کشورهای عضو سازمان ملل باید با فوریت به مقابله با موج شوکآور اعدامها در ایران برخیزند.»
او افزود از زمان آغاز اعتراضات «زن، زندگی، آزادی»، مقامهای جمهوری اسلامی از مجازات اعدام برای «ایجاد رعب، سرکوب اعتراضها و مجازات اقلیتهای حاشیهنشین» استفاده کردهاند.
به گفته این مقام عفو بینالملل، در سال جاری «اعدامها به سطحی رسیدهاند که از سال ۱۹۸۹ سابقه نداشته است».
بائومی گفت بسیاری از این اعدامها به جرائم مواد مخدر مربوط میشوند و «پس از محاکمههای ناعادلانه و پشت درهای بسته، همراه با شکنجه و اعترافات اجباری» انجام میگیرند.
در همین ارتباط، زندانیان سیاسی در زندانهای مختلف با روشهایی چون تحصن، صدور بیانیه و حضور در کارزارهای «نه به اعدام»، اعتراض خود را به موج گسترده اعدامها در ایران اعلام کردند.
گزارشهای رسیده به ایراناینترنشنال حاکی از آن است که اعتراض صدها زندانی محبوس در زندان قزلحصار کرج به افزایش چشمگیر اعدامها ادامه دارد و جمعی از زندانیان همچنان در اعتصاب غذای گروهی هستند.
کمیته انضباطی زندان اوین چهارشنبه ۲۳ مهر ملاقات دستکم چهار زندانی سیاسی معترض به اعدامها را برای سه نوبت آینده لغو کرد.
سازمان حقوق بشر ایران ۱۸ مهر در گزارشی به مناسبت روز جهانی مبارزه با مجازات اعدام، خبر داد جمهوری اسلامی از ابتدای سال جاری میلادی تاکنون دستکم هزار و ۱۰۵ نفر را اعدام کرده است.
بر اساس این گزارش، «حکومت ایران در اعدام سالانه، رکورد سه دهه اخیر را شکسته» است.
خواست توقف فوری و لغو قوانین اعدام
عفو بینالملل از کشورهای عضو سازمان ملل خواست در نشستهای آتی مجمع عمومی این سازمان، از جمله گفتوگوی تعاملی سومین کمیته حقوق بشر درباره ایران در ۳۰ اکتبر، بهطور جدی از مقامهای جمهوری اسلامی بخواهند همه اعدامها را فورا متوقف کنند، احکام صادرشده پس از دادرسیهای ناعادلانه را لغو کنند و با هدف لغو کامل اعدام، تعلیق رسمی اجرای آن را اعلام کنند.
این سازمان همچنین از دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل و هیات بینالمللی کنترل مواد مخدر خواست برای اصلاح سیاستهای مبارزه با مواد مخدر در ایران به نحوی که با حقوق بشر همخوان باشند، بر تهران فشار بیاورند.
عفو بینالملل از دولتهای جهان خواست با استفاده از صلاحیت جهانی، تحقیقات کیفری درباره شکنجه و سایر جرائم بینالمللی در ایران را آغاز کنند و برای مقامهایی که در این موارد مسئولیت کیفری دارند، حکم بازداشت صادر کنند.
دو نهاد حقوق بشری، ۱۱ مهر اعلام کردند شمار اعدامها در ایران در سپتامبر ۲۰۲۵ افزایش یافته است.
ههنگاو، دستکم ۱۸۷ مورد و سازمان حقوق بشر ایران، ۱۷۱ مورد اعدام را ثبت کردهاند.
این آمارها بهدلیل پنهانکاری دستگاه قضایی، بر پایه شبکههای راستیآزمایی و منابع مستقل، گردآوری شدهاند.
اقلیتها در معرض بیشترین خطر
در بیانیه تازه عفو بینالملل آمده است هزاران نفر در ایران با خطر اعدام روبهرو هستند؛ از جمله محکومان به جرائم مواد مخدر و کسانی که با اتهامهای مبهمی مانند «محاربه» و «افساد فیالارض» در پروندههای سیاسی محاکمه شدهاند.
به گفته این نهاد، «دادگاههای انقلاب که استقلال ندارند»، در همکاری با نهادهای امنیتی و اطلاعاتی، احکام اعدام صادر میکنند و اقلیتهای قومی و مذهبی، از جمله افغانها، عربهای اهوازی، بلوچها و کُردها، بیشترین قربانیان این روند هستند.
عفو بینالملل تاکید کرد مجازات اعدام در هر شرایطی نقض حق بنیادین حیات است و آن را «نهایت بیرحمی و مجازاتی غیرانسانی و تحقیرآمیز» دانست.
دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، اعلام کرد نارندرا مودی، نخستوزیر هند، به او قول داده است که کشورش خرید نفت از روسیه را متوقف خواهد کرد. وعدهای که در صورت تحقق، میتواند ضربهای قابل توجه به درآمد انرژی مسکو باشد.
همزمان کاخ کرملین اعلام کرد روسیه میتواند به کشورهایی که ترامپ تلاش دارد آنها را از خرید نفت این کشور منصرف کند، نفت باکیفیت را با قیمتی پایینتر عرضه کند.
ترامپ چهارشنبه ۲۳ مهر، در جریان مراسمی در کاخ سفید گفت این صحبت با مودی بخشی از تلاشهای واشینگتن برای «قطع منابع مالی روسیه از محل فروش نفت» است.
او افزود که گام بعدیاش «واداشتن چین به انجام همین کار» خواهد بود.
از سوی دیگر اسکات بسنت، وزیر خزانهداری آمریکا، گفت که به کاتسونوبو کاتو، وزیر دارایی ژاپن، گفته است دولت آمریکا انتظار دارد ژاپن واردات انرژی از روسیه را متوقف کند.
بسنت پس از دیدار چهارشنبه خود با وزیر دارایی ژاپن، در رسانه اجتماعی ایکس نوشت: «من و وزیر کاتو درباره مسائل مهم مربوط به روابط اقتصادی آمریکا و ژاپن و همچنین انتظار دولت برای توقف واردات انرژی روسیه از سوی ژاپن گفتوگو کردیم.»
دولت ژاپن تاکنون واکنشی به این درخواست نشان نداده است.
اسکات بسنت، وزیر خزانهداری آمریکا
افزایش فشار واشینگتن بر خریداران نفت روسیه
هند و چین در حال حاضر دو خریدار اصلی نفت خام روسیه از مسیر دریا هستند و از تخفیفهای چشمگیری بهره میبرند که مسکو پس از تحریمهای غرب ناچار به ارائه آن شده است.
ایالات متحده و اتحادیه اروپا پس از حمله روسیه به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲، واردات نفت از این کشور را تحریم کردند و خریداران اروپایی نیز بهتدریج خرید از مسکو را کنار گذاشتند.
ترامپ در ماههای اخیر بارها از دهلینو بهدلیل خرید نفت از روسیه انتقاد و برای اعمال فشار بر هند، تعرفههایی بر صادرات این کشور به آمریکا وضع کرده است.
او هدف این اقدامات را «واداشتن کرملین به مذاکره برای صلح در اوکراین» عنوان کرده است.
ترامپ چهارشنبه به خبرنگاران گفت: «من از اینکه هند نفت میخرد خوشحال نبودم و او [مودی] امروز به من اطمینان داد که دیگر از روسیه نفت نخواهد خرید. این گام بزرگی است. حالا نوبت چین است که همین کار را بکند.»
سفارت هند در واشینگتن هنوز به پرسشهای خبرنگاران درباره این اظهارات پاسخ نداده است.
روسیه در حال حاضر بزرگترین تامینکننده نفت هند است و تنها در ماه سپتامبر، روزانه ۱.۶۲ میلیون بشکه نفت به این کشور صادر کرده است. رقمی که حدود یکسوم کل واردات نفتی هند را تشکیل میدهد.
با وجود فشارهای پیدرپی واشینگتن، دولت مودی تاکنون خرید نفت روسیه را برای امنیت انرژی کشورش حیاتی دانسته و در برابر توقف آن مقاومت کرده است.
هرچند جایگزینی منابع جدید نفت احتمالا برای هند هزینهبر خواهد بود اما افت اخیر قیمت جهانی نفت میتواند بخشی از این هزینه را جبران کند.
بهای نفت برنت چهارشنبه به پایینترین سطح در پنج ماه گذشته سقوط کرد زیرا نگرانیها از مازاد عرضه در بازار افزایش یافته است.
تغییر احتمالی در بازار جهانی انرژی
در صورت توقف خرید از روسیه، هند، یکی از مهمترین مشتریان انرژی مسکو، از دسترس این کشور خارج خواهد شد. تغییری که ممکن است بر رفتار سایر کشورهایی که هنوز از روسیه نفت میخرند نیز تاثیر بگذارد.
تحلیلگران میگویند ترامپ در تلاش است با تکیه بر روابط دوجانبه و اعمال فشار مستقیم بر رهبران کشورها، انزوای اقتصادی روسیه را گسترش دهد. رویکردی که با سیاست چندجانبه دولتهای پیشین آمریکا تفاوت دارد.
این اعلام در حالی صورت گرفت که چند روز پیش از آن، سرجیو گور، گزینه تازه ترامپ به عنوان سفیر آمریکا در هند، در دیدار با مودی درباره موضوعات دفاعی، تجاری و فنآوری گفتوگو کرده بود.
انتصاب گور که از نزدیکان ترامپ است، در واشینگتن بهعنوان نشانهای از تمرکز بیشتر کاخ سفید بر روابط دوجانبه با دهلینو تفسیر شده است.
ترامپ در اظهاراتش تاکید کرد که هند نمیتواند «فورا» ارسال محمولههای نفتی از روسیه را متوقف کند و افزود: «این فرایند کمی زمانبر است اما بهزودی به پایان میرسد.»
چین، استثنایی محتاطانه در سیاست جدید ترامپ
با وجود فشار فزاینده بر هند و ژاپن، ترامپ از اعمال فشار مشابه بر چین خودداری کرده است.
به گفته ناظران، جنگ تجاری میان واشینگتن و پکن همچنان بر روابط دو کشور سایه انداخته و کاخ سفید نمیخواهد با طرح توقف خرید نفت روسیه از سوی چین، خطر تشدید تنشها را افزایش دهد.
ترامپ تابستان امسال و پس از شکست مذاکرات اولیه تجاری با هند، تعرفهای ۲۵ درصدی بر صادرات این کشور به آمریکا وضع کرد و بهدنبال ادامه واردات نفت از روسیه، ۲۵ درصد دیگر نیز به آن افزود.
این تصمیم با واکنش تند دهلینو روبهرو شد، زیرا هیچ یک از دیگر خریداران عمده نفت روسیه از جمله چین یا ترکیه، با چنین مجازاتهایی مواجه نشدهاند.
ارتش اوکراین اعلام کرد در حملات شبانه روسیه، بیش از ۳۰۰ پهپاد و ۳۷ موشک به سوی اهداف مختلفی در این کشور شلیک شده است.
خبرگزاری رویترز پنجشنبه ۲۴ مهر در گزارشی نوشت حملات اخیر روسیه خسارت قابل توجهی به بخش گاز اوکراین وارد کرده است.
همزمان شرکت «نفتوگاز» اوکراین از وارد آمدن خسارت سنگین به زیرساختهای انرژی این کشور خبر داد و گفت کییف ناچار به واردات گاز برای جبران کاهش تولید داخلی خواهد بود.
مدیرعامل نفتوگاز اعلام کرد فعالیت چند تاسیسات حیاتی متوقف شده و تولید داخلی بهشدت کاهش یافته است.
او گفت: «حملات مستقیم روسیه بر تولید داخلی گاز تاثیر فوری داشته و ما برای جبران بخشی از این زیانها مجبور به واردات خواهیم شد.»
منابع صنعتی نیز تایید کردند عملیات در چند مرکز مهم انرژی در شرق و جنوب اوکراین بهطور موقت متوقف شده است.
در پاسخ، ارتش اوکراین اعلام کرد پالایشگاه نفتی «ساراتوف» در خاک روسیه را هدف قرار داده است.
این پالایشگاه یکی از مراکز اصلی تولید سوخت در جنوب روسیه است.
گفتوگوی زلنسکی و ترامپ
ولودیمیر زلنسکی، رییسجمهوری اوکراین، پس از تشدید حملات روسیه، برای دریافت حمایت بیشتر از ایالات متحده با دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا گفتوگو کرد.
تحلیلگران میگویند اوکراین در شرایطی دشوار قرار دارد و برای بازسازی بخش انرژی و دفاع هوایی، به کمک فوری نیازمند است.
قرار است زلنسکی جمعه در واشینگتن با ترامپ دیدار کند تا برای دریافت تسلیحات پیشرفته آمریکایی از جمله موشکهای تاماهاوک رایزنی کند. سلاحی که میتواند مسکو و دیگر شهرهای مهم روسیه را در تیررس حملات اوکراین قرار دهد.
ترامپ پیشتر گفته بود در صورتی که ولادیمیر پوتین، رییسجمهوری روسیه، از مذاکره برای رسیدن به آتشبس خودداری کند، احتمال ارسال این موشکها را بررسی خواهد کرد.
همزمان، مشاوران زلنسکی در واشینگتن طرحی با عنوان «افزایش هزینههای جنگ برای روسیه» به مقامهای آمریکایی ارائه دادهاند که شامل همکاری در تولید پهپاد، تقویت پدافند هوایی و تامین موشکهای کروز است.
یک مقام پیشین اوکراین به رویترز گفت روسیه و اوکراین در تلاشاند با تشدید حملات، برای مذاکرات آینده در موقعیت بهتری قرار گیرند.
او افزود: «دو ماه دیگر برای این مرحله از درگیری کافی است چون هیچکدام از طرفین توان ادامه این شدت از جنگ را برای مدت طولانی ندارند.»
در همین حال، فریدریش مرتس، صدراعظم آلمان، در نشست اتحادیه اروپا گفت اروپا نیاز به ایجاد «بازار سرمایه واحد و بورس اروپایی» دارد تا بتواند حمایت مالی از اوکراین را تقویت کند.
یک دادگاه نروژی، نگهبان امنیت سابق سفارت آمریکا را که اعتراف کرده بود برای روسیه و ایران جاسوسی کرده است، به سه سال و هفت ماه زندان محکوم کرد. این فرد گفته بود هدفش اعتراض به حمایت آمریکا از اسرائیل بوده است.
بنا بر این گزارش او ۱۱ هزار ۷۰۰ دلار از روسیه و مقداری بیتکوین از جمهوری اسلامی دریافت کرده است.