دیوان بین‌المللی دادگستری اعلام کرد اسرائیل ادعای خود مبنی بر عضویت بخش قابل‌توجهی از کارکنان انروا در حماس را اثبات نکرده است. سفیر اسرائیل در سازمان ملل تصمیم این نهاد را «شرم آور» خواند.
دیوان بین‌المللی دادگستری روز چهارشنبه در جلسه علنی به‌منظور اعلام نظر مشورتی خود درباره تعهدات اسرائیل نسبت به نهادهای امدادی فعال در غزه اعلام کرد این کشور نتوانسته ادعای خود مبنی بر عضویت «بخش قابل‌توجهی» از کارکنان آژانس امدادرسانی و کاریابی سازمان ملل برای آوارگان فلسطینی (آنروا) در حماس را اثبات کند.
دنی دانون، سفیر اسرائیل در سازمان ملل، تصمیم دیوان بین‌المللی دادگستری درباره وضعیت غزه را «شرم‌آور» خواند و گفت: «آن‌ها اسرائیل را متهم می‌کنند که با نهادهای سازمان ملل همکاری نمی‌کند، اما باید خودشان را سرزنش کنند. این نهادها به محل پرورش تروریست‌ها تبدیل شده‌اند. برای نمونه، آنروا سال‌ها از حماس حمایت کرده است.»
دیوان لاهه گفت اسرائیل باید برنامه‌های امدادی سازمان ملل در غزه ـ از جمله برنامه‌های آنروا ـ را تسهیل کند و «نیازهای اساسی» جمعیت غزه را تضمین کند.
یوجی ایواساوا، رییس دیوان بین‌المللی دادگستری، گفت اسرائیل موظف است نیازهای اساسی جمعیت محلی را ـ از جمله تدارکات ضروری برای بقای آنان ـ تامین کند و مجاز نیست «گرسنگی را به‌عنوان شیوه‌ای برای جنگ» به کار گیرد.
وزارت خارجه اسرائیل رای مشورتی دیوان بین‌المللی دادگستری درباره اونروا را «کاملاً قابل‌پیش‌بینی» و «تلاشی سیاسی برای اعمال فشار بر اسرائیل با پوشش حقوق بین‌الملل» توصیف کرد.
وزارت خارجه اسرائیل افزود: «دیوان بین‌المللی دادگستری باید به فعالیت‌های تروریستی اونروا اشاره می‌کرد. کارکنان اونروا مستقیماً در کشتار ۷ اکتبر مشارکت داشتند و همچنان به عملیات تروریستی حماس کمک می‌کنند. همه این اقدام‌ها تحت لوای سازمان ملل انجام می‌شود.»
ولودیمیر زلنسکی، رییس‌جمهوری اوکراین، پیشنهاد دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا، برای توقف جنگ در خطوط فعلی جبهه‌ها را «توافقی خوب» دانست، اما گفت تردید دارد روسیه با آن موافقت کند. هم‌زمان، کرملین تایید کرد که آماده‌سازی‌ها برای نشست احتمالی پوتین و ترامپ در جریان است.
بر اساس گزارش رویترز، زلنسکی چهارشنبه ۳۰ مهر در جریان سفرش به کشورهای شمال اروپا گفت طرح ترامپ، برای توقف نبرد در خطوط فعلی میان اوکراین و روسیه می‌تواند «یک سازش منطقی» باشد، اما افزود: «بعید است ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهوری روسیه چنین توافقی را بپذیرد.»
طبق برآوردها، روسیه در حال حاضر حدود ۱۹ درصد از خاک اوکراین، معادل ۱۱۶ هزار کیلومتر مربع را در اختیار دارد.
ترامپ پس از دیدار با زلنسکی در واشینگتن، از طرح آتش‌بس در خطوط فعلی حمایت کرد. این موضع با درخواست اوکراین و متحدان اروپایی آن برای آتش‌بس فوری در جبهه‌های کنونی هم‌راستا است.
در مقابل، مسکو همچنان بر شروط خود برای صلح تاکید دارد و خواستار واگذاری اراضی بیشتری از سوی اوکراین است.
وزیر خارجه روسیه، سرگئی لاوروف، گفت: «مواضع ما از زمان نشست آلاسکا تغییری نکرده است.»
رویترز گزارش داده است که روسیه در یک یادداشت غیررسمی شرایط پیشین خود برای توافق صلح را دوباره به آمریکا ابلاغ کرده است، هرچند سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، از تایید این خبر خودداری کرد.
دیدار ترامپ و پوتین
دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین چهارشنبه گفت: «تاریخ برگزاری دیدار روسای جمهوری آمریکا و روسیه هنوز مشخص نشده، اما آماده‌سازی دقیق زمان‌بر است.»
او در واکنش به سخنان ترامپ که گفته بود «هیچ‌کس نمی‌خواهد وقتش تلف شود»، اظهار داشت: «نه ترامپ و نه پوتین تمایلی به اتلاف وقت ندارند.»
ترامپ پیش‌تر گفته بود احتمال دارد در بوداپست با پوتین دیدار کند تا راهی برای پایان دادن به جنگ پیدا شود. با این حال، یک مقام ارشد کاخ سفید به رویترز گفت «در آینده نزدیک» برنامه‌ای برای چنین دیداری وجود ندارد.
ریابکوف، نیز تایید کرد که آمادگی‌ها برای نشست ادامه دارد و مانع عمده‌ای در مسیر آن نمی‌بیند. ویکتور اوربان، نخست‌وزیر مجارستان که میزبان احتمالی این نشست است، نیز گفته است تدارکات در جریان است.
ترامپ بارها گفته است که قصد دارد «به مرگبارترین جنگ اروپا از جنگ جهانی دوم پایان دهد»، اما با وجود دیدارهای متعدد با مقام‌های روسیه از جمله نشست تابستان امسال در آلاسکا، هنوز موفق به دستیابی به توافقی مشخص نشده است.
هم‌زمان، دیدار برنامه‌ریزی‌شده میان لاوروف و مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا، که قرار بود برای آماده‌سازی نشست احتمالی پوتین–ترامپ برگزار شود، به تعویق افتاد.
حملات روسیه به اوکراین شش کشته برجای گذاشت
مقام‌های اوکراین اعلام کردند که در پی حملات گسترده موشکی و پهپادی روسیه دست‌کم شش نفر از جمله دو کودک کشته و بیشتر مناطق کشور با قطعی برق اضطراری روبه‌رو شدند. دولت اوکراین این حملات را بخشی از کارزار سازمان‌یافته مسکو برای نابودی زیرساخت انرژی کشور پیش از زمستان دانست.
تیمور تکاچنکو، رییس اداره نظامی کی‌یف، گفت آوار و بقایای موشک‌های سرنگون‌شده در چند منطقه شهر باعث آتش‌سوزی شده است.
سویت‌لانا هرینچوک، وزیر انرژی اوکراین، اعلام کرد: «اکثر مناطق کشور هدف قرار گرفته‌اند. این دومین حمله بزرگ در یک ماه گذشته است و نشان می‌دهد روسیه به‌طور سیستماتیک در حال اجرای کارزاری برای نابودی بخش انرژی ما پیش از زمستان است.» او افزود روسیه اکنون حتی تیم‌های تعمیرات زیرساخت‌های انرژی را هدف می‌گیرد.
به گفته نیروی هوایی اوکراین، روسیه در این حمله ۴۰۵ پهپاد و ۲۸ موشک شلیک کرد که از این میان ۳۳۳ پهپاد و ۱۶ موشک توسط پدافند هوایی اوکراین سرنگون شدند.
روزنامه گاردین گزارش داد مردی که طبق طرح «یک نفر داخل، یک نفر خارج» از بریتانیا به فرانسه بازگردانده شده بود، دوباره با یک قایق کوچک به بریتانیا برگشته است.
بیبیسی جهانی خبر داد این مرد تبعه ایران است که ابتدا در ۱۵ مرداد بازداشت و در ۲۸ شهریور به فرانسه بازگردانده شد. او سومین فردی بود که طبق این طرح به فرانسه فرستاده می‌شود. این پناهجوی ایرانی چهار روز پیش، در ۲۶ مهر، دوباره به بریتانیا بازگشت.
این مرد که قصد دارد در بریتانیا پناهندگی بگیرد و اکنون در بازداشتگاه مهاجرتی نگهداری می‌شود، به گاردین گفت قربانی بردهداری مدرن و قاچاقچیان انسان در شمال فرانسه بوده است.
طبق توافق دوجانبه بریتانیا و فرانسه، افرادی که بهصورت غیرقانونی با قایق از کانال مانش عبور می‌کنند، به فرانسه بازگردانده میشوند، در حالیکه همان تعداد از پناهجویان از مسیر قانونی از فرانسه به بریتانیا منتقل میشوند.
این پناهجو به گاردین گفت: «اگر احساس میکردم فرانسه برای من امن است، هرگز برنمیگشتم. قاچاقچیان بسیار خطرناکاند، همیشه سلاح و چاقو دارند و من را وادار به کار اجباری، تهدید و آزار کردند.»
سازمان شبکه حقوق بشر اعلام کرد دهها پناهجو درباره خشونت و سوء استفاده قاچاقچیان در شمال فرانسه شهادت دادهاند.
مدیر این سازمان گفت بسیاری از افرادی که به فرانسه بازگردانده شده‌اند، از بازگشت به کشوری که در آن احساس امنیت نمیکنند «وحشتزده» شده‌اند.
وزارت کشور فرانسه این اتهامات را رد کرد و گفت پناهجویان بازگرداندهشده تا زمان بررسی پروندههایشان در پناهگاه اسکان داده میشوند و آنهایی که بازگشت داوطلبانه به کشور خود را بپذیرند به مراکز آماده‌سازی بازگشت منتقل میشوند.
پارلمان اروپا جایزه حقوق بشری ساخاروف در سال ۲۰۲۵ را به دو روزنامه‌نگار زندانی، آندژی پوچوبوت از بلاروس و مزیا اماگلوبِلی از گرجستان، بهدلیل تلاشهایشان برای دفاع از دموکراسی و جامعه مدنی اهدا کرد.
کنفرانس روسای گروههای سیاسی پارلمان اروپا چهارشنبه ۳۰ مهر به ریاست روبرتا متسولا اعلام کرد: «هر دو روزنامه‌نگار تنها بهدلیل انجام وظیفه حرفهای و بیان حقیقت به ناحق زندانی شده‌اند. شجاعت آن‌ها، آنان را به نماد مبارزه برای آزادی و دموکراسی بدل کرده است.»
جایزه ساخاروف که از سال ۱۹۸۸ به نام آندری ساخاروف، دانشمند معترض روس، بنیانگذاری شد، مهمترین نشان حقوق بشری اتحادیه اروپاست.
این جایزه سالانه به ارزش ۵۰ هزار یورو به افرادی یا نهادهایی اعطا می‌شود که برای دفاع از آزادی اندیشه و حقوق بشر تلاش کردهاند.
در میان نامزدهای امسال، گروهی از دانشجویان صربستانی معترض به دولت بلگراد و همچنین روزنامهنگاران و امدادگران انسانی در نوار غزه نیز حضور داشتند.
آندژی پوچوبوت، از اعضای «اتحادیه لهستانیهای بلاروس» و از منتقدان سرسخت الکساندر لوکاشنکو، رییس‌جمهوری بلاروس، در سال ۲۰۲۱ در جریان سرکوب مخالفان پس از انتخابات جنجالی ۲۰۲۰ بازداشت و به هشت سال زندان محکوم شد.
خانواده او از ملاقات با وی محروم بودهاند، هرچند گفته می‌شود مذاکراتی میان واشینگتن و مینسک برای آزادی برخی زندانیان سیاسی از جمله او در جریان است.
مزیا اماگلوبِلی، بنیانگذار رسانه‌های مستقل «باتوملبی» و «نتگزِتی»، در اوایل سال ۲۰۲۵ بازداشت و به دو سال زندان محکوم شد.
اتهام او «خشونت علیه مامور پلیس» در جریان تظاهرات طرفداران اتحادیه اروپا پس از انتخابات پارلمانی جنجالی اکتبر ۲۰۲۴ عنوان شده است. اتحادیه اروپا، فدراسیون بین‌المللی روزنامهنگاران و سازمانهای حقوق بشری، حکم او را سیاسی و بخشی از سرکوب آزادی بیان در گرجستان توصیف کردهاند.
او که نخستین زن زندانی سیاسی گرجستان از زمان استقلال این کشور در ۱۹۹۱ بهشمار میرود، اولین گرجی است که جایزه ساخاروف را دریافت میکند.
مراسم رسمی اعطای جایزه در روز ۱۶ دسامبر در استراسبورگ برگزار خواهد شد.
جایزه ساخاروف سال ۲۰۲۲ به مهسا ژینا امینی و جنبش زن، زندگی، آزادی اهدا شده بود. صالح نیکبخت، وکیل خانواده مهسا امینی به نمایندگی از آنان در مقر پارلمان اروپا در استراسبورگ فرانسه حاضر شد و پیام مژگان افتخاری، مادر این دختر کشته شده را خواند.
رسانه‌های اسرائیل گزارش دادند حماس همچنان ۲۰ هزار نیروی مسلح و صدها راکت در اختیار دارد که بخشی از آن‌ها بُردی متوسط دارند و میتوانند به مرکز اسرائیل برسند. هم‌زمان پارلمان اسرائیل کلیات لایحه اعمال حاکمیت این کشور بر کرانه باختری را تصویب کرد.
کانال ۱۲ اسرائیل چهارشنبه ۳۰ مهر با استناد به برآورد منابع امنیتی اسرائیل گزارش داد حماس بیش از ۱۰ هزار قبضه سلاح سنگین نیز در اختیار دارد.
بر اساس این گزارش، این گروه هرچند طی دو سال جنگ اخیر بهشدت تضعیف شده، اما هنوز بیش از نیمی از تونلهایی را که پیش‌تر در اختیار داشت حفظ کرده است.
طبق این گزارش، تیپها و گردانهایی مانند واحدهای وابسته به تیپ رفح، که هدف عملیات زمینی گسترده ارتش اسرائیل قرار گرفته‌اند، حدود ۶۰ درصد از تسلیحات خود را از دست دادهاند و اکنون با کمبود شدید تجهیزات مواجهاند.
با این حال، برآوردها نشان می‌دهد که حماس همچنان بیش از ۱۰ هزار قبضه سلاح سنگین، از جمله راکت، خمپارهانداز و تجهیزات ضدزره، در اختیار دارد.
منابع اسرائیلی گفتهاند که بیشتر فرماندهان ارشد نظامی حماس که پیش از هفت اکتبر ۲۰۲۳ در راس تشکیلات نظامی این گروه قرار داشتند، کشته شده‌اند.
از آغاز جنگ تاکنون، بیش از ۲۸۰ فرمانده در سطح گروهان و بالاتر از میان رفتهاند. برای بسیاری از این کشتهشدگان، جانشینانی منصوب شده‌اند، اما اغلب آن‌ها نیروهای کمتجربه و پایینرتبه هستند که توانایی فرماندهان پیشین را ندارند.
گزارش کانال ۱۲ همچنین میافزاید که عملیات زمینی ارتش اسرائیل خسارت سنگینی به زیرساخت‌های نظامی حماس وارد کرده و بیش از نیمی از آن‌ها نابود شده است. با این حال، شبکه تونلهای زیرزمینی همچنان مهمترین نقطه اتکای این گروه محسوب می‌شود و دست‌کم نیمی از تونلها هنوز فعالاند.
بر اساس این برآورد، یگان نُخبه حماس که فرماندهی حمله هفت اکتبر را بر عهده داشت، نیز بهشدت آسیب دیده است. بیش از نیمی از نیروهای این یگان از بین رفتهاند و بسیاری از گروهانهایش در هم ادغام شده‌اند و حماس تنها موفق به جذب چند صد نیروی تازهنفس شده، اما این نیروها آموزش محدودی دیده و از آمادگی رزمی پایینتری برخوردارند.
در مجموع، اسرائیل تخمین میزند که حدود ۲۰ هزار نیروی مسلح همچنان در صفوف حماس فعالیت می‌کنند و ساختار نظامی این گروه، هرچند ضعیفتر از گذشته، هنوز به‌طور کامل فرو نپاشیده است.
طرح اسرائیل برای کرانه باختری
طرح اعمال حاکمیت بر کرانه باختری چهارشنبه در قرائت مقدماتی با ۲۵ رای موافق در برابر ۲۴ مخالف تصویب شد.
این طرح که از سوی آوی معوز، نماینده حزب افراطی «نوعام»، ارائه شده است، در صورت تصویب نهایی در سه مرحله رایگیری دیگر، می‌تواند بهمعنای گام رسمی در مسیر الحاق کامل کرانه باختری به قلمرو اسرائیل باشد.
پارلمان همچنین طرح دیگری را که از سوی آویگدور لیبرمن، رهبر حزب «اسرائیل بیتنو»، پیشنهاد شده بود، تصویب کرد. این طرح به‌طور خاص خواستار اعمال حاکمیت اسرائیل بر شهرک بزرگ «معاله آدومیم» در نزدیکی بیتالمقدس است و با ۳۲ رأی موافق در برابر ۹ رأی مخالف به تصویب رسید.
در واکنش به این تحولات، رولاند فریدریش، مدیر دفتر آژانس امداد و کار سازمان ملل برای آوارگان فلسطینی (آنروا) در اردن، هشدار داد که گسترش شهرکسازیها در کرانه باختری «راه را برای الحاق رسمی باز میکند».
او در پیامی در شبکه ایکس نوشت: «سه اردوگاه پناهندگان جنین، طولکرم و نورشمس تخلیه شده‌اند و ساکنان اجازه بازگشت ندارند. خشونت شهرکنشینان و گسترش شهرکها به‌طور چشمگیری افزایش یافته و جوامع فلسطینی را در شرایط اجباری به ترک سرزمین خود واداشته است. این تحولات در واقع مقدمهای برای الحاق است.»
یک پژوهش بین‌المللی به سرپرستی بیبیسی جهانی و هماهنگی اتحادیه پخش اروپا (ییبییو) نشان می‌دهد دستیارهای هوش مصنوعی تقریبا در نیمی از پاسخهای خود درباره اخبار، اطلاعات نادرست یا گمراهکننده ارائه میدهند.
در این تحقیق بیسابقه که در نشست ییبییو نیوز در ناپل معرفی شد، ۲۲ سازمان رسانهای از ۱۸ کشور و در ۱۴ زبان مشارکت کردند.
بیبیسی گزارش داد متخصصان خبری بیش از سه هزار پاسخ تولیدشده از چهار دستیار محبوب هوش مصنوعی چت جیپیتی، کوپایلت، جمینای و پرپلکسیتی را بر اساس معیارهایی نظیر صحت، منابع و تفکیک بین نظر و واقعیت ارزیابی کردند.
بر اساس نتایج، ۴۵ درصد از پاسخها دست‌کم یک مشکل مهم داشتند.
در ۳۱ درصد موارد مشکلات جدی در ارجاعدهی مشاهده شد: منابع یا ذکر نشده بودند یا گمراهکننده و نادرست بودند.
همچنین ۲۰ درصد پاسخها دچار ایرادهای عمده در دقت اطلاعات، از جمله جزییات ساختگی و اطلاعات منسوخ شده بودند.
در این میان، جمینای با ۷۶ درصد خطا، ضعیفترین عملکرد را داشت.
اهمیت اعتماد عمومی
محققان هشدار میدهند که با گسترش استفاده از دستیارهای هوش مصنوعی به‌عنوان مسیر دریافت اخبار، خطر پخش اطلاعات نادرست و تضعیف اعتماد عمومی افزایش مییابد.
بر پایه گزارش سالانه موسسه رویترز، هفت درصد از کل خبرخوانان آنلاین از دستیاران هوش مصنوعی استفاده می‌کنند.
این نسبت برای جوانان زیر ۲۵ سال به ۱۵ درصد افزایش مییابد.
ژان فیلیپ دو تندر، مدیر رسانهای و معاون دبیرکل ییبییو، با تاکید بر این نکته که خطاها «سیستماتیک، فراملی و چند زبانی» هستند، گفت: «این وضعیت می‌تواند اعتماد مردم را تضعیف کند و مشارکت دموکراتیک را تحت تاثیر قرار دهد.»
بیبیسی در تحقیقی جداگانه دریافت بسیاری از مردم به دقت خلاصههای خبری هوش مصنوعی اعتماد دارند.
در بریتانیا حدود یک سوم بزرگسالان کاملا به این ابزارها اعتماد دارند. این میزان برای افراد زیر ۳۵ سال تقریبا به نصف میرسد.
پیشنهادها و راهکارها
تیم تحقیق با هدف جلوگیری از پخش اطلاعات نادرست «جعبهابزار راستیآزمایی دستیاران هوش مصنوعی» منتشر کرده است.
این جعبهابزار شامل نمونههایی از خطاها، راهکارهای اصلاح و رهنمودهایی برای خبرنگاران و توسعهدهندگان است.
علاوه بر این، اتحادیه پخش اروپایی از ناظران ملی و اتحادیهای خواست تا قوانین مربوط به سلامت اطلاعات و خدمات دیجیتال را اجرا کنند و بر لزوم نظارت مستقل و مداوم بر دستیاران هوش مصنوعی تاکید کرد.
این پژوهش در پایان تاکید کرده است خطاهای موجود در دستیارهای هوش مصنوعی، «سیستماتیک و فراگیر» است و تنها با همکاری نزدیک رسانهها، نهادهای ناظر و شرکتهای فناوری میتوان از گسترش اطلاعات نادرست جلوگیری کرد.
