آمار اشتغال و بیکاری مرکز آمار ایران نشان‌دهنده آن است که تعداد شاغلان در تابستان سال جاری، در مقایسه با فصل پیش از آن، ۱۶۴ هزار نفر کمتر شده است که زنان ۱۴۳ هزار نفر از آنها را تشکیل می‌دهند.
سایت خبرآنلاین پنج‌شنبه هشتم آبان نوشت که تا پایان تابستان امسال، جمعیت فعال از نظر اقتصادی ۲۶ میلیون و ۹۳۸ هزار نفر بود. این در شرایطی بود که این رقم برای پایان بهار معادل ۲۷ میلیون و ۱۰۳ هزار نفر بوده است.
این سایت اشاره کرد به نظر می‌رسد مهمترین عامل کاهش جمعیت شاغل، «تعدیل نیروی همزمان با جنگ ۱۲ روزه» بوده است.
بر اساس این گزارش، از همان روزهای اول حمله اسرائیل، اخباری در مورد «تعدیل نیرو در بخشی از بنگاه‌های کشور» منتشر شد. رسانه‌ها و مقامات جمهوری اسلامی به جای واژه بیکاری از اصطلاح «تعدیل نیرو» استفاده می‌کنند.
خبرآنلاین افزود که بررسی جزییات بیشتر نشان می‌دهد که بخش بزرگی از این کاهش جمعیت مشارکت‌کننده از میان زنان بوده است؛ به نحوی که «در بهار نرخ مشارکت زنان چهار میلیون و ۶۲۷ هزار نفر بود اما در پایان تابستان با کاهش ۱۴۳ هزار نفری مشارکت آنها در اقتصاد، [آمار] زنان فعال هم به ۴ میلیون و ۴۸۴ هزار نفر کاهش یافت.»
بر اساس این گزارش، در زمینه اشتغال هم وضعیت اشتغال زنان به شکلی محسوس دشوارتر شده است. در این ارتباط، در بهار تعداد زنان شاغل رسمی معادل سه میلیون و ۹۹۳ هزار نفر بود که در پایان تابستان به سه میلیون و ۸۰۳ هزار نفر کاهش یافت که به معنای کاهش ۱۹۰ هزار نفری زنان شاغل است.
سایت اقتصادآنلاین ۱۶ مهر نوشته بود نرخ مشارکت مردان در تابستان ۱۴۰۴ حدود ۶۸.۱ درصد و برای زنان ۱۳.۶ درصد برآورد شده است و این شکاف چشمگیر، در کنار سهم پایین زنان در اشتغال رسمی، بازتابی از موانع ساختاری در ورود زنان به بازار کار به شمار می‌رود.
در این حال، به نوشته خبرآنلاین، نرخ «اشتغال ناقص» در ایران در فصل تابستان در مقایسه با فصل بهار نیز افزایش یافته است. در حالی که در بهار امسال تنها یک میلیون و ۱۱۹ هزار نفر به شکل ناقص شاغل بودند، در تابستان این رقم به یک میلیون و ۸۸۱ هزار نفر رسید.
این سایت اشاره کرد مشاغلی که در این دسته قرار می‌گیرند اغلب جزو مشاغل بیکیفیت به حساب میآیند.
جمعیت بیکاری که در سن کار قرار دارد، به ۴۱ میلیون نفر می‌رسد
پیش از این، وبسایت اقتصادآنلاین در ۱۶ مهر با استناد به تازهترین طرح آمارگیری نیروی کار مرکز آمار نوشت که جمعیت غیرفعال کشور – یعنی افرادی که نه شاغل هستند و نه به دنبال کار میگردند – به حدود ۳۹ میلیون و ۱۰۸ هزار نفر رسیده است. این گزارش افزود با احتساب یکمیلیون و ۹۸۰ هزار نفر بیکار که در گروه جمعیت فعال قرار دارند، شمار کل افراد در سن کار بدون شغل در ایران حدود ۴۱ میلیون نفر است.
این آمار در حالی منتشر شد که مرکز آمار چند روز بعد، در ۲۲ مهر، اعلام کرد نرخ بیکاری در تابستان امسال به ۷.۳ درصد کاهش یافته است. همزمان، خبرگزاری ایسنا نیز در ۱۷ مهر نوشت که به گفته مسئولان، اقدامات دولت برای تقویت بازار کار موجب «تکرقمی شدن نرخ بیکاری در ۲۴ استان» و ثبت «کمترین میزان بیکاری» در سالهای اخیر شده است. ایسنا افزود که دولت چهاردهم به ریاست مسعود پزشکیان، با «پایش فضای کسبوکار، رفع موانع تولید و تداوم سیاستهای حمایتی»، روند کاهش بیکاری را در بهار و تابستان امسال نیز حفظ کرده است.
اما کارشناسان معتقدند این کاهش، بیش از آنکه نشانه بهبود واقعی اشتغال باشد، حاصل رشد مشاغل غیررسمی و کمدرآمد است. به گفته تحلیلگران، تکیه بر آمارهای کلی بدون توجه به کیفیت مشاغل، تصویر دقیقی از وضعیت بازار کار ارائه نمیدهد.
در همین حال، خبرآنلاین گزارش داده است که نرخ رشد اقتصادی ایران پس از چهار سال منفی شده و نرخ تورم بار دیگر در مسیر بازگشت به کانال ۴۰ تا ۵۰ درصدی قرار دارد. این رسانه تاکید کرد: «در شرایط رکود تورمی، انتظار ثبت بهترین آمار در حوزه اشتغال واقعبینانه نیست.»
کاهش نرخ بیکاری به معنای رونق اشتغال نیست
محمدرضا عبداللهی، تحلیلگر اقتصاد کلان، در گفتوگو با خبرآنلاین درباره نرخ بیکاری ۷.۴ درصدی گفت کاهش بیکاری لزوماً نشانه رونق اشتغال نیست. او توضیح داد: «فرض بر این است که وقتی نرخ بیکاری پایین میآید، تعداد بیکاران کم و شمار شاغلان بیشتر می‌شود، اما همیشه اینطور نیست. در سالهای اخیر بارها دیدهایم که کاهش نرخ بیکاری به معنای بهبود بازار کار نبوده است.»
او با اشاره به تجربه دوران کرونا افزود: «در آن دوره، تعداد بیکاران کاهش یافت اما اشتغال افزایش پیدا نکرد، چون بخش زیادی از مردم از جستوجوی کار دست کشیدند و جمعیت غیرفعال بزرگتر شد.»
عبداللهی در ادامه به آمار تابستان امسال اشاره کرد و گفت: «در این فصل، حدود ۶۵ هزار نفر از شمار بیکاران کاسته شد، اما نهتنها این افراد به جمع شاغلان نپیوستند، بلکه کل جمعیت شاغل نسبت به سال گذشته ۱۷۱ هزار نفر کمتر شده است.»
او در توضیح این وضعیت افزود: «کاهش همزمان جمعیت بیکار و شاغل زمانی رخ می‌دهد که بخشی از بیکاران از یافتن کار ناامید می‌شوند و دیگر دنبال شغل نمیروند، و در همان زمان، تعدادی از شاغلان هم کار خود را از دست می‌دهند و از بازار کار خارج می‌شوند.»
