فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا: امنیت آبی تهران بخشی از امنیت ملی ماست
عبدالرضا عابد، فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا گفت: «امنیت آبی تهران بخشی از امنیت ملی کشور است و فرزندان ملت در قرارگاه خاتم نشان دادند که می‌توانند در سخت‌ترین شرایط، ماموریت‌های حیاتی را با دقت و سرعت به سرانجام برسانند.»
او با اشاره به طرح انتقال آب از سد طالقان به تصفیه‌خانه‌های تهران و البرز افزود: «با بسیج ظرفیت‌های مهندسی، ماشین‌آلات و نیروی انسانی در سه شیفت کاری، مسیر ۴۰ کیلومتری خط انتقال در کوتاه‌ترین زمان ممکن تکمیل شد.»
گلی کوهکن، زن بلوچ ۲۵ ساله و از قربانیان کودک‌همسری و خشونت خانگی، حدود هفت سال پیش به اتهام قتل همسر خود بازداشت و به قصاص محکوم شد. او اکنون در زندان امیرآباد گرگان در خطر اجرای حکم اعدام است.
بر اساس اطلاعات رسیده به ایران‌اینترنشنال در دوشنبه ۱۲ آبان، خانواده مقتول در اوایل مردادماه برای گذشت از اعدام (قصاص نفس) شرط دریافت دیه به مبلغ ۱۰ میلیارد تومان و خروج همیشگی این زن از شهر گرگان و ممنوعیت بازگشت به این شهر را مطرح کرد.
اطلاعات رسیده حاکی است که با گذشت بیش از سه ماه از تعیین این شرط، هنوز این مبلغ جمع‌آوری نشده و به نزدیکان این زن بلوچ گفته شده تنها تا آذرماه سال جاری برای پرداخت مبلغ دیه فرصت دارند.
کوهکن، متولد فروردین ۱۳۷۹ در استان گلستان است و خرداد ۱۳۹۷ و در حالی‌که ۱۸ سال داشت، به اتهام مشارکت در قتل همسرش بازداشت و پس از محاکمه، به اعدام محکوم شد.
این زن، پیش از وقوع قتل و در ۱۲ سالگی قربانی ازدواج اجباری با پسرخاله‌اش شد و بنا بر روایت نزدیکانش، در طول زندگی مشترک خود بارها مورد خشونت شدید جسمی و روانی قرار داشت که در جریان یکی از این درگیری‌ها، همسرش کشته شد.
به‌گفته نزدیکان کوهکن، عامل اصلی قتل پسرعمه او بوده اما این زن در اعترافات خود مسئولیت کامل حادثه را بر عهده گرفت و این اقدام به صدور حکم اعدام برای هر دو متهم منجر شد.
افراد زیر ۱۸ سال در عرف جهانی «کودک» شمرده شده و ازدواج آنها به دلیل تبعات جبران‌ناپذیرش ممنوع است.
پدیده‌هایی چون کودک‌همسری همچنان در شماری از استان‌های ایران با فراوانی بالا رخ می‌دهند. با این حال، جمهوری اسلامی آمار دقیقی از قربانیان کودک-همسری منتشر نمی‌کند.
روزنامه هم‌میهن، مهرماه ۱۴۰۲ با استناد به گزارش مرکز آمار ایران نوشت در سال ۱۴۰۱ حدود ۲۵ هزار و ۹۰۰ دختر‌بچه ازدواج کردند و هزار و ۳۹۲ نوزاد از مادران زیر ۱۵ سال به دنیا آمدند.
در حالی که آمارها از تعداد بالای کودک‌همسری در ایران حکایت دارد، علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، بارها بر اجرای سیاست‌های افزایش جمعیت، فرزندآوری و ازدواج در سن پایین تاکید کرده است.
امکان بازنگری قضایی در پرونده
کارشناسان می‌گویند از منظر حقوقی، پرونده کوهکن می‌تواند همچنان از مسیرهای قانونی مورد بازنگری قرار گیرد.
معین خزائلی، حقوقدان، در گفت‌وگو با ایران‌اینترنشنال با اشاره به فرایندهای قانونی موجود برای بازنگری در احکام اعدام گفت در قوانین ایران، «در ظاهر» مسیرهای متعددی از جمله فرجام‌خواهی، اعاده دادرسی و اعمال ماده ۴۷۷ از سوی رییس قوه قضاییه برای بررسی مجدد احکام وجود دارد.
او توضیح داد: «حتی اگر فرجام‌خواهی و اعاده دادرسی قبلا رد شده باشد، رییس قوه قضاییه می‌تواند با استفاده از اختیارات خود، پرونده را برای بررسی دوباره به شعبه‌ای دیگر ارجاع دهد. دست‌کم روی کاغذ چنین امکانی وجود دارد.»
با این حال، خزائلی تاکید کرد که در عمل، نظام قضایی جمهوری اسلامی به شرایط ویژه پرونده‌هایی چون کوهکن ـ که قربانی کودک‌همسری بوده و هنگام وقوع جرم ۱۸ سال داشته ـ توجهی نمی‌کند.
او گفت: «در بسیاری از موارد، نه تنها این وضعیت به‌عنوان عامل تخفیف در نظر گرفته نمی‌شود، بلکه قضات گاه سخت‌گیرانه‌تر هم برخورد می‌کنند؛ به‌ویژه وقتی مقتول همسر فرد متهم است.»
این حقوقدان در پایان ابراز امیدواری کرد که رییس قوه قضاییه با در نظر گرفتن شرایط پرونده، از اختیارات خود برای اعاده دادرسی و توقف اجرای حکم اعدام این فرد که کودک‌همسر بوده است، استفاده کند.
تبعیض ساختاری در پرونده گلی کوهکن
در حالی‌که کارشناسان حقوقی بر امکان بازنگری قضایی در پرونده کوهکن تاکید دارند، فعالان حقوق بشر این پرونده را نمادی از «تبعیض نهادینه‌شده علیه زنان و اقلیت‌ها در ایران» می‌دانند.
محمود امیری‌مقدم، مدیر سازمان حقوق بشر ایران، در گفت‌وگو با ایران‌اینترنشنال، پرونده کوهکن را «بازتابی از تبعیض و خشونت ساختاری» دانست که بسیاری از زنان محکوم به اعدام در ایران تجربه می‌کنند.
او گفت: «زنانی چون گلی، قربانی فقر، کودک‌همسری، خشونت خانگی و طردشدگی از سوی خانواده و جامعه هستند. در مورد او، زن بودن، بلوچ بودن و نداشتن شناسنامه، همگی او را در ضعیف‌ترین موقعیت اجتماعی ممکن قرار داده است.»
مدیر سازمان حقوق بشر ایران افزود: «سیستم قضایی جمهوری اسلامی بر پایه تبعیض بنا شده؛ قضات همگی مرد و شیعه دوازده‌امامی‌اند و بر اساس وفاداری سیاسی به نظام منصوب می‌شوند، نه بر پایه شایستگی و استقلال قضایی. در نظامی که خشونت علیه زنان نهادینه شده و زنان در قانون شهروند درجه دو به شمار می‌روند و در بسیاری از حقوق اساسی مثل حق طلاق با مردان برابر نیستند، نتیجه‌ای جز بی‌عدالتی و صدور احکام مرگ برای زنان آسیب‌پذیری مانند گلی کوهکن قابل‌انتظار نیست.»
فراخوان برای اقدام بین‌المللی
امیری‌مقدم با اشاره به افزایش اعدام زنان در دو سال گذشته در ایران تاکید کرد جامعه جهانی باید «توجه بسیار بیشتری» به مسئله اعدام در ایران نشان دهد؛ توجهی که به گفته او باید «فراتر از صدور قطعنامه‌های سازمان ملل» باشد: «دولت‌هایی که مدعی پایبندی به اصول حقوق بشر هستند، باید موضوع اعدام را در صدر هر گفت‌وگو با جمهوری اسلامی قرار دهند. اما متاسفانه در ماه‌های گذشته چنین نبوده و جمهوری اسلامی توانسته بدون نگرانی از هزینه سیاسی، به اجرای اعدام‌ها ادامه دهد.»
او در ادامه گفت: «تنها راه کند کردن ماشین اعدام، افزایش هزینه سیاسی آن برای حکومت است. مردم ایران و به‌ویژه ایرانیان خارج از کشور، می‌توانند با آگاه‌سازی جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کنند نسبت به اعدام‌ها، به‌ویژه اعدام زنان در ایران، نقش مهمی در افزایش حساسیت افکار عمومی و فشار بر دولت‌ها ایفا کنند»
گاردین: خانواده مقتول خواهان پرداخت ۸۰ هزار پوند دیه شدند
روزنامه گاردین، دوشنبه ۱۲ آبان در گزارشی نوشت کوهکن در ۱۲ سالگی ازدواج کرد و در ۱۳ سالگی پسری به دنیا آورد و در ۱۸ سالگی، به اتهام مشارکت در قتل همسرش بازداشت و به اعدام محکوم شد.
گاردین نوشت: «در روز قتل، وقتی گلی دید همسرش فرزند پنج ساله‌شان را کتک می‌زند، از پسرعمه خود کمک خواست. پس از حضور او، درگیری شدیدی رخ داد که به مرگ همسر انجامید. کوهکن با اورژانس تماس گرفت، ماجرا را به مقامات اطلاع داد و هر دو نفر بازداشت شدند.»
به نوشته گاردین، او که بی‌سواد است، در بازجویی بدون حضور وکیل و تحت فشار اعتراف‌نامه‌ای را امضا کرده است.
بعدها دادگاه برای کوهکن وکیل تسخیری تعیین کرد. با وجود این، قاضیان حکم «اعدام از طریق دار» را برایش صادر کردند.
زیبا بختیاری، فعال حقوق زنان بلوچ، به این روزنامه بریتانیایی گفت: «کوهکن تنها یک پرونده نیست؛ زنان بلوچ و به‌طور کلی زنان در ایران هدف مستقیم ساختار تبعیض‌آمیز هستند. کسی صدای آنها را نمی‌شنود، نه حمایتی دارند و نه حقی برای انتخاب. بسیاری از دختران به‌دلیل فقر از تحصیل بازمی‌مانند و در کودکی به ازدواج درمی‌آیند.»
گاردین در پایان هشدار داد که کوهکن در صورت پرداخت نکردن مبلغ ۱۰ میلیارد تومان (حدود ۸۰ هزار پوند) تا آذرماه، با خطر اجرای حکم اعدام روبه‌روست.
این زن جوان بلوچ فاقد شناسنامه، از زمان بازداشت تاکنون بدون هرگونه ملاقات در زندان گرگان به‌سر می‌برد و فرزندش نیز در اختیار خانواده همسر مقتول قرار گرفته و از دیدار با او محروم مانده است.
کمپین فعالین بلوچ که اخبار استان سیستان و بلوچستان را پوشش می‌دهد، مردادماه سال جاری در خصوص کوهکن نوشت که او در طول سال‌های حبس، توانسته با آموختن سواد، قالی‌بافی، چرم‌دوزی و معرّق، مسیر زندگی خود را تغییر دهد.
پیش از این، سایت حقوق بشری هرانا به مناسبت ۱۸ مهر، روز جهانی مبارزه با مجازات اعدام، گزارش داد که در یک سال گذشته دست‌کم هزار و ۵۳۷ نفر از جمله ۴۹ تن در ایران اعدام شده‌اند.
در میان اعدام‌شدگان سال‌های گذشته، زنان بسیاری قربانی ساختار خشونت و نابرابری بوده‌اند. از جمله سمیرا سبزیان‌فرد و زینب سکانوند که در ۱۵ سالگی به اجبار ازدواج کردند و پس از سال‌ها آزار و خشونت، به اتهام قتل همسران خود بازداشت و اعدام شدند.
پرونده کوهکن اکنون ادامه همان روایت تلخ است؛ یادآور زنانی که پیش از آن‌که مجرم باشند، قربانی‌اند.
محمد جمالیان، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس گفت: «قشر ضعیف دیگر توان تهیه دارو را ندارد و این موضوع ممکن است در یکی دو ماه آینده خود را با افزایش سکته‌های مغزی، سکته‌های قلبی، افزایش بیماران دیالیزی و سایر عوارض نشان دهد.»
او افزود: «پیش از فعال شدن مکانیسم ماشه هشدار دادیم که اگر این مکانیسم فعال شود، قطعاً قیمت دارو بالاتر می‌رود و از سوی دیگر، کمبودهای دارویی نیز به‌تدریج بروز خواهد کرد.» این نماینده مجلس اضافه کرد: «برای مثال یک بازنشسته با درآمد ماهانه ۱۸ میلیون تومان که خود و همسرش بیماری قلبی دارند، اگر بخواهند دو بسته قرص پلاویکس برای یک ماه تهیه کنند، باید حدود دو میلیون تومان پرداخت کنند. حال اگر قند یا بیماری دیگری هم داشته باشند، شرایط بسیار دشوارتر می‌شود.»
سایت رویداد ۲۴ با اشاره به سخنان حسین طائب در خصوص «مطالبه نسل زد برای افزایش توان موشکی»، نوشت: «این سخنان با واقعیت فاصله دارد و نسل زد نه از موشک، که از مهاجرت، فیلترینگ، تبعیض، بحران اقتصادی و بی‌چشم‌اندازی آینده سخن می‌گوید و نگران زیستن در سرزمینی بدون امید است.»
این سایت خبری اضافه کرد که اگر به صفحات شبکه‌های اجتماعی، گفت‌وگوهای روزمره در دانشگاه‌ها و ترندهای پلتفرم‌ها نگاه کنیم، تصویر جالبی از مطالبات نسل زد به‌دست می‌آید. دغدغه این نسل سرفصل‌هایی چون فیلترینگ، مهاجرت، تبعیض جنسیتی، آینده شغلی و محدودیت فرهنگی است.
هیات مدیره انجمن جامعه‌شناسی ایران نسبت به احضار و بازداشت شماری از جامعه‌شناسان و پژوهش‌گران حوزه علوم اجتماعی ابراز نگرانی کرد. در پی بازداشت‌های گسترده دوشنبه ۱۲ آبان در ایران، تعداد فعالان فرهنگی و دانشگاهی بازداشت‌شده در طی ۲۴ ساعت، به پنج نفر رسید.
هیات مدیره انجمن جامعه‌شناسی ایران در بیانیه‌ای اعلام کرد در شرایطی که جامعه ایران با مشکلات اقتصادی، اجتماعی و تهدیدهای بیرونی مواجه است، انتشار اخبار بازداشت فعالان فرهنگی باعث نگرانی عمیق جامعه علمی کشور شده است.
انجمن جامعه‌شناسی ایران بر لزوم حفظ امنیت، آرامش و آزادی اندیشه و بیان برای اعضای جامعه علمی کشور تاکید کرد و از مسئولان خواست با درایت و تدبیر، شرایطی را فراهم کنند که ضمن آزادی سریع این پژوهش‌گران و محققان، اهالی علم بتوانند در فضایی امن و بدون اضطراب، به رسالت علمی و اجتماعی خود در خدمت به کشور ادامه دهند.
شمار بازداشت‌شدگان به پنج نفر رسید
در موج تازه‌ای از بازداشت‌های متعدد در ایران، منابع حقوق بشری از بازداشت شیرین کریمی، نویسنده و مترجم، مهسا اسدالله‌نژاد، جامعه‌شناس و پژوهش‌گر خبر دادند.
کریمی که پیش‌تر در منزل خود به‌دست ماموران امنیتی بازداشت شده بود، به مکانی نامعلوم منتقل شد.
ماموران پس از تفتیش منزل او، کتاب‌ها و وسایل الکترونیکی‌اش را ضبط کرده‌اند.
اسدالله‌نژاد، دانش‌آموخته دکتری جامعه‌شناسی سیاسی، صبح دوشنبه هنگامی که در منزل پدر و مادرش حضور داشت، بازداشت شد.
ماموران پس از ضبط وسایل الکترونیکی، او را به مکانی نامشخص منتقل کردند.
هنوز هیچ تماسی از سوی اسدالله‌نژاد با خانواده‌اش برقرار نشده و وضعیت او مشخص نیست.
علاوه بر این موارد، صبح دوشنبه وسایل الکترونیکی و کتاب‌های هیمن رحیمی، نویسنده و مترجم، به وسیله نهادهای امنیتی ضبط شد.
او باید فردا (سه‌شنبه ۱۳ آبان)، برای بازجویی به «محل مشخص شده» مراجعه کند.
ماموران امنیتی شامگاه یک‌شنبه به منازل پرویز صداقت و محمد مالجو، دو اقتصاددان منتقد سیاست‌های جمهوری اسلامی، یورش بردند.
آنها پس از توقیف وسایل شخصی و الکترونیکی این افراد صداقت را بازداشت کردند. مالجو نیز احضار شده بود و هنوز از سرنوشت او اطلاعات دقیقی در دست نیست.
ناشران و فعالان فرهنگی در زندان
پیش‌تر و در ۲۹ مرداد، حسن توزنده‌جانی، شاعر و فعال فرهنگی، احسان رستمی، ناشر، مترجم و کتاب‌فروش، مرجان اردشیرزاده، مترجم و رامین رستمی و نیما مهدیزادگان، هر دو فعال در حوزه نشر، در تهران به دست نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی بازداشت شدند.
کمپین حقوق بشر ایران ۲۲ مهر با اشاره به گذشت حدود ۶۰ روز از «بازداشت خودسرانه» این پنج نویسنده و فعال فرهنگی در تهران نوشت: «نگرانی‌ها در مورد ادامه بازداشت آنها، بدون دسترسی به خانواده یا وکیل قانونی‌شان رو به افزایش است.»
با ادامه بازداشت این افراد، کانال خبری امتداد ۱۵ مهر با اشاره به گذشت ۱۱ روز از اعتصاب غذای احسان و رامین رستمی در بند ۲۰۹ زندان اوین نوشت که خانواده این دو فعال فرهنگی زندانی نگران سلامتی آنها هستند.
امتداد اشاره کرد که خبری در مورد شرکت یا عدم شرکت سه بازداشتی دیگر در اعتصاب غذا منتشر نشده است.
در همین حال، یک صفحه اینستاگرامی که اخبار مربوط به احسان و رامین رستمی را بازتاب می‌دهد، دوشنبه ۲۱ مهر با اشاره به تماس تلفنی احسان رستمی با خانواده‌اش، از قول این خانواده نوشت: «صدای احسان را شنیدیم. می‌خواست از ما پنهان کند اما ضعف تن در صدایش هویدا بود.»
محمدرضا عارف، معاون اول پزشکیان در جلسه شورای عالی آب گفت: «نرخ مصرف آب در برخی شهرهای ما هنوز حدود ۲۵۰ لیتر است در حالی که این عدد در اروپا برای زیر ۱۰۰ لیتر برنامه‌ریزی شده است.»
او ادامه داد: «ما حتما باید مسئله آب را با مشارکت مردم ساماندهی کنیم و واقعیت را به مردم بگوییم.»
او افزود: «دولت به وزیر نیرو اختیار داده تا درباره چگونگی کاهش مصرف آب تصمیم‌گیری کند. همچنین تصمیم‌گیری شده است که مصرف آب برای آبیاری فضاهای سبز عمومی کاهش یابد.»
