مسعود پزشکیان، رییس دولت جمهوری اسلامی، درباره پرونده موشکی و هسته‌ای تهران اعلام کرد حکومت ایران حاضر نیست از برنامه‌های موشکی یا هسته‌ای خود صرف‌نظر کند و در برابر فشارها برای کنار گذاشتن این برنامه‌ها تسلیم نخواهد شد.
پزشکیان جمعه ۱۶ آبان در نشست با «فعالان اقتصاد دیجیتال» گفت: «می‌گویند بیایید برنامه موشکی را با هم بحث کنیم؛ خب بحث کردیم، اسرائیل را مجهز کنند بعد به ما بگویند موشک نداشته باش و دفاع هم نکن. بعد هر وقت که دلش خواست بیاید ما را بمباران کند.»
او افزود: «قرار است با صلح و امنیت زندگی کنیم ولی قرار نیست با ذلت زندگی کنیم. قرار نیست آنها هر چه دلشان خواست به ما تحمیل کنند.»
این اظهارات پزشکیان در شرایطی است که دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری ایالات متحده، پنج‌شنبه گفته بود ایران از آمریکا پرسیده که آیا ممکن است تحریم‌های واشینگتن علیه تهران لغو شوند یا نه.
پیش‌تر نیز ترامپ اعلام کرده بود در صورتی که جمهوری اسلامی رفتار صلح‌جویانه نشان دهد و از اقدامات تهدیدآمیز دست بردارد، آماده لغو تحریم‌های تهران است.
با وجود این، پزشکیان گفت: «ما حاضریم در چارچوب‌های بین‌المللی گفت‌وگو کنیم اما نه در صورتی که بگویند شما حق ندارید علم (هسته‌ای) داشته باشید، یا حق دفاع از خود (با موشک) را ندارید، وگرنه ما شما را بمباران می‌کنیم.»
جمهوری اسلامی بارها احتمال مذاکره درباره توانایی‌های دفاعی خود، از جمله برنامه موشکی‌اش، و همچنین کنار گذاشتن کامل غنی‌سازی اورانیوم در خاک خود را رد کرده است.
پزشکیان ۲۴ مهر نیز از تداوم برنامه هسته‌ای و موشکی جمهوری اسلامی دفاع کرده و گفته بود: «فرزندان این سرزمین بودند که برای ما موشک و انرژی هسته‌ای ساختند.»
تهران و واشینگتن پیش از جنگ ۱۲ روزه میان جمهوری اسلامی و اسرائیل، پنج دور گفت‌وگوی هسته‌ای برگزار کرده بودند اما جنگی که در جریان آن، نیروهای آمریکایی و اسرائیلی پایگاه‌های موشکی ایران را نیز بمباران کردند، این مذاکرات را متوقف کرد.
جمهوری اسلامی در شرایطی بر تداوم برنامه موشکی و هسته‌ای خود تاکید می‌کند که خواهان «نابودی» اسرائیل است.
با این حال، تهران می‌گوید موشک‌های بالستیکش با بردی تا دو هزار کیلومتر (هزار و ۲۰۰ مایل)، ابزار بازدارندگی و قدرت تلافی‌جویانه‌ای در برابر ایالات متحده، اسرائیل و دیگر دشمنان احتمالی منطقه‌ای هستند.
علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، پیش از این مذاکره با آمریکا را «بی‌فایده و زیان‌بار» دانسته و هرگونه گفت‌وگو با واشینگتن را ممنوع اعلام کرده است.
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی نیز گفته است هیچ مذاکره‌ای میان تهران و واشینگتن صورت نگرفته و جمهوری اسلامی تنها درباره موضوع هسته‌ای گفت‌وگو می‌کند.
در این گزارش که جمعه ۱۶ آبان منتشر شد به نقل از یک مقام ارشد خاورمیانه و یک منبع نزدیک به کُردها در ترکیه، گفته شده این قانون از افرادی که قصد دارند از کردستان عراق به ترکیه برگردند، حفاظت خواهد کرد اما از اعطای عفو عمومی برای جرایم مرتکبشده از سوی جنگجویان سابق، خودداری می‌کند.
بر اساس این قانون، برخی از رهبران پ‌ک‌ک ممکن است به کشورهای ثالث منتقل شوند.
این تصمیم یکی از مراحل نهایی در فرآیند صلحی است که یک سال پیش برای پایان دادن به جنگ و درگیری میان پ‌ک‌ک و ترکیه آغاز شد.
مقام ارشد خاورمیانه که بهطور ناشناس درباره این مذاکرات صحبت کرده، گفت: «ممکن است طرح قانونی برای بازگشتها تا پایان این ماه به مجلس ترکیه ارائه شود.»
تاکنون هیچ اظهار نظری در این خصوص از سوی سازمان اطلاعات ترکیه (MIT) که مذاکرات با پ‌ک‌ک را هدایت کرده، یا پ‌ک‌ک منتشر نشده است.
پیشرفتهای مهم در مذاکرات
پ‌ک‌ک ۲۲ اردیبهشت اعلام کرد تصمیم به خلع سلاح و انحلال گروه خود گرفته است.
این تصمیم پس از فراخوان عبدالله اوجالان، رهبر زندانی این گروه، برای پایان دادن به مبارزات مسلحانه اتخاذ شد.
برخی اعضای این گروه در تیرماه سلاحهای خود را بهطور نمادین بر زمین گذاشتند و پ‌ک‌ک چهارم آبان اعلام کرد جنگجویانش بهعنوان بخشی از روند خلع سلاح، خروج از ترکیه را آغاز کردهاند.
این گروه از آنکارا خواسته است گامهایی برای مشارکت دادن اعضای آن در «سیاست» بردارد.
نومان کُرتولموش، رییس کمیسیون آشتی ترکیه که تابستان گذشته تاسیس شد، هفته پیش گفت هرگونه اقدام قانونی تنها پس از آن انجام می‌شود که سازمانهای امنیتی و اطلاعاتی ترکیه تایید کنند پ‌ک‌ک واقعا سلاحهای خود را تسلیم و فرآیند انحلال را تکمیل کرده است.
جزییات طرح و روند بازگشت
بر اساس اطلاعاتی که از مقام ارشد خاورمیانه بهدست آمده، طرح پیشنهادی شامل بازگشت حدود هزار غیرنظامی و غیرجنگجو در مرحله نخست و سپس حدود هشت هزار جنگجو، پس از انجام بررسیهای فردی است.
این مقام افزود که ترکیه تاکنون بازگشت حدود هزار نفر از رهبران ارشد و میانپایه پ‌ک‌ک را رد کرده و خواستار انتقال آنها به کشورهای ثالث، احتمالا در اروپا شده است.
مذاکرات در این زمینه همچنان در جریان است و برخی از طرفهای درگیر در این گفتوگوها نگران این هستند که استثنا کردن فرماندهان ارشد پ‌ک‌ک از بازگشت، به تجدید جنگ و شورشهای جدید در آینده منجر شود.
این تحقیق را احمد کلاته ساداتی، دانشیار جامعه‌شناسی و زینب صبوحی گلکار، دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی دانشگاه یزد، با رویکرد پدیدارشناسی و بر پایه گفت‌وگو با کارگران تونلی معادن زغال سنگ طبس انجام داده‌اند.
این پژوهش با هدف فهم تجربه زیسته معدن‌کاران از شغل خود، در آخرین شماره مجله «پژوهش‌های راهبردی مسائل اجتماعی» دانشگاه اصفهان منتشر شده است.
بر اساس یافته‌ها، اضطراب از مرگ احتمالی، خستگی مداوم و نگرانی از آینده بخش‌هایی جدایی‌ناپذیر از زندگی روزانه معدن‌کاران است. آنان با هر صدای لرزشی در دل زمین، مرگ را در نزدیکی خود حس می‌کنند، اما برای معاش خانواده ناگزیر به ماندن هستند.
این اضطراب تنها به لحظه وقوع حادثه محدود نمی‌شود. نگرانی از آینده خانواده، از دست دادن توان کاری و نبود پشتوانه در کنار قراردادهای موقت و نظام پیمانکاری، ناامنی شغلی را تشدید می‌کند و کارگر را میان خطر مرگ زیر زمین و خطر بیکاری روی زمین نگه می‌دارد.
رنج روزمره در دل تاریکی
به روایت کارگران، کار در معدن با «رنج، ترس و خشم» درآمیخته است. آنان با شرایط سخت و ناایمن، احساس نادیده گرفته شدن، نبود امکان اعتراض و ترس از اخراج دست و پنجه نرم می‌کنند.
یکی از مصاحبه‌شوندگان می‌گوید: «کاری که داریم انجام می‌دیم و حقوقی که می‌گیریم همخوانی نداره... به فکر کارگر نیستند، فقط می‌خوان خودشون سود بیشتری ببرن.»
به گفته پژوهشگران، این جمله بازتابی از حس بی‌عدالتی و نادیده گرفته شدن در میان اکثر مصاحبه‌شوندگان است.
تقدیرگرایی در نبود انتخاب
بر پایه داده‌های گردآوری‌شده، بیشتر کارگران معادن طبس شغل خود را انتخاب نکرده‌اند، بلکه به‌اجبار شرایط اقتصادی وارد معدن شده‌اند.
یکی از کارگران می‌گوید: «چون ترک تحصیل کرده بودم و مهارتی نداشتم، رفتم توی معدن... مجبور بودم شاغل بشم.»
روایت‌ها نشان می‌دهد فقر و نبود فرصت شغلی، معدن را به تنها راه ممکن برای زنده ماندن در منطقه تبدیل کرده است.
پژوهشگران این گرایش را نوعی «تقدیرگرایی» می‌دانند که به سازوکار دفاعی در برابر واقعیت تلخ زندگی تبدیل شده است؛ سرنوشتی که در غیاب انتخاب، به «قسمت» تعبیر می‌شود.
فرسایش جسم و روان در دل انزوا
طبق نتایج این مطالعه، کارگران معدن نه‌تنها در معرض خطرات فیزیکی، بلکه درگیر فرسایش روانی نیز هستند.
دوری از خانواده و زندگی در محیط‌های ایزوله، احساس دلتنگی، افسردگی و اضطراب را در میان آنها تشدید کرده است.
در بخشی از پژوهش آمده است: «این تجربه تنها به فعالیت فیزیکی در اعماق زمین محدود نمی‌شود، بلکه شامل مواجهه روزمره با خطر، فرسایش جسمی، اضطراب روانی و احساس طردشدگی اجتماعی است.»
نویسندگان معتقدند طرد اجتماعی به معنای نادیده گرفتن روایت‌های شخصی کارگران و تقلیل آنها به «نیروی کار صرف» است؛ وضعیتی که به «معنازدایی» از کار و انزوای بیشتر می‌انجامد.
امید در دل تاریکی؟
با این همه، کارگران در دل سختی، معنا و امید را در نقش نان‌آور و پدر خانواده می‌جویند.
یکی از معدن‌کاران می‌گوید «اگر کار دیگری بود، هیچکس خودش را زیر زمین دفن نمی‌کرد»، اما با این حال، حضور در معدن را «راه زنده ماندن خانواده» می‌داند.
به گفته نویسندگان این مقاله، زندگی معدن‌کاران طبس بازتابی از تضاد میان کار، مرگ و امید است؛ افرادی که هر روز در اعماق زمین، میان احتمال ریزش و تداوم کار سنگین، در پی راهی برای زیستن هستند.
این مقاله پژوهشی با مشارکت ۲۲ کارگر تونلی معادن زغال سنگ طبس انجام گرفت و تصویری کم‌تر دیده‌شده از زندگی کسانی ارائه کرد که با به خطر انداختن جان خود در اعماق زمین، چرخ اقتصاد ایران را در حرکت نگه می‌دارند.
