مرضیه وحید دستجردی، دبیر ستاد ملی جمعیت در جمهوری اسلامی گفت: «دغدغه جمعیت از عمیق‌ترین نگرانی‌های رهبری است.» او افزود: «هر کس کوچک‌ترین قدمی برای مسئله جمعیت بردارد، مشمول دعای نماز شب من است.»
دستجردی اضافه کرد: «باید از ظرفیت تشکل‌های مردمی برای فراهم کردن امکانات مدارس دینی و حمایت از خانواده‌ها استفاده کنیم تا کودکان امکان تربیت در محیط‌های منطبق با ارزش‌های مورد نظر را داشته باشند.»
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد، دومین شهر بزرگ ایران از نظر جمعیت، اعلام کرد ذخیره آب سدهای تامین‌کننده این شهر به کمتر از سه درصد رسیده است.
حسین اسماعیلیان یک‌شنبه ۱۸ آبان در مصاحبه با خبرگزاری مهر، وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی، گفت: «ذخیره آب سدهای مشهد هم‌اکنون به کمتر از سه درصد رسیده و گرچه در فصل سرد سال مصرف آب تا حدی کاهش یافته است، اما شرایط فعلی نشان می‌دهد که مدیریت مصرف دیگر صرفا یک توصیه نیست، بلکه یک اجبار است.»
او با اشاره به کاهش چشمگیر بارش‌ها افزود: «کل بارندگی‌های شهرستان مشهد تاکنون تنها ۰.۴ میلی‌متر ثبت شده، در حالی که سال گذشته این رقم حدود ۲۷ تا ۲۸ میلی‌متر و میانگین بلندمدت در همین بازه زمانی حدود ۱۴ میلی‌متر بوده است.»
به‌گفته او، میزان ناچیز بارش بیانگر وضعیت نگران‌کننده منابع آبی در شمال شرق کشور است.
در هفته‌های گذشته و هم‌زمان با تشدید بحران آب و ناتوانی ساختاری حکومت در مدیریت منابع، شماری از مقام‌های جمهوری اسلامی تلاش کرده‌اند ریشه مشکلات را به «الگوی مصرف مردم» نسبت دهند و راه‌حل را در توصیه به برگزاری «نماز باران» و «تذکرهای اخلاقی» جست‌وجو کنند.
عباس علی‌آبادی، وزیر نیرو، ۱۸ آبان از قطعی شبانه آب در کشور خبر داد و از مردم خواست ذخیره‌ساز خانگی نصب کنند.
این در حالی است که تامین هزینه خرید و نصب تجهیزات ذخیره آب برای همه مردم ایران امکان‌پذیر نیست و پیش‌تر گزارش‌هایی از افزایش قیمت این تجهیزات به‌دلیل توصیه دولت به خرید آن‌ها منتشر شده بود.
انداختن مسئولیت بر دوش مردم
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد در ادامه صحبت‌های خود تاکید کرد اولویت اصلی در شرایط کنونی، «صرفه‌جویی و مدیریت مصرف» از سوی شهروندان است تا بتوان دست‌کم یک تا دو ماه آینده را بدون مشکل تامین آب پشت سر گذاشت و به امید بارندگی‌های احتمالی در پایان سال باقی ماند.
اسماعیلیان درباره میزان مصرف فعلی آب گفت: «مصرف روزانه آب مشهد در حال حاضر حدود هشت هزار لیتر بر ثانیه است که تنها بین هزار تا هزار و ۵۰۰ لیتر بر ثانیه از طریق سدها تامین می‌شود.»
او اضافه کرد اگر مردم بتوانند حدود ۲۰ درصد در مصرف خود صرفه‌جویی کنند، امکان مدیریت وضعیت بدون جیره‌بندی یا قطع آب فراهم خواهد شد.
حسن حسینی، معاون استاندار و فرماندار ویژه مشهد، نیز ۱۵ آبان گفته بود: «طرح جیره‌بندی آب در حال بررسی است و اگر همچنان بارندگی نداشته باشیم، جیره‌بندی منطقه‌ای آب تا پیش از پایان پاییز انجام می‌شود.»
با وجود هشدارهای مکرر متخصصان در طول سال‌ها و دهه‌های گذشته، نظام حکمرانی آب در جمهوری اسلامی به‌جای سرمایه‌گذاری و هزینه‌کرد در زیرساخت‌ها، به سدسازی و حفر چاه‌های عمیق مشغول شده و علت بحران را به کاهش بارش‌ها تقلیل داده است.
برخی عوامل حکومتی نیز با رویکردهای خرافی و ایدئولوژیک، خشکسالی و مشکلات حوزه آب را به مقاومت شهروندان در برابر حجاب اجباری نسبت داده‌اند.
علی‌اکبر ولایتی، مشاور علی خامنه‌ای، با اشاره به برگزاری اجلاس امنیتی منامه گفت اظهارات سران برخی کشورهای مسلمان علیه جمهوری اسلامی با «ابراز دوستی» آنان به ایران مطابقت ندارد.
ولایتی یک‌شنبه ۱۸ آبان در مصاحبه‌ای به کنفرانس ژئوپلیتیک و امنیت جهانی منامه در بحرین پرداخت و گفت سخنرانان این نشست بر مسائل «سودان، ایران و محور مقاومت» متمرکز بودند.
او با اشاره به موضع‌گیری شماری از کشورها علیه «سیاست‌های منطقه‌ای» جمهوری اسلامی در نشست منامه، بریتانیا را به نقش‌آفرینی در «پشت‌پرده» این مواضع متهم کرد.
مشاور خامنه‌ای ادامه داد: «برخی کشورها که ادعای مسلمانی دارند، طوری عمل می‌کنند که گویی شریک دزد و رفیق قافله هستند. برخی ابراز دوستی‌ها و ارسال پیام‌های دوستانه به ایران با اقدامات و اظهارنظرهای آن‌ها در جای دیگر هم‌خوانی ندارد و این در دوره اول ریاست‌جمهوری ترامپ هم وجود داشت.»
محور مقاومت عنوانی است که مقام‌ها و رسانه‌های جمهوری اسلامی برای گروه‌های مسلح مورد حمایت تهران در منطقه، نظیر حماس، جهاد اسلامی، حزب‌الله، حشد شعبی و حوثی‌های یمن، استفاده می‌کنند.
بیست‌و‌یکمین نشست امنیتی منامه ۹ تا ۱۱ آبان در پایتخت بحرین برگزار شد.
تولسی گابارد، مدیر اطلاعات ملی آمریکا، در این کنفرانس رویکرد جمهوری اسلامی را «همچنان نگران‌کننده» خواند.
ایوت کوپر، وزیر امور خارجه بریتانیا، نیز حکومت ایران را تهدیدی علیه ثبات و امنیت خاورمیانه و فراتر از آن، از جمله در بریتانیا، توصیف کرد.
همان زمان، شماری از رسانه‌ها و مقام‌های جمهوری اسلامی علیه این اجلاس که به ابتکار اندیشکده مطالعات استراتژیک لندن برگزار می‌شود، موضع گرفتند.
خبرگزاری فارس، وابسته به سپاه پاسداران، اجلاس منامه را «صحنه هماهنگی جاسوسان» آمریکایی-اسرائیلی و دولت‌های عربی برای «احیای روند عادی‌سازی و طراحی ائتلاف امنیتی» ضد جمهوری اسلامی خواند.
ولایتی در ادامه مصاحبه خود گفت بعضی مقام‌های سیاسی «از کار افتاده و وارفته در سیاست» در شماری از کشورهای غربی و عربی برای «خوشایند بانی اصلی اجلاس» به‌جای اشاره به غزه، از تهران انتقاد کردند که «مهم‌ترین حامی مقاومت و بزرگ‌ترین مدافع صلح در منطقه» است.
او افزود: «مقام‌های عربی که با سلاح بریتانیایی در حال حمایت از کشتار در سودان هستند، نمی‌توانند درباره حضور صلح‌آمیز ایران در منطقه اظهارنظر کنند.»
در پی تشدید حملات نیروهای شبه‌نظامی «پشتیبانی سریع» در سودان و کشتار گسترده غیرنظامیان، نگاه‌ها به سمت امارات متحده عربی معطوف شده و برخی این کشور را به پشتیبانی از شورشیان سودانی متهم کرده‌اند.
پیش‌تر برخی مقام‌های جمهوری اسلامی از «سکوت» کشورهای عربی مقابل حملات اسرائیل و آمریکا به ایران در جریان جنگ ۱۲ روزه انتقاد کرده بودند.
اواسط تیرماه کارشناسان امنیتی به ایران‌اینترنشنال گفتند کشورهای حاشیه خلیج فارس در خلوت از اینکه حملات اسرائیل موجب تضعیف تهران شده، احساس آسودگی می‌کنند.
هم‌زمان با تشدید بحران آب و ناتوانی جمهوری اسلامی در مدیریت منابع، یکی از اعضای مجلس خبرگان رهبری رعایت نشدن حجاب اجباری مورد نظر حکومت در خیابان‌ها را عامل بحران آب، خشکسالی و کاهش بارندگی در ایران دانست.
محسن اراکی یک‌شنبه ۱۸ آبان گفت: «خشکسالی، بحران آب و کاهش بارندگی نشانه‌ای از تذکر خداوند است تا ما را از غفلت و بی‌توجهی نسبت به او بیدار کند.»
او افزود: «انقلاب اسلامی با خون شهدا استوار شده و روا نیست خیابان‌های ما جولانگاه تجاهر به فسق و بی‌حجابی و منکرات علنی باشد.»
این نماینده مجلس خبرگان ادامه داد: «این رفتارها اثر وضعی دارد و جامعه‌ای که به نام ایمان و تشیع شناخته می‌شود، باید نسبت به این انحراف‌ها حساس باشد.»
این سخنان در ادامه رویکرد تکراری مقام‌های جمهوری اسلامی است که به‌جای بررسی علمی و ارائه راهکار برای بحران آب، علت آن را در «گناه فردی» و «ظاهر زنان» جست‌وجو می‌کنند و با تکرار مفاهیم مذهبی، از پاسخ‌گویی درباره سوءمدیریت و سیاست‌های نادرست طفره می‌روند.
در چنین روایتی، پرسش‌های فنی و مطالبه شفافیت به حاشیه رانده می‌شود و جای آن را هشدارهای اخلاقی و تهدیدهای پلیسی می‌گیرد.
کارشناسان مستقل حوزه آب و محیط‌زیست تاکید کرده‌اند خشکسالی در ایران ترکیبی از نفوذ مافیای آب، روندهای اقلیمی و دهه‌ها سوءمدیریت ساختاری، از جمله توسعه کشاورزی پرمصرف و یارانه‌محور، استفاده بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی و نبود الگوی پایدار مصرف در صنعت و شهرها است.
به گفته آن‌ها، تقلیل این بحران چندلایه به مساله حجاب نه‌تنها هیچ پشتوانه علمی ندارد، بلکه عملا مانع شکل‌گیری اراده سیاسی لازم برای اصلاح سیاست‌های آبی و پاسخ‌گویی نهادهای مسئول خواهد شد.
قطعی شبانه آب در ایران
با ادامه بحران آب در ایران، عباس علی‌آبادی، وزیر نیرو، ۱۸ آبان از قطعی شبانه آب در کشور خبر داد و از مردم خواست ذخیره‌ساز خانگی نصب کنند.
احد وظیفه، رییس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی، نیز گفت پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که تا ۱۰ روز آینده سامانه بارشی موثری از ایران عبور نمی‌کند.
مهدی چمران، رییس شورای شهر تهران، هم خواندن «نماز باران» را به‌عنوان یکی از راه‌حل‌های مقابله با بحران کم‌آبی معرفی کرد.
او افزود: «مردم امروز فراموش کرده‌اند که در قدیم مردم به بیابان می‌رفتند و نماز باران می‌خواندند و موفق می‌شدند. در کنار همه اقدامات برای کمبود آب نباید از این موضوع هم غافل شویم.»
مسعود پزشکیان، رییس دولت جمهوری اسلامی، ۱۵ آبان هشدار داد اگر در آذرماه باران نبارد، آب در تهران جیره‌بندی خواهد شد و اگر باز هم باران نبارد، باید تهران را تخلیه کرد.
در واکنش به این اظهارات، رضا حاجی کریم، رییس فدراسیون صنعت آب ایران، تاکید کرد وضعیت آب در پایتخت «نگران‌کننده‌تر» از اظهارات پزشکیان و «وحشتناک‌تر» از آمارهای رسمی است.
کارشناسان می‌گویند بحران آب در ایران نه نتیجه «بی‌حجابی»، بلکه بازتاب سال‌ها سوءمدیریت، سیاست‌های نادرست و بی‌توجهی حاکمیت به اصلاح ساختارهای کلیدی در مدیریت منابع آبی است؛ بحرانی که اکنون زمان پاسخ‌گویی و اصلاح را اجتناب‌ناپذیر کرده است.
در حالی که رسانه‌ها و برخی مسئولان از قطعی آب در بسیاری از مناطق تهران خبر دادند، خبرگزاری فارس، وابسته به سپاه نوشت: «تاکنون جیره‌بندی آب در تهران و یا هیچ یک از شهرهای کشور انجام نشده و آنچه رخ داده، افت فشار و قطع آب در شبها بوده که شرکت آب و فاضلاب نیز آن را تایید کرده است.»
این رسانه وابسته به سپاه اضافه کرد: «جیره به معنای تامین و وصل نوبتی آب طبق اعلام قبلی است.»
این گزارش در صورتی است که خبرگزاری تسنیم، دیگر رسانه وابسته به سپاه، روز شنبه گزارش داده بود که «محدودیت آب در تهران» از بیش از ۱۰ روز پیش آغاز شده و همچنین وزیر نیرو، رییس آب منطقه‌ای تهران، رییس کنفدراسیون آب و سخنگوی صنعت آب کشور صراحتا از اعمال محدودیت و جیره‌بندی آب سخن گفته بودند.
محمدامین آقامیری، دبیر شورای عالی فضای مجازی گفت: «نباید در فضای مجازی تابع قوانین دیگر کشورها باشیم و هدف از حکمرانی قانونمند در فضای مجازی، حفظ آزادی‌ها و حقوق مردم است تا همان‌گونه که در جامعه حقیقی از قانون بهره‌مندند، در فضای مجازی نیز بتوانند در چارچوب قانون زندگی کنند.»
او افزود: «اگر چه در فضای فیزیکی حدود ۲۰۰ کشور با ساختارهای مستقل وجود دارند، اما در فضای مجازی عملا کمتر از ۱۰ کشور بر زیست دیجیتال جهان حکمرانی می‌کنند و چارچوب‌های قانونی و ارزشی خود را به دیگر کشورها تحمیل کرده‌اند.»
