در پی تصویب قطعنامه علیه برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی در شورای حکام آژانس انرژی اتمی، عباس عراقچی، وزیر خارجه گفت که امروز طی نامه رسمی به مدیرکل آژانس، اعلام کردیم تفاهم قاهره دیگر معتبر نبوده و خاتمه یافته تلقی می‌شود.
او افزود: «سه کشور اروپایی و آمریکا، با این اقدام خود و بی‌توجهی به تعاملات و حسن نیت جمهوری اسلامی، اعتبار و استقلال آژانس را خدشه‌دار کرده و موجب اخلال در روند تعاملات و همکاری‌های آژانس و ایران می‌شوند.»
شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز پنجشنبه قطعنامه‌ای را تصویب کرد که از جمهوری اسلامی می‌خواهد بی‌درنگ وضعیت ذخایر اورانیوم غنی‌شده و سایت‌های اتمی آسیب‌دیده در جنگ ۱۲ روزه را به آژانس اطلاع دهد.
رویترز پنجشنبه ۲۹ آبان به نقل از دو منبع آگاه نوشت پزشکیان در نامه خود اعلام کرده جمهوری اسلامی «دنبال رویارویی نیست»، خواهان همکاری منطقه‌ای عمیق‌تر است و «در صورت تضمین حقوق خود» همچنان «برای حل اختلاف هسته‌ای از مسیر دیپلماسی» آمادگی دارد.
یکی از منابع کشورهای خلیج فارس گفت جمهوری اسلامی به‌دنبال کانالی برای بازگشت به گفتوگو با واشنگتن است و بن‌سلمان نیز این موضوع را در دیدار این هفته با ترامپ مطرح کرده است.
این منبع افزود: «ولیعهد می‌خواهد بحران به‌صورت مسالمت‌آمیز پایان یابد و این را به ترامپ منتقل کرده است.»
بن‌سلمان سه‌شنبه در جمع خبرنگاران گفت: «تمام تلاش‌مان را می‌کنیم تا میان ایران و آمریکا توافقی حاصل شود.»
درست یک روز پیش از سفر بن سلمان به ایالات متحده، نامهای از سوی پزشکیان به عربستان سعودی ارسال شد.
روابط تهران و ریاض پس از سال‌ها تنش، با میانجیگری چین در سال ۲۰۲۳ بهبود یافت، اما رقابت راهبردی دو کشور همچنان ادامه دارد.
با این حال وزن سیاسی و امنیتی سعودی و رابطه نزدیک رهبری این کشور با ترامپ، ریاض را به بازیگری تبدیل کرده که نفوذی فراتر از میانجی‌های پیشین مانند عمان و قطر دارد.
در مقابل، جایگاه منطقه‌ای ایران طی دو سال گذشته با ضربات سنگین اسرائیل به نیروهای نیابتی‌اش در غزه و لبنان و سقوط بشار اسد، متحد دیرینه تهران در سوریه، تضعیف شده است.
حمید ابوطالبی، دیپلمات ایرانی، در شبکه اجتماعی ایکس نوشت که انتقال نقش میانجیگری از عمان و قطر به عربستان سعودی «تصمیمی استراتژیک» است که به‌دلیل نفوذ مستقیم ریاض در واشنگتن، می‌تواند مؤثرتر باشد.
تهران و تکذیب پیام به ترامپ
اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی چهارشنبه سخنان ترامپ درباره مذاکره با تهران را رد کرد و گفت «هیچ فرآیند مذاکراتی» میان دو کشور در جریان نیست.
بقائی چهارشنبه ۲۸ آبان با اشاره به آنچه «سابقه بدعهدی و زیاده‌خواهی‌های مکرر آمریکا» خواند، گفت مذاکره با طرفی که «به دوسویه‌بودن گفتوگو اعتقادی ندارد» و «به اقدامات نظامی علیه ایران مباهات می‌کند»، فاقد توجیه است.
او تاکید کرد که آمریکا با رفتار و سخنان خود نشان داده به‌دنبال تحمیل خواسته‌هایش است و با چنین شرایطی «نمی‌توان از روندی منطقی برای گفتوگو سخن گفت».
دولت سعودی هنوز واکنش رسمی به این گزارش نداده است.
مذاکرات جمهوری اسلامی و آمریکا پس از حملات هوایی اسرائیل در خرداد و حملات همزمان نیروهای آمریکایی به سه سایت هسته‌ای ایران متوقف شده است.
پیش از جنگ ۱۲روزه، پنج دور گفتوگو درباره برنامه غنی‌سازی ایران انجام شده بود، اما پس از حمله، روند مذاکرات به بن‌بست رسیده است.
با وجود اعلام حمایت تهران و واشینگتن از ادامه مسیر دیپلماتیک، شروط دو طرف همچنان در تضاد کامل است.
تهران، واشینگتن را به «خیانت به دیپلماسی» متهم می‌کند و لغو تحریم‌ها را شرط اصلی می‌داند اما آمریکا خواستار توقف غنی‌سازی در خاک ایران، محدودیت موشکی و پایان حمایت تهران از گروه‌های شبه‌نظامی منطقه است؛ خواسته‌هایی که جمهوری اسلامی رد می‌کند.
ترامپ و بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، هشدار داده‌اند در صورت ازسرگیری غنی‌سازی، دوباره به ایران حمله خواهند کرد.
در تهران، علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، مذاکره «تحت تهدید» را رد کرده و گفته است ایران «تسلیم فشارهای نظامی و اقتصادی نمی‌شود».
اما چند مقام جمهوری اسلامی به رویترز گفته‌اند نگرانی از تکرار حملات اسرائیل و خشم عمومی ناشی از وضعیت نابسامان اقتصادی، حاکمیت را به دنبال یافتن «گشایشی فوری» در روابط با آمریکا کشانده است.
از ۳۵ عضو شورای حکام، ۱۹ کشور به قطعنامه پیشنهادی آمریکا و تروئیکای اروپایی رای موافق دادند، سه کشور با آن مخالفت کردند و ۱۲ عضو نیز رای ممتنع دادند.
روسیه، چین و نیجر تنها اعضای شورای حکام بودند که با این قطعنامه مخالفت کردند.
خبرگزاری رویترز پنجشنبه ۲۹ آبان به نقل از منابع دیپلماتیک نوشت این قطعنامه با هدف تمدید و بازتنظیم ماموریت آژانس برای نظارت و گزارش‌دهی درباره ابعادی از برنامه هسته‌ای حکومت ایران صادر شد.
این قطعنامه از تهران می‌خواهد پاسخ‌های مورد نیاز و دسترسی‌های لازم را «بدون تاخیر» در اختیار بازرسان آژانس قرار دهد.
پیش‌تر یک دیپلمات ارشد اروپایی در حاشیه نشست شورای حکام به ایران‌اینترنشنال گفت قطعنامه ارائه‌شده علیه برنامه هسته‌ای تهران رای لازم را به‌دست خواهد آورد.
آلمان، ایالات متحده، بریتانیا و فرانسه، پیش‌نویس این قطعنامه را به شورای حکام ارائه کرده بودند که در آن از جمهوری اسلامی خواسته شده بلافاصله و به‌طور کامل با آژانس همکاری کند و اجرای کامل پروتکل الحاقی را از سر بگیرد.
این چهار کشور شامگاه ۲۸ آبان در بیانیه‌ای تاکید کردند: «پیام ما روشن است: ایران باید بدون تاخیر، مسائل پادمانی خود را حل کند. ایران باید از طریق فراهم کردن دسترسی، پاسخ‌گویی و احیای نظارت‌ها، همکاری عملی لازم را ارائه دهد تا آژانس بتواند وظایف خود را انجام دهد و روند بازسازی اعتماد تسهیل شود.»
جمهوری اسلامی پیش از این تهدید کرده بود تصویب این قطعنامه بر روابط تهران و آژانس «تاثیر منفی» خواهد گذاشت.
بیانیه مشترک جمهوری اسلامی، روسیه و چین
رسانه‌های حکومتی در ایران ۲۹ آبان گزارش دادند جمهوری اسلامی، روسیه، بلاروس، چین، کوبا، نیکاراگوئه، ونزوئلا و زیمبابوه، همزمان با نشست شورای حکام، بیانیه‌ای مشترک صادر کردند.
در این بیانیه حملات آمریکا و اسرائیل به سایت‌های اتمی حکومت ایران در جریان جنگ ۱۲ روزه محکوم شده است.
دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا، تاکنون بارها اعلام کرده در پی حملات ایالات متحده به سایت‌های نطنز، فردو و اصفهان در جریان جنگ، برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی نابود شده است.
با این حال، دیپلمات‌های غربی بر این باورند که این حملات هرچند خسارت‌های جدی بر جای گذاشت، اما نتوانست زیرساخت‌های هسته‌ای ایران را منهدم کند و از همین رو، گمانه‌زنی‌ها درباره ذخایر اورانیوم غنی‌شده تهران همچنان ادامه دارد.
میل به مذاکره با آمریکا
ترامپ ۲۷ آبان در نشست خبری مشترک با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، در کاخ سفید گفت جمهوری اسلامی به‌شدت خواهان دستیابی به توافق است و «ما مشغول گفتوگو با آن‌ها هستیم».
در سوی دیگر، ابراهیم عزیزی، رییس کمیسیون امنیت ملی مجلس، ۲۹ آبان از سرگیری مذاکرات میان تهران و واشینگتن را تکذیب کرد و در عین حال گفت: «میل به مذاکره بوده و هست.»
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی نیز ۲۸ آبان تاکید کرد حکومت ایران هرگونه توافق غنی‌سازی صفر را «خیانت» می‌داند و «به هیچ وجه» چنین شرطی را نخواهد پذیرفت.
پیش از جنگ ۱۲ روزه، پنج دور مذاکرات هسته‌ای میان تهران و واشینگتن برگزار شد اما با تاکید مقام‌های جمهوری اسلامی بر ادامه غنی‌سازی در خاک ایران، گفت‌وگوها به بن‌بست رسید.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ۲۸ آبان در گفتوگو با خبرنگار ایران‌اینترنشنال گفت همه تاسیسات هسته‌ای ایران از بین نرفته‌اند و تنها بخشی از آن‌ها «آسیب شدیدی» دیده‌اند.
او تاکید کرد تخریب بخشی از این تاسیسات نمی‌تواند دلیلی برای توقف بازرسی‌ها باشد و نظارت آژانس همچنان ضروری است.
