یک رسانه بریتانیایی با استناد به داده‌های به‌دست‌آمده از قابلیت اعلام مکان حساب کاربران در پلتفرم ایکس گزارش داد شماری از حساب‌های شاخص حامی استقلال اسکاتلند در این شبکه اجتماعی که خود را به‌عنوان فعالان اسکاتلندی معرفی می‌کنند، در حقیقت از داخل ایران اداره می‌شوند.
وب‌سایت «یوکی دیفنس ژورنال» نوشت برخی از این حساب‌های کاربری در جریان جنگ ۱۲ روزه میان جمهوری اسلامی و اسرائیل، برای مدت کوتاهی از حکومت ایران حمایت کرده بودند.
با این حال، زمانی که جمهوری اسلامی در جریان جنگ اقدام به قطع سراسری اینترنت در ایران کرد، فعالیت این حساب‌ها به‌طور هم‌زمان متوقف شد.
این رسانه طی ماه‌های گذشته چند حساب مرتبط با این شبکه را رصد کرده بود و اکنون داده‌های جدید ایکس رفتار سازمان‌یافته و هدایت‌شده این شبکه را تایید می‌کند.
به گزارش یوکی دیفنس ژورنال، این حساب‌ها با استفاده از تصاویر مرتبط با اسکاتلند، واژه‌ها و ارجاعات محلی، می‌کوشند «عادی» جلوه کنند، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد هدف اصلی این حساب‌ها ترویج پروپاگاندای جمهوری اسلامی است.
حکومت ایران در سال‌های اخیر کوشیده است تا با صرف بودجه‌های کلان برای «ارتش سایبری» خود، فضای افکار عمومی در شبکه‌های اجتماعی را مهندسی کند.
این ساختار نه تنها بازوی تبلیغاتی نظام به‌شمار می‌رود، بلکه در تولید و بازنشر گسترده اطلاعات نادرست نیز نقش فعالی ایفا می‌کند.
حساب‌های وابسته به حکومت ایران چگونه عمل می‌کنند؟
یوکی دیفنس ژورنال در ادامه گزارش خود نوشت هر چند در گذشته تحلیل‌ها درباره ارتباط مشکوک برخی حساب‌های حامی استقلال اسکاتلند با جمهوری اسلامی «قانع‌کننده» به نظر می‌رسید، این ارزیابی‌ها صرفا بر پایه «استنباط» انجام شده بود، زیرا کارشناسان نمی‌توانستند محل واقعی گردانندگان آن‌ها را با اطمینان مشخص کنند.
بر اساس این گزارش، قابلیت جدید ایکس برای شفاف‌سازی درباره موقعیت مکانی کاربران شرایط را دگرگون کرده است، زیرا این پلتفرم اکنون بخشی از اطلاعات مربوط به منشا حساب‌ها را نمایش می‌دهد.
داده‌های ایکس حاکی از آن است که این حساب‌ها از ایران به شبکه متصل شده و هم‌زمان ارتباط خود را از مسیر سرورهای وی‌پی‌ان در هلند برقرار کرده‌اند.
این الگو در میان آن دسته از حساب‌های حامی اسکاتلند که در زمان قطعی اینترنت در جریان جنگ ۱۲ روزه از دسترس خارج شدند و نیز در چند حساب مرتبط دیگر به چشم می‌خورد.
جزییات ایجاد این حساب‌ها نیز از الگوی یکسانی پیروی می‌کند؛ هرکدام تنها یک‌بار در زمان ثبت‌نام نام کاربری خود را تغییر داده‌اند.
الگوی انتشار مطالب آن‌ها نیز تقریبا یکسان است و در فواصل زمانی منظم انجام می‌شود، به گونه‌ای که با رفتار طبیعی کاربران اسکاتلندی حقیقی تفاوت دارد.
هویت کاربران این حساب‌ها نیز نشانه‌های روشنی از جعلی بودن دارند؛ از جمله تصاویر پروفایل که با هوش مصنوعی تولید شده‌اند و توضیحات بخش معرفی کاربر که اطلاعات غیرواقعی ارائه می‌دهند.
این حساب‌ها در فاصله چند ثانیه پست‌های یکدیگر را بازنشر می‌کنند، شعارهای مشابهی را تکرار می‌کنند و به‌صورت تقریبا هماهنگ فعالیت دارند.
یوکی دیفنس ژورنال افزود این هماهنگی تصویری ساختگی از یک جامعه فعال و متنوع از حامیان استقلال اسکاتلند به وجود می‌آورد، در حالی که در واقع این تحرکات بخشی از یک عملیات تبلیغاتی با منشا خارجی است.
«جمهوری اسلامی در پی تضعیف دموکراسی در بریتانیا و اسکاتلند است»
گریم داونی، نماینده پارلمان بریتانیا، در واکنش به داده‌های جدید هشدار داد جمهوری اسلامی در کنار کشورهایی مانند روسیه به‌طور فعال در تلاش هستند تا دموکراسی و گفتمان عمومی در اسکاتلند و بریتانیا را تضعیف کنند.
او اضافه کرد: «ما هم‌اکنون درگیر نوعی جنگ خاکستری با دشمنانمان هستیم و این یافته‌ها شواهد بیشتری بر همین واقعیت است.»
داونی ادامه داد: «اگرچه پیگیری استقلال اسکاتلند هدفی سیاسی و مشروع است، اما این گزارش نشان می‌دهد تا چه اندازه این بحث تحت تاثیر کشورهایی قرار گرفته که نیت دوستانه‌ای نسبت به ما ندارند. برخی از این محتواها حتی از سوی نمایندگان حزب ملی اسکاتلند (اس‌ان‌پی) بازنشر شده، بی‌آنکه خودشان آگاه باشند در واقع به دشمنان اسکاتلند کمک می‌کنند.»
تلاش برای جهت‌دهی به افکار عمومی از طریق مداخله خارجی، صرفا به موضوع استقلال اسکاتلند محدود نیست.
روزنامه اورشلیم‌پست گزارش داد قابلیت جدید ایکس باعث افزایش نگرانی‌ها درباره میزان نفوذ خارجی و اصالت حساب‌های کاربری فعال در مباحث حساس و جنجال‌برانگیز، از جمله مناقشه اعراب و اسرائیل و مساله یهودستیزی، شده است.
از زمان فعال شدن این ویژگی، کاربران ایکس ده‌ها حساب کاربری را شناسایی کرده‌اند که هویت ادعایی آن‌ها با محل واقعی فعالیتشان مطابقت ندارد.
بر اساس این گزارش، اکنون مشخص شده است که بسیاری از حساب‌های بی‌نام با دنبال‌کنندگان فراوان و محتوای ضداسرائیلی در ایکس، از ترکیه یا پاکستان اداره می‌شوند.
لاریجانی شامگاه یکشنبه دوم آذر در پیامی به زبان عربی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت اعضای کشتهشده حزب‌الله «به آرزوی خود رسیدند، اما نتانیاهو همچنان ماجراجوییهایش را ادامه می‌دهد تا همه دریابند که دیگر هیچ راهی جز رویارویی با این موجودیت جعلی باقی نمانده است».
جمهوری اسلامی موجودیت اسرائیل را به رسمیت نمیشناسد و بارها خواستار «نابودی» این کشور عضو سازمان ملل متحد شده است.
ارتش اسرائیل دوم آذر در حملهای هوایی به ضاحیه جنوبی بیروت، نفر دوم حزب‌الله را از پا درآورد.
حزب‌الله در بیانیهای ضمن تایید کشته شدن طباطبایی، از او به‌عنوان «فرمانده بزرگ جهادی» یاد کرد.
این نخستین ترور هدفمند اسرائیل علیه یکی از فرماندهان ارشد حزب‌الله پس از برقراری آتشبس در آذرماه سال گذشته محسوب می‌شود.
لاریجانی پیش‌تر در ۳۱ مرداد گفته بود جنگ میان حکومت ایران و اسرائیل «هنوز تمام نشده» و مقامات جمهوری اسلامی در این زمینه باید همچنان آماده باشند.
وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی دوم آذر با انتشار بیانیهای حمله اسرائیل به ضاحیه را بهشدت محکوم و بر ضرورت «محاکمه و مجازات سرکردگان» اسرائیل بهخاطر «ارتکاب این عمل تروریستی و جنایت جنگی» تاکید کرد.
محسن رضایی خواستار پایان «صبر راهبردی» شد
افزون بر لاریجانی، محسن رضایی، فرمانده کل پیشین سپاه پاسداران، نیز خواستار «تجدید نظر در صبر راهبردی جبهه مقاومت» شد.
او افزود: «البته ما نمیخواهیم دخالتی در تصمیمگیری این جبهه کنیم و این را خود نیروهای مقاومت بهتر تشخیص می‌دهند.»
رضایی ادامه داد: «فرماندهان مقاومت، فرمانده دولت و حکومت نیستند، بلکه آن‌ها فرمانده یک حرکت مردمی فراگیر از جبهه مستضعفین هستند.»
جبهه مقاومت عنوانی است که مقامها و رسانههای جمهوری اسلامی برای گروههای مسلح مورد حمایت تهران در منطقه، نظیر حماس، جهاد اسلامی، حزب‌الله، حشد شعبی و حوثیهای یمن استفاده می‌کنند.
ارتش اسرائیل: آماده هرگونه واکنش حزب‌الله هستیم
پس از کشته شدن نفر دوم حزب‌الله، ارتش اسرائیل برای واکنش احتمالی این گروه مورد حمایت جمهوری اسلامی آماده شده است.
با این حال، رسانههای اسرائیلی گزارش دادند تاکنون هیچ تغییری در دستورالعملهای مربوط به غیرنظامیان ایجاد نشده است.
پایگاه خبری تایمز اسرائیل سوم آذر به نقل از منابع نظامی این کشور نوشت نیروی هوایی اسرائیل سامانههای دفاع هوایی را در شمال برای مقابله با حملات راکتی احتمالی حزب‌الله تقویت کرده و سطح آمادهباش خود را افزایش داده است.
بر اساس این گزارش، تاکنون ارتش اسرائیل هیچ اطلاعات مشخصی مبنی بر برنامهریزی حزب‌الله برای پاسخ به عملیات اخیر در ضاحیه در دست ندارد.
پیش‌تر روزنامه اسرائیلهیوم در مقالهای نوشت حملهای که به کشته شدن طباطبایی انجامید، نشانهای آشکار از «درماندگی» حزب‌الله به شمار می‌رود و این گروه اکنون در تردید است که آیا باید به این حمله پاسخ دهد یا نه
ایکس به‌تازگی قابلیتی معرفی کرده که نشان می‌دهد کاربران هنگام ساختن حساب کاربری با چه آی‌پی‌ای این حساب را باز کرده‌اند و اکنون از چه کشوری و از چه طریقی به حساب خود دسترسی دارند.
در ایران اما پلتفرم ایکس مانند بسیاری از شبکه‌های اجتماعی دیگر، سال‌هاست در فهرست فیلترینگ جمهوری اسلامی قرار دارد و کاربران برای دسترسی به آن ناچارند از وی‌پی‌ان یا سایر ابزارهای دور زدن محدودیت استفاده کنند.
به همین دلیل در قابلیت جدید ایکس، برای بسیاری از کاربران داخل کشور محل اتصال به حساب کاربری و مکان حساب کاربری ایران نمایش داده نمی‌شود، زیرا آنان از طریق وی‌پی‌ان و با اتصال غیرمستقیم از سرورهای کشورهای دیگر به این پلتفرم دسترسی پیدا می‌کنند.
آنچه سبب برانگیخته شدن حساسیت گسترده افکار عمومی در ایران شده، این است که برای گروهی از مقام‌های حکومتی، فعالان سیاسی و چهره‌های رسانه‌ای وابسته به جمهوری اسلامی، محل اتصال و مکان حساب همچنان ایران نمایش داده می‌شود.
منتقدان می‌گویند این امر نشان می‌دهد که آنان از اینترنت بدون محدودیت، موسوم به «اینترنت طبقاتی» و «سیم‌کارت‌های سفید» بدون فیلتر، استفاده می‌کنند.
انتقاد شدید مردم از رانت اینترنتی کاربران حکومتی
کاربری با نام «حامد» در ایکس نوشت: «وقتی این بی‌عدالتی در مورد اینترنت خط‌سفیدها را دیدم، یاد رمان قلعه حیوانات افتادم: حیوانات با هم برابرند، اما برخی‌ها از بقیه برابرتر هستند.»
کاربر دیگری با نام «محمد» از فعالیت یکی از حامیان حکومت در ایکس و دفاع او از فیلترینگ انتقاد کرد: «از موافقان سرسخت فیلترینگ هستند، ولی خودش سیم‌کارت سفید (اینترنت طبقاتی) داره. مردم حق دارند از شماها نفرت داشته باشند.»
یکی از شهروندان نیز به داده‌های جدید مرتبط با حساب کاربری امیرحسین ثابتی، نماینده مجلس و از حامیان سرسخت حجاب اجباری و فیلترینگ، پرداخت و با کنایه به استفاده او از گوشی آیفون گفت: «گوشی آمریکایی، اپلیکیشن آمریکایی، اینترنت سفید. نسخه‌پیچی برای مردم: اقتصاد مقاومتی.»
یک کاربر دیگر هم در ایکس نوشت: «این روزها حقیقت دیگر پنهان نمی‌ماند؛ خودش از لابه‌لای لوکیشن‌ها بیرون می‌زند و رسوا می‌کند که چه کسانی در سایه سیم‌کارت سفید نفس می‌کشند و چه کسانی در قفس فیلتر خفه می‌شوند.»
او افزود: «همان صاحبان امتیاز با چهره‌ای آرام می‌گویند: ضرورت کاری بود، نیاز حرفه‌ای داشتیم، برای امنیت است. اما واقعیت این است که این "ضرورت" فقط بوی رانت می‌دهد و این "امنیت" فقط دیوار بلندتری دور مردم می‌کشد.»
به گفته منتقدان، «سیم‌کارت سفید» از سوی وزارت اطلاعات و سازمان اطلاعات سپاه پاسداران در اختیار نیروها و چهره‌های وابسته به حکومت قرار می‌گیرد تا بدون محدودیت فیلترینگ در فضای مجازی به نفع نظام جمهوری اسلامی فعالیت کنند.
بدین ترتیب، حتی در زمان قطعی یا اختلال گسترده اینترنت، این سیم‌کارت‌ها همچنان به شبکه بدون فیلتر متصل می‌مانند و برخلاف سیم‌کارت‌های عادی، هیچ محدودیتی در دسترسی به اینترنت آزاد ندارند.
پس از بالا گرفتن انتقادات، امیر تنها، فعال رسانه‌ای نزدیک به حکومت، تایید کرد: «خیلی از دوستان از زمان جنگ (اسرائیل و جمهوری اسلامی) براشون خواسته یا ناخواسته خط سفید فعال شده و هنوز ادامه داره.»
اینترنت طبقاتی در ایران؛ پدیده‌ای تازه یا رانت قدیمی؟
مسعود کاظمی، روزنامه‌نگار مستقر در آلمان، در این رابطه به ایران‌اینترنشنال تاکید کرد موضوع «اینترنت بدون فیلتر» دست‌کم از اواسط سال ۱۳۹۶ و هم‌زمان با آغاز به کار محمدجواد آذری جهرمی به‌عنوان وزیر ارتباطات در دولت حسن روحانی وجود داشته است.
کاظمی گفت: «در آن مقطع، افراد نزدیک به نهادهای امنیتی، فعالان سیاسی و خبرنگاران مورد وثوق آذری جهرمی از این امکان بهره‌مند شدند، اما با آغاز جنگ ۱۲ روزه به نظر می‌رسد این رویه سازمان‌یافته‌تر شده و حکومت افراد بیشتری را که به آن‌ها اطمینان داشته، از این رانت بهره‌مند کرده است.»
این روزنامه‌نگار افزود بر اساس شواهد موجود، ساخت یک کلان‌روایت از «ملی‌گرایی مطلوب حکومت و نمایش اتحاد ملی» هدف اصلی این سازماندهی بوده است.
ابهامات درباره میزان دقت قابلیت جدید ایکس
برخی بر این باورند که قابلیت جدید ایکس در نمایش موقعیت جغرافیایی کاربران به‌طور کامل قابل اطمینان نیست و در برخی موارد خطا یا ناهماهنگی در تشخیص محل اتصال مشاهده می‌شود.
صفحه «اینترنت آزاد برای همه» در همین رابطه یادآور شد در صورتی که کاربران برای دسترسی به اینترنت آزاد از پروتکل‌هایی مانند وارپ یا مسک استفاده کنند یا برای دور زدن فیلترینگ ایکس به سراغ «کانفیگ‌های سرورلس» بروند، ممکن است در بخش «درباره حساب شما» کشور ایران نشان داده شود.
«اینترنت آزاد برای همه» افزود علت این موضوع آن است که در چنین حالت‌هایی، آی‌پی کاربر از موقعیت ایران شناسایی می‌شود یا در حالت سرورلس، همان آی‌پی اصلی به ثبت می‌رسد.
در ادامه این مطلب آمده است: «این لزوما به این معنی نیست که شما اینترنت سفید یا طبقاتی دارید. هر چند همچنان می‌تواند به‌عنوان یکی از فاکتورهای ارزیابی یک حساب، در کنار فاکتورهایی مثل رفتار مالک حساب‌ها، تاریخچه فعالیتش، رنگ‌هایی که در بزنگاه‌های مختلف عوض کرده، یا دفعاتی که تغییر یوزرنیم داشته، در نظر گرفته شود.»
کاربری با نام «الهه» نیز هشدار داد قسمت Account based in که به‌تازگی برای همه قابل مشاهده است، «امکان تغییر لوکیشن توسط کاربر رو داره، پس نمی‌شه چندان اطمینان کرد».
وب‌سایت آمریکایی «ورج» در همین رابطه نوشت شکایت‌های متعددی از نادرستی اطلاعات در قابلیت جدید ایکس مطرح شده است.
بر اساس این گزارش، دلایل نادرستی داده‌ها متنوع است. کاربرانی که زیاد سفر می‌کنند یا رسانه‌هایی که کارکنانشان در کشورهای مختلف فعالیت دارند، ممکن است به‌طور موقت در موقعیتی غیر از محل واقعی خود نمایش داده شوند.
همچنین استفاده از وی‌پی‌ان یا آدرس‌های آی‌پی قدیمی می‌تواند موجب خطا در تعیین موقعیت مکانی در ایکس شود.
پیش‌تر نیکیتا بیر، رییس بخش محصولات ایکس، هدف از معرفی این قابلیت تازه را «افزایش شفافیت» عنوان کرد و توضیح داد که این ویژگی در ابتدا ممکن است «چند ایراد کوچک» داشته باشد.
او با حمایت از این ویژگی افزود: «این گامی مهم در جهت حفظ سلامت و اعتبار میدان گفت‌وگوی جهانی است. ما قصد داریم راه‌های بیشتری برای کاربران فراهم کنیم تا بتوانند اصالت محتوایی را که در ایکس می‌بینند، تایید کنند.»
مهدی زارع، استاد پژوهشگاه زلزلهشناسی، دوشنبه سوم آذر در مصاحبه با خبرگزاری ایسنا هشدار داد کاهش بارندگی، ضعف در مدیریت علمی منابع آب و از دست رفتن حقابهها در سایه «دیپلماسی ضعیف» کشور را وارد مرحلهای نگرانکننده کرده است.
به گفته او، سال آبی ۱۴۰۴–۱۴۰۵ ششمین سال متوالی است که متوسط بارندگی ایران از میانگین ۵۰ ساله کمتر ثبت می‌شود.
او همچنین به نبود شفافیت در اطلاعات مصرفکنندگان اشاره کرد و گفت همه مصرفکنندگان الزاما دارای شناسنامه و کارت ملی نیستند و در آمارها ثبت نمیشوند.
در هفتههای اخیر، ابعاد تازهای از بحران کمآبی در ایران آشکار شده و این وضعیت زنگ خطر جدی را برای زندگی روزمره مردم و تداوم فعالیت بسیاری از صنایع به صدا درآورده است.
مقام‌های وزارت نیرو هشدار داده‌اند دامنه محدودیتها و افت فشار آب در تهران و برخی دیگر از استانها می‌تواند به ساعات بیشتری از شبانهروز گسترش یابد.
به گفته عیسی بزرگزاده، سخنگوی صنعت آب، از نیمهشب تا نزدیک صبح فشار آب کاهش یافته و این سیاست در طول روز با شدت کمتر اجرا می‌شود؛ اقدامی که از مرداد ماه و هم‌زمان با هشدارها درباره «وضعیت قرمز آبی» تهران آغاز شد.
او تاکید کرده که مدیریت فشار آب «قطعی» است و هر گونه تغییر به شهروندان اطلاع داده خواهد شد.
پیش‌تر نیز عباس علیآبادی، وزیر نیرو در دولت مسعود پزشکیان، از قطعی شبانه آب در کشور خبر داده و از مردم خواسته بود ذخیرهساز خانگی نصب کنند.
مقام‌های جمهوری اسلامی بارها مسئولیت ناکارآمدی حکومت در مدیریت بحران آب را گردن مردم انداخته و آن‌ها را به «۱۰ درصد صرفهجویی بیشتر در مصرف» دعوت کرده‌اند.
کمبارشی کمسابقه و کاهش شدید ذخایر سدها
در کنار این محدودیتها، داده‌های تازه از وضعیت بارندگی و منابع آب تصویر نگرانکنندهای از سال آبی جاری نشان می‌دهد.
بر اساس اعلام مدیرکل دفتر اطلاعات و داده‌های آب کشور، بارشها نسبت به متوسط بلندمدت ۸۱ درصد و نسبت به سال گذشته ۷۸ درصد کاهش یافته است.
این رقم، پاییز امسال را به کمبارشترین پاییز در ۵۸ سال اخیر تبدیل کرده و در ۱۵ استان از جمله تهران، میزان بارش کمتر از یک میلیمتر یا حتی صفر بوده است.
رتبه بارش کشور در دوره بلندمدت نیز «آخر» گزارش شده و مدلهای پیشبینی بارش، ادامه این وضعیت نامناسب را تایید می‌کنند.
از سوی دیگر، وضعیت سدهای کشور نیز همچنان بحرانی توصیف می‌شود.
کاهش شدید بارشها باعث شده موجودی سدها تنها به ۳۲ درصد ظرفیت برسد؛ رقمی که پیامدهای جدی برای تامین آب شرب، کشاورزی و صنعت در استانهایی مانند تهران، اصفهان، خراسان رضوی، قم، هرمزگان، زنجان، کرمان و مرکزی دارد.
گزارشهای رسمی تاکید می‌کند حتی با تکمیل سامانه دوم انتقال آب طالقان به تهران، افت منابع آب بهقدری شدید است که این پروژهها تنها نقش تسکینی موقت دارند.
نصرالله پژمانفر، رییس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی، ۳۰ آبان احتمال جیره‌بندی آب در تهران و مشهد تا پایان ماه آذر را تایید کرده و آن را بهشدت نگرانکننده خوانده بود.
