پژوهشگران دانشگاه کمبریج در گزارشی تازه اعلام کردند که عصر جدیدی از حکمرانی هوش مصنوعی در راه است که در آن، نه تنها توجه ما، بلکه نیت‌ها و تصمیم‌گیری‌هایمان نیز به کالایی برای خرید و فروش تبدیل خواهد‌شد
به گزارش گاردین این پژوهش که در مرکز لورهولم برای آینده هوش مصنوعی انجام شده، از ظهور پدیده‌ای به نام «اقتصاد نیت» خبر می‌دهد که می‌تواند از انتخاب یک فیلم ساده تا رای ما در انتخابات را تحت تاثیر قرار دهد.
اقتصاد توجه، درک مفهوم و عملکرد فعلی
به گفته دکتر جانی پن، مورخ فناوری در مرکز لورهولم کمبریج، برای دهه‌ها، جلب توجه کاربران به عنوان سرمایه اصلی دنیای اینترنت بوده‌است.
به گفته او، شبکه‌های اجتماعی مانند فیس‌بوک و اینستاگرام با این سرمایه کار می‌کنند، آن‌ها کاربران را ساعت‌ها در پلتفرم‌های خود نگه می‌دارند و در این زمان، تبلیغات مختلف را به آن‌ها نشان می‌دهند. تبلیغ‌کنندگان هم برای خرید این توجه دو راه دارند یا در مزایده‌های آنی شرکت می‌کنند تا تبلیغشان همان لحظه نمایش داده‌شود، یا مثل رزرو بیلبوردها، از قبل زمان نمایش تبلیغات خود را می‌خرند.
اقتصاد نیت، بازار نوظهور پیش‌بینی رفتار انسان
پژوهشگران مرکز لورهولم کمبریج می‌گویند «اقتصاد نیت» پدیده‌ای در حال ظهور است و به‌زودی جایگزین اقتصاد توجه خواهد‌شد.
در این اقتصاد جدید، شرکت‌های فناوری با استفاده از هوش مصنوعی، فراتر از جلب توجه ساده کاربران عمل می‌کنند. آن‌ها با تحلیل رفتار کاربران، می‌توانند انگیزه‌ها و نیات آن‌ها را شناسایی و پیش‌بینی کنند و این اطلاعات گران‌بها را به بالاترین پیشنهاد دهنده بفروشند.
برای مثال، یک شرکت می‌تواند بفهمد که شما قصد رزرو هتل دارید، به کدام نامزد انتخاباتی علاقه‌مند هستید یا حتی چه برنامه‌های سفری در ذهن دارید.
این اطلاعات برای تبلیغ‌کنندگان، کسب‌وکارها و سایر شرکت‌ها بسیار ارزشمند است، چرا که می‌توانند پیش از آنکه شما تصمیم نهایی خود را بگیرید، پیشنهادهای هدفمندی به شما ارائه دهند.
محققان از این اتفاق به عنوان دوره تازه «سودجویی» یاد می‌کنند. درست مثل دوران «تب طلا» که با هجوم به معادن طلا همراه شد، شرکت‌های مختلف برای دستیابی به اطلاعات ارزشمند درباره نیت‌ها و قصدهای مردم با یکدیگر رقابت خواهند‌کرد.
شرکتهایی که بتوانند نیات انسانی را شناسایی، هدایت و معامله کنند، سود سرشاری به دست خواهندآورد. برای نمونه، در آینده‌ای نه چندان دور، شرکتی مانند متا می‌تواند قصد شما برای رزرو رستوران، پرواز یا هتل را به مزایده بگذارد و به بالاترین پیشنهاد دهنده بفروشد.
اگرچه امروز هم صنعتی برای پیش‌بینی و مزایده رفتار انسان وجود دارد، اما مدلهای هوش مصنوعی این کار را با دقت، پویایی و شخصیسازی بیشتری انجام خواهندداد.
نقش مدلهای زبانی بزرگ در شکلگیری اقتصاد نیت
مدلهای زبانی بزرگ، که فناوری پایهای ابزارهایی مانند چتجیپیتی هستند، نقش کلیدی در شکلگیری اقتصاد نیت خواهندداشت. این مدلها به شیوههای مختلف با کاربران تعامل می‌کنند و از این راه، دادههای رفتاری و روانشناختی آن‌ها را جمعآوری، تحلیل و پیش‌بینی می‌کنند.
برای مثال، یک مدل زبانی می‌تواند در گفتوگو با کاربر، به طور هوشمندانهای پرسشهایی هدفمند بپرسد. تصور کنید در حال گفتگو با یک دستیار هوش مصنوعی هستید و او میپرسد: «به دیدن فیلم مرد عنکبوتی فکر کردهاید؟» یا وقتی از خستگی و فشار کاری صحبت میکنید، پیشنهاد می‌دهد: «میخواهید برای آن فیلمی که قبلا دربارهاش صحبت کردیم، بلیت رزرو کنم؟»
نکته مهم این است که این پیشنهادها به صورت تصادفی مطرح نمیشوند. هر پیشنهاد بر اساس تحلیل دقیق رفتار شخصی کاربر و نمایه روانشناختی او تنظیم میشود. به عبارت دیگر، مدل زبانی می‌تواند با هزینه کم، از اطلاعات مختلفی مانند سلیقه موسیقایی، گرایشهای سیاسی، نوع واژگان مورد استفاده، سن، جنسیت و حتی میزان تمایل شما به تعریف و تمجید استفاده کند تا احتمال موفقیت در رسیدن به هدف مورد نظر را افزایش دهد.
پژوهشگران می‌گویند این مدلها حتی می‌توانند مکالمات روزمره را طوری هدایت کنند که اطلاعات شخصی بیشتری از کاربر به دست آورند. سپس این اطلاعات را در اختیار تبلیغ‌کنندگان، کسب‌وکارها و دیگر شرکت‌های ثالث قرار دهند تا آن‌ها بتوانند پیشنهادهای خود را با دقت بیشتری به مخاطبان هدف برسانند.
نظرات مدیران شرکت‌های بزرگ فناوری نشان می‌دهد که اقتصاد نیت به سرعت در حال شکلگیری است. جنسن هوانگ، مدیرعامل شرکت انویدیا که بزرگترین تولیدکننده تراشههای هوش مصنوعی در جهان است، میگوید در آینده‌ای نزدیک، مدلهای هوش مصنوعی می‌توانند نیت و خواسته شما را درک کنند و با توجه به شرایط و موقعیتی که در آن قرار دارید، بهترین اطلاعات را به شما ارائه دهند.
پیشرفتهای اخیر نشان می‌دهند این پیش‌بینی چندان دور از ذهن نیست. برای نمونه، شرکت متا مدل هوش مصنوعی به نام «سیسرو» ساخته که می‌تواند بازی پیچیده دیپلماسی را در سطح انسانی بازی کند.
اهمیت این دستاورد در این است که بازی دیپلماسی به درک عمیق از نیت‌ها و انگیزههای طرف مقابل نیاز دارد و موفقیت سیسرو نشان می‌دهد هوش مصنوعی تا چه حد در فهم و پیش‌بینی رفتار انسان پیشرفت کردهاست.
نگرانیهای اخلاقی و اجتماعی
پژوهشگران دانشگاه کمبریج درباره پیامدهای گسترش اقتصاد نیت هشدار می‌دهند. آن‌ها می‌گویند اگر این فناوری بدون نظارت و مقررات مناسب گسترش یابد، انگیزه‌ها و نیتهای انسانی به کالایی برای خرید و فروش تبدیل خواهندشد.
دکتر جانی پن، از پژوهشگران این مطالعه، میگوید باید پیش از آنکه در دام پیامدهای ناخواسته این فناوری گرفتار شویم، تاثیرات احتمالی آن را بر ارزشهای بنیادین جامعه از جمله انتخابات آزاد و منصفانه، مطبوعات آزاد و رقابت عادلانه در بازار را بررسی کنیم. در غیر این صورت، ممکن است در آینده‌ای نه چندان دور، استقلال تصمیمگیری انسان‌ها به طور جدی به چالش کشیدهشود.
