صدها فعال مدنی، سیاسی، اجتماعی و کنش‌گر حقوق زنان، در نامه‌هایی جداگانه به درگیری‌ها میان اسرائیل و جمهوری اسلامی واکنش نشان دادند. برخی حملات اسرائیل را به ایران محکوم کردند و برخی دیگر خواهان توقف غنی‌سازی از سوی جمهوری اسلامی و پایان فوری جنگ شدند.
مجله تایم دوشنبه ۲۶ خرداد نوشت که از جمعه ۲۳ خرداد تا صبح دوشنبه، درگیری میان اسرائیل و جمهوری اسلامی، صدها کشته و بیش از هزار زخمی در ایران و ۱۹ کشته و صدها زخمی در اسرائیل بر جای گذاشته است.
تایم در ادامه تاکید کرد گزارش‌های مختلف حاکی از آن است که نقش آمریکا در این حمله ممکن است بیش از آن چیزی باشد که به‌طور رسمی اعلام شده است.
۲۵ خرداد، چند مقام آمریکایی بدون ذکر نام به رسانه‌های مختلف گفتند که دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا، طرح اسرائیل را برای کشتن علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، رد کرده است.
یکی از این مقامات به خبرگزاری رویترز گفت: «آیا ایرانی‌ها هنوز آمریکایی‌ای را کشته‌اند؟ نه. تا زمانی که چنین کاری نکنند، حتی صحبت درباره هدف قرار دادن رهبران سیاسی هم در کار نخواهد بود.»
اسرائیل وجود چنین طرحی را تکذیب کرده اما رد این طرح از سوی ترامپ می‌تواند نشانه‌ای از سطحی از هماهنگی میان واشینگتن و تل‌آویو باشد.
حمله به ایران در بحبوحه مذاکرات میان آمریکا و جمهوری اسلامی بر سر برنامه هسته‌ای تهران انجام شد.
ترامپ بارها بر تمایل خود به یافتن راه‌حلی دیپلماتیک برای این بحران تاکید کرده و از توانایی خود برای برقراری صلح سخن گفته است. با این حال، ایران و اسرائیل تاکنون بی‌توجه به درخواست‌های بین‌المللی برای تنش‌زدایی، حملات تازه‌ای را به یکدیگر انجام داده‌اند.
تهران وعده داده است که از آمریکا نیز انتقام خواهد گرفت، در حالی که ترامپ هشدار داد: «اگر به هر شکلی مورد حمله ایران قرار بگیریم، تمام قدرت ارتش ایالات متحده بر سرتان فرود خواهد آمد؛ آن هم در سطحی که تاکنون سابقه نداشته است.»
تاکید واشینگتن: هیچ نقشی در حمله نداشتیم
اسرائیل حملات خود را با نام «عملیات طلوع شیران» از بامداد جمعه در ایران آغاز کرد. این حملات، تاسیسات هسته‌ای، فرماندهان نظامی و افراد موثر در پیشبرد برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی را هدف قرار داد و اسرائیل اعلام کرد تا زمانی که تهدید از میان برداشته نشود، حملات ادامه خواهد داشت.
جمهوری اسلامی نیز از جمعه شب حملاتی تلافی‌جویانه به تل‌آویو و اورشلیم انجام داد و از آن زمان موشک‌باران اسرائیل را ادامه داده است.
هم‌زمان، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، گفت تهران «شواهد محکمی» در دست دارد که آمریکا از حملات اسرائیل حمایت کرده است.
وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی هم در بیانیه‌ای اعلام کرد این حملات «بدون هماهنگی و تایید ایالات متحده ممکن نبود» و افزود که آمریکا باید «پاسخگوی پیامدهای خطرناک ماجراجویی‌های اسرائیل» باشد.
در مقابل، آمریکا هرگونه نقش در حملات اسرائیل را انکار کرده و این موضع را از جمعه به‌طور مکرر تکرار کرده است.
مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، در بیانیه‌ای تاکید کرد: «ما هیچ نقشی در حملات به ایران نداشتیم و اولویت اصلی ما حفاظت از نیروهای آمریکایی در منطقه است.»
روبیو حمله را «اقدامی یک‌جانبه» از سوی اسرائیل توصیف کرد. با این حال، او تایید کرد که اسرائیل پیشاپیش، دولت ترامپ را از حمله مطلع کرده بود.
ترامپ و بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل نیز این موضوع را تایید کرده‌اند.
آمریکا یک روز پیش از حمله، کارکنان سفارت‌های خود را در سراسر منطقه تخلیه کرد.
ترامپ جمعه در شبکه تروث سوشال، ایران را به «توافق» دعوت کرد و گفت که از «حملات بعدی که حتی وحشیانه‌تر خواهند بود» باخبر است.
او همان روز، در پاسخ به سوالی از سوی وال‌استریت ژورنال درباره این‌که آیا پیشاپیش از حمله اسرائیل مطلع شده بوده، گفت: «اطلاع داشتن؟ نه. این فقط اطلاع نبود، ما کاملا در جریان بودیم.»
با این حال، رییس‌جمهوری آمریکا شنبه شب بار دیگر نوشت: «ایالات متحده هیچ نقشی در حمله به ایران نداشت.»
چراغ سبز روشن آمریکا
اسرائیل ماه‌ها در حال برنامه‌ریزی برای حمله بود. در ماه می، گزارش‌هایی منتشر شد مبنی بر این‌که دولت ترامپ قصد ندارد در این عملیات به اسرائیل کمک کند، چرا که در آن زمان واشینگتن سرگرم مذاکره با تهران درباره توافق هسته‌ای بود.
وب‌سایت خبری اکسیوس، جمعه گزارش داد مقامات اسرائیلی گفته‌اند این حملات در واقع با هماهنگی آمریکا انجام شده‌اند و دولت ترامپ اگرچه به‌صورت علنی مخالفت نشان داده اما در خفا به اسرائیل «چراغ سبز کامل» داده است.
بر اساس تازه‌ترین گزارش‌ها، آمریکا حتی در شکل‌گیری جزییات حمله نیز دخالت داشته است.
مقامات آمریکایی به رویترز، آسوشیتدپرس، سی‌ان‌ان و رسانه‌های دیگر گفته‌اند که اسرائیل، طرحی معتبر برای کشتن خامنه‌ای را با کاخ سفید در میان گذاشته و کاخ سفید این طرح را رد کرده است.
عمر دوستری، سخنگوی نتانیاهو، این گزارش‌ها را تکذیب کرده و آن‌ها را «جعلی» خوانده است.
نتانیاهو نیز یک‌شنبه در گفت‌وگو با فاکس‌نیوز گفت: «گزارش‌های غلط زیادی درباره مکالماتی که هرگز اتفاق نیفتاده‌اند منتشر شده و من نمی‌خواهم وارد آن‌ها شوم اما می‌توانم بگویم ما کاری را که لازم است انجام خواهیم داد. فکر می‌کنم آمریکا هم می‌داند که چه چیزی به نفع خودش است.»
با این حال، ابهام در پیام‌های رسمی درباره میزان دخالت آمریکا، می‌تواند نشان‌دهنده اختلاف اولویت‌ها میان واشینگتن و تل‌آویو باشد.
اسرائیل بامداد جمعه ۲۳ خرداد به شماری از مواضع جمهوری اسلامی در ایران حمله کرد.
این عملیات که «طلوع شیران» نام داشت، با حملات متقابل جمهوری اسلامی به اسرائیل ادامه پیدا کرد و دوشنبه ۲۶ خرداد و در چهارمین روز، به ده‌ها نقطه از شهرهای مختلف ایران گسترش یافت.
هفت هنرمند و فعال مدنی، سیاسی و حقوق بشر، دوشنبه با امضای بیانیه‌ای، خواستار توقف غنی‌سازی اورانیوم از سوی جمهوری اسلامی و توقف درگیری‌ها شدند.
در این بیانیه آمده است: «با تاکید قاطع بر حفظ تمامیت ارضی ایران و حق حاکمیت واقعی مردم، خواهان توقف غنی‌سازی اورانیوم توسط جمهوری اسلامی و پایان فوری جنگ ویرانگر میان جمهوری اسلامی و رژیم حاکم بر اسرائیل هستیم.»
هم‌زمان با انتشار این نامه، وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی اعلام کرد نمایندگان مجلس شورای اسلامی در حال تهیه لایحه‌ای هستند که می‌تواند تهران را به سمت خروج از معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (ان‌پی‌تی) سوق دهد.
معاهده ان‌پی‌تی که ایران در سال ۱۹۷۰ آن را تصویب کرده، به کشورها اجازه می‌دهد انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز را دنبال کنند، مشروط بر آن‌که از ساخت سلاح هسته‌ای صرف‌نظر کنند و با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری داشته باشند.
جمهوری اسلامی همواره تاکید کرده برنامه هسته‌ای‌اش صلح‌آمیز است، هرچند آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هفته گذشته اعلام کرد تهران تعهدات خود را در چارچوب ان‌پی‌تی نقض کرده است.
اسرائیل در آغاز حملات هوایی به ایران اعلام کرد تهران در آستانه ساخت بمب هسته‌ای است.
این هفت هنرمند و فعال مدنی در ادامه نامه خود نوشتند هیات حاکمه جمهوری اسلامی نه توانایی و نه ظرفیت حل مناقشات و منازعات داخلی و خارجی ایران را ندارد.
به گفته آن‌ها، بهترین راه برای «نجات مردم ایران و این سرزمین»، کناره‌گیری هیات حاکمه حکومت ایران و فراهم آوردن گذار از جمهوری اسلامی به دموکراسی است.
جعفر پناهی، کارگردان برنده جایزه نخل طلای کن، شهناز اکملی، مادر دادخواه، شیرین عبادی و نرگس محمدی، برندگان جایزه نوبل صلح، صدیقه وسمقی، پژوهش‌گر و اسلام‌شناس، محمد رسول‌اف، کارگردان و عبدالفتاح سلطانی، وکیل، امضاکنندگان این بیانیه‌اند.
بیانیه صدها کنش‌گر مدنی علیه جنگ
بیش از ۳۰۰ کنش‌گر مدنی و فعال حقوق زنان با امضای بیانیه‌ای با عنوان «نه به جنگ، نه به جمهوری اسلامی» به مداخله نظامی و استبداد اعتراض کردند.
در بخش ابتدایی این بیانیه آمده است: «اسرائیل پس از ماههای متمادی نسلکشی در غزه و نقض فاحش قوانین بین‌المللی، هماکنون جنگی خانمانسوز را علیه ایران آغاز کرده است. جمهوری اسلامی هم بدون کمترین ملاحظه و تمهیدی برای حفاظت از جان شهروندان، بر آتش جنگی میدمد که از پس دههها پافشاری بر غنی‌سازی اورانیوم، نتیجهای جز فقیرسازی گروههای مختلف مردم و سرکوب حداکثری آنان نداشته است.»
امضاکنندگان نامه، شهروندانی که «چشم امید به بمبافکنهای اسرائیلی دوختهاند» را مخالف «آبادانی و آزادی» ایران خواندند و در بخشی از بیانیه خود تاکید کردند که جنگ، تضعیف و سرکوب مضاعف فعالان سیاسی و مدنی را در پی خواهد داشت.
آن‌ها خواهان همگرایی حول سه محور «محکومیت حملات نظامی اسرائیل به ایران»، «فعالیت گسترده و مستمر علیه گسترش جنگ در خاورمیانه» و «تقویت مقاومتهای مردمی در ایران بر ضد استبداد جمهوری اسلامی و جنگ» شدند.
شماری از ایرانی‌ها و اسرائیلیها خواهان پایان سریع خشونت شدند
امضاکنندگان بیانیه‌ای جداگانه که خود را «جمعی از ایرانیان و اسرائیلیها» معرفی کردند، از جامعه جهانی، اسرائیل و جمهوری اسلامی خواستند بلافاصله با اقداماتی، به خشونتها پایان دهند و راهی برای ورود طرفین به مسیر دیپلماسی پیدا کنند.
آن‌ها تاکید کردند: «دولتهای دو کشور ما مردم را به جنگی کشاندهاند که نماینده منافعمان نیست ... ما حاضر به پذیرش ناگزیر بودن تخاصم خشونتبار بهعنوان تنها راه پیشروی برای دو ملت ایران و اسرائیل و تصویر دو کشور به عنوان دشمنان ابدی نیستیم.»
امضاکنندگان نامه تاکید کردند جنگهای «بیپایان و نابخردانه» در این منطقه به نفع مردم نیست و افزودند که تمامی مردم، باید حق زندگی در صلح و امنیت را داشته باشند.