در حالی که موشک‌ها همچنان میان ایران و اسرائیل در رفت‌وآمد هستند و ورود ارتش قدرتمند ایالات متحده به جنگ می‌تواند آتش درگیری را بیش از پیش شعله‌ور کند، آمریکا بارها مشارکت در حمله اولیه اسرائیل به ایران را انکار کرده که این موضع، با مخالفت صریح مقامات ایرانی روبه‌رو شده است.
مجله تایم دوشنبه ۲۶ خرداد نوشت که از جمعه ۲۳ خرداد تا صبح دوشنبه، درگیری میان اسرائیل و جمهوری اسلامی، صدها کشته و بیش از هزار زخمی در ایران و ۱۹ کشته و صدها زخمی در اسرائیل بر جای گذاشته است.
تایم در ادامه تاکید کرد گزارش‌های مختلف حاکی از آن است که نقش آمریکا در این حمله ممکن است بیش از آن چیزی باشد که به‌طور رسمی اعلام شده است.
۲۵ خرداد، چند مقام آمریکایی بدون ذکر نام به رسانه‌های مختلف گفتند که دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا، طرح اسرائیل را برای کشتن علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، رد کرده است.
یکی از این مقامات به خبرگزاری رویترز گفت: «آیا ایرانی‌ها هنوز آمریکایی‌ای را کشته‌اند؟ نه. تا زمانی که چنین کاری نکنند، حتی صحبت درباره هدف قرار دادن رهبران سیاسی هم در کار نخواهد بود.»
اسرائیل وجود چنین طرحی را تکذیب کرده اما رد این طرح از سوی ترامپ می‌تواند نشانه‌ای از سطحی از هماهنگی میان واشینگتن و تل‌آویو باشد.
حمله به ایران در بحبوحه مذاکرات میان آمریکا و جمهوری اسلامی بر سر برنامه هسته‌ای تهران انجام شد.
ترامپ بارها بر تمایل خود به یافتن راه‌حلی دیپلماتیک برای این بحران تاکید کرده و از توانایی خود برای برقراری صلح سخن گفته است. با این حال، ایران و اسرائیل تاکنون بی‌توجه به درخواست‌های بین‌المللی برای تنش‌زدایی، حملات تازه‌ای را به یکدیگر انجام داده‌اند.
تهران وعده داده است که از آمریکا نیز انتقام خواهد گرفت، در حالی که ترامپ هشدار داد: «اگر به هر شکلی مورد حمله ایران قرار بگیریم، تمام قدرت ارتش ایالات متحده بر سرتان فرود خواهد آمد؛ آن هم در سطحی که تاکنون سابقه نداشته است.»
تاکید واشینگتن: هیچ نقشی در حمله نداشتیم
اسرائیل حملات خود را با نام «عملیات طلوع شیران» از بامداد جمعه در ایران آغاز کرد. این حملات، تاسیسات هسته‌ای، فرماندهان نظامی و افراد موثر در پیشبرد برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی را هدف قرار داد و اسرائیل اعلام کرد تا زمانی که تهدید از میان برداشته نشود، حملات ادامه خواهد داشت.
جمهوری اسلامی نیز از جمعه شب حملاتی تلافی‌جویانه به تل‌آویو و اورشلیم انجام داد و از آن زمان موشک‌باران اسرائیل را ادامه داده است.
هم‌زمان، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، گفت تهران «شواهد محکمی» در دست دارد که آمریکا از حملات اسرائیل حمایت کرده است.
وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی هم در بیانیه‌ای اعلام کرد این حملات «بدون هماهنگی و تایید ایالات متحده ممکن نبود» و افزود که آمریکا باید «پاسخگوی پیامدهای خطرناک ماجراجویی‌های اسرائیل» باشد.
در مقابل، آمریکا هرگونه نقش در حملات اسرائیل را انکار کرده و این موضع را از جمعه به‌طور مکرر تکرار کرده است.
مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، در بیانیه‌ای تاکید کرد: «ما هیچ نقشی در حملات به ایران نداشتیم و اولویت اصلی ما حفاظت از نیروهای آمریکایی در منطقه است.»
روبیو حمله را «اقدامی یک‌جانبه» از سوی اسرائیل توصیف کرد. با این حال، او تایید کرد که اسرائیل پیشاپیش، دولت ترامپ را از حمله مطلع کرده بود.
ترامپ و بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل نیز این موضوع را تایید کرده‌اند.
آمریکا یک روز پیش از حمله، کارکنان سفارت‌های خود را در سراسر منطقه تخلیه کرد.
ترامپ جمعه در شبکه تروث سوشال، ایران را به «توافق» دعوت کرد و گفت که از «حملات بعدی که حتی وحشیانه‌تر خواهند بود» باخبر است.
او همان روز، در پاسخ به سوالی از سوی وال‌استریت ژورنال درباره این‌که آیا پیشاپیش از حمله اسرائیل مطلع شده بوده، گفت: «اطلاع داشتن؟ نه. این فقط اطلاع نبود، ما کاملا در جریان بودیم.»
با این حال، رییس‌جمهوری آمریکا شنبه شب بار دیگر نوشت: «ایالات متحده هیچ نقشی در حمله به ایران نداشت.»
چراغ سبز روشن آمریکا
اسرائیل ماه‌ها در حال برنامه‌ریزی برای حمله بود. در ماه می، گزارش‌هایی منتشر شد مبنی بر این‌که دولت ترامپ قصد ندارد در این عملیات به اسرائیل کمک کند، چرا که در آن زمان واشینگتن سرگرم مذاکره با تهران درباره توافق هسته‌ای بود.
وب‌سایت خبری اکسیوس، جمعه گزارش داد مقامات اسرائیلی گفته‌اند این حملات در واقع با هماهنگی آمریکا انجام شده‌اند و دولت ترامپ اگرچه به‌صورت علنی مخالفت نشان داده اما در خفا به اسرائیل «چراغ سبز کامل» داده است.
بر اساس تازه‌ترین گزارش‌ها، آمریکا حتی در شکل‌گیری جزییات حمله نیز دخالت داشته است.
مقامات آمریکایی به رویترز، آسوشیتدپرس، سی‌ان‌ان و رسانه‌های دیگر گفته‌اند که اسرائیل، طرحی معتبر برای کشتن خامنه‌ای را با کاخ سفید در میان گذاشته و کاخ سفید این طرح را رد کرده است.
عمر دوستری، سخنگوی نتانیاهو، این گزارش‌ها را تکذیب کرده و آن‌ها را «جعلی» خوانده است.
نتانیاهو نیز یک‌شنبه در گفت‌وگو با فاکس‌نیوز گفت: «گزارش‌های غلط زیادی درباره مکالماتی که هرگز اتفاق نیفتاده‌اند منتشر شده و من نمی‌خواهم وارد آن‌ها شوم اما می‌توانم بگویم ما کاری را که لازم است انجام خواهیم داد. فکر می‌کنم آمریکا هم می‌داند که چه چیزی به نفع خودش است.»
با این حال، ابهام در پیام‌های رسمی درباره میزان دخالت آمریکا، می‌تواند نشان‌دهنده اختلاف اولویت‌ها میان واشینگتن و تل‌آویو باشد.
فایننشال تایمز دوشنبه ۲۶ خرداد نوشت تصمیم اسرائیل برای آغاز حمله به زیرساخت‌های انرژی ایران با هدف قرار دادن دست‌کم دو تاسیسات گازی و دو انبار سوخت، «قمار خطرناکی» بود که شوک بیشتری را به بازارهای جهانی انرژی وارد کرد.
یک‌شنبه ۲۵ خرداد مخازن سوخت تهران و تاسیسات گازی سواحل جنوبی ایران هدف حملات اسرائیل قرار گرفت و انرژی به نقطه مهم دیگری در درگیری‌های دو طرف تبدیل شد.
بخش انرژی فرسوده ایران که سال‌هاست از سرمایه‌گذاری خارجی محروم مانده، پیش از شروع جنگ نیز آسیب‌پذیر بود.
ایران باوجود داشتن برخی از غنی‌ترین ذخایر نفت و گاز جهان، بحران‌هایی مانند قطعی دائمی برق، کمبود سوخت و وقفه در صادرات گاز را تجربه کرده است.
جهش قیمت نفت در بازارهای آسیا
با آغاز معاملات نفت در بازار آسیا در دوشنبه ۲۶ خرداد، قیمت نفت خام برنت با جهشی پنج درصدی به بیش از ۷۸ دلار برای هر بشکه رسید؛ سطحی که آخرین‌بار در ماه ژانویه ثبت شده بود، اما سپس اندکی کاهش یافت.
قیمت نفت از زمان آغاز درگیری‌ها تاکنون حدود ۱۰ درصد افزایش داشته است.
این رشد قیمتی ناشی از نگرانی‌ها درباره گسترش درگیری در منطقه‌ای است که نزدیک به یک‌سوم نفت جهان در آن تولید می‌شود.
تنگه هرمز و نگرانی‌های جهانی
تنگه هرمز آبراه باریکی است که از طریق آن ایران، عربستان سعودی، عراق، کویت، قطر و امارات متحده عربی یک‌سوم نفت و گاز جهان را صادر می‌کنند.
به گفته ریچارد برانز، رییس بخش تحلیل ژئوپلیتیک شرکت تحقیقاتی انرژی اَسپِکتس، درگیری‌ها به‌طور پیوسته شدت می‌گیرد و روشن نیست این روند کجا و چگونه متوقف خواهد شد.
نگرانی اصلی بازار، هدف قرار گرفتن زیرساخت‌های انرژی در سراسر خاورمیانه و بسته شدن تنگه هرمز است.
ریچل ریوز، وزیر دارایی بریتانیا، یک‌شنبه هشدار داد افزایش مداوم قیمت نفت می‌تواند به تشدید دوباره تورم بینجامد.
او گفت دولت بریتانیا اوضاع را از نزدیک زیر نظر دارد و تاکید کرد: «این بحران نه‌تنها بر خاورمیانه، بلکه بر همه ما تاثیر عمیق می‌گذارد. تجربه سال‌های اخیر نشان داده حوادث دوردست پیامدهای گسترده‌ای برای بریتانیا دارد.»
استراتژی اسرائیل
اسرائیل یک‌شنبه اعلام کرد انبارهای سوختی را هدف قرار داده که کاربرد دوگانه غیرنظامی و نظامی دارند. هدف این حملات آسیب به تامین انرژی داخلی ایران است، نه صادرات نفت که عمدتا به چین صورت می‌گیرد.
تحلیل‌گران معتقدند اسرائیل همان روش لبنان را در ایران هم تکرار می‌کند.
این راهبرد شامل ترور فرماندهان کلیدی، تخریب شبکه‌های ارتباطی و حملات هوایی مداوم به اهداف از پیش تعیین‌شده است.
به گفته جان راین از موسسه مطالعات استراتژیک لندن، حمله به تاسیسات انرژی ایران بُعد تازه‌ای از درگیری‌ها است که با هدف نابودی زیرساخت‌های دفاعی کلیدی، احتمالا فلج کردن نظام، و ایجاد بی‌ثباتی در جامعه و حاکمیت صورت می‌گیرد.
قوانین بین‌المللی
حقوق بین‌الملل حمله به تاسیسات انرژی نظامی را مجاز می‌داند، اما هدف قرار دادن نیروگاه‌هایی که به مراکز غیرنظامی مانند بیمارستان‌ها و تاسیسات آبی خدمات می‌دهند، ممنوع است.
با این حال، جمهوری اسلامی به برخی از زیرساخت‌های انرژی اسرائیل حمله کرده است.
یک‌شنبه مسئولان پالایشگاه حیفا اعلام کردند خطوط لوله و شبکه انتقال این مجموعه آسیب دیده‌اند، اما این رویداد تلفات جانی نداشته است.
نگرانی از تشدید درگیری‌ها
جمهوری اسلامی در گذشته هرگاه احساس تهدید کرده، آمادگی خود را برای تشدید تنش‌ها نشان داده تا دیگران نیز ناگزیر به پرداخت هزینه شوند.
در سال ۲۰۱۹ و هم‌زمان با اعمال سیاست «فشار حداکثری» دولت دونالد ترامپ، تهران به حمله به نفتکش‌ها در خلیج فارس و تاسیسات نفتی عربستان سعودی متهم شد.
به گفته صنم وکیل، عضو اندیشکده چَتِم هاوس، جمهوری اسلامی می‌خواهد درگیری را محدود نگه دارد، اما اگر به بن‌بست برسد، ممکن است رفتار خود را تغییر دهد.
در حال حاضر، بازار جهانی نفت با عرضه کافی مواجه است و اوپک نیز وعده داده تولید را افزایش دهد، با این حال معامله‌گران نگران تشدید درگیری‌ها هستند و خود را برای افزایش قیمت‌ها آماده می‌کنند.
