دونالد ترامپ، رییس‌جمهور آمریکا، با بیان اینکه «اکنون کنترل کامل و مطلق آسمان ایران را در اختیار داریم»، در شبکه تروث سوشال نوشت: «ایران سامانه‌های ردیاب هوایی و تجهیزات دفاعی خوبی داشت و تعداد زیادی هم داشت، اما با تجهیزات ساخت و طراحی آمریکا قابل مقایسه نیست.»
او افزود: «هیچ‌کس بهتر از ایالات متحده نمی‌تواند این کار را انجام دهد.»
دونالد ترامپ پیش‌تر درباره جنگ جمهوری اسلامی و اسرائیل گفت که به‌دنبال «تسلیم کامل» جمهوری اسلامی است و ایران باید توافقی را که روی میز بود، می‌پذیرفت.
دونالد ترامپ درباره احتمال کمک روسیه و کره‌شمالی به جمهوری اسلامی گفت: «من چیزی ندیده‌ام. فکر نمی‌کنم هیچ‌کس بخواهد وارد این ماجرا شود. اوضاع آشفته‌ای است.»
به گزارش خبرگزاری رویترز، در پی تحولات بامداد سه‌شنبه ۲۷ خرداد در منطقه، قیمت نفت برنت ۱.۱۷ دلار (معادل ۱.۶ درصد) افزایش یافت و به ۷۴.۴ دلار در هر بشکه رسید.
نفت وست تگزاس اینترمدیت آمریکا نیز ۱.۳۴ دلار معادل ۱.۸۷ درصد افزایش یافت و به ۷۳.۱۱ دلار رسید.
این افزایش بسیار کمتر از میزانی است که جمهوری اسلامی و طرفدارانش می‌گفتند در صورت بروز درگیری نظامی با اسرائیل پیش خواهد آمد.
هواداران جمهوری اسلامی و نهادهای حکومتی می‌گفتند با آغاز یک جنگ میان اسرائیل و جمهوری اسلامی، قیمت نفت به ۴۰۰ دلار در هر بشکه خواهد رسید.
تحولات میدانی تهدید کننده
معاملات دوشنبه ۲۶ خرداد بازارهای نفتی پس از انتشار گزارش‌هایی از تلاش جمهوری اسلامی برای پایان دادن به خصومت‌ها و افزایش امیدواری به کاهش تنش‌های ژئوپلیتیک، با کاهش بیش از یک درصدی قیمت‌ها همراه بود.
وضعیت جنگی اما در طول روز دوشنبه وخیم‌تر شد. رسانه‌ها از وقوع انفجارهایی در پایتخت ایران و فعالیت شدید سامانه‌های پدافند هوایی خبر دادند و صداوسیمای جمهوری اسلامی هدف قرار گرفت.
در همین حال در اسرائیل نیز آژیر خطر در تل‌آویو به صدا درآمد که نشان از شلیک موشک از سوی جمهوری اسلامی بود.
ایران که سومین تولیدکننده بزرگ نفت در اوپک محسوب می‌شود، در صورت تداوم جنگ ممکن است با اختلال در تولید و صادرات نفت مواجه شود.
این وضعیت می‌تواند عرضه جهانی نفت را کاهش داده و قیمت‌ها را افزایش دهد.
حملات اسرائیل و آسیب به تاسیسات حیاتی
به دنبال حملات اسرائیل، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تایید کرد که سایت نظنز، بزرگ‌ترین مرکز غنی‌سازی اورانیوم ایران، دچار خسارات گسترده شده است.
از سوی دیگر ترامپ تاکید کرد که جمهوری اسلامی باید پیش از شروع حملات اسرائیل، با واشینگتن به توافق هسته‌ای می‌رسید.
رییس‌جمهوری آمریکا معتقد است تهران اکنون آماده مذاکره و دست‌یابی به توافق است.
به گزارش رویترز، هرگونه کاهش تحریم‌های آمریکا در صورت دست‌یابی به توافق، امکان افزایش صادرات نفت از ایران را فراهم خواهد کرد و این امر می‌تواند قیمت‌های جهانی نفت را کاهش دهد.
وضعیت بازار جهانی نفت
در تحولات دیگر، گروه اوپک پلاس که شامل اوپک و متحدانش از جمله روسیه است، دوشنبه اعلام کرد انتظار دارد اقتصاد جهانی در شش ماهه دوم سال جاری رشد مناسبی داشته باشد.
این گروه که نزدیک به نیمی از تولید نفت جهان را در اختیار دارد، هم‌زمان در برآورد خود از رشد تولید نفت آمریکا و سایر کشورها در سال ۲۰۲۶ تجدیدنظر کرد و آن را کمتر از پیش تخمین زد.
رییس‌جمهوری آمریکا سه‌شنبه ۲۷ خرداد گفته‌های امانوئل مکرون درباره پیشنهاد آتش‌بس را تکذیب کرد و نوشت: «دلیل بازگشت من از کانادا "خیلی بزرگ‌تر" از یک آتش‌بس است.»
ترامپ در پیامی در شبکه اجتماعی تروث سوشال تاکید کرد: «مکرون اشتباها گفت من نشست گروه هفت را ترک کردم تا برای یک "آتش‌بس" میان اسرائیل و ایران به واشینگتن بازگردم. غلط! او هیچ ایده‌ای ندارد که من چرا به واشینگتن برمی‌گردم اما قطعا ربطی به آتش‌بس ندارد. موضوعی خیلی بزرگ‌تر در جریان است.»
واکنش کاخ الیزه
این موضع‌گیری ترامپ پاسخی مستقیم به گفته‌های مکرون بود که دوشنبه اعلام کرده بود رییس‌جمهوری آمریکا پیشنهادی برای آتش‌بس میان ایران و اسرائیل ارائه داده است.
خبرگزاری رویترز نوشت که مکرون در گفت‌وگو با خبرنگاران در حاشیه نشست گروه هفت گفت: «پیشنهاد مشخصی برای دیدار و گفت‌وگو وجود دارد. این پیشنهاد به‌ویژه با هدف دست‌یابی به آتش‌بس و سپس آغاز گفت‌وگوهای گسترده‌تر مطرح شده است.»
در پی این جنجال رسانه‌ای، سفارت فرانسه در واشینگتن خارج از ساعات اداری از هرگونه اظهار نظر خودداری کرد.
بازگشت ترامپ به واشینگتن به‌دلیل بحران خاورمیانه
دلیل رسمی بازگشت ترامپ از نشست گروه هفت در کانادا به واشینگتن، وضعیت بحرانی در خاورمیانه عنوان شده است؛ جایی که از جمعه ۲۳ خرداد، نبرد هوایی میان ایران و اسرائیل به‌شدت بالا گرفته است.
اسرائیل نخستین ضربه را با حمله هوایی مستقیم به مواضع و فرماندهان نظامی جمهوری اسلامی در خاک ایران وارد کرد و سپس دو کشور با حملات متقابل، وارد درگیری‌ای بی‌سابقه در منطقه شدند.
مقام‌های ایرانی اعلام کرده‌اند در این حملات شماری از افراد غیرنظامی نیز کشته شده‌اند. اسرائیل هم می‌گوید ۲۴ غیرنظامی در خاک این کشور کشته شده‌اند.
این تنش‌ها در منطقه‌ای رخ می‌دهد که از زمان آغاز عملیات نظامی اسرائیل در غزه در اکتبر ۲۰۲۳، به‌شدت ناپایدار بوده است.
کشورهای غربی، از جمله ایالات متحده و اسرائیل، سال‌هاست در تلاش برای مهار برنامه هسته‌ای ایران هستند. آن‌ها می‌گویند تهران به‌دنبال ساخت سلاح هسته‌ای است اما جمهوری اسلامی این موضوع را رد کرده و تاکید دارد که به‌عنوان عضوی از پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (ان‌پی‌تی)، حق توسعه فناوری هسته‌ای صلح‌آمیز از جمله غنی‌سازی اورانیوم را دارد.
نیویورک تایمز سه‌شنبه ۲۷ خرداد در گزارشی تحلیلی نوشت که کاخ سفید بین مذاکره با تهران یا ورود نظامی به جنگ خاورمیانه بلاتکلیف است.
به گفته مقامات ایرانی، هرگونه مشارکت آمریکا در حمله به تاسیسات هسته‌ای جمهوری اسلامی، آخرین فرصت برای احیای دیپلماسی را نابود خواهد کرد.
ترامپ هنوز می‌گوید که به دنبال توافقی تازه با ایران است. او در نشست گروه هفت در کانادا گفت: «فکر می‌کنم ایران اساسا پشت میز مذاکره است؛ آن‌ها می‌خواهند توافق کنند.»
او در عین حال گفت: «زمانی که ایران فرصت مذاکره داشت، باید از آن استفاده می‌کرد.»
هم‌زمان سی‌ان‌ان گزارش کرد که ترامپ قصد ندارد در درخواست برای کاهش تنش میان اسرائیل و جمهوری اسلامی به سران گروه هفت بپیوندد.
از سوی دیگر، به گفته یک مقام آمریکایی، ترامپ از معاونش جی‌دی ونس و استیو ویتکاف، فرستاده ویژه‌اش در خاورمیانه، خواسته است پیشنهاد مذاکره مستقیم با تهران را مطرح کنند.
اگر این مذاکرات شکل بگیرد، طرف ایرانی احتمالا همچنان عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی خواهد بود که از چهره‌های کلیدی توافق سال ۲۰۱۵ (برجام) بود و به‌خوبی با جزییات برنامه هسته‌ای ایران آشناست.
عراقچی در بیانیه‌ای گفته است: «اگر رییس‌جمهور آمریکا در دیپلماسی صادق است و خواهان پایان دادن به جنگ، قدم‌های بعدی بسیار مهم خواهند بود.»
او تاکید کرد: «فقط یک تماس تلفنی از واشینگتن می‌تواند باعث توقف [بنیامین] نتانیاهو شود و این شاید مسیر بازگشت به مذاکرات را هموار کند.»
فردو؛ نقطه عطف استراتژیک
نیویورک تایمز در ادامه گزارش خود نوشت که در صورت شکست مسیر دیپلماتیک، ترامپ هنوز می‌تواند دستور حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران را صادر کند اما این حمله، با پیچیدگی فراوان همراه است.
تنها سلاح مناسب برای این هدف، جی‌بی‌یو-۵۷ (GBU-57) یا «بمب سنگرشکن» (نفوذگر عظیم) است که فقط به‌وسیله بمب‌افکن‌های بی-۲ قابل حمل و پرتاب است و اسرائیل فاقد هر دوی این ابزارهاست.
برت مک‌گورک، مشاور چهار رییس‌جمهوری آمریکا، گفته است: «فردو همیشه نقطه کانونی بوده. اگر این جنگ پایان یابد و فردو هنوز فعال باشد، این یک شکست راهبردی خواهد بود.»
ارتش آمریکا در دو سال گذشته با نظارت کاخ سفید، تمرین‌هایی برای حمله به فردو انجام داده و به این نتیجه رسیده است که یک بمب کافی نیست؛ چند حمله پی‌در‌پی با بمب‌های مشابه از سوی آمریکایی‌ها لازم است تا این مرکز غنی‌سازی از بین برود.
بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، جمعه ۲۳ خرداد اعلام کرد که به‌دلیل تهدید «قریب‌الوقوع» از سوی جمهوری اسلامی، دستور حمله پیش‌دستانه داده است.
او گفت اطلاعات جدید حاکی از آن است که تهران در آستانه تبدیل سوخت هسته‌ای به سلاح اتمی قرار دارد، هرچند جزییاتی ارائه نکرد.
دودستگی در واشینگتن و حزب جمهوری‌خواه
سناتور لیندسی گراهام، از چهره‌های تندروی جمهوری‌خواه، یک‌شنبه ۲۵ خرداد گفت: «اگر دیپلماسی به شکست انجامد، باید مطمئن شویم که پس از پایان عملیات، هیچ چیز از برنامه هسته‌ای ایران باقی نمانده باشد. اگر باید بمب بدهیم، بمب بدهیم. اگر باید همراه اسرائیل پرواز کنیم، پرواز کنیم.»
به گزارش نیویورک تایمز، با وجود این اظهارات، در میان جمهوری‌خواهان شکاف عمیقی درباره ورود آمریکا به جنگ وجود دارد. جناح ضد مداخله به رهبری چهره‌هایی مانند تاکر کارلسن، مخالف هرگونه مشارکت است.
کارلسن در یادداشتی نوشت: «اگر اسرائیل می‌خواهد جنگ کند، حقش است اما نه با پشتیبانی آمریکا. ما باید اسرائیل را رها کنیم.»
در پنتاگون، نگرانی‌هایی از جنس دیگر وجود دارد. البرج کلبی، معاون سیاست‌گذاری وزیر دفاع، مدت‌هاست استدلال می‌کند که هر نوع سرمایه‌گذاری نظامی در خاورمیانه، تمرکز راهبردی آمریکا را بر مهار چین در اقیانوس آرام به خطر می‌اندازد.
نتانیاهو مدت‌هاست خواستار دریافت بمب‌های سنگرشکن از آمریکاست اما تا امروز موفق نشده است. با این حال، این موضوع در ماه‌های اخیر بارها در گفت‌وگوهای خصوصی او و ترامپ مطرح شده است.
آخرین شانس دیپلماسی یا ورود رسمی به جنگ؟
در حال حاضر، ترامپ سعی دارد هم‌زمان دو رویکرد را دنبال کند: با مطرح شدن گزینه حمله به فردو، خود را در برابر پایگاه هواداری‌اش در جناح محافظه‌کار همچنان صلح‌طلب جلوه دهد و هم‌زمان، به تهران هشدار دهد که غنی‌سازی اورانیوم یا از طریق توافق متوقف خواهد شد یا با بمبی که کوه را در هم می‌شکند.
رافائل گروسی، رییس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، اعلام کرده است که عملیات اسرائیل در نطنز ممکن است با قطع برق، باعث اختلال و نابودی سانتریفیوژها شده باشد. سناریویی مشابه برای فردو نیز قابل تصور است اما به هیچ وجه تضمینی نیست.
اکنون پرسش کلیدی در برابر ترامپ این است: آیا مسیر رسیدن به توافقی سخت را ادامه دهد یا تصمیم بگیرد که این جنگ، نه جنگ اسرائیل که جنگ آمریکا باشد؟
