اسرائیل در جنگ ۱۲ روزه چند حمله به ایران و به چه اهدافی انجام داد؟
دههها تنش پنهان میان اسرائیل و جمهوری اسلامی، در جریان جنگی ۱۲ روزه به اوج خود رسید. جنگی که پیامدهای آن ممکن است بهطور بنیادی چهره خاورمیانه را دگرگون کند. اما در این مدت اسرائیل چند حمله نظامی انجام داد و چه آسیبهایی به جمهوری اسلامی وارد کرد؟
در کمتر از دو هفته جنگ، اسرائیل به دستاوردهای عملیاتی بزرگی رسید، از جمله حذف دهها مقام ارشد جمهوری اسلامی، هدف قرار دادن هشت تاسیسات هستهای و ایجاد آسیب شدید به سامانه موشکی ایران.
کانال ۱۲ تلویزیون اسرائیل در گزارشی به مرور عملیاتهای اسرائیل در ایران و جزییاتی از آن پرداخت.
حمله به ساختمان صداوسیمای جمهوری اسلامی
آسیب به سامانه موشکی
اسرائیل در این ۱۲ روز، به هزار و ۴۸۰ هدف نظامی در داخل ایران شلیک کردند و هزار و ۵۰۰ بار هواپیماهای اسرائیلی بر فراز ایران پرواز کردند.
بر اساس دادههای این گزارش، ارتش اسرائیل در این مدت سه هزار و ۵۰۰ محموله مهمات و بمب بر سر ایران فرو ریخت و کانون اصلی حملات اسرائیل در تهران بود.
به جز پایتخت، بیشتر حملات در غرب ایران متمرکز بود، اما چند موضع در شرق مانند فرودگاه مشهد هم هدف قرار گرفت. طی این حملات، اسرائیل ۶۰۰ عملیات سوختگیری انجام داد.
از اهداف مهم اعلامشده اسرائیل در جنگ با جمهوری اسلامی، آسیب زدن به سامانه موشکی ایران بود؛ سامانهای که بنیامین نتانیاهو آن را «تهدیدی واقعی علیه موجودیت اسرائیل» توصیف کرده بود.
بر اساس دادههای سخنگوی ارتش اسرائیل، نیروی هوایی این کشور حدود ۲۶۰ پرتابگر موشک را در ایران منهدم کرد.
این تعداد معادل بیش از نیمی از کل پرتابگرهایی است که جمهوری اسلامی در اختیار داشت.
اسرائیل همچنین به ۸۰ سامانه پدافند هوایی جمهوری اسلامی حمله کرد.
آسیب واردشده به برنامه هستهای ایران
تمرکز اصلی حملات اسرائیل، نابودی برنامه هستهای جمهوری اسلامی و دور کردن تهران از دستیابی به بمب اعلام شده بود.
بنا بر رصد مرکز دادههای موسسه مطالعات امنیت ملی اسرائیل، در موجهای اولیه حملات، تاسیسات اصلی هستهای در نطنز و اصفهان هدف قرار گرفتند و همچنین تاسیسات هستهای در اراک، پارچین، تهران، کرج و بناب نیز در روزهای نخست نبرد از سوی اسرائیل بمباران شدند.
مقامهای اسرائیلی بر این باورند که حمله آمریکا در بامداد یکم تیر، ضربه نهایی را به برنامه هستهای جمهوری اسلامی وارد کرد.
بمبافکنهای بی-۲ ارتش آمریکا، ۱۲ بمب MOP را روی تاسیسات مستحکم هستهای در فردو و دو بمب دیگر از همان نوع را بر تاسیسات هستهای نطنز فرو ریختند.
فردو و نطنز بهعنوان مراکزی در قلب برنامه غنیسازی اورانیوم جمهوری اسلامی شناخته میشوند.
بهگفته منابع اسرائیلی، در این حملات تاسیسات فردو بهشدت آسیب دید و تاسیسات نطنز نابود شد.
افزون بر این، آمریکا دهها موشک کروز تاماهاوک بهسوی تاسیسات هستهای اصفهان شلیک کرد.
دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، درباره این حملات اعلام کرد: «برنامه هستهای ایران بهطور کامل نابود شد.»
حذف مقامهای ارشد نهادهای امنیتی
همزمان با آسیب واردشده به برنامه هستهای و موشکی ایران، اسرائیل در ضربه نخست خود، شمار زیادی از مقامهای بلندپایه امنیتی و همچنین شماری از چهرههای برجسته دستاندرکار برنامه هستهای جمهوری اسلامی را حذف کرد.
حسین سلامی، فرمانده سپاه پاسداران ۲۳ خرداد و در روز نخست حملات کشته شد.
محمد باقری، رییس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی، غلامعلی رشید، فرمانده قرارگاه مرکزی خاتمالانبیای سپاه پاسداران، امیرعلی حاجیزاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه، و دهها فرمانده ارشد و میانی دیگر سپاه از جمله افرادی بودند که در این حملات کشته شدند.
دیدهبان ایران چهارم تیر گزارش داد ۳۰ فرمانده ارشد سپاه پاسداران در جریان جنگ در ۱۲ روزه و حملات اسرائیل کشته شدهاند.
علاوه بر سلامی، باقری، رشید و حاجیزاده، اسامی سایر این فرماندهان به شرح زیر است:
۱.مهدی ربانی، معاون عملیات ستاد کل نیروهای مسلح
۲.میثم رضوانپور، معاون اجتماعی سازمان بسیج
۳.مجتبی معینپور، معاون فرمانده قرارگاه سپاه استان البرز
۴.علی محمد مدداللهی، مشاور فرمانده نیروی هوافضای سپاه
۵.عباس نوری، معاون پشتیبانی قرارگاه منطقهای جنوب غرب، نیروی زمینی ارتش
۶. غلامرضا محرابی، معاون اطلاعات ستاد کل نیروهای مسلح
۷. امیر مظفری نیا، فرمانده مرکز تسلیحات ویژه سپند وزارت دفاع
۸. محمد کاظمی، فرمانده اطلاعات سپاه
۹. محسن باقری، معاون اطلاعات سپاه
۱۰. محمد جعفر اسدی، معاون بازرسی کل قرارگاه خاتم الانبیاء
۱۱. محمدرضا نصیر باغبان، نماینده فرماندهی در اداره اطلاعات سپاه
۱۲. داوود شیخیان، فرمانده پدافند هوایی نیروی هوافضای سپاه
۱۳. محمد باقر طاهرپور، فرمانده یگان پهپادی نیروی هوافضای سپاه
۱۴. مسعود شنعی، رئیس دفتر ستاد فرمانده سابق سپاه، سلامی
۱۵. خسرو حسنی، معاون اطلاعات نیروی هوافضای سپاه
۱۶. منصور صفرپور، فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران در منطقه تهران بزرگ
۱۷. امیر پورجودکی، معاون فرمانده شاخه پهپادی نیروی هوافضای سپاه
۱۸. مسعود طیب، از فرماندهان نیروی هوافضای سپاه
۱۹. جواد جرسرا، از فرماندهان نیروی هوافضای سپاه
۲۰. حسن محقق، معاون دوم اطلاعات سپاه پاسداران
۲۱. محمد سعید ایزدی، فرمانده لشکر فلسطینی نیروی قدس سپاه
۲۲. محمد تقی یوسفوند، فرماندهی حفاظت اطلاعات سازمان بسیج
۲۳. مجتبی کرمی، جانشین فرمانده سپاه استان البرز
۲۴. اکبر عنایتی، معاون اجتماعی سپاه استان البرز
۲۵. علیرضا لطفی، معاون رییس سازمان اطلاعات فرجا
۲۶. بهنام شهریاری، فرمانده واحد انتقال سلاح نیروی قدس سپاه پاسداران
در همان حمله ابتدایی، بیش از ۱۰ گرداننده و متخصص ارشد برنامه هستهای جمهوری اسلامی مانند فریدون عباسی و محمدمهدی طهرانچی نیز کشته شدند.
این روند در روزهای بعدی ادامه یافت، اما تاکنون آمار مشخصی از سوی جمهوری اسلامی درباره تعداد مقامهای نظامی و دستاندرکاران برنامه هستهای که در جریان حملات ۱۲ روزه اسرائیل کشته شدهاند منتشر نشده است.
با این حال، سطوح عالی سیاسی جمهوری اسلامی آسیبی ندیدند.
به گزارش کانال ۱۲، اسرائیل توانایی هدف قرار دادن علی خامنهای را داشت، اما دونالد ترامپ با این اقدام قاطعانه مخالفت کرد.
حملات ایران به اسرائیل
کانال ۱۲ تلویزیون اسرائیل در گزارش خود یادآوری کرد با وجود دستاوردهای گسترده عملیاتی این کشور، اسرائیل هم در این مدت بهای سنگینی پرداخت.
بر اساس دادههای سازمان اورژانس مَدا، ۲۸ اسرائیلی بر اثر اصابت موشکهای شلیکشده از ایران کشته شدند و یک زن اسرائیلی دیگر در جریان آژیرهای هشدار دچار حمله قلبی شد و جان باخت.
در این مدت، ۱۷ نفر بهشدت زخمی شدند، ۲۹ نفر جراحات متوسط برداشتند و ۸۷۲ نفر دچار جراحات سبک شدند.
کشتهشدگان در شهرهای طمره، ریشون لتسیون، رمت گن، بات یام، پتاحتیکوا، بنی براک، حیفا، کریات موتسکین، کریات آتا و بئرشبع بر اثر اصابت مستقیم موشک جان باختند.
بر اساس گزارش کانال ۱۲، در مجموع جمهوری اسلامی ۵۹۱ موشک بالستیک بهسوی اسرائیل شلیک کرد، که بیشتر آنها در سه روز نخست جنگ انجام شد.
بر اساس دادههای موسسه مطالعات امنیت ملی اسرائیل، این موشکها در قالب ۳۸ موج شلیک شدند. حدود ۶۷ موشک از سامانههای پدافند هوایی عبور کرده و در خاک اسرائیل فرود آمدند.
سامانههای دفاعی اسرائیل حدود ۹۰ درصد از این موشکها را رهگیری و منهدم کردند.
همچنین بیش از هزار و ۵۰ پهپاد بهسوی شمال اسرائیل شلیک شد که ۹۹ درصدشان رهگیری و سرنگون شدند.
دستکم ۲۵ خانه در اسرائیل بر اثر شدت آسیبها در معرض تخریب کامل قرار دارند. همچنین حدود چهار هزار پرونده بابت خسارت به خودرو و چهار هزار مورد بابت آسیب به اموال و تجهیزات ثبت شده است.
مسعود پزشکیان، رییس دولت جمهوری اسلامی، با اشاره به درگیری نظامی با اسرائیل، جنگ را «پدیده زشت» خواند و ابراز امیدواری کرد که مقامها را بیدار کند.
پزشکیان از چهرهها، فعالان سیاسی و کسانی که «از حکومت گلایه داشتند» اما با جمهوری اسلامی «یکصدا» شدند تشکر کرد.
دونالد ترامپ، رییس جمهور آمریکا، گفت که خسارت وارده به سایتهای هستهای ایران در اثر حملات موشکی اول تیرماه واشینگتن شدید بوده است. او همچنین هشدار داد به شکل نظامی اجازه نخواهد داد جمهوری اسلامی غنیسازی کند.
اظهارات او در چهارشنبه چهارم تیر پس از گزارشهای رسانهای مطرح شد که فاش میکرد آژانس اطلاعات دفاعی ایالات متحده ارزیابی کرده که این حملات، برنامه هستهای ایران را تنها چند ماه به عقب انداخته است.
ترامپ پیش از پیوستن به اجلاس ناتو در لاهه به خبرنگاران گفت: «اطلاعات بسیار قطعی نبود. اطلاعات میگوید ما نمیدانیم. {حملات} میتوانسته بسیار شدید باشد. این چیزی است که اطلاعات نشان میدهد.»
او اضافه کرد: «وقتی به تصاویر قبل و بعد حمله نگاه کنید، همه چیز روی زمین کاملا سوخته است، همه چیز. شعلههای آتش حمله هم زیرزمینی بودند.»
رییسجمهوری آمریکا تاکید کرد اگر ایران تاسیسات اتمی خود را بازسازی کند، آمریکا «حتما» دوباره حمله خواهد کرد. او افزود تاسیسات مورد حمله قرار گرفته برای سالها یا شاید دههها از بین رفتهاند.
ترامپ گفت: «بازسازی تاسیسات بسیار سخت است چون فروپاشیدهاند. نمیشود وارد جایی شد که دهها میلیون تن سنگ رویش خراب شده است.»
او ادامه داد که تاسیسات و مواد هستهای جمهوری اسلامی پیش از حمله هنوز در زیر زمین بودند و چون حکومت ایران میدانست «ما داریم میآییم» زیر زمین نرفتند تا آن را خارج کند چرا که کار سختی است.
رییس جمهوری آمریکا با مقایسه حمله این کشور به تاسیسات اتمی در ایران با بمباران هیروشیما و ناکازاکی و پایان جنگ جهانی دوم، گفت که حمله اخیر ایالات متحده نیز به یک جنگ پایان داد که در غیر این صورت ادامه مییافت.
او با اشاره به هزینه هزاران میلیارد دلاری جمهوری اسلامی روی پروژههای هستهای تاکید کرد: «در نهایت به نتیجه نرسیدند.»
تاکید روبیو و هگست بر نابودی برنامه اتمی ایران
ترامپ در کنار مارکو روبیو، وزیر خارجه و پیت هگست، وزیر دفاع، نشسته بود که هر دو نیز در مورد اعتبار ارزیابی آژانس اطلاعات دفاعی تردید داشتند.
روبیو گفت که ایالات متحده تحقیقاتی را در مورد نشت گزارش آژانس اطلاعات دفاعی آغاز میکند. او همچنین گفت که محتوای گزارش در رسانهها تحریف شده است.
روبیو در مصاحبه با نشریه پولتیکو هم درباره حمله به تاسیسات اتمی جمهوری اسلامی گفته بود: «نکته اصلی این است که آنها (ایران) امروز بسیار دورتر از سلاح هستهای هستند تا قبل از اینکه رییس جمهور این اقدام جسورانه را انجام دهد.»
جامعه اطلاعاتی آمریکا طی روزها و هفتههای آینده به ارزیابیهای خود ادامه خواهد داد.
کرملین: هنوز برای ارزیابی خسارت به تاسیسات اتمی ایران خیلی زود است
کرملین روز چهارشنبه اعلام کرد که فکر میکند هنوز خیلی زود است که تصویری واقعبینانه از میزان خسارات وارده به تاسیسات هستهای ایران در اثر حملات هوایی ایالات متحده داشت.
دمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، این سخنان را در پاسخ به سوالی در مورد ارزیابی ترامپ از نابودی برنامه هستهای تهران، اظهار داشت.
پسکوف گفت که مسکو حملات به ایران را بیدلیل و وضعیت را نگرانکننده میداند.
او افزود روسیه نشانههایی داشت که واشینگتن و تهران کانالهای ارتباطی باز داشتند و مسکو از نزدیک تحولات را زیر نظر دارد و هنوز با خود ایران در حال مذاکره است.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، گفت اولویت اصلی بازرسان او بازگشت به تاسیسات هستهای ایران برای ارزیابی تاثیر حملات نظامی اخیر بر برنامه اتمی این کشور است.
گروسی این اظهارات را چهارشنبه چهارم تیر در جلسه کابینه اتریش در وین در حالی با خبرنگاران مطرح کرد که پیش از آن علیرضا سلیمی، سخنگوی هیاترییسه مجلس، گفت بود نمایندگان کلیات و جزییات طرحی را تصویب کردند که طبق آن همکاریهای جمهوری اسلامی با آژانس بینالمللی انرژی اتمی تعلیق میشود.
وقتی از او پرسیده شد که آیا ایران او را از وضعیت ذخایر اورانیوم غنیشده خود، بهویژه اورانیوم غنیشده تا ۶۰ درصد، مطلع کرده است، به نامهای که ۲۳ خرداد از ایران دریافت کرده بود، اشاره کرد.
گروسی گفت ایران «اقدامات ویژهای» برای محافظت از مواد و تجهیزات هستهای خود انجام خواهد داد.
مدیرکل آژانس با اشاره به اینکه بخش زیادی از این مواد از حملات حفظ شدهاند، گفت: «آنها وارد جزئیات نشدند، اما واضح است که معنای ضمنی آن همین است. میتوانیم تصور کنیم که این مواد آنجا هستند.»
او تاکید کرد معتقد به از سرگیری تعامل با ایران است و درباره برنامه اتمی تهران افزود در هر صورت، دانش فنی و ظرفیت صنعتی وجود دارد که هیچکس نمیتواند آن را انکار کند.
گروسی در واکنش به گزارشها درباره اینکه آیا برنامه اتمی ایران کاملا در حملات اخیر آمریکا نابود شده یا فقط چند ماه عقب افتاده گفت فرقی نمیکند دو ماه باشد یا سه ماه، ما به راهحلی نیاز داریم که در آزمون زمان سربلند بیرون بیاید.
او یادآوری کرد که فرصتی برای یک راهحل دیپلماتیک وجود دارد و نباید این فرصت را از دست بدهیم.
مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی از پیمان منع گسترش سلاحهای هستهای (انپیتی) حمایت کرد و گفت برای دیپلماسی تلاش میکنیم.
طرح مجلس برای تعلیق همکاری با آژانس
سخنگوی هیاترییسه مجلس در ایران درباره طرح جدید این نهاد گفت طبق مصوبه مجلس، ماموران آژانس حق ورود به کشور برای بازرسی ندارند مگر اینکه امنیت تاسیسات هستهای و فعالیت صلحآمیز هستهای کشور تضمین شود و این هم منوط به موافقت شورای عالی امنیت ملی است.
تصویب این طرح در حالی است که مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی پیشتر خواستار ازسرگیری فوری فعالیتهای راستیآزمایی هستهای در ایران شده بود.
سلیمی در ادامه سخنانش گفت: «مجلس در مصوبات خود مجازاتی تعیین کرده برای کسانی که اجازه ورود ماموران آژانس به کشور را میدهند. مصوبات مجلس شامل همکاریهای پادمانی و فراپادمانی میشود.»
براساس گزارش گروسی به شورای حکام، در حملات اخیر ایالات متحده به تاسیسات فردو و نطنز، ورودیهای زیرزمینی، جادههای دسترسی و بخشهایی از سالنهای غنیسازی آسیب دیدهاند و احتمال آلودگی موضعی مواد پرتوزا و شیمیایی وجود دارد. آژانس تاکید کرده که رآکتورهای تحقیقاتی و نیروگاههای قدرت ایران در جریان حملات هدف قرار نگرفتهاند.
با توجه به اهمیت تایید موجودی بیش از ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنیشده تا ۶۰ درصد که پیش از آغاز حملات در ۱۳ ژوئن ثبت شده بود، آژانس خواستار دسترسی سریع به سایتها برای ارزیابی دقیق وضعیت و تداوم بازرسیها شده است.
امیر آویوی، رییس انجمن دفاع و امنیت اسرائیل، با اشاره به از دست رفتن توان بازدارندگی جمهوری اسلامی و ضربه به حکومت ایران در جنگ با اسرائیل گفت اسرائیل شرایط را برای تغییر رژیم ایجاد کند، «نه اینکه تغییر رژیم را انجام دهیم، چون تغییر رژیم کاری است که مربوط به مردم ایران است.»
مقام اسرائیلی:
ما باید رژیم ایران را تضعیف کنیم و مردم قیام کنند
امیر آویوی، بنیانگذار و رییس انجمن دفاع و امنیت اسرائیل، با اشاره به از دست رفتن توان بازدارندگی جمهوری اسلامی و ضربه به حکومت ایران در جنگ با اسرائیل گفت: «اگر تصمیم بگیرند با تواناییهای باقیمانده خود تنگه هرمز را ببندند یا به پایگاههای آمریکایی یا متحدان، شاید سعودیها، اماراتیها شلیک کنند، و این پایان رژیم خواهد بود.»
او افزود: «واضح است که اگر این کار را انجام دهند، قطعاً تصمیمی برای سرنگونی رژیم گرفته خواهد شد.»
این مقام دفاعی اسرائیل درباره تغییر رژیم در ایران تاکید کرد: «من میگویم شرایط را ایجاد کنیم نه اینکه تغییر رژیم را انجام دهیم، چون تغییر رژیم کاری است که مربوط به مردم ایران است.»
او افزود: «آنها باید قیام کنند و رژیم را تغییر دهند، اما ما میتوانیم کنترل رژیم بر جامعه را تضعیف کنیم.»
او هشدار داد اگر جمهوری اسلامی در قدرت باقی بماند، ایران سرانجام دوباره به تلاشهایش برای ساخت سلاح هستهای باز خواهد گشت، و باید «اسرائیل این موضوع را به شیوه خودش تمام کند.»
آویوی با مقایسه جمهوری اسلامی با حزبالله لبنان اضافه کرد: «ما حزبالله را بهاندازه کافی تضعیف کردیم تا شرایطی ایجاد کنیم که دولت لبنان بسیار جسورتر شده و دارد با حزبالله به روشهایی برخورد میکند که یک یا دو سال پیش غیرقابل تصور بود.»
دونالد ترامپ درباره حمله آمریکا به تاسیسات اتمی در ایران با اشاره به هزینه هزاران میلیارد دلاری جمهوری اسلامی روی پروژههای هستهای گفت «در نهایت به نتیجه نرسیدند.»