مصر تلاش دارد با همراهی میانجی‌های منطقه‌ای و بین‌المللی، توافقی جامع برای آتش‌بس در غزه را تا پایان ماه اوت نهایی کند؛ توافقی که حماس را بر سر یک دوراهی تاریخی قرار داده است: تسلیم یا انزوا.
در این بیانیه که سه‌شنبه ۲۱ مرداد منتشر شد، آمده است: «رنج انسانی در غزه به سطحی غیرقابل تصور رسیده است. قحطی پیشِ چشم ما در حال شکل‌گیری است. اکنون اقدامی فوری لازم است تا روند گرسنگی متوقف و معکوس شود. فضای انسانی باید حفظ شود و کمک‌های بشردوستانه هرگز نباید سیاسی شوند.»
امضاکنندگان این بیانیه تاکید کردند: «به دلیل الزامات محدودکننده جدید برای ثبت‌نام، ممکن است سازمان‌های غیردولتی بین‌المللی ناچار شوند به‌زودی از سرزمین‌های فلسطینی خارج شوند که این امر وضعیت انسانی را بیش از پیش وخیم خواهد کرد. ما از دولت اسرائیل می‌خواهیم مجوز لازم را برای تمام محموله‌های کمک‌رسانی سازمان‌های غیردولتی بین‌المللی صادر کند و مانع فعالیت بازیگران اصلی بشردوستانه نشود.»
وزیران خارجه استرالیا، بلژیک، کانادا، قبرس، دانمارک، استونی، فنلاند، فرانسه، یونان، ایسلند، ایرلند، ژاپن، لیتوانی، لوکزامبورگ، مالت، هلند، نروژ، پرتغال، اسلواکی، اسلوونی، اسپانیا، سوئد، سوئیس و بریتانیا این بیانیه را امضا کرده‌اند.
همچنین نماینده عالی اتحادیه اروپا در امور خارجی و سیاست امنیتی و معاون رئیس کمیسیون اروپا، کمیسر اتحادیه اروپا در امور مدیترانه و کمیسر اتحادیه اروپا در حوزه برابری، آمادگی و مدیریت بحران از دیگر امضاکنندگان این بیانیه هستند.
استفاده از نیروی مرگبار در محل‌های توزیع کمک‌ها نباید صورت گیرد
آنان افزودند: «اقدامات فوری، دائمی و ملموس باید انجام گیرد تا دسترسی ایمن و گسترده سازمان ملل، سازمان‌های غیردولتی بین‌المللی و شرکای بشردوستانه تسهیل شود. تمام گذرگاه‌ها و مسیرها باید برای ورود سیل‌آسای کمک‌ها به غزه مورد استفاده قرار گیرند، از جمله مواد غذایی، اقلام تغذیه، پناهگاه، سوخت، آب پاک، دارو و تجهیزات پزشکی.»
این کشورها از طرفین درگیر خواستند که «استفاده از نیروی مرگبار در محل‌های توزیع کمک‌ها نباید صورت گیرد و غیرنظامیان، امدادگران و کارکنان پزشکی باید محافظت شوند.»
همچنین در پایان بیانیه، امضاکنندگان از ایالات متحده، قطر و مصر بابت تلاش‌هایشان در پیشبرد آتش‌بس و پیگیری صلح سپاسگزاری کردند و نوشتند: «ما به آتش‌بسی نیاز داریم که بتواند جنگ را پایان دهد، اسرا آزاد شوند و کمک‌ها بدون مانع از طریق زمینی وارد غزه گردند.»
اسرائیل: در غزه «سوء‌تغذیه گسترده» وجود ندارد
یک نهاد وابسته به وزارت دفاع اسرائیل سه‌شنبه گزارشی تازه منتشر و اعلام کرد که «هیچ نشانه‌ای از پدیده سوء‌تغذیه گسترده» در نوار غزه وجود ندارد.
کوگات (COGAT)، نهادی که مسئولیت اداره مدنی سرزمین‌های فلسطینی را برعهده دارد، در این گزارش اعلام کرد که یک بررسی جامع از داده‌ها و آمارهای حماس درباره مرگ‌ومیر ناشی از سوء‌تغذیه در این سرزمین فلسطینی انجام داده است.
وزارت بهداشت غزه که تحت مدیریت حماس است، تا امروز شمار کل قربانیان گرسنگی را ۲۲۷ نفر اعلام کرده که ۱۰۳ نفر از آنان کودک هستند.
اما کوگات به «اختلاف چشمگیر» میان این آمار و «موارد ثبت‌شده با جزئیات کامل شناسایی» در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی اشاره می‌کند و می‌گوید این اختلاف «تردیدهایی درباره اعتبار این ارقام» ایجاد می‌کند.
این سازمان نوشت: «تحلیل موردبه‌موردِ مرگ‌ومیرهای منتشرشده نشان می‌دهد که بیشتر آنها از بیماری‌های زمینه‌ای رنج می‌بردند که باعث وخامت وضعیت سلامتشان شده و ارتباطی با وضعیت تغذیه آنها نداشته است.»
کوگات نتیجه می‌گیرد که این «موارد حاد نمایانگر وضعیت عمومی جمعیت نوار غزه نیستند» و «نشانه‌ای از پدیده سوء‌تغذیه گسترده» در میان مردم غزه وجود ندارد و حماس را به «استفاده ابزاری و بدبینانه از تصاویر تراژیک» متهم کرد.
در مقابل، حماس سه‌شنبه در بیانیه‌ای طولانی، این گزارش سازمان اسرائیلی را رد کرد.
هستدروت، بزرگ‌ترین اتحادیه کارگری اسرائیل، از پیوستن به اعتصاب خودداری کرده اما اعلام کرد که مانع از مشارکت کارگرانی که مایل به شرکت در اعتصاب باشند نخواهد شد.
شرکت‌های فناوری پیشرفته، دانشگاه‌ها و شوراهای منطقه‌ای در سراسر اسرائیل اعلام کردند که در اعتصاب یکشنبه به رهبری خانواده‌های گروگان‌های اسرائیلی شرکت خواهند کرد.
پیش‌تر جلسه‌ای بین خانواده‌های گروگان‌ها و آرنون بار-داوید رییس هستدروت برگزار و قرار شد با وجود تصمیم هستدروت برای عدم پیوستن به اعتصاب‌کنندگان، اعتصاب برگزار شود.
در این جلسه، بار-داوید ابراز نگرانی کرد که فراخوان او برای اعتصاب عمومی ممکن است به عنوان یک بازی سیاسی تلقی شده و توجه عمومی را از مسئله گروگان‌ها منحرف کند.
او گفت: «اگر باور داشتم که اعتصاب جنگ را پایان می‌دهد و گروگان‌ها را به خانه بازمی‌گرداند، کاملا از آن حمایت می‌کردم. قلبم از خشم پر است، اما این کمک نخواهد کرد.»
کدام شرکت‌ها و دانشگاه‌ها اعتصاب می‌کنند؟
به گزارش هاآرتص، از جمله شرکت‌های فناوری پیشرفته برجسته که اعلام کردند قصد اعتصاب در یکشنبه را دارند، می‌توان به ویکس، متا و فایور اشاره کرد.
این شرکت‌ها به همراه دانشگاه‌های بزرگ اسرائیل از جمله دانشگاه عبری اورشلیم، دانشگاه تل‌آویو، دانشگاه بن‌گوریون در نگب و دانشگاه حیفا در اعتصاب شرکت خواهند کرد.
مدیران و اعضای هیئت علمی دانشگاه عبری در نامه‌ای نوشتند: «اسرائیل بدون بازگشت گروگان‌ها نمی‌تواند بهبود یابد. ما نمی‌توانیم دست روی دست بگذاریم.»
این نامه از «تمام اعضای جامعه دانشگاهی خواست تا به جمع ما بپیوندند و همبستگی خود را با خانواده‌های گروگان‌ها اعلام کنند.»
دو شورا منطقه‌ای در مرکز و شمال اسرائیل و همچنین کانون وکلای اسرائیل نیز در اعتصاب شرکت خواهند کرد.
همبستگی ده‌ها شهر
علاوه بر این، ده‌ها شهر و شوراهای منطقه‌ای از جمله تل‌آویو و حیفا روز یکشنبه را به عنوان روز همبستگی با خانواده‌های گروگان‌ها برگزار خواهند کرد.
در بیانیه‌ای که سه‌شنبه منتشر شد، رهبران دولت‌های محلی اعلام کردند که قصد دارند «فعالیت‌های عمومی خود را روز یکشنبه به بازگرداندن گروگان‌ها اختصاص دهند.»
آنها نوشتند: «ما مسئولیت و وظیفه داریم تا هر کاری که می‌توانیم انجام دهیم تا تصمیم‌گیرندگان در اورشلیم را تحت فشار قرار دهیم تا هر چه سریع‌تر به توافق برسند. زمان نداریم. جان گروگان‌ها در خطر است. هیچ چیز عادلانه‌تر، یهودی‌تر، اسرائیلی‌تر و فوری‌تر از ایستادن در کنار خانواده‌ها و حمایت فعال از مبارزه آنها نیست.»
«سکوت، کشنده است»
اوایل این هفته، سازمان‌دهندگان اعتصاب، شامل خانواده‌های گروگان‌ها و خانواده‌های شورای اکتبر، که نماینده خانواده‌های کشته‌شدگان و مجروحان حمله هفتم اکتبر هستند، گفتند انتظار دارند رهبران شهرداری‌ها و رهبران اتحادیه‌های کارگری بزرگ به هستدروت ملحق شده و حمایت خود را از حق اعتصاب کارگران اعلام کنند.
آنها گفتند: «یکشنبه آینده هر شهروند قادر خواهد بود انتخاب کند و یک روز مرخصی بگیرد تا برای گروگان‌ها و جان سربازان ارتش دفاع اسرائیل مبارزه کند، با این اطمینان که هستدروت و مقامات ارشد بخش عمومی از او حمایت می‌کنند.»
آنها تاکید کردند: «سکوت کشنده است.»
پس از جلسه با بار-داوید، یک شهروند اسرائیلی که پسرش ماتان همچنان در اسارت حماس است، از عموم مردم خواست اقتصاد را در روز یکشنبه تعطیل کنند. او گفت: «از این به بعد، مسئولیت بر عهده ما مردم است.»
به گزارش خبرنگار ایران‌اینترنشنال در اسرائیل، ارتش اسرائیل این رزمایش را بدون اطلاع قبلی یکشنبه ۱۹ مرداد آغاز کرد تا «پیامی قاطع» به جمهوری اسلامی و حزب‌الله ارسال کند مبنی بر این‌که اسرائیل «با چشم باز می‌خوابد».
بر اساس این گزارش، این رزمایش همچنین با هدف آزمایش و افزایش سطح آمادگی سامانه‌های ارتش، شاباک و موساد، به‌ویژه در آستانه تعطیلات و احتمال تشدید عملیات نظامی در شهر غزه انجام شد.
بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، در اظهارات اخیر خود بر پیام بازدارندگی علیه جمهوری اسلامی تاکید کرد.
او در پاسخ به سوالی درباره حملات به برنامه هسته‌ای حکومت ایران و احتمال سناریوی حمله غافلگیرانه و انتقام‌جویانه جمهوری اسلامی گفت: «این امر مستلزم هوشیاری کامل ماست و ما برای هر سناریویی آماده‌ایم. ایرانی‌ها برای سناریوهای مختلف آماده می‌شوند و من بیش از این توضیح نخواهم داد.»
این رزمایش غافلگیرانه با رهبری ایال زامیر، رییس ستاد ارتش، از ساعت ۵:۳۰ بامداد ۱۹ مرداد آغاز شد و یک جنگ غافلگیرانه در چندین جبهه را شبیه‌سازی کرد.
سناریوها شامل شلیک موشک به سکوهای نفتی، نفوذ مهاجمان از مرز اردن، حملات تروریستی در کرانه باختری، نفوذ در خط مرزی و شلیک موشک از یمن و لبنان می‌شد.
تحلیل وضعیت جمهوری اسلامی و حزب‌الله
این تمرین همچنین نشان داد که مرز اردن در حال حاضر نقطه ضعف اسرائیل محسوب می‌شود. با این حال، در مقطع کنونی فرماندهی مرکزی اسرائیل در تلاش است تا «شکاف‌های امنیتی» را پوشش دهد.
همچنین اسرائیل در حال تحلیل وضعیت جمهوری اسلامی و حزب‌الله است و در این زمینه چندین روند احتمالی را شناسایی کرده است.
بر اساس ارزیابی اسرائیل در زمینه برنامه هسته‌ای و موشکی، جمهوری اسلامی در حال بررسی بازسازی زیرساخت‌های هسته‌ای و تولید موشک‌های بالستیک خود است و در زمینه مقابله با اطلاعات اسرائیل، حکومت ایران تلاش‌های زیادی را برای شناسایی نفوذ اطلاعاتی اسرائیل انجام می‌دهد.
همچنین در زمینه چالش‌های منطقه‌ای، جمهوری اسلامی با حملات سایبری روزانه، اسرائیل را به چالش می‌کشد و موساد و شاباک گزارش‌های اطلاعاتی بی‌شماری درباره توطئه انجام حملات علیه شهروندان و نمایندگی‌های اسرائیل در سراسر جهان دریافت می‌کنند.
طبق ارزیابی اسرائیل از حمایت تهران از نیروهای نیابتی خود، جمهوری اسلامی، حوثی‌ها و همچنین شبه‌نظامیان و گروه‌های مسلح در سوریه (به‌ویژه در جنوب) و اردن را تحریک می‌کند.
ارتش اسرائیل اخیرا برای خنثی‌سازی این برنامه‌ها در جنوب بلندی‌های جولان اقداماتی را انجام داده است.
اسرائیل معتقد است که حزب‌الله نیز در لبنان با وضعیتی پیچیده‌تر روبه‌روست و در موقعیتی دشوار قرار گرفته است.
با این حال، این گروه تحت حمایت جمهوری اسلامی در حال ساخت خطوط دفاعی در شمال رودخانه لیتانی است و می‌کوشد از اقدام دولت لبنان برای خلع سلاح خود جلوگیری کند.
نگرانی کنونی ارتش اسرائیل این است که جمهوری اسلامی در آینده نزدیک، حتی قبل از عملیات در شهر غزه، یک اقدام سریع را برای ایجاد روایت جدیدی درباره پایان جنگ آغاز کند.
تداوم حملات اسرائیل به غزه
شاهدان عینی و کادر درمانی در نوار غزه سه‌شنبه ۲۱ مرداد گزارش دادند هواپیماها و تانک‌های اسرائیلی شامگاه گذشته بخش‌های شرقی شهر غزه را بمباران کردند که دست‌کم ۱۱ نفر در این حملات کشته شدند.
دور جدید مذاکرات غیرمستقیم میان حماس و اسرائیل در قطر در اواخر ماه گذشته میلادی به بن‌بست رسید و اسرائیل و گروه مسلح حماس یکدیگر را به‌دلیل پیشرفت نکردن در طرح آتش‌بس ۶۰ روزه و توافق آزادی گروگان‌ها مقصر دانستند.
اسرائیل از آن زمان اعلام کرده که حمله جدیدی را آغاز خواهد کرد و کنترل شهر غزه را در دست خواهد گرفت؛ این شهر پس از شروع جنگ در اکتبر ۲۰۲۳ به‌سرعت توسط اسرائیل تصرف شد اما نیروهای اسرائیلی سپس از آن عقب‌نشینی کردند.
به نوشته خبرگزاری رویترز، شبه‌نظامیان حماس پس از آن، دوباره سازماندهی شده‌اند و از آن زمان تاکنون جنگی عمدتا چریکی علیه اسرائیل به راه انداخته‌اند.
مدت زمان و تفاوت حمله جدید نظامی اسرائیل به این شهر در شمال غزه که اکنون تا حد زیادی به خرابه تبدیل شده، مشخص نیست.
ادامه انتقادها از اسرائیل
برنامه اعلام‌شده از سوی نخست‌وزیر اسرائیل برای گسترش کنترل نظامی بر غزه که انتظار می‌رود در اکتبر اجرا شود، باعث اعتراض‌های جهانی شده است.
در تازه‌ترین مورد، صندوق ثروت دو تریلیون دلاری نروژ، بزرگ‌ترین صندوق ثروت جهان، ۲۱ مرداد اعلام کرد در ادامه بررسی سرمایه‌گذاری‌های خود در اسرائیل به‌دلیل وضعیت غزه و کرانه باختری، احتمالا از شمار بیشتری از شرکت‌های اسرائیلی خارج خواهد شد.
در حالی‌که جنگ در نوار غزه همچنان ادامه دارد، منابع دیپلماتیک گزارش داده‌اند که مصر پیش‌نویس خواسته‌های حماس برای یک توافق جامع با اسرائیل را دریافت کرده و رایزنی‌هایی فشرده را با هدف پایان دادن به درگیری‌ها آغاز کرده است. به گزارش شبکه العربیه، حماس در این درخواست خواستار توافقی مکتوب با اسرائیل شده که از ضمانت‌های بین‌المللی برای جلوگیری از تجدید درگیری‌ها و توقف هرگونه طرح برای تسلط اسرائیل بر غزه برخوردار باشد.
در طرح ارائه‌شده از سوی قاهره، مواردی وجود دارد که به خروج تدریجی اسرائیل از برخی مناطق در ازای عقب‌نشینی نیروهای حماس اشاره دارد. منابع نزدیک به مذاکرات می‌گویند که حماس در مذاکرات اخیر بر تعهد خود به حفظ جان گروگان‌ها تاکید کرده است.
در همین حال، مقام‌های اطلاعاتی مصر با همراهی میانجی‌های قطری و آمریکایی بر مبنای آنچه «چارچوب ویتکوف» نام گرفته، در حال طراحی مرحله‌بندی پایان جنگ و آزادی گروگان‌ها هستند. این طرح، بدون اشاره مستقیم به خلع سلاح حماس، پیشنهاد داده که استفاده از سلاح «متوقف» شود؛ تعبیری که تلاش دارد زبان مطالبات را نرم‌تر کرده و فضا را برای پذیرش حماس مهیا کند.
دیپلماسی در برابر بن‌بست نظامی
همزمان با فشارها برای پایان دادن به درگیری‌ها، منابع اسرائیلی از تداوم برنامه‌ریزی برای حمله نظامی به شهر غزه، بزرگ‌ترین مرکز شهری نوار غزه، خبر داده‌اند. اما به گفته یکی از مقام‌های رسمی اسرائیل، در صورتی‌که طرحی ارائه شود که خواسته‌های امنیتی تل‌آویو را تامین کند، امکان بازگشت به میز مذاکره وجود دارد.
این در حالی است که بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، بهتازگی برخی خواسته‌های جدید حماس را غیرقابل قبول توصیف کرده است؛ از جمله آزادی اعضای یگان «نخبه» حماس که در حمله ۷ اکتبر نقش داشتند و عقب‌نشینی اسرائیل از گذرگاه فیلادلفی در مرز مصر.
حماس در تنگنای سیاسی و مالی
فشارها تنها از سوی اسرائیل نیست. ترکیه و قطر، دو متحد مهم حماس، نیز پیامهایی صریح به رهبران این گروه مخابره کرده‌اند. براساس گزارشها، ترکیه به‌ویژه از حماس خواسته تا خلع سلاح و واگذاری کنترل نوار غزه را بپذیرد. قطر نیز با امضای «اعلامیه نیویورک» عملاً حمله ۷ اکتبر را محکوم و از حماس خواسته تا تمامی گروگان‌ها را آزاد و خلع سلاح شود تا مسیر بازسازی غزه هموار شود.
به نوشته روزنامه هاآرتص، منابع فلسطینی می‌گویند حماس، با وجود بیانیههای علنیاش، بهخوبی میداند دیگر توان مالی، نظامی و سازمانی اداره غزه را ندارد. تولید و پرتاب موشکها به‌شدت کاهش یافته و شبکه حکومتی این گروه در داخل غزه فرسوده شده است. انزوای دیپلماتیک و کاهش حمایتهای سنتی، حماس را در برابر فشارهای فزاینده قرار داده است.
دوراهی پذیرش یا مقاومت
به نوشته هاآرتص با وجود محاصره دیپلماتیک، حماس همچنان تردید دارد: پذیرش طرح آتش‌بس شاید به معنای پذیرش شکست تلقی شود، اما ادامه درگیری‌ها نیز می‌تواند پایگاه اجتماعی و نظامیاش را بیش از پیش تحلیل ببرد. از سوی دیگر، زبان نرم‌تر طرح مصر درباره «توقف استفاده از سلاح» ممکن است برای حماس مجالی تاکتیکی جهت بازسازی توانش فراهم کند.
در همین حال، حماس در اقدامی که برخی آن را تحریکآمیز توصیف کرده‌اند، خواستار برگزاری «راهپیمایی جهانی خشم» در روزهای آتی شده است. این فراخوان در حالی منتشر شده که هیاتی از حماس هم‌اکنون در قاهره درگیر مذاکرات است؛ اقدامی که به گفته منابع مصری، موجب تنش میان این گروه و دولت مصر شده که یکی از بازیگران کلیدی این روند میانجیگری است.
طرح جدید مصر، با تکیه بر فازبندی، توقف تدریجی جنگ، آزادی گروگان‌ها، ورود کمک‌های انسانی و اداره موقت غزه توسط یک نهاد تکنوکرات تحت نظارت بین‌المللی، ممکن است شانس جدیتری نسبت به تلاش‌های پیشین برای توقف جنگ داشته باشد. اما موفقیت آن به واکنش سریع و واقعگرایانه حماس و نیز انعطاف اسرائیل در برابر خواسته‌های بین‌المللی بستگی دارد. تا پایان ماه اوت، چشمها به قاهره دوخته خواهد بود.
