وزیر خارجه آمریکا: آشفتگی در روسیه ممکن است ماه‌ها طول بکشد
دونالد ترامپ در شبکه اجتماعی تروث نسبت به پیامدهای سرنگونی ولادیمیر پوتین هشدار داد و گفت: «در روسیه وضع بدجوری به هم ریخته، اما حواستان باشد آرزومند چه چیزی هستید، زیرا آنچه بعدا اتفاق می‌افتد ممکن است بسیار بدتر باشد.»
یوگنی پریگوژین، فرمانده گروه واگنر، در پی میانجی‌گری بلاروس، پیشروی نیروهایش به سمت مسکو را متوقف کرد و به نیروهایش دستور داد برای «جلوگیری از خونریزی» به پایگاه‌های خود بازگردند. کرملین نیز اعلام کرد نیروهای واگنر و فرمانده آنها تحت پیگرد قرار نخواهند گرفت.
دمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین،همچنین اعلام کرد رهبر گروه واگنر بر اساس توافقی که با میانجی‌گری الکساندر لوکاشنکو، رییس‌جمهوری بلاروس، انجام شد، به بلاروس نقل مکان خواهد کرد.
پسکوف گفت نیروهای واگنر نیز که در پیشروی به سمت مسکو شرکت نکردند با وزارت دفاع روسیه قرارداد امضا خواهند کرد.
پیش‌تر رییس‌جمهوری بلاروس با موافقت ولادیمیر پوتین با فرمانده گروه شبه‌نظامی واگنر گفتوگو کرده بود.
فرمانده گروه واگنر در پیامی صوتی گفت که نیروهای او طی ۲۴ ساعت گذشته به ۲۰۰ کیلومتری مسکو پیشروی کرده بودند.
پریگوژین خاطرنشان کرد که سربازانش کنترل مقر منطقه نظامی جنوبی روسیه در روستوف را بدون شلیک یک گلوله در اختیار گرفتند. او افزود که افرادش در مسیر روستوف از سوی توپخانه و هلیکوپتر روسیه مورد هدف قرار گرفتند.
در پی اعلام این اخبار، خبرگزاری رویترز به نقل از شاهدان عینی گزارش داد که نیروهای واگنر عقب‌نشینی از شهر روستوف روسیه را آغاز کرده‌اند.
خبرگزاری تاس نیز گزارش داد همه محدودیت‌های ترددی اتوبان‌های روسیه برداشته شده است.
پیش‌تر با تداوم پیشروی‌های گروه واگنر،شهردار مسکو برای «کاهش خطرات امنیتی»، روز دوشنبه را در این شهر تعطیل اعلام کرد. شهردار مسکو در بیانیه‌ای وضعیت پایتخت را «دشوار» خواند و از مردم خواست که از سفر به اطراف مسکو خودداری کنند.
از سوی دیگر، شبکه تلویزیونی دولتی چچن اعلام کرد که سه هزار نیروی چچنی روز شنبه برای دفاع از مسکو در برابر پیشروی نیروهای واگنر، به این شهر اعزام شد.
ولودیمیر زلنسکی، رییس‌جمهوری اوکراین، در واکنش به شورش گروه واگنر علیه دولت روسیه گفت: «ضعف روسیه آشکار است و هر چه مسکو بیشتر سربازان و مزدوران خود را در اوکراین نگه دارد، باعث هرج‌ومرج بیشتری در سرزمین خود می‌شود.»
در همین حال، واشینگتن‌پست به نقل از منابع آمریکایی آگاه گزارش داد که آژانس‌های اطلاعاتی آمریکا در اواسط ماه ژوئن به اطلاعاتی دست یافتند که نشان می‌داد فرمانده گروه واگنر قصد شورش دارد. طبق این گزارش، این نهادها موضوع را به کاخ سفید و نهادهای دولتی اطلاع دادند تا در صورت وقوع آن، غافلگیر نشوند.
روزنامه وال استریت ژورنال نیز گزارش داد که آمریکا اعمال تحریم‌ها علیه واگنر را با این نگرانی که ممکن است این تحریم‌ها مطابق میل پوتین باشد، به تاخیر می‌اندازد.
پریگوژین پیش‌تر یک محکوم خلافکار بوده و هزاران نفر از نیروهای گروه او نیز از میان زندانیان سابق روسیه استخدام شده‌اند.
فرمانده این گروه که در ۱۶ ماه جنگ اوکراین، به ویژه در تسخیر باهموت نقشی کلیدی داشته، در ماه‌های اخیر بارها فرماندهان ارتش روسیه و وزیر دفاع را به بی‌کفایتی و خودداری از ارائه مهمات به این نیروها متهم کرده بود.
پریگوژین روز جمعه روسیه را به کشتار نیروهای خود متهم کرد و گفت نیروهایش از اوکراین وارد روسیه شده‌اند و آماده‌اند برای مقابله با ارتش روسیه «تمام راه» را تا مسکو بروند.
الی کوهن، وزیر خارجه اسرائیل، در یادداشتی در روزنامه تلگراف نوشت رژیم ایران جهان را به جای خطرناک‌تری تبدیل می‌کند و در حال نقض سیستماتیک حقوق بشر است. او تاکید کرد زمانش رسیده که جامعه جهانی به بی‌توجهی خود پایان داده و علیه جمهوری اسلامی دست به اقدام بزند.
کوهن در این یادداشت که روز شنبه منتشر شد نوشت: «فعالیت‌های مخرب جمهوری اسلامی به خاورمیانه، آسیا، اروپا و آمریکا کشیده شده است. [حکومت] ایران مانند سرطان است و به هر کجا می‌رسد به آن آسیب می‌زند.»
وزیر خارجه اسرائیلتاکید کرد: «موضع قاطع بین‌المللی علیه رژیم افراطی ایران، فشارهای اقتصادی و سیاسی و نیز تهدید نظامی معتبر علیه این رژیم، می‌تواند سیاست حکومت ایران را در خارج و نیز در ارتباط با شهروندان خود در داخل این کشور تغییر دهد.»
کوهن با اشاره به اینکه ایران امنیت جهانی و موجودیت اسرائیل را تهدید می‌کند گفت: چنین حکومتی در حالی که به دنبال دستیابی به سلاح‌های هسته‌ای است، بر نابودی اسرائیل نیز تاکید دارد.
او افزود: جمهوری اسلامی مخالفان حکومت، روزنامه‌نگاران، جامعه کوییر، شهروندان اسرائیلی و یهودی و هر کسی را که دشمن خود بپندارد، با ابزار تروریسم هدف قرار می‌دهد.
وزیر خارجه اسرائیل خاطرنشان کرد جامعه جهانی تاکنون نتوانسته موضوع هسته‌ای ایران را حل‌وفصل کند و همه مذاکره‌ها و سازش‌ها با جمهوری اسلامی، با پاسخ‌های تهاجمی و بدبینانه ایران همراه شده و چنین وضعی به نظم جهانی آسیب می‌زند.
او تاکید کرد که اسرائیل هرگز اجازه نخواهد داد که «رژیم تروریست ایران» به سلاح هسته‌ای دست یابد و در این راه از همه ابزارهای ممکن استفاده خواهد کرد.
کوهن گفت: «ما تا اینجای کار ثابت کرده‌ایم که می‌توانیم به نهان‌ترین اسرار ایران نیز دسترسی پیدا کنیم. به رژیم آیت‌الله‌ها پیشنهاد می‌کنم توانایی‌های ما را محک نزنند.»
روز جمعه کانال ۱۲ تلویزیون اسرائیل گزارش داد که مقام‌های اسرائیلی بر این عقیده‌اند که مساله غنی‌سازی اورانیم در درجه لازم برای ساخت بمب اتم از سوی جمهوری اسلامی دیگر یک امر واقعی و انجام شده است.
بر مبنای گزارش این شبکه تلویزیونی، ایالات متحده نیز با اسرائیل در این که جمهوری اسلامی امروز در پیشرفته‌ترین مرحله خود به سمت دستیابی به بمب اتم می‌رود، توافق نظر دارد.
با وجود این، به گفته کانال ۱۲ تلویزیون اسرائیل، میان مقامات آمریکایی، موساد و ارتش اسرائیل بر سر پاسخ این پرسش که ایران چه زمانی به بمب اتمی دست پیدا خواهد کرد اختلاف نظر وجود دارد.
در حالی که گزارش‌ها حاکی از تلاش آمریکا برای رسیدن به یک توافق هسته‌ای با ایران است، هفته گذشته بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، بار دیگر «مخالفت مجدانه» خود را با توافق هسته‌ای با جمهوری اسلامی اعلام کرد و هشدار داد این توافق جدید مانع از دستیابی تهران به سلاح هسته‌ای نمی‌شود.
او گفت: «بارها و بارها به دوستان آمریکایی خود اعلام کردیم و امروز نیز این کار را تکرار می‌کنم که با توافق‌ها [با ایران] و در راس آنها، توافق اولیه موسوم به برجام که فقط راه ایران را برای رسیدن به بمب هموار و همراه با صدها میلیون دلار می‌کند، مخالف هستیم.»
نخست وزیر اسرائیل همچنین بار دیگر تاکید کرد که دولت این کشور برای دفاع از خود در برابر تجاوزهای ایران هم در حوزه هسته‌ای و هم از طریق استفاده از گروه‌های نیابتی خود، هر کاری که لازم باشد انجام خواهد داد.
یوگنی پریگوژین، رهبر گروه شبه‌نظامی واگنر، در پیام صوتی به نیروهای خود که در حال پیشروی به سوی مسکو بودند، دستور داد برای «جلوگیری از خونریزی» به عقب و به سوی پایگاه‌های خود بازگردند. پریگوژین گفت که نیروهای او طی ۲۴ ساعت گذشته به ۲۰۰ کیلومتری مسکو پیشروی کرده بودند.
شماری از کشورهای اروپایی و نیز همسایگان روسیه به شورش گروه شبه‌نظامی واگنر علیه دولت و پیشروی آن به سوی شهرهای استراتژیک این کشور واکنش نشان دادند. دولت‌های غربی موضعی محتاطانه در قبال این جریان در پیش گرفته و کشورهای همسایه مرزهای مشترک خود را با روسیه بسته یا تقویت کردند.
واکنش کشورهای غربی به این شورش در حالی است که وزارت امور خارجه روسیه با انتشار بیانیه‌ای درباره «استفاده» آنها از شورش واگنر برای «دستیابی به اهداف خودشان» هشدار داد.
این هشدار در حالی صادر شده که کشورهای غربی تاکنون با احتیاط و بدون موضع‌گیری صریح درباره این شورش اظهارنظر کرده‌اند؛ از جمله فرانسه که گفت کماکان بر موضع حمایت از اوکراین متمرکز خواهد ماند.
بوریس پیستوریوس، وزیر دفاع آلمان هم گفت که این کشور درباره تحولات روسیه «هیچ گزینه‌ای برای اقدام ندارد».
او افزود: «هنوز نمی‌توان گفت که این درگیری به یک جنگ واقعی قدرت بدل خواهد شد یا نه.»
آنالنا بربوک، وزیر امور خارجه آلمان نیز در توییتی نوشت: «ما از دیروز تحولات روسیه را از نزدیک رصد می‌کنیم و با شرکای بین‌المللی خود در تماس نزدیک هستیم.»
جاستین ترودو، نخست‌وزیر کانادا هم درباره این درگیری‌ها با موضع‌گیری مشابهی گفت: «ما با متحدان خود در تماس هستیم و به نظارت دقیق بر وضعیت در روسیه ادامه خواهیم داد.»
لهستان و بریتانیا اعلام کردند تحولات روسیه و اقدامات مسکو را زیر نظر دارند و قطر نیز درباره این وضعیت ابراز نگرانی کرد.
وزارت امور خارجه آمریکا اما اعلام کرد با متحدان و شرکای این کشور درباره شورش گروه واگنر در روسیه گفتوگو کرده است.
اما بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل خبر داد که عصر روز شنبه نشستی را با مقام‌های دیپلماتیک و امنیتی اسرائیل درباره این شورش برگزار خواهد کرد.
جوزپ بورل، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم در توییتی نوشت که مرکز واکنش به بحران اتحادیه اروپا برای پیگیری تحولات روسیه فعال شده است.
از سوی دیگر شماری از کشورهای همسایه روسیه، مرزهای خود را با این کشور مسدود کرده و تعدادی دیگر نیز حمایت خود را از ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهوری روسیه اعلام کردند.
رجب طیب اردوغان، رییس‌جمهوری ترکیه در گفت‌و‌گوی تلفنی با پوتین اعلام کرد کشورش برای ایفای نقش در پایان دادن به تنش‌ها در روسیه آماده است.
پوتین همچنین با روسای جمهور ازبکستان و قزاقستان درباره درگیری گروه واگنر با دولت روسیه به صورت تلفنی گفتوگو کرد.
بلاروس هم گفت با روسیه متحد بوده و متحد «می‌ماند» و خود را از حوادثی که در این کشور جاری است، جدا نمی‌داند.
کشورهای همسایه و هم‌مرز روسیه مانند گرجستان، لتونی و استونی اما برای در امان ماندن از تبعات این شورش، مرزهای خود را با روسیه بسته یا امنیت آن را تقویت کردند.
وزیر امور خارجه لتونی در واکنش به این درگیری‌ها گفت روس‌هایی را که به دلیل این شورش به لتونی بروند، نمی‌پذیرد.
کاجا کالاس، نخست‌وزیر استونی هم اعلام کرد با همتایان خود در لتونی، لیتوانیا و فنلاند در این زمینه از نزدیک گفتوگو کرده است.
تهران و مسکو، پیوند استراتژیک یا همراهی در باتلاق؟
جمهوری اسلامی ایران اما واکنش همدلانه‌تری با روسیه نشان داد و صراحتا از پوتین حمایت کرد.
سایت نورنیوز، نزدیک به شورای عالی امنیت ملی، سخنان رییس‌جمهوری روسیه مبنی بر عزم این کشور برای جلوگیری از جنگ داخلی را «نشان‌دهنده آگاهی پوتین از برنامه جدید غرب برای ایجاد جبهه جدیدی از درون روسیه توسط واگنر برای تضعیف انسجام ملی و به زانو درآوردن مسکو در جنگ اوکراین» دانست.
ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی هم رویداد اخیر روسیه را «موضوع داخلی این کشور» خواند و گفت که جمهوری اسلامی از «حاکمیت قانون در فدراسیون روسیه» حمایت می‌کند.
اما زیر نگاه‌های جهانی، درگیری‌ها میان گروه واگنر و دولت روسیه ادامه دارد.
پاول کراشینینیکوف، نماینده دومای روسیه، خطاب به جنگجویان واگنر گفت که آنها با توجه به دستاوردهایشان در اوکراین، همچنان می‌توانند تسلیحات را زمین بگذارند و عفو شوند.
اما یک ویدیوی منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی، نیروهای نظامی واگنر را در روز شنبه در شهر روستوف روسیه نشان می‌دهد که مورد «استقبال گروهی از مردم این شهر» قرار گرفته‌اند.
با تداوم پیشروی‌های گروه واگنر، شهردار مسکو در بیانیه‌ای وضعیت این شهر را «دشوار» خواند و از مردم خواست که از سفر به اطراف مسکو خودداری کنند.
پوتین نیز قانونی را امضا کرد که بر اساس آن اگر فردی حکومت نظامی را نقض کند، به مدت ۳۰ روز بازداشت خواهد شد.
از سوی دیگر، هم‌زمان با حمله نیروهای گروه واگنر به منطقه لیپتسک در ۳۶۰ کیلومتری مسکو، نیروهای روسیه راه‌های منتهی به مسکو از جنوب را با موانع مسدود کردند.
صبح شنبه وزارت دفاع بریتانیا در گزارش روزانه خود اعلام کرده بود بخشی از نیروهای گروه واگنر به احتمال زیاد عازم مسکو هستند اما شواهد بسیار محدودی از درگیری بین آنها و نیروهای امنیتی روسیه وجود دارد و با هیچ مقاومت خاصی روبه‌رو نشده‌اند.
