دیمیتری آلکسویچ گلوخوفسکی، روزنامه‌نگار و نویسنده ۴۴ ساله اهل روسیه و از منتقدان ولادیمیر پوتین و جنگ اوکراین است که به دلیل همین انتقادها، اخیرا به هشت سال و نیم زندان محکوم شد. او اکنون ساکن اروپاست و دیگر نمی‌تواند به خانه و وطنش برگردد.
نمایش «کارخانه سفید» بر اساس متنی از دیمیتری گلوخوفسکی به تازگی در لندن روی صحنه رفت و ایونینگ استاندارد با او گفت‌وگو کرد.
گلوخوفسکی به این روزنامه محلی گفت نمی‌تواند به روسیه برگردد چون چند هفته پیش دادگاهی در این کشور او را به خاطر اظهار‌نظرش در شبکه‌های اجتماعی و مصاحبه‌ها درباره جنایات جنگی روسیه در اوکراین و شهرهای بوچا، ایرپین، ماریوپل و خرسون به زندان محکوم کرده است.
او طبق یک قانون جدید مبنی بر «انتشار آگاهانه اطلاعات نادرست در مورد نیروهای مسلح فدراسیون روسیه» مجرم شناخته شده است.
با این حکم دولت روسیه می‌تواند این نویسنده را در لحظه ورود به کشور خود یا هر کشوری که با مسکو قرارداد «استرداد مجرمین» دارد، دستگیر کنند.
گلوخوفسکی در این مصاحبه گفت: «قصد آن‌ها صرفا دستگیر کردن من نیست بلکه هدف اصلی‌شان ساختن "درس عبرت" از من برای سایر معترضان است.»
روسیه چگونه هنرمندان معترض خود را مجبور به سکوت کرد؟
به گفته دیمیتری گلوخوفسکی، وقتی روسیه به اوکراین حمله کرد، هزاران بازیگر روس و تمامی اصناف تئاتری مانند کارگردانان، فیلمنامه‌نویسان و طراحان اعتراض کردند اما اکنون و با گذشت بیش از یک سال‌و‌نیم از شروع جنگ، تقریبا همه ساکت شده‌اند چون کرملین توانسته است راهی برای مقابله با معترضان به جنگ بیابد.
دیمیتری درباره سکوت معترضان به ایونینگ استاندارد گفت: «وقتی مردم با زور تحت فشار قرار می‌‌گیرند، وقتی وحشت وجودشان را فرا می‌گیرد، از ترس جدا شدن از میان توده‌‌ها یاد می‌‌گیرند دروغ را بپذیرند.»
به گفته او، دولت بازیگرانی را که به جنگ اعتراض کردند در لیست سیاه قرار داد، تهیه‌کنندگان را از انتخاب آن‌ها منع کرد و فیلم‌‌هایی را که این بازیگران در آن‌ها به ایفای نقش پرداخته بودند، از نوبت پخش کنار گذاشت.
دیمیتری گفت اگر آن‌ها می‌خواستند به حرفه‌شان بازگردند، باید «کفاره گناهان خود» را می‌‌پرداختند؛ برای مثال، با رفتن به سرزمین‌‌های تحت اشغال روسیه در اوکراین و سرگرم کردن سربازان روس.
کارگردانانی که اعتراض کردند در این یک سال از سالن‌های تئاتر خود اخراج شدند و اکنون مدیریت این سالن‌ها که از ارتش روسیه حمایت مالی می‌کنند، کارکنان را برای تهیه دوربین‌های حرارتی و هواپیماهای بدون سرنشین ارتش، وادار به اهدای «کمک مالی» می‌کنند.
در ستایش حقیقت
دیمیتری در بخشی از این مصاحبه گفت: «این جنگ چشمانم را روی خیلی چیزها باز کرد. از جمله این واقعیت که وقتی مردم تحت فشار نیروهای امنیتی قرار می‌‌گیرند، یاد می‌‌گیرند خودشان حیثیت خود را لگدمال کنند و اینکه چه‌قدر ضرورت دارد با وجود سخت بودن همه چیز، به گفتن حقیقت به ویژه به خودمان ادامه دهیم.»
او یادآور شد نمایشنامه «کارخانه سفید» ماه گذشته در لندن روی صحنه رفت؛ اثری که داستانش در مورد زندگی در یک محله یهودی‌‌نشین شهر لودز، واقع در لهستان تحت اشغال نازی‌‌ها می‌گذرد.
داستان در مورد این است که چگونه فشار یک نیروی خبیث، می‌تواند برخی از مردم را از نظر جسمی نابود کند، در حالی که آن‌ها روح خود را از پلیدی دور نگه می‌دارند و در برخی دیگر، انسانیت را نابود میکند؛ در عین حالی که فیزیک انسانی آن‌ها سالم باقی می‌ماند.
به گفته دیمیتری، این رویدادها بیش از ۸۰ سال قدمت دارند. اتفاقاتی که هیچ کس از گزندشان در امان نماند و دقیقا به همین علت، یادآوری آن‌ها برای ما باید اهمیت بیشتری داشته باشد.
او در ادامه گفت تا زمانی که روسیه به اوکراین حمله نکرده بود و اکثریت جمعیت کشورش با این جنگ مخالف بودند، نمی‌‌توانست درک کند چگونه آلمانی‌ها به‌عنوان مردمی که به فرهنگ و آموخته‌‌هایشان افتخار میکردند، در برابر ویروس نازیسم سر فرود آوردند: «اما متاسفانه حالا قادر به درک آن هستم.»
به اعتقاد این نمایشنامه‌نویس، اگر تاریخ را فراموش کنیم، تاریخ تکرار میشود.
با این‌حال او هنوز اطمینان دارد تلاش برای بازگو کردن حقیقت «امری ذاتی» و تحریف و کتمان حقیقت، «ذات هر رژیم دیکتاوری» است.
دیمیتری در پایان گفت به ندرت حقیقت در جایی از این دنیا به اندازه وطن او تحریف میشود؛ خانه و کشوری که نمی‌تواند به آن بازگردد.
گردانهای عزالدین قسام، شاخه نظامی حماس هستند که در حمله هفتم اکتبر به خاک اسرائیل، حدود هزار و ۴۰۰ نفر را کشتند و بیش از ۲۰۰ نفر را به اسارت گرفتند.
بخش انگلیسی الجزیره و اکونومیست در گزارش‌های جداگانه‌ای به بررسی منشاء پیدایش حماس و شاخه نظامی آن پرداختند.
حماس چیست و چه زمانی تاسیس شد؟
اکونومیست نوشت حماس از سوی شیخ احمد یاسین و دستیارش عبدالعزیز الرنتیسی به‌عنوان شاخه‌ای از اخوان المسلمین، گروه اسلام‌گرای مصری در سال ۱۹۸۷ تاسیس شد.
حماس مخفف کلمات «جنبش مقاومت اسلامی» (به عربی: حرکات المقاومه الاسلامیه) و به معنی «غیرت» است. این گروه در اولین منشورش که در سال ۱۹۸۸ منتشر شد، وظیفه خود را تلاش برای آزادسازی فلسطین از «موجودیت نامشروع» اسرائیل عنوان کرد.
شروع حملات نظامی حماس
به گزارش اکونومیست حماس اولین حملاتش را به اهداف نظامی اسرائیل در سال ۱۹۸۹ انجام داد و در اوایل دهه ۱۹۹۰ به‌طور رسمی شاخه نظامی خود را تاسیس کرد.
گردانهای قسام مستقر در غزه، از زمان تاسیس خود در سال ۱۹۹۲ مقاومت مسلحانه‌‌ای را در برابر اسرائیل به راه انداختند.
الجزیره در گزارش خود نوشت حماس که طرفدار مقاومت مسلحانه برای آزادسازی فلسطین بود، با توافق‌نامه اسلو در سال ۱۹۹۳ مخالفت کرد.
حماس ادعا کرد که اسرائیل از این توافق‌نامه برای گسترش غیرقانونی شهرک‌‌های خود در سرزمین‌‌های اشغالی سال ۱۹۶۷ استفاده میکند.
این گروه مخالفت خود را با توافق‌نامه اسلو، با انجام حملات انتحاری در داخل اسرائیل ابراز کرد.
(پیمان‌های اسلو به دو موافقت‌نامه میان حکومت اسرائیل و سازمان آزادی‌بخش فلسطین (ساف) گفته میشود که آغازگر فرایند صلح اسرائیل و فلسطین شد و موجبات تاسیس حکومت خودگردان فلسطین را فراهم آورد. پیمان «اسلو یک» در سال ۱۹۹۳ و پیمان «اسلو دو» در سال ۱۹۹۵ به امضای یاسر عرفات و اسحاق رابین رسیدند و بیل کلینتون، رییس‌جمهوری وقت آمریکا در هر دو پیمان به عنوان میانجی و شاهد حضور داشت. هدف این فرایند رسیدن به یک معاهده صلح بر مبنای قطعنامه‌های ۲۴۲ و ۳۳۸ شورای امنیت سازمان ملل و تحقق «حق تعیین سرنوشت مردم فلسطین» بود. فرایند صلح اسلو با مذاکرات سری نمایندگان ساف و اسرائیل در اسلو، پایتخت نروژ آغاز شد و به رسمیت شناختن اسرائیل از سوی ساف به عنوان یک دولت قانونی و به رسمیت شناختن ساف از سوی اسرائیل به عنوان نماینده فلسطینیان را به همراه داشت.)
چگونگی تشکیل گردانهای قسام
حماس در سال ۱۹۹۲ واحد نظامی خود را برای متمرکزسازی و بهبود عملیات‌هایی تاسیس کرد که جنگجویانش علیه اسرائیل در دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ انجام می‌دادند.
به گزارش وب‌سایت رسمی گروه حماس، نام گردانهای قسام از یک مبارز سوری به نام عزالدین القسام الهام گرفته شده است که پس از تبعید به فلسطین، علیه اشغالگری بریتانیا مبارزه کرد.
محمد ضیف، فرمانده نظامی حماس و مروان عیسی، معاون او، گردانهای قسام را رهبری می‌کنند.
به گفته کارشناسان، اقدامات گردانهای قسام علیه اسرائیل به حماس کمک کرده است تا در میان بخش بزرگی از فلسطینی‌ها محبوبیت پیدا کند.
به گزارش اکونومیست، با وجود محاصره نوار غزه، حماس توانست به آرامی ظرفیت نظامی خود را ایجاد کند. این گروه تا سال ۲۰۰۸ و زمانی که اولین جنگش را علیه اسرائیل آغاز کرد، ساختار نظامی و آموزش هزاران جنگجو را با حمایت جمهوری اسلامی، سوریه و حزب‌الله لبنان توسعه داد و به مدت یک سال به سوی اسرائیل خمپاره پرتاب کرد اما این حملات از نظر نظامی دستاورد چندانی نداشت.
از آن زمان تاکنون حماس دست به نوآوری زده است. این گروه در سال ۲۰۱۴، زمانی که سومین جنگ خود را علیه اسرائیل آغاز کرد طیف وسیع‌تری از قابلیتهای رزمی داشت. تعداد و بُرد موشکهای آن افزایش یافت و در پنهان کردن زیرساختهای نظامی خود عملکرد بهتری کسب کرد.
بریگادهای‌های قسام تا چه اندازه قدرتمند هستند؟
الجزیره در گزارش خود بر اساس اطلاعات کتاب «حقایق جهانی» سازمان سی‌آی‌ای نوشت گردانهای قسام بین ۲۰ تا ۲۵ هزار عضو دارند که البته این تعداد «مورد بحث» است.
بر اساس این منبع، بریگاد‌های حماس تاکنون هزاران جنگنده را در حملات اسرائیل از دست داده‌اند و منابع آن در حملات هوایی اسرائیل تمام شده است.
خروج اسرائیل از غزه در سال ۲۰۰۵ به حماس فرصتی برای بازسازی شاخه نظامی خود داد. گفته میشود حمایت مالی از سوی جمهوری اسلامی، این گروه مسلح را قادر ساخت تا قابلیتهای نظامی پیچیده‌‌اش را توسعه دهد.
حماس زرادخانه‌اش را یک عامل بازدارنده در مقابل اسرائیل قلمداد میکند.
بر اساس گزارش سال ۲۰۲۱ وزارت امور خارجه آمریکا، قسام و سایر گروه‌های مسلح فلسطینی بیش از چهار هزار و ۴۰۰ موشک در رویارویی با اسرائیل در سال ۲۰۲۱ پرتاب کردند.
در ۱۱ روز نبرد، دست‌کم ۲۶۰ فلسطینی در حملات اسرائیل کشته شدند، در حالی که اسرائیل تنها ۱۳ مورد تلفات داشت.
گزارشها حاکی از آن است که قسام در زمینه بمب‌‌های دست‌ساز و راکت‌‌اندازها، موشکهای ضد تانک و خمپاره تخصص دارد اما آنان تا حد زیادی به استراتژی پنهان‌‌کاری متکی هستند و زیرساختهای تونلی گسترده‌‌ای دارند که به جنگجویان امکان می‌‌دهد بدون شناسایی، حرکت کنند.
شبکه زیرزمینی حماس در نوار غزه
به گزارش اکونومیست، اولین تونلها در این منطقه به منظور قاچاق و از سوی قبایل بادیه‌نشین در دو طرف مرز مصر و غزه در سال ۱۹۸۱ ساخته شد؛ زمانی که اسرائیل و مصر مرز میان خود را مشخص کردند.
اولین حمله تونلی از این نوار در سال ۱۹۸۹ رخ داد اما حماس از سال ۲۰۰۱ ساخت یک شبکه زیرزمینی گسترده را آغاز کرد. هدف اولیه ساخت این شبکه زیرزمینی، قاچاق مواد و اسلحه از مصر بود.
اما این تونلها کاربردهای متعددی دارند. فرماندهان حماس می‌توانند در این تونلها پنهان شوند و از آن برای برقراری ارتباط پنهانی استفاده کنند. این تونلها مخفی‌گاه‌هایی برای اسلحه و مهمات فراهم کردند و حماس می‌تواند از آن‌ها برای کمین در طول جنگ‌های زمینی اسرائیل در غزه استفاده کند.
بر اساس گزارش اکونومیست، این تونلها همچنین اجازه حملات برون‌مرزی به اسرائیل و آدم‌ربایی را برای حماس فراهم می‌کنند. به عنوان نمونه، ربودن سرجوخه گیلاد شالیت در سال ۲۰۰۶ که به حماس فرصت داد او را با شمار زیادی از نیروها و فرماندهان زندانی خود در اسرائیل مبادله کند.
هزینه ساخت تونل
بر اساس داد‌های «اندیشکده رند» و به گزارش اکونومیست، تا سال ۲۰۱۴ برای ساخت شبکه زیرزمینی در نوار غزه ۹۰۰ کارمند تمام‌وقت به استخدام حماس درآمدند.
به‌طور میانگین ساخت هر تونل سه ماه طول می‌‌کشد و حدود ۱۰۰ هزار دلار هزینه دارد.
حماس سرمایه‌‌ای را که برای ساخت تونلها جمع‌‌آوری کرده بود به عنوان طرح‌‌های سرمایه‌‌گذاری تجاری با قراردادهایی جلوه داد که از سوی وکیل‌ها تنظیم شده بودند.
تصور میشود جمهوری اسلامی و کره شمالی در تامین هزینه و مهندسان برای ساخت این تونلها به حماس کمک کردهاند.
این مجموعه زیرزمینی شامل هزار و ۳۰۰ تونل میشود که در مجموع ۵۰۰ کیلومتر امتداد دارد.
سال ۲۰۱۴ ارتش اسرائیل «عملیات تیغه حفاظتی» را راه‌اندازی کرد؛ یک جنگ هوایی و زمینی که تونلها را هدف قرار می‌داد. اسرائیل توانست در این عملیات حدود ۳۲ مورد از تونلها را نابود کند که در مجموع ۱۰۰ کیلومتر امتداد داشتند.
بنابر گزارش اکونومیست، تعیین مکان تونلها بسیار دشوار است و حتی زمانی که مکان یک تونل مشخص میشود، تخریب آن موضوع دیگری است.
حمله هفتم اکتبر
حماس به مدت دو سال از تشدید درگیری با اسرائیل اجتناب کرد اما حمله هفتم اکتبر بسیار پیچیده‌تر از حمله‌های قبلی بود.
حماس به سنسورهای اسرائیل حمله کرد و دوربین‌های امنیتی آن را از کار انداخت. بر اساس گزارشها، این گروه از جنگ الکترونیک پیشرفته استفاده و سیستم‌های ارتباطی اسرائیل را مختل کرد.
همه این اقدامات نشان می‌دهند حماس مدتی است فن‌آوری‌های نظامی خود را با حمایت‌های خارجی و احتمالا از سوی جمهوری اسلامی تقویت کرده است.
محمد ضیف، فرمانده نظامی گردانهای قسام پس از حمله هفتم اکتبر گفت: «این روز بزرگ‌ترین نبرد برای پایان دادن به آخرین اشغال روی زمین است.»
او آشکارا از حامیان و ملت‌های مسلمان خواست تا به مبارزه مسلحانه بپیوندند.
دیگر گروه‌های مقاومت مسلح غزه کدامند؟
به گزارش الجزیره، گروه‌های مسلح دیگری در غزه اعلام کردهاند در حال پیوستن به مقاومت فعلی علیه نیروهای اسرائیل هستند.
گردانهای سرایا القدس متعلق به جهاد اسلامی فلسطین که در سال ۱۹۹۲ تشکیل شد، مسوولیت دست‌کم ۲۳ حمله موشکی به اسرائیل را بر عهده گرفته است.
جبهه خلق برای آزادی فلسطین هم از طریق گردانهای ابوعلی مصطفی در غزه حضور فعال نظامی دارد. آن‌ها از طریق پیام‌های تلگرامی به فراخوان‌های حماس برای مقاومت مسلحانه پیوسته‌اند.
پروفسور پیتر فوناگی، رییس بخش روانشناسی و علوم زبان کالج لندن و مدیرعامل موسسه خیریه آنا فروید، با استناد به نتیجه دههها تحقیق، در روزنامه گاردین نوشت رفتار مستبدانه به کودکان آسیب میرساند.
کلام، قدرتمندترین ابزار انسان
- چوب و سنگ ممکن است استخوانهایمان را بشکنند اما کلمات هرگز به ما صدمه نمیزنند!
به گفته فوناگی، این عبارتی است که اغلب به کودکان گفته میشود تا یاد بگیرند توهینهای کلامی قرار نیست به آنان آسیب برساند اما «کلام» قدرتمندترین ابزار انسان است و زبان تند می‌تواند آسیبهایی به کودکان وارد کند که حتی تا آخر عمر همراهشان بماند.
فریاد زدن بر سر کودک بازیگوش واکنش بسیاری از والدین است. کودکان به طرز شگفتانگیزی والدین خود را میبخشند و با آن‌ها همدلی می‌کنند اما بیایید خودمان را با این فکر گول نزنیم که ارعاب کلامی مانند فریاد زدن بر سر کودکان، هیچ جای زخمی از خود باقی نمیگذارد. یا از این طرز فکر دست برداریم که تحقیر و مسخره شدن کودکان، تاثیر چندانی بر آن‌ها ندارد.
پروفسور فوناگی به تحقیقاتی اشاره کرده است که به تاثیر آزار کلامی در دوران کودکی از سوی بزرگسالان میپردازد.
به گفته او بیش از ۴۰ درصد کودکان در معرض پرخاشگری کلامی، خصومت کلامی یا رفتار کلامی خشن از سوی بزرگسالان اطراف خود قرار دارند. برای نیمی از آن‌ها، این تجربه دست‌کم هفتهای یکبار و متاسفانه برای ۱۰ درصد از کودکان، «یک تجربه روزانه» است.
او نوشت که استفاده از کلمات برای ارعاب، ایجاد شرم و کنترل کودکان ممکن است کمتر از تهدید بدنی مضر به نظر برسد اما خطرات مشابهی به همراه دارد. خطراتی مانند پایین آمدن اعتماد به نفس، افزایش مصرف نیکوتین، الکل و مواد مخدر، افزایش احتمال بروز اضطراب، افسردگی و حتی اختلالات روانی.
بر اساس نتایج صدها مطالعه و تحقیق سیستماتیک جدید، قرار گرفتن در معرض آزار کلامی عمیقا بر کودکان تاثیر میگذارد و با پریشانی روانی مداوم همراه است.
مشکلات پیچیده عاطفی و ارتباطی، اختلالات جسمی و روانی احتمال بازآفرینی موقعیتهای توهینآمیز را در آینده افزایش می‌دهند. پیدا کردن شریکی که با فرد بدرفتاری میکند یا قرار گرفتن در جایگاه فرد آزارگر، از جمله این موارد است.
علاوه بر این، قرار گرفتن در معرض زبان توهینآمیز به عنوان مثال خشونت کلامی بین والدین نیز می‌تواند همانند سوءاستفاده مستقیم کلامی خطرات مشابهی را برای سلامت روحی و جسمی کودکان به همراه داشته باشد.
تنها راه موثر برای مقابله با افزایش اختلال روانی در کودکان و نوجوانان کاهش آزار و اذیت کلامی و فیزیکی است.
فوناگی در ادامه نوشت: «به‌عنوان یک جامعه، ما با خطرات بلندمدت مرتبط با آزار کلامی به مراتب کمتر آشنایی داریم.»
کودکان به شکل ژنتیکی به بزرگسالان اطراف خود اعتماد می‌کنند
ویژگی کودکان این است که از بدو تولد، تکیه بر بزرگسالان اطراف و یادگیری از آنان را مهمترین مسوولیت خود برای حفظ بقا میدانند. آن‌ها از نظر ژنتیکی برای اعتماد به آنچه بزرگسالان میگویند آمادهاند زیرا باید به سرعت اطلاعات ضروری را جذب کنند.
اگر به جای بار آموزشی کلمات، از آن برای سوءاستفاده و خیانت به اعتماد کودکان بهره ببریم، آن‌ها را از یادگیری کامل مهارتهای اجتماعی ناتوان و منزوی خواهیم کرد.
حوالی دهه دوم زندگی است که انسان مفهوم کنایه را آموخته و متوجه میشود بزرگسالان شاید آنچه را میگویند نمیخواهند انجام دهند. کودکان شوخی پشت عباراتی مانند «ای پسر احمق» یا «ای دختر بدجنس» را نمیفهمند. کودک برای درک کامل مقصود بزرگسالان نیاز به رشد قابل توجه مغزی دارد.
در عوض، آن‌ها چنین دانشی را با وظیفهشناسی در درک رو به رشد و پیچیدهترشان از جهان وارد می‌کنند و در عین حال، نسبت به خودشان دچار حس «ناکافی بودن» میشوند.
پروفسور فوناگی نوشت: «وقتی هشت ساله بودم، سرایدار ساختمانی که در آن زندگی میکردیم به من گفت اگر قبل از بالا رفتن از پلهها کفشهایم را تمیز نکنم، پاهایم را قطع میکند. اکنون مطمئنم که او واقعا چنین منظوری نداشت اما گفتن این حرف به یک کودک بیرحمانه است. شش دهه از آن روز می‌گذرد اما من هنوز احساس ترسی را که در آن لحظه تجربه کردم به خاطر دارم.»
مطالعات تحقیقاتی نشان می‌‌دهد ما پرخاشگری کلامی والدین خود را شدیدتر از آنچه خودشان میپندارند احساس میکنیم.
با این حال آزار کلامی کودکان محدود به محیط خانواده نیست. کودکان معمولا در محیطهای آموزشی، ورزشی و اوقات فراغت نیز با آن مواجه میشوند. در انجام برخی فعالیتها مانند رقصیدن، قلدری کلامی حول شرمساری بدن، فراگیر است و می‌تواند حساسیتهای خطرناک و پایداری را در فرد بر جای بگذارد.
اگر واقعا میخواهیم درست رفتار کردن را به فرزندانمان بیاموزیم، باید مهربان باشیم، قدردان باشیم و خوبی را در میان شیطنتها پیدا کنیم.
همچنین باید به همان اندازه که نسبت به رفتارهای نامناسب هوشیاریم، از تلاشهای کودکان نیز آگاه و برای ستایش رفتارهای مثبت آنان آمادهتر باشیم.
چندین دهه مطالعه بر رفتارهای اجتماعی نشان داده مجازات بیاثر است.
زندان به شماری از افراد که قبلا در معرض آسیبهای اجتماعی بودهاند آسیبی دیگر میزند؛ برای همین تعجبی ندارد که «تکرار جرم» بر «اصلاح» زندانیان غلبه دارد.
حمایت از والدین برای فرزندپروری مثبت، منسجم و مبتنی بر قوانین، حتی در مورد کودکان سرکش، به منظور جلوگیری از بروز رفتارهای ضد اجتماعی ضرورت دارد.
برای اینکه والدین نرمالی باشیم باید به جای پاسخگو کردن فرزندانمان در قبال اشتباهاتشان، آماده یافتن راههایی برای تمجید از آنان هنگام بروز رفتارهای مناسبشان باشیم. این کار می‌تواند به شکلگیری رفتار و شخصیت کودکان کمک کند.
توجه کردن، گرمی و مهربانی در توانمند ساختن کودکان سودمند است و در مقابل استفاده از کلمات بیش از حد تند، رابطه و اعتماد آن‌ها را تضعیف و تلاشهای بعدی را برای اصلاح آنان بیارزش میکند.
پروفسور فوناگی با اشاره به خاطره کودکی خود نوشت: «سرایدار میتوانست مرا به خاطر تمیز کردن کفشهایم تشویق کند. شاید اینگونه پلهها همیشه تمیز میماندند. در حالی که در نتیجه رفتار او من فقط منتظر میماندم تا او در آن اطراف نباشد و با کفشهای گلآلودم از پلهها بالا بروم.»
او در انتها نوشت: «ذهن کودکان نیاز به ساخته شدن دارد نه تعمیر کردن.»
