رویترز در گزارشی تحلیلی می‌نویسد گروه حماس که طی هشت ماه جنگ دست‌کم نیمی از نیروهای خود را از دست داده است، تغییر رویه داده و با توسل به تاکتیک «بزن در رو» مختص گروههای شورشی، در تلاش است اقدامات اسرائیل برای کنترل اوضاع در غزه را ناکام بگذارد.
بر اساس این گزارش که روز پنج‌شنبه ۱۷ خرداد منتشر شد، اهداف اصلی این کارزار، انتقاد از گروههای حقوق بشری فلسطینی، بیاعتبار کردن روایتهای نقض حقوق بشر به دست ارتش اسرائیل، و همچنین حمایت از عملیات نظامی این کشور بوده است.
وجود یک کارزار نشر اطلاعات جعلی به نفع اسرائیل با محوریت جنگ غزه، برای اولین بار در ماه مارس سال جاری میلادی مورد بحث قرار گرفت.
بررسی‌ها نشان می‌دهند حدود ۶۰۰ حساب کاربری جعلی در فضای مجازی در اقدامی از پیش هماهنگ شده، بیش از دو هزار نظر را در هفته در حمایت از عملیات نظامی اسرائیل در غزه منتشر کرده‌اند.
اعضای حماس ۱۵ مهر سال گذشته (هفتم اکتبر) با حمله به جنوب اسرائیل حدود هزار و ۲۰۰ نفر را کُشتند و بیش از ۲۵۰ نفر را به گروگان گرفتند.
اسرائیل در پاسخ به این تهاجم، عملیات نظامی وسیعی را در نوار غزه آغاز کرد که بر اساس آمار وزارت بهداشت حماس، تاکنون منجر به کشته شدن بیش از ۳۶ هزار و ۶۵۰ نفر شده است. دست‌کم ۸۳ هزار و ۳۰۰ فلسطینی نیز در جریان مناقشه غزه زخمی شده‌اند.
روزنامه نیویورک تایمز روز ۱۶ خرداد به نقل از چند مقام اسرائیلی که هویتشان افشا نشده بود، گزارش داد وزارت امور دیاسپورا (یهودیان خارج از اسرائیل) پشت کارزار نشر اخبار جعلی درباره جنگ غزه بوده است.
به گفته این روزنامه، حسابهای جعلی فعال در این کارزار از قانونگذاران آمریکایی خواستهاند از عملیات نظامی اسرائیل در غزه حمایت مالی کنند. با این حال، تعداد اعضای کنگره آمریکا که هدف این حسابهای جعلی قرار گرفته بودند، تاکنون افشا نشده بود.
مجلس نمایندگان آمریکا روز یکم اردیبهشت بسته کمک امنیتی ۹۵ میلیارد دلاری به اسرائیل، اوکراین و تایوان را پس از ماه‌ها کشمکش و مجادله تصویب کرد.
پولیتکو با استناد به دادههای فِیک ریپورتر، یک گروه اسرائیلی ناظر بر انتشار اطلاعات جعلی در فضای مجازی، نوشت کارزار هدایت شده از سوی دولت اسرائیل اکثرا به دنبال تاثیرگذاری بر نمایندگان دموکرات بوده است.
با این حال، انتشار اخبار جعلی درباره مناقشه غزه تنها مختص اسرائیل نبوده و متحدان حماس، از جمله حکومت ایران نیز کوشیدهاند معادلات در فضای مجازی را به نفع خود رقم بزنند.
تیکتاک روز چهارم خرداد اعلام کرد دهها حساب وابسته به جمهوری اسلامی که با هدف نفوذ در بریتانیا و آمریکا ایجاد شده بودند، از این شبکه اجتماعی حذف شده‌اند.
بر اساس این گزارش، حسابهای تحت کنترل حکومت ایران در تیکتاک هم‌زمان با آغاز جنگ حماس و اسرائیل، روایات مورد نظر تهران را درباره این واقعه منتشر می‌کردند.
پولیتیکو در ادامه گزارش خود آورده است نام دست‌کم ۱۲۸ عضو کنگره، از جمله مایک جانسون، رییس مجلس نمایندگان ایالات متحده، چاک شومر، جیم کلایبرن، الهان عمر، حکیم جفریز، رافائل وارناک و شونتل براون در میان اهداف کارزار اطلاعات جعلی اسرائیل دیده می‌شوند.
این کاربران جعلی خود را به عنوان شهروندان ایالات متحده معرفی می‌کردند و با انتشار لینکهایی حاوی اطلاعات نادرست، به دنبال تقویت مواضع اسرائیل در فضای مجازی بودند.
نیویورک تایمز پیش از این خبر داده بود این کارزار دو میلیون دلار هزینه در بر داشته و اسرائیل اجرای آن را به یک گروه بازاریابی سیاسی به نام STOIC محول کرده است.
در این مقاله که روز چهارشنبه ۱۶ خرداد منتشر شد، آمده است با توجه به نزدیکی روابط تهران و حزب‌الله و تسلط این گروه بر معادلات قدرت در لبنان، حکومت ایران برای تثبیت جایگاه خود در این کشور کار سختی پیش رو ندارد.
یافته‌های اندیشکده «شورای اروپایی روابط خارجی»، موسوم به ECFR، اوضاع در سوریه برای جمهوری اسلامی به اندازه لبنان اطمینان‌بخش نیست و تحکیم قدرت بشار اسد، رییس حکومت سوریه، و برقراری مجدد روابط میان دمشق و سایر کشورهای عربی منطقه ممکن است از نفوذ ایران در این کشور بکاهد.
در نتیجه حکومت ایران در طول سالیان اخیر کوشیده بر روی ایجاد و حفظ قابلیت‌های مدنظر خود در سوریه مستقل از حکومت این کشور متمرکز باشد و خود را برای سناریوهای مختلفی از جمله احتمال سرنگونی اسد یا تصمیم دمشق برای کم‌رنگ کردن نقش ایران، آماده کند.
«شورای اروپایی روابط خارجی» می‌افزاید با توجه به حمایت گسترده جمهوری اسلامی از سوریه در جریان درگیری‌های این کشور، بعید به نظر می‌رسد حتی در صورت گرمی روابط دمشق و کشورهای عربی، اسد بخواهد از شراکت با تهران صرف نظر کند.
جنگ داخلی سوریه که با تظاهرات مسالمت‌آمیز مردم این کشور علیه حکومت اسد در سال ۲۰۱۱ آغاز شد، بیش از ۵۰۰ هزار نفر کشته و میلیون‌ها آواره بر جای گذاشته است.
ورود داعش از یک سو و نیروهای حامی حکومت اسد، نظیر سپاه پاسداران و حزب‌الله لبنان از سوی دیگر به مناقشه سوریه، علاوه بر تلفات جانی، اقتصاد این کشور را به ویرانی کشانده و زیرساخت‌های آن را به شکل گسترده‌ای تخریب کرده است.
«شورای اروپایی روابط خارجی» در ادامه مقاله خود راهبرد جمهوری اسلامی در سوریه و لبنان را «دفاع رو به جلو» توصیف کرد و نوشت تهران می‌کوشد از این طریق، قدرت بازدارندگی خود را در برابر تهدیدات اسرائیل حفظ کند.
مقام‌های نظامی ایران از راهبرد «دفاع رو به جلو» به عنوان روشی برای افزایش «عمق استراتژیک» جمهوری اسلامی در خاورمیانه استفاده کرده‌اند.
این راهبرد به‌ویژه پس از حمله هفتم اکتبر حماس به اسرائیل برجسته‌تر شده و جمهوری اسلامی کوشیده است با حمایت از گروههای متحد خود، از جمله حزب‌الله، اسرائیل را تحت فشار قرار دهد، اما هم‌زمان، از رویارویی مستقیم با اسرائیل خودداری کند.
به گفته این اندیشکده، راهبرد «دوگانه» حکومت ایران را حتی می‌توان در حمله اخیر جمهوری اسلامی به اسرائیل مشاهده کرد.
حکومت ایران شامگاه ۲۵ فروردین با بیش از ۳۰۰ موشک کروز، موشک بالستیک و پهپاد به اسرائیل حمله کرد. به گفته ارتش اسرائیل، ۹۹ درصد از پرتابه‌های جمهوری اسلامی از سوی سامانه‌های دفاعی اسرائیل و متحدان آن ساقط شدند.
«شورای اروپایی روابط خارجی» افزود این حمله به گونه‌ای صورت گرفت که مانع از «رویارویی آشکار» دو کشور شود.
در چارچوب راهبرد «دوگانه» تهران در قبال اسرائیل، نقش سوریه و لبنان پس از تهاجم هفتم اکتبر حماس برجسته‌تر از قبل شده است.
بنا بر آمار ارائه شده در مقاله «شورای اروپایی روابط خارجی»، از زمان آغاز مناقشه کنونی، حزب‌الله حدود هزار راکت و موشک ضدتانک را به سوی شمال اسرائیل شلیک کرده که در جریان این حملات، دست‌کم ۲۲ نظامی و غیرنظامی اسرائیلی جان خود را دست دادند.
۶۰ هزار اسرائیلی نیز بر اثر حملات حزب‌الله، خانه‌های خود را در شمال این کشور ترک کرده و بی‌جا شده‌اند.
بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل روز ۱۶ خرداد در واکنش به تشدید حملات حزب‌الله به مناطق شمالی این کشور گفت اسرائیل خود را برای پاسخی «بسیار محکم» به حزب‌الله آماده کرده است.
روزنامه الاخبار، نزدیک به حزب‌الله روز ۱۵ خرداد گزارش داد اسرائیل احتمالا اواخر خرداد به لبنان حمله می‌کند.
بر اساس این گزارش، در روزهای اخیر پیام‌هایی درباره خطر جدی حمله اسرائیل به لبنان از مجاری دیپلماتیک و از طریق کشورهایی مانند بریتانیا به بیروت رسیده است.
نتانیاهو روز سهشنبه ۱۶ خرداد در بازدید از کیبوتص کیریات شمونا در شمال اسرائیل تاکید کرد: «هر کسی که گمان می‌کند می‌تواند به ما آسیب برساند و ما دست روی دست خواهیم گذاشت، سخت در اشتباه است.»
از زمان آغاز مناقشه کنونی در روز ۱۵ مهر (هفتم اکتبر) سال گذشته، حزب‌الله لبنان که وابستگیهای عمیقی با جمهوری اسلامی دارد، بارها شمال اسرائیل را هدف قرار داده است.
بر اثر این حملات، حدود ۶۰ هزار نفر از ساکنان مناطق شمالی اسرائیل، از جمله منطقه کیریات شمونا تخلیه شده‌اند.
حملات حزب‌الله در روزهای گذشته منجر به ایجاد آتشسوزیهای گسترده‌ای در شمال اسرائیل شد.
ساعاتی پیش نیروهای آتشنشانی اسرائیل پس از دو روز تلاش توانستند این حریق را مهار کنند.
نتانیاهو در سفر به کیریات شمونا ضمن قدردانی از اقدامات آتشنشانان، هشدار داد اسرائیل در برابر حملات حزب‌الله سکوت نخواهد کرد.
او در این سفر با نیروهای تیپ ۷۶۹ «حیرام» ارتش اسرائیل نیز دیدار و درباره راههای مقابله با حزب‌الله گفتوگو کرد.
در تحولی دیگر، ارتش اسرائیل صبح ۱۶ خرداد از ورود یک «هدف هوایی مشکوک» از آسمان لبنان به حریم هوایی اسرائیل خبر داد و گفت این پرتابه بر فراز منطقه متولا رهگیری و سرنگون شده است.
ارتش اسرائیل همچنین اعلام کرد چندین «پرتابه» شلیک شده از لبنان، منطقه حرفيش را هدف قرار دادند.
به گزارش رسانههای اسرائیلی، در پی حمله پهپادی به این منطقه، ۱۱ نفر زخمی شدند که حال یکی از آن‌ها وخیم گزارش شدهاست.
در پی تشدید تنشها در مرز لبنان، برخی از ساکنان شمال اسرائیل و تعدادی از اعضای دولت ائتلافی این کشور خواستار اقدام نظامی علیه حزب‌الله شدند.
روزنامه الاخبار، نزدیک به حزب‌الله روز ۱۵ خرداد گزارش داد اسرائیل احتمالا اواخر خرداد به لبنان حمله می‌کند.
بر اساس این گزارش، در روزهای اخیر پیام‌هایی درباره جدی بودن خطر حمله اسرائیل به لبنان از مجاری دیپلماتیک و از طریق کشورهایی مانند بریتانیا به بیروت رسیده است.
آمریکا: اسرائیل به طرح پیشنهادی آتش‌بس متعهد است
کشمکش میان اسرائیل و حزب‌الله در حالی در جریان است که تلاشهای جامعه بینالمللی برای توقف درگیری‌های مرگبار در نوار غزه همچنان ادامه دارد.
جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید روز ۱۶ خرداد در مصاحبه با شبکه اِنبیسی گفت اسرائیل بار دیگر بر تعهد خود به طرح پیشنهادی آتش‌بس تاکید کرده است.
سالیوان با اشاره به انتقادات مطرح شده علیه این طرح در کابینه نتانیاهو افزود اسرائیل «یک دموکراسی پر سر و صدا» است و در نتیجه گفتوگوها و بحثهای فراوانی در آن به گوش می‌رسد.
به گفته این مقام کاخ سفید، اکنون این حماس است که باید درباره توافق پیشنهادی آتش‌بس تصمیمگیری کند.
این اظهارات چند روز پس از آن مطرح می‌شود که جو بایدن، رییسجمهوری ایالات متحده از طرح سه مرحلهای اسرائیل برای توقف درگیریها در غزه خبر داد و گفت این توافق می‌تواند زمینه را برای آزادی گروگانهای در بند حماس و پایان جنگ فراهم آورد.
این در حالی است که وزیران راستگرای کابینه نتانیاهو، از جمله ایتمار بنگویر و بزالل اسموتریچ، با انتقاد از طرح پیشنهادی آتش‌بس تهدید کرده‌اند در صورت نهایی شدن این توافق، از دولت ائتلافی خارج خواهند شد.
رویترز در این گزارش به تاریخ پنج‌شنبه ۱۶ خرداد ماه، پس از بررسی‌ها و همچنین رایزنی با سه مقام ارشد آمریکایی که تحولات میدان منازعه را رصد می‌کنند، به این نتیجه رسیده که تعداد نیروهای حماس به‌شدت تقلیل یافته و به ۹ تا ۱۲ هزار نفر رسیده است. در حالی که پیش‌تر و زمانی که غزه در اختیار حماس بود، شمار نیروهای این گروه ۲۰ تا ۲۵ هزار نفر ارزیابی می‌شد.
این گزارش می‌گوید جنگجویان حماس به شدت از درگیری رو در رو با نیروهای اسرائیلی در نزدیکی رفح، جنوبی‌ترین شهر غزه احتراز می‌کنند و به شهادت یکی از این مقامات بلندپایه آمریکایی، در مقابل به اجرای عملیات کمین و یا کارگذاشتن بمب عمدتا در پشت خطوط نیروهای اسرائیلی تمایل نشان می‌دهند.
وسام ابراهیم، از شهروندان منطقه هم این تغییر رویه را تایید می‌کند و می‌گوید شاهد تغییر شیوه عملیاتی حماس بوده است. او در گفت‌وگویی تلفنی با رویترز تصریح کرده است: «در ماه‌های اول منازعه، نیروهای حماس به محض حضور نیروهای اسرائیلی در منطقه با آن‌ها درگیر می‌شدند اما در حال حاضر تغییر مشهودی در شیوه عملیات آن‌ها قابل مشاهده است. آن‌ها منتظر مستقر شدن نیروهای اسرائیلی می‌شوند و بعد عملیات کمین و غافلگیری را پی می‌گیرند.»
مقامات آمریکایی که به دلیل حساسیت مبحث درخواست کردند تا نامشان فاش نشود، بر این باورند که حماس می‌تواند تا ماه‌ها با کمک سلاح‌هایی که از تونل‌های زیرزمینی به غزه قاچاق می‌شود به این شیوه مبارزه ادامه دهد. آن‌ها همچنین با اشاره به حجم عمده مهمات منفجر نشده، تجهیزات تغییر کاربری داده شده و تسلیحات به جا‌مانده از ارتش اسراییل به عنوان عناصری برای ادامه این رویه تاکید می‌کنند.
این گزارش می‌افزاید با درک این موضوع بود که تساخی هانگبی، مشاور امنیت ملی نخست‌وزیر اسرائیل، هفته گذشته در ارزیابی خود از وضعیت جنگ پیش‌بینی کرد این منازعه دست‌کم تا پایان سال ۲۰۲۴ ادامه خواهد داشت.
این درحالی است که پیش‌تر بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل اعلام کرده بود تا زمانی که توانایی‌های گروه حماس از بین نرفته، پایانی برای جنگ غزه وجود نخواهد داشت و اسرائیل حاضر به برقراری آتش‌بس دایمی نخواهد شد.
سخنگوی حماس به درخواست‌های رویترز برای اظهار نظر درباره تغییر راهبرد نظامی این گروه پاسخی نداد. این در حالی است که برخی از جنگجویان وابسته به این گروه در یک حرکت تبلیغاتی موازی، ویدیوهایی از حملات مخفیانه به نیروهای اسرائیلی ضبط و پس از ویرایش، آن‌ها را در تلگرام و دیگر پایانه‌های رسانه‌ای اجتماعی منتشر می‌کنند.
این گزارش با اشاره به اینکه اسرائیل تنها حدود ۳۰۰ سرباز در جنگ غزه از دست داده، به نقل از پیتر لرنر، یک سخنگوی نیروهای دفاع اسرائیل (IDF) آورده است مقامات نظامی این کشور بر این باورند که هنوز تا نابودی کامل حماس راه زیادی باقی مانده است. لرنر تاکید می‌کند هنوز حدود نیمی از توان نظامی حماس به قوت خود باقی مانده است.
لرنر می‌گوید اگرچه ارتش اسرائیل در حال تطبیق با تغییر شیوه جنگی حماس است اما واقعیت این است که ارتش اسرائیل قادر نیست نفر به نفر جنگجویان حماس و تک تک تونل‌های حماس را از بین ببرد.
او گفت: «کشتن و از میان برداشتن تک تک تروریستها از روی زمین هیچوقت هدف ما نبوده. چنین هدفی واقع گرایانه هم نیست. اما نابود کردن توان نظامی و حکمرانی حماس یک هدف نظامی شدنی و قابل دستیابی است.»
نتانیاهو و دولت او تحت فشار واشنگتن هستند تا به طرح آتش‌بس پیشنهادی برای پایان منازعه تن بدهند.
منازعه میان ارتش اسرائیل و حماس پس از حمله تروریستی ۱۵ مهر این گروه به اسرائیل و قتلعام ۱۲۰۰ تن عمدتا غیرنظامی از جمله زنان، کودکان، و سالخوردگان آغاز شد. در این حمله تروریستی ۲۵۳ شهروند اسراییلی به گروگان گرفتهشدند. اسرائیل معتقد است تاکنون بیش از یک سوم گروگانهای باقیمانده در اسارت حماس در نوار غزه جان خود را از دست دادهاند.
حمله هوایی و زمینی ارتش اسرائیل به نوار غزه که متعاقب این عملیات رخ داد بنا به آمار مقامات بهداشتی فلسطینی دست‌کم ۳۶ هزار کشته برجای گذاشته است و بنا به اعلام سازمان ملل بیش از یک میلیون نفر در معرض در سطحی «فاجعهبار» از گرسنگی قرار دارند.
راهحل سریع وجود ندارد
مقامات اسرائیلی و آمریکایی بر این باورند که چیزی بین هفت تا هشت هزار جنگجوی حماس در آخرین دژ مهم مقاومت این گروه در رفح به دام افتادهاند. به باور آن‌ها رهبران ارشد حماس یعنی یحیی سنوار، برادرش محمد، و دستیار دوم او، محمد ضیف هنوز زنده هستند و به همراه گروگانهای اسرائیلی در تونلها پنهان شده‌اند.
یکی از مقامات دولتی آمریکا که برای این گزارش مصاحبه کرده، گفته است این گروه فلسطینی نشان داده آن‌ها میتوانند پس از انجام حملات، به سرعت منطقه را ترک کنند و به پناهگاههای امن بروند، خود را بازسازی کنند و در مناطقی که اسرائیل فکر میکرد پاکسازی شده‌اند، دوباره ظاهر شوند.
لرنر، با اشاره به مبارزه طولانی پیشرو با گروهی که از سال ۲۰۰۶ به غزه تسلط دارد می‌گوید: «پس از ۱۷ سال اجازه دادن به آن‌ها برای ایجاد و استفاده از ظرفیتهای موجود و ساختوساز (تونلها)، راهحل سریعی پیش رویمان وجود ندارد.
حماس در طی سالهای تسلطش بر غزه توانسته مجموعهای از تونلها به مسافت ۵۰۰ کیلومتر بنا کند. این مارپیچ که توسط نیروهای نظامی اسرائیل با عنوان «متروی غزه» نامگذاری شده است، تقریبا معادل نیمی از طول سیستم متروی نیویورک است. این سازهها با آب، برق و تهویه هوا تجهیز شده‌اند و نه تنها مخفیگاه رهبران حماس و مراکز فرماندهی و کنترل به شمار میروند که حجم معتنابهی از سلاح و مهمات را در خود جای دادهاند.
تکرار فلوجه؟
حمله نظامی به غزه، طولانیترین و سنگینترین عملیان نظامی اسرائیل از زمان حمله به لبنان برای اخراج سازمان آزادیبخش فلسطینی در سال ۱۹۸۲ تاکنون به شمار میرود.
نتانیاهو تاکنون به همه درخواست‌های داخلی و بینالمللی برای تبیین یک برنامه مدون برای بعد از جنگ بیتوجهی کرده است. آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا هشدار داده است که نبود چنین نقشهراهی ممکن است ماشه هرج و مرج در این باریکه را بکشد.
رویترز در تهیه این گزارش با دولتمردی عرب هم گفتوگو کرده است. این مقام مدعی شده در میانه خلاء قدرت در غزه، باندهای تبهکاری شکل گرفتهاند که نه تنها محمولههای غذایی را غارت می‌کنند که سرقتهای مسلحانه نیز انجام می‌دهند.
این مقام و دو منبع دیگر دولتی در جهان عرب، که همگی خواستار ناشناس ماندن بودند تا بتوانند آزادانه صحبت کنند، گفتهاند نیروهای نظامی اسرائیل ممکن است با تهدیدهای مشابهی همانند آنچه ارتش آمریکا در خلال حملهاش به عراق در خلال سالهای ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۶ در فلوجه با آن روبهرو شد، دست به گریبان شوند.
وقوع یک شورش گسترده در فلوجه، ابتدا باعث افزایش حضور اعضای القاعده و پس از آن داعش شد. این هرج و مرج چنان شدت یافت که کل عراق را بلعید و با گذشت دو دهه از آن عراق هنوز به طور کامل از آن رها نشده است.
واشینگتن و متحدان عرب آمریکا میگویند که در حال تدوین برنامهای برای پایان جنگ در غزه هستند که بر ایجاد مسیری غیرقابل بازگشت و زمانبندی شده مبتنی است و ایجاد دولتی فلسطینی را دنبال می‌کند.
اینکه ایالات متحده بتواند نظر نتانیاهو را در مورد ایده دو دولت مستقل جلب کند، موضوع چالش بزرگتری است که عادیسازی روابط ریاض با اسرائیل در گرو آن است.
نتانیاهو همواره با طرح و پیشنهاد تشکیل دولت فلسطینی مخالفت کرده است.
دیوید شنکر، دستیار پیشین وزیرخارجه آمریکا در امور منطقهای و محقق ارشد در موسسه واشینگتن، عقبنشینی آسان ارتش اسرائیل از سرزمینهای فلسطین را نامحتمل میداند. او بر این عقیده است که اسرائيل قصد دارد به هر نحوی کنترل امنیت را در دست داشته باشد.
او می‌گوید: «اسرائیل میخواهد کنترل کامل را در دست داشته باشد. آن‌ها میخواهند پهپادهای اسرائیلی به طور مداوم بر فراز غزه پرواز کنند و به محض مشاهده هر گونه تحرکی از سوی حماس، مانعی در مسیر بازگشت خود نبینند.»