حسن یوسفی اشکوری، پژوهشگر دین: دیگر نباید در مراسم عقیم انتخابات ادواری شرکت کرد

ولادیمیر پوتین رییس جمهور روسیه در دیدار محمد مخبر سرپرست ریاست جمهوری ایران از «بررسی درخواست ایران» برای حضور به عنوان «عضو ناظر» در اتحادیه اقتصادی ارواسیا خبر داد و گفت: «ما به نوبه خود از آن حمایت خواهیم کرد، توافق تجارت آزاد بین اتحادیه اقتصادی اوراسیا و ایران به تقویت بیشتر روابط اقتصادی کمک خواهد کرد.»

در این دیدار که در روز دوم اجلاس شانگهای انجام شد، پوتین گفت تجارت این کشور با ایران در سال میلادی جاری نسبت به مدت مشابه در سال گذشته «۱۴ درصد افزایش» داشته است.

او گفت تعداد گردشگرانی که در این مدت از روسیه به ایران رفتند ۲۵ درصد افزایش یافته است.

پوتین تاکید کرد «رویکردهای» دو کشور در موضوعات کلیدی بین‌المللی، عملا منطبق است: «ما خواستار ایجاد یک نظم جهانی چند قطبی، پیروی از همه اشکال قوانین بین‌المللی و حفظ نقش مرکزی سازمان ملل متحد هستیم.»

اتحادیه اقتصادی اوراسیا

این اتحادیه که سال ۱۳۹۳ از سوی سه کشور روسیه، بلاروس و قزاقستان تاسیس شد، یک اتحادیه اقتصادی میان‌دولتی است که تا کنون قرقیزستان و ارمنستان به آن پیوسته‌اند.

دبیرکل اتحادیه اقتصادی اوراسیا، میخائیل میاسنیکوویچ سیاستمدار اهل بلاروس است.

در سال‌های ۱۳۹۷ و ۱۴۰۱ ایران توافق‌نامه‌هایی با این اتحادیه برای تجارت آزاد امضا کرد.

سازمان همکاری شانگهای

سازمان همکاری شانگهای که قرار است بستری برای همکاری در جریان رقابت امنیتی و اقتصادی با غرب باشد رسما در ۲۵ خرداد ۱۳۸۰ تاسیس شد. در اجلاس روز پنج‌شنبه ۱۴ تیر اعضای این سازمان بلاروس را به عنوان عضو دائم پذیرفتند تا در نهایت اعضای سازمان همکاری شانگهای به عدد ۱۰ برسد.

هم‌اکنون چین، هند، ایران، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، ازبکستان، پاکستان و تاجیکستان و بلاروس اعضای رسمی و مغولستان عضو ناظر این سازمان است.

سال گذشته ایران برای نخستین بار به‌عنوان عضو رسمی سازمان همکاری شانگهای در اجلاس این سازمان شرکت کرد و پیش از این تنها به عنوان عضو ناظر در نشست‌های اجلاس شانگهای حاضر شده است.

ایران برای سال‌ها به دلیل تحریم‌های فصل هفتمی سازمان ملل امکان عضویت کامل در این سازمان را نداشت. با تصویب قطعنامه ۲۲۳۱ سازمان ملل پس از برجام، امکان عضویت ایران در این سازمان فراهم شد.

مواضع مخبر در اجلاس شانگهای

مخبر در نشست روز پنجشنبه سران سازمان همکاری‌های شانگهای خواستار دلارزدایی از مناسبات تجاری کشورهای عضو این سازمان شد.

او پیشنهاد کرد کشورهای عضو سازمان، مناطق آزاد اقتصادی مشترک (FEZ) ایجاد کنند و موافقت‌نامه‌های تجاری ترجیحی منعقد کنند.

سرپرست ریاست‌جمهوری ایران همچنین از کشورهای عضو خواست با اتخاذ تدابیر موثر تلاش کنند به عملیات نظامی اسرائیل در نوار غزه پایان دهند.

دیدار مخبر و پوتین و حضور او در اجلاس شانگهای یک روز پیش از برگزاری دور دوم ریاست جمهوری ایران انجام شد.

در دور دوم انتخابات ریاست جمهوری ایران مسعود پزشکیان و سعید جلیلی با رویکردهای متضاد در سیاست خارجی با یکدیگر رقابت می‌کنند.

خواندن احادیث و آیات به زبان عربی به وسیله پزشکیان، نامزد مورد حمایت اصلاح‌طلبان، از رقابت‌های دور اول انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۳ مورد توجه مخاطبان قرار گرفت.

پزشکیان در مناظره‌های دور دوم انتخابات که در روزهای ۱۱ و ۱۲ تیر برگزار شد، همین رویه را ادامه داد.

افراط او در این زمینه کار را به جایی رساند که رقیبش، جلیلی، خطاب به او گفت: «نکاتی که آقای پزشکیان فرمودند، از اینکه احادیثی می‌خوانند و متبرک می‌شود خوب است ولی این احادیث را امام جماعت‌ها هم می‌خوانند.»

اصلاح‌طلبان برای پیروزی روی رای‌های خاموش حساب باز کردند؛ جمعیتی که به طور مشخص با جمهوری اسلامی موافق نیستند. اصلی‌ترین ویژگی جمهوری اسلامی، همان‌طور که از نامش پیداست، دخالت دین در سیاست است. با وجود این، نامزد مورد حمایت اصلاحات مدام در پاسخ به سوالات مجری برنامه از اقتصاد و فرهنگ گرفته تا سیاست داخلی و خارجی، از نهج‌البلاغه و قرآن نقل قول کرد.

مناظره اول، هر ۶/۵ دقیقه یک حدیث و آیه

پزشکیان در دور اول مناظرات مجموعا حدود ۶۷ دقیقه صحبت کرد. در این ۶۷ دقیقه او پنج نقل قول از نهج‌البلاغه، یک حدیث «غیر معتبر» و چهار آیه قرآن خواند. به عبارتی به طور میانگین، او حدودا هر شش و نیم دقیقه، یک حدیث یا آیه خواند.

عهدنامه با مالک‌اشتر- در دقیقه ۱۷ مناظره اول، پزشکیان بخشی از عهدنامه امام اول شیعیان با مالک اشتر را خواند که با «و إنما عماد الدين و جماع المسلمين» شروع می‌شود. در نقل قولی که پزشکیان مطرح کرد «توده‌های مردم» به عنوان ساز و برگ مالک اشتر معرفی شده است.

محل فرود شیطان- دو دقیقه بعد، در دقیقه ۱۹ مناظره، پزشکیان این بار از سوره شعرا، آیه‌های ۲۲۱ و ۲۲۲ را نقل کرد. در این دو آیه آمده است شیاطین در بین دروغ‌گویان فرود می‌آیند.

حق والی بر رعیت- دفعه بعد که نوبت به پزشکیان رسید، این بار در دقیقه ۳۶ مناظره، او از خطبه ۲۱۶ نهج‌البلاغه نقل قول کرد. این بخش نهج‌البلاغه به «حقوق میان والی و رعیت‌» اشاره کرده است.

حدیث نامعتبر- یک دقیقه و نیم بعد از خطبه نهج‌البلاغه، پزشکیان سراغ حدیثی رفت که بخشی از مسلمانان آن را معتبر نمی‌دانند.

او در دقیقه ۳۷ به حدیث «الملك يبقى مع الكفر و لا يبقى مع الظلم» اشاره کرد.

نامه به مالک اشتر- در دقیقه ۴۳، وقتی دوباره نوبت پزشکیان شد، او باز گریزی به نهج‌البلاغه زد و بخشی از نامه شماره ۵۳ امام اول شیعیان به مالک اشتر را خواند که درباره عهد‌نامه‌ها و وفای به قول و قرار است.

ماجرای پیمان از پیامبران- یک دقیقه بعد و در دقیقه ۴۴ مناظره، پزشکیان سراغ قرآن رفت و آیه‌های هفتم و هشتم سوره احزاب را خواند. این دو آیه درباره قول گرفتن خدا از پیامبران و وعده عذاب برای کافران است.

موعظه- هنوز ۱۰ دقیقه از قرآن خواندن پزشکیان نگذشته بود که در دقیقه ۵۲، پزشکیان باز سراغ نهج‌البلاغه رفت و خطبه ۱۰۵ آن را خواند.

این بخش از نهج‌البلاغه درباره وظایف امام، از جمله موعظه کردن است.

هلاکت خودکامگان- حدود یک ساعت، پزشکیان حدیث و آیه جدیدی نخواند تا اینکه در دقیقه ۱۱۶ مناظره، گریزی به حکمت شماره ۱۶۱ نهج‌البلاغه زد. بخشی که به هلاکت خودکامگان پرداخته است.

در راه خدا- پنج دقیقه بعد از نهج‌البلاغه، پزشکیان سراغ آیه ۶۹ سوره عنکبوت رفت. آیه‌ای که درباره پاداش خدا به کسانی است که به راه او رفته‌اند.

امام خلق- دفعه بعد که تریبون به پزشکیان رسید، حول و حوش دقیقه ۱۴۰ مناظره، او دوباره سراغ قرآن رفت و این بار آیه ۱۲۴ سوره بقره را خواند.

در این آیه آمده است که «امامت خلق» پاداشی بوده که خدا به ابراهیم داده است.

مناظره دوم، هر ۱۳ دقیقه یک حدیث و آیه

در مناظره دوم، پزشکیان به طور میانگین در هر ۱۳/۳ دقیقه از صحبت‌هایش، یک حدیث یا آیه قرآن خواند.

او در این مناظره که ۱۲ تیر ۱۴۰۳ انجام شد، با آیه ۸۰ سوره اسرا صحبت‌هایش را آغاز کرد.

این آیه به صورت دعا، از خدا خواسته حجتی برای کمک به او بفرستد.

صدای مسلمانان را بشنوید- پزشکیان تا میانه‌های مناظره دوم و دقیقه ۸۱، آیه و حدیث جدیدی نخواند اما در این دقیقه، حدیثی خواند که در آن از مسلمانان خواسته شده به درخواست کمک از سوی دیگر مسلمانان پاسخ دهند.

توجه به امور مسلمین- بلافاصله پس از حدیث قبلی، او حدیث دیگری خواند. موضوع این حدیث مثل مورد قبل، درباره کمک و همیاری بین مسلمانان بود.

خدا چه کسی را رحمت می‌کند- دو دقیقه از حدیث قبلی نگذشته بود که این بار پزشکیان به حدیث دیگری از امام اول شیعیان پرداخت. موضوع این نقل قول درباره این بود که «خدا کسی را که بداند از کجا، در کجا و به کجاست، رحمت می‌کند».

گردنم را می‌گذارم- در اواخر مناظره، پزشکیان آخرین حدیث خود را از خطبه ۱۶ نهج‌البلاغه خواند؛ «ذمتی بما اقول رهینه و انا به زعیم» که به فارسی یعنی: «آنچه مى‌گويم در عهده خویش مى‌دانم و خود آن را پای‌بندم.»

البته خود پزشکیان آن را این‌طور ترجمه کرد: «گردنم را در مقابل حرف‌هایم گرو می‌گذارم.»

جلیلی چه کرد؟

جلیلی در مناظره اول، دو بار از قرآن گفت و یک حدیث نامعتبر هم ارائه کرد. او در مناظره دوم فقط یک بار به احادیثی پرداخت که پزشکیان روایت کرده بود.

جلیلی در دقیقه ۴۶ مناظره اول، بخش‌هایی از آیه ۲۹ سوره اعراف و آیه۲۷ سوره حدید را خواند.

او در دقیقه ۹۹ نیز اشاره‌ای به آیه ۹۷ سوره نساء کرد.

در اواخر مناظره و دقیقه ۱۲۳ هم حدیث نامعتبر «الطرق الی الله بعدد انفاس الخلائق» را خواند که به معنی این است که راه‌های رسیدن به خدا به تعداد خلایق است.

قرآن خواندن و حدیث گفتن کسی مثل جلیلی عجیب نیست. عنوان پایان‌نامه دوره کارشناسی ارشد او «سیاست خارجی پیامبر اسلام» و رساله دکتری‌اش «‫بیان اندیشه سیاسی اسلام در قرآن» بوده است.

در رقابت این دو، این ظاهرا پزشکیان است که به دوران دهه ۶۰ بازگشته و آرمانش حکومت امام اول شیعیان است.

نامزد مورد حمایت اصلاح‌طلبان در آخرین مناظره رو به دوربین گفت: «امام من حضرت علی است و تا زنده هستم، همان ایده و روش را ادامه خواهم داد.»

این اشاره او چندان بیراه هم نیست. او وقتی در دانشگاه مسئولیت داشت، کلاس‌های تفسیر نهج‌البلاغه برگزار می‌کرد. علاقه‌ او به امام اول شیعیان که حالا می‌خواهد دولتی بر پایه آموزه‌های او تشکیل دهد، شاید از زمانی آغاز شده که به گفته خودش حجاب اسلامی را الزامی کرد؛ آن هم زمانی که هنوز قانونی برای حجاب اسلامی در جمهوری اسلامی تصویب نشده بود.