به گزارش رویترز، مجمع عمومی سازمان ملل روز پنجشنبه رای داد، دبیرکل این سازمان از دیوان بین‌المللی دادگستری بخواهد نظر مشورتی خود را در مورد تعهداتی که اسرائیل برای تسهیل کمک‌رسانی کشورها و نهادهای بین‌المللی از جمله سازمان ملل به فلسطینی‌ها برعهده دارد، اعلام کند.
خبرگزاری فرانسه گزارش داد زنان و مردان حاضر در این تجمع شعارهایی از جمله «ما دموکراسی میخواهیم، نه یک حکومت دینی»، «سوریه آزاد و مدنی» و «ملت سوریه یکی است» سردادند.
شماری از تظاهرکنندگان نیز پلاکاردهایی در دست داشتند که بر روی آن نوشته شده بود: «هیچ ملت آزادی بدون زنان آزاد وجود ندارد.»
گروه‌های مخالف بشار اسد به رهبری تحریر شام توانستند ۱۸ آذر با فتح دمشق، به پنج دهه حکومت خاندان اسد بر سوریه پایان دهند.
تحریر شام پیش‌تر یکی از شاخههای القاعده به شمار میرفت و به همین دلیل از سوی تعدادی از کشورهای غربی به‌عنوان گروهی تروریستی شناخته می‌شود.
با این حال، مقامهای تحریر شام و در راس آن‌ها احمد الشرع، معروف به محمد جولانی، فرمانده این گروه، در روزهای اخیر کوشیدهاند ضمن تعدیل لحن خود، تضمینهایی را در خصوص رعایت حقوق اقلیتهای قومی و دینی در سوریه ارائه دهند.
مجیده مدرس، یک زن ۵۰ ساله که در تظاهرات پنجشنبه در میدان اموی دمشق شرکت کرده بود، در مصاحبه با خبرگزاری فرانسه گفت: «هم زنان و هم مردان نقش مهمی در ساختن سوریه جدید ایفا می‌کنند.»
او افزود: «زنان نقش بزرگی در عرصه سیاسی دارند. ما هر موضعی علیه زنان را تحت نظر خواهیم داشت و آن را نخواهیم پذیرفت. دورانی که در آن ساکت بودیم، به پایان رسیده است.»
تحریر شام دولتی موقت برای اداره امور در سوریه برگزیده که قرار است تا ۱۱ اسفند به فعالیت خود ادامه دهد.
آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، هم پنجشنبه، ۲۹ آذر، گفت پس از سقوط اسد «بارقهای از امید» در سوریه به وجود آمده است اما در عین حال چالشهای بزرگی در این مسیر وجود خواهد داشت.
او افزود: «خاورمیانه در آتشهای فراوانی میسوزد، اما امروز در سوریه شعلهای از امید روشن است و این شعله نباید خاموش شود.»
گوترش پنجشنبه ۲۹ آذر گفت پایان بیش از پنج دهه «حکومت دیکتاتوری وحشیانه» در سوریه، امیدهای بسیاری را برانگیخته است و هشدار داد: «اگر وضعیت جاری به‌درستی از سوی خود سوری‌ها و با حمایت جامعه بین‌المللی مدیریت نشود، خطر واقعی از دست رفتن پیشرفت‌ها وجود دارد.»
او درباره ویژگی‌های گذار سیاسی در سوریه گفت این اتفاق باید از سوی خود شهروندان این کشور و برای همه آن‌ها رخ دهد، همه اقلیت‌ها و گروه‌ها در سوریه جدید ادغام شوند، حقوق زنان کاملا رعایت شود و این فرایند بر اساس قطعنامه‌های شورای امنیت پیش برود.
گوترش از ماموریت گیر پدرسن، فرستاده سازمان ملل در سوریه و تام فلچر، رییس دفتر هماهنگی امور بشردوستانه سازمان ملل در سوریه برای بازسازی حیاتی این کشور و پاسخ به نیازهای بشردوستانه آن خبر داد.
پیش‌تر فرماندهی گروه‌های حاکم بر سوریه خبر داد که احمد الشرع، مشهور به محمد جولانی، با پدرسن دیدار و گفت‌وگو کرده است.
پدرسن پس از این دیدار اظهار امیدواری کرده بود تحریم‌ها علیه سوریه هرچه سریع‌تر پایان یابد تا بتوان به شکل واقعی بر بازسازی سوریه تمرکز کرد.
گوترش نیز از جامعه بین‌المللی خواست سخاوتی که مردم سوریه شایسته آن هستند، نشان دهند و به‌طور گسترده از پاسخ به نیازهای بشردوستانه در سوریه حمایت کنند.
دبیرکل سازمان ملل همچنین روز پنجشنبه، ۲۹ آذر، کارلا کوئینتانا، کارشناس حقوق بشر و پژوهشگر حقوقی از مکزیک، را به‌عنوان رییس نهاد مستقل این سازمان برای افراد مفقود در سوریه منصوب کرد.
این نهاد در ژوئن ۲۰۲۳ از سوی مجمع عمومی سازمان ملل متحد تاسیس شد تا سرنوشت و محل افراد مفقود را روشن کند و حمایت‌های لازم را به قربانیان، بازماندگان و خانواده‌های افراد مفقود ارائه دهد.
دبیرکل سازمان ملل با اشاره به ضرورت تعیین سرنوشت افراد ناپدیدشده در سوریه، گفت: «مجمع عمومی یک نهاد مستقل برای افراد ناپدیدشده در سوریه ایجاد کرده است.»
گوترش خواستار اجرای تمام مکانیزم‌های بین‌المللی برای حفاظت از حقوق بشر در سوریه و پاسخ‌گو کردن مقامات سابق به جنایاتشان شد.
یکشنبه ۱۸ آذر و ۱۱ روز پس از آغاز حملات گروه‌های مسلح مخالف، سرانجام دولت اسد سقوط کرد و مخالفان از تسلط بر دمشق، پایتخت سوریه، خبر دادند.
اسد پس از سرنگونی دولت به روسیه رفت و همراه با خانواده‌اش پناهندگی گرفت.
با گذشت نزدیک به دو هفته از اقامت اسد در روسیه، هنوز او و ولادیمیر پوتین باهم دیدار رسمی نداشته‌اند.
پوتین: روسیه چهار هزار نیروی جمهوری اسلامی را از سوریه خارج کرد
ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهوری روسیه،نیز پنجشنبه در سخنانی گفت قصد دارد با بشار اسد صحبت کند.
او گفت روسیه نه تنها در سوریه شکست نخورده، بلکه به تمام اهدافش نیز رسیده است و افزود: «با تمام گروه‌ها در سوریه ارتباط داریم. باید فکر کنیم آیا پایگاه‌های نظامی خود را در سوریه حفظ خواهیم کرد یا نه.»
پوتین تاکید کرد: «به شرکای خود پیشنهاد کرده‌ایم که از پایگاه هوایی ما در سوریه برای اهداف بشردوستانه استفاده کنند.»
رییس‌جمهوری روسیه همچنین گفت که مسکو هنگام تحولات سوریه، چهار هزار نیروی جمهوری اسلامی را از این کشور خارج کرده است.
او گفت ۳۵۰ شبه‌نظامی حلب را تصرف کردند در حالی که حدود ۳۰ هزار سرباز دولتی و هواداران جمهوری اسلامی در این شهر بودند و بدون هیچ مقاومتی عقب‌نشینی کردند.
درگیری‌ها در شمال سوریه
پوتین در بخش دیگری از سخنانش، با ابراز امیدواری از اینکه درگیری‌ها میان ترکیه و نیروهای کُرد در شمال سوریه تشدید نشود، گفت مسئله کردها یک مشکل جدی برای آنکاراست که باید حل شود.
پنجشنبه و هم‌زمان با این سخنان، نیروهای دموکراتیک سوریه (ی‌پ‌گ) مورد حمایت آمریکا اعلام کردند که ترکیه و گروه‌های تحت حمایت آن به آتش‌بس در منبج و مناطق شمالی پایبند نبوده‌اند.
این نیروها تاکید کردند که در شهر شمالی کوبانی با ترکیه و گروه‌های تحت حمایت آن مبارزه خواهند کرد و از مردم کوبانی خواستند که سلاح به دست گیرند.
ی‌پ‌گ همچنین بر اهمیت توقف تشدید درگیری‌ها، پایان دادن به تمامی عملیات نظامی و حل تمامی مسائل معوق از طریق گفت‌وگو تاکید کرد.
از سوی دیگر، هاکان فیدان، وزیر خارجه ترکیه با رد اظهارات دونالد ترامپ درباره «تسلط غیردوستانه آنکارا» در سوریه گفت که در حال حاضر اراده مردم سوریه حاکم است و افزود تصور تسلط نهایی ترکیه بر سوریه اشتباه است.
یگان‌های «مدافع خلق کرد سوریه» (ی‌پ‌گ) که مورد حمایت آمریکا هستند، از سوی آنکارا وابسته به گروه پ‌ک‌ک (حزب کارگران کردستان) معرفی می‌شوند.
ترکیه پ‌ک‌ک را «به عنوان گروهی تروریستی» شناسایی کرده است.
وزیر تجارت داخلی سوریه اعلام کرد که سوریه طی چند روز آینده به یک واحد یک‌پارچه تبدیل خواهد شد و مسائل معلق مانده با نیروهای دموکراتیک سوریه حل می‌شود.
به گفته او، جلسات فشرده‌ای با این گروه در جریان است و مذاکرات با این نیروها تاثیر مستقیم بر تولید نفت خواهد داشت.
دبیرکل سازمان ملل نیز در سخنان جدید خود، به درگیری‌های گسترده در شمال سوریه و تداوم خطر کشتار، جراحت و آوارگی غیرنظامیان اشاره کرد.
آنتونیو گوترش همچنین حملات هوایی اسرائیل به سوریه را نقض حاکمیت و تمامیت ارضی این کشور خواند و گفت باید متوقف شود.
او گفت به جز نیروهای حافظ صلح سازمان ملل، هیچ نیروی نظامی دیگری نباید در منطقه حائل میان اسرائیل و سوریه حضور داشته باشد و اسرائیل باید به توافق‌نامه‌ها در این زمینه پایبند بماند.
بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل چهارشنبه ۲۷ آذر در بازدید از محل استقرار نیروهای اسرائیلی در «کوه حرمون» سوریه گفت این کشور دست‌کم تا یک سال دیگر و ایجاد ثبات سیاسی، در منطقه حائل با سوریه باقی می‌ماند.
این قطعنامه که پیش‌نویس آن را نروژ ارائه داده بود، با رای موافق ۱۳۷ کشور از مجموع ۱۹۳ عضو مجمع عمومی سازمان ملل تصویب رسید.
اسرائیل، ایالات متحده و ۱۰ کشور دیگر به این قطعنامه رای منفی دادند و ۲۲ کشور نیز رای ممتنع دادند.
این قطعنامه در واکنش به تصمیم اسرائیل برای ممنوع کردن فعالیت آنروا، آژانس امدادرسانی و کاریابی سازمان ملل برای پناهجویان فلسطینی، در خاک خود و همچنین دیگر موانعی صورت گرفت که در یک سال گذشته آژانس‌های سازمان ملل در کار امدادرسانی به غزه با آن روبه‌رو بودند.
آرا و نظرات مشورتی دیوان بین‌المللی دادگستری که به عنوان عالی‌ترین دادگاه سازمان ملل شناخته می‌شود، واجد وزن حقوقی و سیاسی است، هرچند الزام‌آور نیستند و این دادگاه مستقر در لاهه، ابزار اجرایی برای تحمیل نظرات خود ندارد.
قطعنامه‌ای که روز پنجشنبه تصویب شد همچنین «نگرانی شدید خود را نسبت به وضعیت وخیم انسانی در قلمرو اشغالی فلسطین» ابراز کرد و «از اسرائیل می‌خواهد به تعهدات خود پایبند باشد و مانع از حق فلسطینی‌ها برای اعمال حق تعیین سرنوشتشان نشود.»
سازمان ملل، بر اساس قطعنامه‌های شورای امنیت و حقوق بین‌الملل، غزه و کرانه باختری را قلمرو اشغالی اسرائیل می‌داند.
حقوق بین‌المللی بشردوستانه هم یک قدرت اشغالگر را موظف می‌کند که با برنامه‌های امدادرسانی برای افراد نیازمند موافقت کرده و «با تمامی امکانات در دسترس» آن را تسهیل نماید، و اطمینان حاصل کند که غذا، مراقبت‌های پزشکی، بهداشت و استانداردهای بهداشت عمومی در مناطق اشغالی ارائه می‌شوند.
قانون جدید اسرائیل به طور مستقیم فعالیت آنروا در کرانه باختری و غزه را ممنوع نمی‌کند، اما توان آنروا برای کار کردن در این مناطق را به شدت محدود خواهد ساخت.
مقامات ارشد سازمان ملل و شورای امنیت بارها تائید کرده‌اند که آنروا ستون فقرات واکنش امدادی در غزه است.
پیشنهاد اسرائیل برای جایگزینی آنروا
دنی دنون، سفیر اسرائیل در سازمان ملل، در نامه‌ای که روز چهارشنبه به شورای امنیت ۱۵ عضوی این سازمان ارسال کرد، گفت: «جایگزین کردن آنروا با طرح‌های امدادی که بتوانند به اندازه کافی کمک‌های ضروری را به غیرنظامیان فلسطینی برسانند، اصلا غیرممکن نیست.»
دنون در نامه‌ای که رویترز آن را مشاهده کرده است، نوشت: «اسرائیل مایل و آماده است (و در حال حاضر نیز بیوقفه تلاش می‌کند) تا ارسال کمک‌های بشردوستانه به غیرنظامیان در غزه را تسهیل کند و اطمینان یابد این خدمات ضروری پایهای بدون مانع ارائه می‌شوند، به گونهای که امنیت اسرائیل را تضعیف نکند.»
سازمان ملل از زمانی که جنگ میان حماس و اسرائیل در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ آغاز شد، از موانع امدادرسانی در غزه شکایت دارد.
مقامات سازمان ملل، اسرائیل و بیقانونی حاکم بر نوار غزه را مقصر موانع ورود کمکها و توزیع آن میان فلسطینی‌ها در سراسر منطقه جنگی می‌داند.
یک کمیته متشکل از کارشناسان امنیت غذایی جهانی هم ماه گذشته هشدار داد که «احتمال قوی وجود دارد که قحطی در مناطق شمالی غزه قریبالوقوع باشد.»
اسرائیل در واکنش به این انتقادها اعلام کرده مشکل غزه کمبود کمک نیست، چرا که بیش از یک میلیون تن کمک در سال گذشته به نوار غزه تحویل داده شده است.
به گفته مقامات اسرائیلی، حماس این کمکها را به نفع خود مصادره می‌کند و نمیگذارد به دست مردم برسد، در مقابل حماس این اتهامات را رد کرده و اسرائیل را مقصر کمبودها می‌داند.
رابطه اسرائیل با آنروا سالهاست پرتنش است، اما سال گذشته این تنش بالا گرفت و بیش از پیش تخریب شده است.
اسرائیل میگوید برخی از کارکنان آنروا در حمله حماس به اسرائیل در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ شرکت داشتهاند. سازمان ملل در واکنش به این موضوع، اعلام کرده ۹ تن از کارکنان خود را که احتمالا در این حمله دخیل بودهاند، اخراج کرده است.
در همین حال، تائید شده است که یک فرمانده حماس در لبنان، که با حمله هوایی اسرائیل کشته شد، پیش‌تر در آنروا کار کرده است.