با وجود اینکه ۲۶ دی‌ماه اعلام شد اسرائیل و حماس با توافق آتش‌بس موافقت کرده‌اند، همچنان حملات اسرائیل به نوار غزه ادامه دارد و دو طرف یکدیگر را به کارشکنی متهم می‌کنند. آمریکا اما همچنان تاکید دارد آتش‌بس طبق زمان‌بندی از روز یکشنبه آغاز می‌شود.
این توافق، قرار است به ۱۵ ماه جنگ که طی آن ده‌ها هزار فلسطینی کشته شدند و تقریبا تمام جمعیت باریکه غزه آوراه شدند، پایان دهد.
جنگ کنونی غزه با حمله بی‌سابقه و ناگهانی حماس در هفتم اکتبر ۲۰۲۳ آغاز شد که در جریان آن ۱۲۰۰ اسرائیلی کشته شدند.
بر اساس گزارش رویترز، این توافق پیچیده که هنوز به طور رسمی اعلام نشده، یک مرحله آتش‌بس اولیه شش هفته‌ای را تعیین می‌کند و شامل خروج تدریجی نیروهای اسرائیلی از نوار غزه و آزادی گروگان‌های اسیرشده از سوی حماس در ازای آزادی زندانیان فلسطینی در اسرائیل است.
بر اساس گفته‌های نخست‌وزیر قطر، یکی از میانجی‌های کلیدی، آتش‌بس از یکشنبه پیش‌رو اجرایی می‌شود.
یک منبع آگاه در ارتش اسرائیل به خبرنگاران گفت فاز نخست این آتش‌بس که شش هفته خواهد بود شامل خروج تدریجی نیروهای ارتش اسرائیل از نوار غزه، آزادی ۳۳ گروگان از اسارت حماس، از جمله زنان، کودکان و مردان بالای ۵۰ سال و ورود روزانه ۶۰۰ کامیون کمک‌های بشردوستانه به نوار غزه است.
این منبع آگاه گفت طبق این توافق، اسرائیل در ازای آزادی هر گروگان، ۳۰ زندانی فلسطینی را آزاد خواهد کرد و در ازای هر سرباز زن ربوده‌شده، اسرائیل ۵۰ زندانی را آزاد خواهد کرد.
موضع جو بایدن، رییس‌جمهور آمریکا
جو بایدن در بیانیه‌ای با استقبال از توافق آتش‌بس غزه، عوامل مختلف از جمله تضعیف جمهوری اسلامی را زمینه‌ساز دستیابی به این توافق خواند.
بایدن گفت توافق آتش‌بس غزه در نتیجه فشار شدید بر حماس، تغییر معادلات منطقه در پی آتش‌بس لبنان، تضعیف جمهوری اسلامی و دیپلماسی فشرده آمریکا، قطر و مصر حاصل شد.
او گفت در روزهای گذشته نمایندگان کاخ سفید و ترامپ در قالب یک تیم برای دستیابی به آتش‌بس غزه کار می‌کردند. او افزود: «این توافق در دولت من محقق شد و تیم ترامپ آن را اجرا خواهد کرد.»
موضع دونالد ترامپ، رییس‌جمهور منتخب آمریکا
دونالد ترامپ در شبکه اجتماعی تروث سوشال نوشت توافق آتش‌بس غزه و آزادی گروگان‌ها تنها با پیروزی او در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا محقق شد و تاکید کرد که آمریکا هرگز اجازه نخواهد داد که غزه به مکانی امن برای تروریست‌ها تبدیل شود.
ترامپ گفت: «این توافق بسیار بزرگ تنها به دلیل پیروزی تاریخی ما در انتخابات نوامبر آمریکا محقق شد و نشان می‌دهد دولت آینده من برای امنیت همه آمریکایی‌ها و متحدان آنها به دنبال صلح و دستیابی به توافق‌های مختلف است.»
ترامپ افزود: «با اسرائیل و متحدانمان از نزدیک همکاری خواهیم کرد تا اطمینان حاصل کنیم غزه دیگر هرگز به مامنی برای تروریست‌ها تبدیل نخواهد شد. با استفاده از توافق آتش‌بس کنونی، پیمان تاریخی ابراهیم را گسترش خواهیم داد و با تکیه بر قدرت خودمان به پیشبرد صلح در خاورمیانه ادامه می‌دهیم . این تازه شروع اتفاق‌های بزرگ برای آمریکا و جهان است.»
ترامپ که بارها تهدید کرده بود که اگر گروگان‌ها قبل از مراسم تحلیف او آزاد نشوند، هزینه سنگینی پرداخت خواهد شد، گفت که «خوشحال است گروگان‌های آمریکایی و اسرائیلی به خانه باز می‌گردند.»
شادی مردم به خاطر توافق آتش‌بس
همزمان با ادامه انفجارهای ناشی از حملات هوایی جدید اسرائیل، شماری فلسطینیان در خیابان‌های غزه جشن گرفتند.
غاده، مادر پنج فرزند که همگی آواره شده‌اند، به رویترز گفت: «خوشحالم، بله، گریه می‌کنم، اما این اشک شوق است.»
در آن سو، خانواده‌های گروگان‌های اسرائیلی و دوستان‌شان رسیدن به این توافق را در خیابان‌های تل‌آویو جشن گرفتند.
پدر یکی از گروگان‌ها به رسانه‌های اسرائیل گفت: «دولت اسرائیل باید بر اهداف خود برای بازگرداندن همه گروگان‌ها و اطمینان از اینکه از غزه دیگر تهدیدی برای دولت اسرائیل نیست، بایستد تا دیگر پدر و مادری مانند من در یکی دو سال دیگر این‌جا نایستند.»
در اسرائیل، بازگشت گروگان‌ها ممکن است خشم عمومی علیه بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر و دولت راست‌گرای او را کاهش دهد.
دفتر نتانیاهو گزارش‌ها درباره عقب‌نشینی اسرائیل از گذرگاه فیلادلفی در مرز نوار غزه و مصر را رد کرد و گفت اسرائیل به کنترل خود بر این گذرگاه ادامه خواهد داد.
در بیانیه این دفتر گفته شده حماس درخواست لحظه آخری خود را کنار گذاشته و هنوز تعدادی از موارد حل نشده در این توافق وجود دارد. در بیانیه‌ای که از سوی این دفتر منتشر شد، آمده است: «امیدواریم جزئیات امشب قطعی شود.»
حماس، گروه مسلح فلسطینی که بر نوار غزه مسلط است، به رویترز گفت که رهبرانش موافقت خود را برای توافق آتش‌بس و بازگرداندن گروگان‌ها به میانجی‌گران اعلام کرده‌اند.
مراحل تکمیلی مذاکرات آتش‌بس
مذاکرات برای اجرای مرحله دوم تا روز شانزدهم مرحله اول آغاز خواهد شد و انتظار می‌رود که شامل آزادی تمامی گروگان‌های باقیمانده، آتش‌بس دائمی و خروج کامل نیروهای اسرائیلی از غزه باشد.
انتظار می‌رود مرحله سوم به موضوعات بازگرداندن تمام اجساد باقیمانده و شروع بازسازی غزه با نظارت مصر، قطر و سازمان ملل بپردازد.
این پیمان به دنبال ماه‌ها مذاکرات پرپیچ‌وخم و غیرمنتظره‌ای به دست آمده که مصر و قطر با حمایت ایالات متحده انجام دادند و درست چند روز پیش از مراسم تحلیف دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور منتخب ایالات متحده اعلام شد.
اگر این توافق موفقیت‌آمیز باشد، آتش‌بس مرحله‌ای برنامه‌ریزی‌شده، حملاتی را متوقف می‌کند که بخش زیادی از شهرهای نوار غزه را به ویرانه تبدیل کرده و بیشتر جمعیت دو میلیون و سیصد هزار نفری این منطقه کوچک را آواره کرده است.
اگر همه چیز به خوبی پیش برود، فلسطینی‌ها، کشورهای عربی و اسرائیل همچنان باید در مورد چشم‌انداز غزه پس از جنگ به توافق برسند. این موضوع چالشی بزرگ است که شامل تضمین‌های امنیتی برای اسرائیل و میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری برای بازسازی نوار غزه است.
بر اساس این گزارش که یکشنبه ۲۳ دی منتشر شد، از جمله موارد اختلافی در این مذاکرات میتوان به زمان‌بندی و میزان عقب‌نشینی ارتش اسرائیل از نوار غزه اشاره کرد.
نیویورک‌تایمز با اشاره به چالشهای پیشروی مذاکره‌کنندگان افزود موضع اسرائیل درباره پایان دائمی مناقشه غزه هنوز مشخص نیست.
این در حالی است که دفتر نخستوزیری اسرائیل ۲۲ دی اعلام کرد در پی موافقت بنیامین نتانیاهو، یک هیات بلندپایه از این کشور برای ادامه مذاکرات آتش‌بس راهی دوحه، پایتخت قطر، می‌شود.
دیوید بارنیا، رییس موساد، رونن بار، رییس آژانس امنیت (شین بت)، اُفیر فالک، مشاور سیاسی نخست‌وزیر و نیتزان آلون، نماینده ارتش اسرائیل در امور گروگان‌ها، از جمله مقامهای حاضر در این هیات هستند.
نیویورک‌تایمز در ادامه گزارش خود به نقل از یک منبع فلسطینی و دو مقام اسرائیلی نوشت اسرائیل در مذاکرات آتش‌بس بر یک «فرمول مبهم» تاکید دارد که راه را برای ارائه تفسیرهای گوناگون باز میگذارد.
این رسانه افزود آمریکا قرار بود به میانجی‌گران تضمین دهد که برای پایان مناقشه کنونی در غزه تلاش خواهد کرد اما اسرائیل تاکنون با «هیچ عبارت دقیقی» که این موضوع را بهطور واضح مشخص کند، موافقت نکرده است.
بدین ترتیب، اختلاف میان اسرائیل و حماس بر سر مساله اساسی «دائمی بودن آتش‌بس» همچنان ادامه دارد و نتانیاهو تاکنون از پذیرش پایان دائمی مناقشه کنونی خودداری کرده است.
اعضای حماس ۱۵ مهر سال گذشته (هفتم اکتبر ۲۰۲۳) با حمله به جنوب اسرائیل حدود هزار و ۲۰۰ نفر را کُشتند و بیش از ۲۵۰ تن را به گروگان گرفتند.
اسرائیل در واکنش به این تهاجم، عملیات نظامی گستردهای را در نوار غزه آغاز کرد که بنا بر اعلام وزارت بهداشت حماس، تاکنون بیش از ۴۶ هزار کشته و ۱۰۹ هزار زخمی بر جای گذاشته است.
در روزهای اخیر، تلاشها و رایزنیهای بینالمللی برای پایان دادن به درگیریها در غزه شدت گرفته است. قطر و مصر نقش میانجی را در مذاکرات حماس و اسرائیل ایفا می‌کنند.
نیویورک تایمز نوشت نمایندگان دولت کنونی و آتی آمریکا در حال همکاری برای پیشبرد مذاکرات آتش‌بس غزه هستند.
جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید، ۲۳ دی اعلام کرد برت مکگرک، مشاور ارشد دولت جو بایدن در امور خاورمیانه، برای نهایی کردن جزییات توافق آتش‌بس در دوحه به سر میبرد.
سالیون افزود: «ما [به توافق] بسیار بسیار نزدیک هستیم، اما نزدیک بودن هنوز به معنای دستیابی به آن نیست، زیرا تا زمانی که واقعا از خط پایان عبور نکنیم، به مقصد نرسیدهایم.»
بایدن و نتانیاهو نیز شامگاه ۲۳ دی در تماسی تلفنی در خصوص آخرین تحولات مربوط به مذاکرات آتش‌بس گفتوگو کردند.
بنا بر اعلام کاخ سفید، بایدن در این تماس بر لزوم برقراری فوری آتش‌بس در غزه و آزادی گروگان‌های در بند حماس تاکید کرد.
بایدن همچنین درباره تغییرات اساسی اوضاع خاورمیانه پس از توافق آتش‌بس در لبنان، سقوط حکومت بشار اسد در سوریه و تضعیف قدرت جمهوری اسلامی در منطقه با نتانیاهو به بحث و تبادل نظر پرداخت.
آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا، پنجشنبه ۲۷ دی‌ماه اعلام کرد با اینکه مذاکره‌کنندگان ناچارند در آخرین لحظات یک «مساله باقیمانده» را حل کنند، اما آتش‌بس در نوار غزه باید همان‌طور که برنامه‌ریزی شده است، از یکشنبه ۳۰ دی‌ماه آغاز شود.
اسرائیل می‌گوید برگزاری نشست کابینه برای تصویب آتش‌بس با حماس را به دلیل کارشکنی این گروه، به تاخیر انداخته است. عزت الرشق، یکی از مقامات ارشد حماس، به رویترز گفت: «حماس به توافق آتش‌بس که قرار است از روز یکشنبه به منظور پایان دادن به ۱۵ ماه خونریزی اجرایی شود، متعهد است.»
روزنامه یدیعوت آحارونوت گزارش داده جلسه دولت اسرائیل برای رای‌گیری درباره توافق آتش‌بس در جنگ غزه روز شنبه برگزار می‌شود و توافق از روز دوشنبه اجرایی خواهد شد.
همزمان خبرگزاری فرانسه می‌گوید هیات دولت اسرائیل روز جمعه درباره توافق آتش‌بس با حماس رای‌گیری می‌کند.
جلسه کابینه اسرائیل برای این موضوع که قرار بود امروز پنجشنبه برگزار شود، پس از آن که بنیامین نتانیاهو، حماس را به دبه کردن درباره جزئیات در لحظه آخر متهم کرد، به تعویق افتاد.
تعویق برگزاری جلسه کابینه اسرائیل
دفتر نخست‌وزیر اسرائیل گفته تا زمانی که میانجی‌گران تائید نکنند که حماس همه مفاد آتش‌بس را پذیرفته است، جلسه کابینه برای رای‌گیری در مورد توافق برگزار نخواهد شد.
سخنگویان حماس، ادعای اسرائیل درباره دبه کردن این گروه را رد کرده و می‌گویند به توافق پایبند هستند و آمریکا هم می‌گوید اطمینان دارد آتش‌بس طیق توافق، روز یکشنبه برقرار خواهد شد.
بلینکن در یک کنفرانس خبری در واشنگتن گفت: «تعجب‌آور نیست که در یک فرایند و مذاکره که این‌قدر چالش‌برانگیز و پیچیده بوده است، یک مسئله باقیمانده وجود داشته باشد.» او افزود: «ما در حال حل این مسئله باقیمانده هستیم.»
رویترز به نقل از یک مقام آمریکایی نوشت آخرین اختلاف مربوط به هویت برخی از زندانیانی است که حماس خواهان آزادی آن‌هاست.
توافق آتش‌بس که با میانجیگری قطر، مصر و آمریکا روز چهارشنبه ۲۶ دی‌ماه محقق شد، شامل یک آتش‌بس اولیه شش‌هفته‌ای است که با عقب‌نشینی تدریجی نیروهای اسرائیلی از نوار غزه همراه خواهد بود. گروگان‌هایی که در دست حماس هستند، به تدریج در ازای آزادی زندانیان فلسطینی بازداشت‌شده در اسرائیل آزاد خواهند شد.
مخالفت برخی از اعضا کابینه با توافق آتش‌بس
در همین حال برخی از اعضای کابینه با توافق مخالف هستند. وزیر دارایی کابینه اسرائیل اعلام کرده است شرط ادامه حضورش در دولت، بازگشت به جنگ در پایان مرحله اول آتش‌بس است.
ایتمار بن گویر، وزیر امنیت ملی اسرائیل، با انتشار بیانیه‌ای ضمن اشاره به اینکه توافق آتش‌بس با حماس را «افتضاح» میداند، به پارلمان این کشور هشدار داده اگر با این توافق موافقت کند، او و حزبش استعفا میدهند.
حزب بن گویر که «قدرت یهودی» نام دارد، بخش مهمی از جامعه راست افراطی اسرائیل را نمایندگی می‌کند.
بنگویر گفته هر وقت جنگ علیه حماس با هدف نابودی این گروه دوباره شروع شود، زمانی خواهد بود که انها هم آماده بازگشت خواهند بود.
همزکان با برگزاری تجمعات شادی در برخی مناطق اسرائیل، اعتراضاتی نیز در اسرائیل در مخالفت با آتش‌بس گزارش شده است. در مقابل گزارش شده اهالی غزه خواهان اجرای آتش‌بس هستند.
توافقی که به دست آمده چیست و چه چیزهایی از آن میدانیم؟
این توافق همچنان شامل چند مرحله است. مرحله اول اگر در کابینه اسرائیل تصویب شود، از روز یکشنبه اجرایی خواهد شد و شامل موارد زیر است.
این مرحله ۴۲ روز طول خواهد کشید و در همان روز اول آن، حماس تعدادی از گروگان‌های اسرائیلی را آزاد می‌کند و توافق آتش‌بس آغاز می‌شود.
در این ۴۲ روز که معادل شش هفته است، اسرائیل ۳۳ نفر از گروگان‌های خود را (چه زنده و چه اجساد آنها) تحویل میگیرد و در مقابل صدها زندانی امنیتی فلسطینی را آزاد می‌کند.
لازم به ذکر است که برخی از این زندانیان افرادی هستند که به اتهام کشتن شهروندان اسرائیلی محکوم شده و به چندین حبس ابد محکوم شده‌اند.
در روز شانزدهم این دوره اول، طرفین مذاکرات را برای دور دوم توافق آغاز می‌کنند که در صورت دستیابی به توافق، دور دوم هم ۴۲ روز به طول خواهد انجامید.
در طول دور اول، نیروهای اسرائیلی از مراکز شهری نوار غزه عقب‌نشینی خواهند کرد، اما ممکن است همچنان حضوری محدود در محور فیلادلفی (مرز نوار غزه با مصر) داشته باشند.
در این مدت، کمک‌های بشردوستانه به نوار غزه افزایش خواهد یافت و موارد مشابهی از این دست بهبود خواهند یافت.
اگر دور دوم توافق حاصل شود، این مرحله ممکن است به پایان کامل جنگ منجر شود.
در پایان مرحله دوم یا آغاز مرحله سوم، تمامی گروگان‌های اسرائیلی آزاد میشوند و نیروهای اسرائیلی به طور کامل از نوار غزه خارج میشوند.
همچنین احتمال ایجاد یک منطقه حائل میان نوار غزه و اسرائیل وجود دارد که این موضوع نیز به عنوان بخشی از مرحله دوم مطرح شده و ممکن است طرفین بر سر آن به توافق برسند.
