رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، نسبت به پیشرفت فزاینده برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی هشدار داد و گفت با این روند، «مشکل نه‌تنها کوچک‌تر نمی‌شود، بلکه بزرگ‌تر خواهد شد».
ترامپ در مصاحبه با فاکس نیوز اعلام کرد: «راه برای متوقف کردن آن‌ها [مقامات جمهوری اسلامی] وجود دارد: یا با بمباران نظامی یا از طریق یک توافق مکتوب. فکر می‌کنم ایران به‌شدت نگران و وحشت‌زده است، زیرا توان دفاعی آن‌ها تقریبا از بین رفته است.»
این اظهارات در حالی مطرح شد که مقامات جمهوری اسلامی بارها تاکید کرده‌اند که حاضر به مذاکره با آمریکا نیستند و با تاکید موکدی مسیر «مقاومت» را انتخاب کرده‌اند. از ۱۹ بهمن، یعنی از زمان مخالفت علنی سیدعلی خامنه‌ای با مذاکره، مقامات جمهوری اسلامی بارها از احتمال جنگ و آمادگی خود برای چنین رویدادی سخن گفته‌اند.
علاوه بر افزایش چشمگیر حضور نظامیان در رسانه‌ها، واژگان امنیتی نیز در ادبیات رسمی جمهوری اسلامی پررنگ‌تر شده است. تاکید مداوم بر جنگ، نه صرفا به‌عنوان یک خطر قریب‌الوقوع، بلکه به‌عنوان ابزاری سیاسی و راهبردی به کار گرفته می‌شود. ابزاری که به حکومت امکان می‌دهد فضای امنیتی را تشدید کند و اعتراضات مردمی را در سایه تهدید خارجی سرکوب کند.
جنگ ابزاری برای دفاع و تهدید
در سخنان مقامات جمهوری اسلامی، تاکید بر جنگ یا نمادهای آن، کارکرد خارجی دارد. یعنی آن‌ها، شاید به دلیل ترس از وقوع جنگ می‌خواهند طرف مقابل خود را تهدید کنند. در کلام مقامات، اسرائیل و کشورهای منطقه، به‌ویژه کشورهای حاشیه خلیج فارس، بارها مورد تهدید قرار گرفته‌اند. چنان که امیرعلی حاجی‌زاده، فرمانده هوا فضای سپاه می‌گوید اگر مراکز هسته‌ای ما را بزنند، «آتشی در منطقه به‌پا خواهد شد که ابعاد آن قابل محاسبه نیست.»
ابراهیم جباری، مشاور فرمانده سپاه، نیز با زبانی شدیدتر اعلام کرده است: «عملیات وعده صادق ۳ به جا و به موقع، به اندازه و به وسعت نابودی اسرائیل و شخم زدن تل‌آویو و حیفا انجام خواهد شد.»
این تهدیدات با رونمایی‌های تسلیحاتی و برگزاری رزمایش‌های نظامی همراه است. بر اساس گزارش فایننشیال تایمز ، ایران در ماه‌های اخیر تعداد رزمایش‌های نظامی خود را تقریبا دو برابر کرده است. این رزمایش‌ها در مناطق غربی و جنوبی کشور، از جمله در نزدیکی تاسیسات هسته‌ای نطنز و تنگه هرمز برگزار شده‌اند.
جمهوری اسلامی، با این اقدامات می‌خواهد همزمان با نشان دادن قدرت موشکی و تهاجمی بر قدرت تدافعی خود نیز تاکید کند. رهبر جمهوری اسلامی اخیرا در سخنانی اعلام کرده است که ایران از نظر دفاعی در سطحی قرار دارد که «نگرانی از تهدید سخت‌افزاری دشمن وجود ندارد.»
این‌گونه سخنان را می‌توان بخشی از راهبرد جنگ روانی جمهوری اسلامی دانست؛ هدف نه‌تنها ایجاد بازدارندگی در برابر اسرائیل و آمریکا، بلکه مدیریت افکار عمومی در داخل کشور است. در شرایطی که مشکلات اقتصادی و اجتماعی افزایش یافته، ایجاد یک فضای تهدید خارجی، راهی برای انحراف توجه مردم از بحران‌های داخلی است.
جنگ، ابزاری برای کنترل
فارغ از اینکه مقامات جمهوری اسلامی جنگ را به‌عنوان تهدید مطرح کنند یا دفاع، تکرار مداوم نمادها و ادبیات جنگی در یک ماه گذشته به امری روزمره تبدیل شده است. این حجم از تاکید بر فضای جنگی فراتر از یک واکنش ساده به تهدیدهای خارجی است و بیشتر ابزاری آگاهانه برای ایجاد انسجام اجباری و کنترل افکار عمومی است. جمهوری اسلامی با القای مداوم احتمال جنگ، در تلاش است جامعه را به‌سوی یکدست‌سازی و همسویی اجباری سوق دهد.
اما به نظر می‌رسد آن‌چه جمهوری اسلامی از این یکدست سازی یا اتحاد دنبال می‌کند، ایجاد ترس و تلاش برای کنترل داخلی است. بهزاد نبوی، از چهره‌های اصلاح‌طلب، در مصاحبه‌ای اشاره کرد که فضای جنگی می‌تواند به ایجاد وفاق ملی کمک کند. این دیدگاه را می‌توان نگاه بخشی از حاکمیت دانست که می‌خواهد برای ایجاد این «وفاق» به گسترش ترس دست بزند.
همزمان با این تلاش برای ایجاد اتحاد، مقامات مختلف یکی از خطرهای پیش روی خود را فضای گردش آزاد اطلاعات در اینترنت می‌دانند. آن‌ها می‌گویند جنگ شناختی علیه آن‌ها در جریان است و باید در مقابل آن سدی ایجاد کنند.
در واقع گسترده کردن جنگ توسط مقامات در ابعاد مختلف، نشان از تلاش برای گسترده کردن ابعاد کنترل و ترس آفرینی دارد. موضوعی که می‌توان آن را در زبان احمدرضا رادان، فرمانده انتظامی کل کشور، پیگیری کرد که ۵ اسفند در مقایسه روزهای جنگ ایران و عراق و وضعیت امروز، گفت: «آن روزها در کانال کمیل محاصره می‌شدیم امروز در کانال‌های فضای مجازی دشمن محاصره می‌شویم و اگر رزمنده نباشیم یقینا عقب‌نشینی خواهیم کرد و وطن را در اختیارشان می‌گذاریم.»
جنگ، ابزاری برای بقا؟
جمهوری اسلامی با مجموعه‌ای از بحران‌های داخلی مانند اقتصاد فروپاشیده، محیط زیست نابود شده، کسری بودجه و فساد سیستماتیک روبروست که جایگاه نظام سیاسی موجود را در اذهان بسیاری از مردم زیر سوال برده است. در نتیجه این وضعیت و با پیش‌بینی اعتراضات بیشتر، مقامات جمهوری اسلامی هشدار می‌دهند «فتنه‌ای دیگر» می‌تواند شکل بگیرد، تعبیری که بارها برای سرکوب اعتراضات به کار رفته است.
اما این بار، خطر واقعی‌تر از همیشه است. در چنین شرایطی، حکومت دیگر به ابزارهای سنتی سرکوب اکتفا نکرده و برای حفظ قدرت، طی یک پیش‌دستی به یک بحران بزرگ‌تر متوسل شده است: کوبیدن بر طبل جنگ.
ایجاد تب و تاب جنگ در فضای موجود، کنترل اوضاع را برای جمهوری اسلامی آسان‌تر می‌کند. جنگ، یا حتی تهدید مداوم وقوع آن، مهم‌ترین ابزار برای انحراف افکار عمومی و سرکوب نارضایتی‌هاست.
با تشدید فضای جنگ، حکومت می‌تواند فضای امنیتی را گسترش دهد، رسانه‌ها را تحت کنترل بیشتری درآورد، اینترنت را محدود کند و سرکوب مخالفان را با توجیه «شرایط فوق‌العاده» شدت بخشد. در چنین فضایی، هر اعتراضی می‌تواند به نام مخالفت با «نظام»، «ایجاد تشویش اذهان عمومی» و «همکاری با دشمن» سرکوب شود.
می‌توان گفت جنگ، یا حتی سایه آن، همان سلاحی است که جمهوری اسلامی برای نجات خود از سقوط به آن نیاز دارد. نظام حاکم برای حفظ خود بیش از پیش به «دشمن مهاجم» نیاز دارد؛ تا بتواند به واسطه آن جامعه را یکدست کند، نیروهای خود را در حالت آماده‌باش نگه دارد و هرگونه اعتراض داخلی را نابود کند. دیگر این نظام سیاسی برای بقا، یا به جنگ نیاز دارد، یا به تهدید دائمی جنگ. در هر دو حالت، مردم ایران، اقتصاد کشور و ثبات منطقه، بهای این «بقا» را خواهند پرداخت.
اتهامات این فرد اسرائیلی ۷۳ ساله که موتی مامان نام دارد، گفتوگو با عوامل ایرانی در مورد تامین مالی عملیات تروریستی علیه اسرائیل، جمعآوری اطلاعات تصویری از اهداف اسرائیلی و ایجاد گروههای ترور در روسیه و آمریکا برای هدف قرار دادن مخالفان ایرانی است.
این تاجر اسرائیلی که در ترکیه مستقر بود، متهم است در سفری به ایران با عوامل اطلاعاتی جمهوری اسلامی دیدار کرده و در این سفر دستورهایی را برای انجام عملیات در اسرائیل دریافت کرده بود.
به گزارش یدیعوت آحارونوت، موتی مامان از عوامل جمهوری اسلامی مبالغی را به عنوان پیشپرداخت درخواست کرده بود، اما این تاجر به دلیل پرداخت نشدن این مبالغ، «عملیات تروریستی» مورد نظر را اجرا نکرد.
دادستانی اسرائیل در بیانیه خود خاطرنشان کرد موتی مامان در جریان ۱۴ جلسه بازجویی در شینبت، سازمان اطلاعات و امنیت داخلی و چهار بازجویی دیگر در پلیس، به اتهامات خود اعتراف کرده است.
این بیانیه افزود: «او در تمام این بازجوییها، ابعاد جرم خود را برای بازجویان آشکار کرد و همواره بر اعتراف خود پایبند بود و آن را با جزئیات و اطلاعات بیشتری تکمیل کرد.»
با این حال، پسران موتی مامان در دادگاه به نفع پدرشان شهادت دادند و گفتند که او عذرخواهی کرده و درخواست بخشش کرده است. وکیل مدافع این تاجر نیز حکم صادره را «بیاساس» خواند.
دادستانی اسرائیل با تاکید بر نیاز حیاتی این کشور به ایجاد بازدارندگی اعلام کرد سال گذشته در کنار جنگ اسرائیل علیه حماس در غزه و درگیری با متحدان جمهوری اسلامی در منطقه، تعداد بیسابقهای از طرحهای مورد حمایت تهران در اسرائیل خنثی شد.
بر اساس گزارش سازمان اطلاعات داخلی اسرائیل، شین بت، در سال ۲۰۲۴ تعداد افراد بازداشتشده در اسرائیل به اتهام جاسوسی برای ایران، ۴۰۰ درصد افزایش یافت.
طبق اعلام شین بت، سال گذشته، ۱۳ پرونده جدی جاسوسی اسرائیلیها برای سازمانهای اطلاعاتی جمهوری اسلامی کشف و خنثی شد و کیفرخواستهای سنگینی در این ارتباط علیه ۲۷ شهروند اسرائیلی صادر شد.
دوشنبه هشتم بهمن پلیس اسرائیل و شین بت دو شهروند این کشور را که از اعضای ذخیره ارتش این کشور هستند، به اتهام جاسوسی برای جمهوری اسلامی در ازای دریافت پول بازداشت کردند.
متهم اصلی این پرونده یوری الیاسفوف، پیشتر در واحد پدافند هوایی «گنبد آهنین» ارتش اسرائیل خدمت کرده بود.
در یک سال اخیر، موج دستگیری جاسوسان مرتبط با حکومت ایران در اسرائیل به‌طور چشمگیری افزایش یافته و تنها در ماه اکتبر سال گذشته میلادی (۱۰ مهر تا ۱۰ آبان ۱۴۰۳)، شش شبکه جاسوسی جمهوری اسلامی که اعضای آن از روسیه و آذربایجان بودند، در اسرائیل کشف شدند.
در این بازه زمانی، هفت مهاجر آذربایجانی ساکن شمال اسرائیل به همکاری با حکومت ایران و انجام ۶۰۰ عملیات جاسوسی متهم شدند. از جمله این اتهامها، جمعآوری اطلاعات در خصوص پایگاههای نیروی هوایی ارتش اسرائیل بود که در حمله موشکی مهرماه جمهوری اسلامی هدف قرار گرفتند.
آن‌ها همچنین به جمعآوری اطلاعاتی درباره سامانه دفاع هوایی اسرائیل، موسوم به گنبد آهنین، و به اشتراکگذاری مستقیم آن‌ها با تهران متهم شدند.
بنا بر اعلام آژانس امنیت اسرائیل، اعضای این هسته جاسوسی هزاران دلار، از جمله از طریق رمرز ارز، در ازای فعالیتهای خود از جمهوری اسلامی دریافت کردند.
گروسی، چهارشنبه هشتم اسفند، در مصاحبه با روزنامه وال‌‌استریت ژورنال اعلام کرد تاکنون هیچ تماس مستقیمی با دولت دونالد ترامپ درباره پرونده هسته‌ای حکومت ایران نداشته، اما امیدوار است این روند به‌زودی تغییر کند.
او از برخی اظهارات ترامپ در حمایت از دستیابی به توافقی با تهران استقبال کرد و افزود: «می‌دانم که ایرانی‌ها نیز خواهان نوعی توافق هستند.»
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارش تازه خود که هشتم اسفند منتشر شد، هشدار داد جمهوری اسلامی در سه ماه گذشته به‌طور قابل‌توجهی ذخایر اورانیوم با غنای بالای خود را افزایش داده است و در صورت ادامه این روند، ذخایر اورانیوم ایران می‌تواند به‌طور نظری برای ساخت شش بمب هسته‌ای کافی باشد.
گروسی گفت‌وگوهای پشت‌پرده میان تهران و واشینگتن را رد کرد و گفت «برداشت جدی» او این است که «هیچ کانال پشت‌پرده‌ای» میان دو طرف فعال نیست.
مایک والتز، مشاور امنیت ملی کاخ سفید، ۲۸ بهمن اعلام کرد ترامپ تنها به شرطی مایل به مذاکره با جمهوری اسلامی است که تهران به‌طور کامل برنامه هسته‌ای خود را کنار بگذارد.
یک مقام ارشد اروپایی ۲۷ بهمن از گفت‌وگوهای محرمانه میان تهران و واشینگتن خبر داد و اعلام کرد جمهوری اسلامی هرگونه توافقی را که شامل رفع تحریم‌ها باشد، خواهد پذیرفت.
مدیرکل آژانس بین‌المللی در ادامه مصاحبه خود با وال استریت ژورنال، به موضوع کد ۳.۱ تعهدات پادمانی جمهوری اسلامی پرداخت و گفت: «نمی‌توان احتمال ساخت تاسیسات جدید در ایران را رد کرد.»
بر اساس این کد، حکومت ایران موظف است ساخت هرگونه تاسیسات هسته‌ای جدید را به آژانس اعلام کند.
گروسی زمان دقیق انتشار گزارش جامع خود درباره پرونده هسته‌ای جمهوری اسلامی را اعلام نکرد و تنها گفت «انتظار می‌رود» این گزارش پیش از ماه ژوئن (قبل از ۱۰ خرداد ۱۴۰۴) منتشر شود.
شورای حکام آژانس بین‌المللی اول آذر به پیشنهاد بریتانیا، فرانسه و آلمان، قطعنامه‌ای علیه برنامه هسته‌ای حکومت ایران و بر لزوم همکاری فوری تهران با آژانس تاکید کرد.
در این قطعنامه همچنین از مدیر کل آژانس خواسته شد گزارشی جامع از روند برنامه هسته‌ای حکومت ایران تهیه کند.