ابراز نگرانی رییس قوه قضاییه از تشدید مسائل امنیتی به دلیل وضعیت بد اقتصادی
با ادامه نارضایتی شهروندان از کاهش قدرت خرید و وخامت اوضاع اقتصادی در ایران، غلامحسین محسنی اژهای، رییس قوه قضاییه جمهوری اسلامی، با اذعان به وضعیت بسیار بد اقتصادی و معیشتی مردم، گفت که این شرایط میتواند به بروز «مشکلات امنیتی در کشور» منجر شود.
بلومبرگ نوشت پوتین با درخواست ترامپ برای میانجیگری در مذاکرات هستهای با ایران موافقت کرد.
بر اساس این گزارش ترامپ این موضوع را در ماه فوریه به صورتتلفنی با پوتین مطرح کرده و چند روز بعد، مقامات ارشد دولت او در مذاکراتی در عربستان سعودی، موضوع را با روسها بررسی کردهاند.
واکنشها در ایران به سخنان وزیر خارجه ترکیه درباره سیاستهای منطقهای جمهوری اسلامی ادامه دارد. علیاکبر ولایتی، مشاور رهبر جمهوری اسلامی، گفت که تهران در برابر «گزافهگوییها» سکوت نخواهد کرد و وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، سفیر ترکیه در ایران را برای دیدار فراخواند.
خبرگزاری رویترز سهشنبه ۱۴ اسفند به نقل از وزارت خارجه ترکیه نوشت که کاردار ایران در آنکارا در واکنش به انتقادات علنی تهران از سیاستهای ترکیه احضار شده است.
ولایتی، ۱۴ اسفند، خطاب به مقامهای ترکیه از آنان خواست «جانب ادب دیپلماتیک» را رعایت و از «تکرار ادعاهای بیاساس، غیرواقعی و مداخلهجویانه» پرهیز کنند.
او گفت مقامهای آنکارا نمیتوانند جایگاه جمهوری اسلامی را در منطقه تضعیف کنند: «جمهوری اسلامی اهل گفتوگوست اما هرگز در برابر گزافهگوییها سکوت نکرده و در برابر بیاحترامی، پاسخی در خور خواهد داد.»
اشاره ولایتی به مصاحبه دهم اسفند هاکان فیدان، وزیر خارجه ترکیه، با شبکه خبری الجزیره است که در آن درباره حمایت جمهوری اسلامی از نیروهای مسلح کُرد در سوریه هشدار داد و گفت: «اگر میخواهید به شیشه خانهتان سنگ نزنند، شما هم به دیگران سنگ نیندازید.»
فیدان همچنین گفت که منطقه باید از «فرهنگ سلطهجویی یک کشور بر دیگران» رها شود و نه عربها، نه ترکها، نه کردها و نه ایرانیها، نباید بهدنبال «تسلط بر دیگری، ایجاد مزاحمت یا تهدید» باشند.
فراخواندن سفیر ترکیه در ایران
وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، چهار روز پس از این صحبتها، حجابی کرلانقیچ، سفیر ترکیه در تهران را فراخواند و از صحبت محمود حیدری، دستیار وزیر امور خارجه و مدیرکل مدیترانه و شرق اروپا با او خبر داد.
پرستیوی، شبکه انگلیسیزبان صدا و سیمای جمهوری اسلامی، این خبر را با به کار بردن عبارت «احضار سفیر ترکیه» منتشر کرد.
پیش از این و در ۱۳ بهمن، اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، سخنان اخیر فیدان را «غیر سازنده» توصیف کرد و گفت در مورد پروندههای منطقهای، از قدیم میان تهران و آنکارا اختلافنظرهایی وجود داشته است.
بقایی همچنین سخنان فیدان را «بسیار غیرسازنده» توصیف کرد و گفت این اظهارات نیازمند «موضع خیلی روشن و قاطع» جمهوری اسلامی بود.
بر اساس گزارش وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، حیدری در دیدار با کرلانقیچ، به او گفته است مقامهای ترکیه باید به اقتضای منافع مشترک دو کشور و حساسیت شرایط منطقه، از «اظهارنظرهای ناصواب و تحلیلهای غیرواقعی» که میتواند منجر به بروز اختلاف و تنش شود، پرهیز کنند.
این گزارش افزود کرلانقیچ هم بر ضرورت «همکاری نزدیک» تهران و آنکارا تاکید کرد و گفت نظرات وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی را به وزارت خارجه ترکیه منتقل خواهد کرد.
وزیر خارجه ترکیه پیش از این هم به الحدث گفته بود جمهوری اسلامی از وضعیت جدید درس خواهد گرفت. اظهاراتی که رسانههای حکومتی در ایران مانند روزنامه کیهان و خبرگزاری تسنیم، آن را «گزافهگویی» و «کنایهآمیز» خوانده بودند.
شماری از رسانههای داخلی، اظهارات جدید فیدان را نوعی تهدید به تلافی با تحریک نیروهای کرد مخالف جمهوری اسلامی در ایران تعبیر کردند.
تقابل تهران و آنکارا در شرایطی بالا گرفته است که ۲۰ بهمن رییس سازمان امنیت ترکیه در سفر به تهران با وزیر اطلاعات دولت پزشکیان و دبیر شورای عالی امنیت ملی دیدار و درباره موضوعاتی چون وضعیت سوریه و پکک گفتوگو کرد.
علیرضا رئیسی، معاون بهداشت وزارت بهداشت دولت پزشکیان گفت: «در ایران آمار اضافه وزن و چاقی وضعیت مطلوبی ندارد و بیش از ۵۰ درصد بزرگسالان مبتلا به اضافه وزن یا چاقی هستند.»
او افزود: «آمارها در مورد شیوع اضافه وزن و چاقی در کودکان و نوجوانان ایرانی نیز چندان خوشایند نیست.»
فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت مسعود پزشکیان، اعلام کرد استیضاح و برکناری عبدالناصر همتی، وزیر امور اقتصادی و دارایی، افت شاخصهای بازار بورس را در پی داشته است.
مهاجرانی سهشنبه ۱۴ اسفند در نشست خبری خود گفت: «امیدواریم با اقدامی که مجلس انجام داد شاهد ثبات در بازار باشیم، هر چند استیضاح همتی تاثیر خود را در شاخصهای بورس نشان داد که قابل پیشبینی بود.»
او همچنین در واکنش به انتقادات از عملکرد دولت پزشکیان در قبال وخامت اوضاع اقتصادی کشور گفت: «انباشت مسائل چهلوچند ساله ظرف شش ماه قابل حل نیست و این مسائل طی شش ماه هم خلق نشدهاند.»
ایرنا، خبرگزاری دولت جمهوری اسلامی، ۱۳ اسفند مطلبی با عنوان «واکنش سرخ بورس به رفتن همتی» منتشر کرد و در آن، از سقوط ۵۷ هزار واحدی شاخص بورس پس از برکناری وزیر اقتصاد خبر داد.
وبسایت اقتصاد آنلاین هم ۱۴ اسفند همتی را «اصلیترین حامی» بازار سرمایه خواند و نوشت که رشد بورس در دوران ششماهه وزارت او، از ۳۶ ماه مسئولیت احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد دولت ابراهیم رئیسی، بیشتر بود.
همتی ۱۲ اسفند در مجلس شورای اسلامی استیضاح و از مقام خود برکنار شد.
از مجموع ۲۷۳ نماینده حاضر در جلسه، ۱۸۲ نفر با برکناری همتی موافقت کردند، ۸۹ نفر رای مخالف دادند و آرای دو نماینده نیز باطل اعلام شد.
در هفتههای اخیر و پس از مخالفت مقامهای جمهوری اسلامی با مذاکره با آمریکا، نرخ ارز در ایران سیر صعودی به خود گرفته، تورم افسارگسیخته زندگی شهروندان، بهویژه اقشار کمدرآمد را بهشدت تحت تاثیر قرار داده و قیمت کالاهای اساسی با جهشی بیسابقه روبهرو شده است.
پیش از این و در ششم اسفند، پزشکیان مطرح شدن استیضاح وزیر اقتصاد را یکی از عوامل بیثباتی بازار معرفی کرده و گفته بود: «با تغییر آدمها مشکل حل نخواهد شد.»
مهاجرانی: از مجلس خردهای به دل نداریم، به «وفاق» ادامه میدهیم
سخنگوی دولت جمهوری اسلامی در ادامه نشست خبری خود اعلام کرد دولت از مجلس به دلیل استیضاح و برکناری وزیر اقتصاد گلهمند نیست و به تلاشهای خود برای تحقق «وفاق» در کشور ادامه خواهد داد.
مهاجرانی گفت: «برای هیچ دولتی از دست دادن یک فرد از کابینه مطلوب نیست ولی این حق مجلس است و کسی از این موضوع خردهای به دل ندارد.»
او «وفاق» را «راهبرد» دولت پزشکیان خواند و با اشاره به برکناری همتی و استعفای محمدجواد ظریف افزود: «استیضاح یک فرد و استعفای یک فرد ما را از وفاق دور نمیکند و قصد داریم با وفاق، به حل مشکلات برسیم.»
ظریف، معاون راهبردی دولت، ۱۳ اسفند اعلام کرد به توصیه غلامحسین محسنی اژهای، رییس قوه قضاییه، از سمت خود استعفا داده است.
حسامالدین آشنا، مشاور حسن روحانی، رییس پیشین دولت جمهوری اسلامی، در همین رابطه نوشت ظریف «استعفا داده شد».
همزمان با سومین روز از ماه رمضان در ایران، گزارشها از فشار جمهوری اسلامی بر اصناف و مردم برای روزه گرفتن حکایت دارند. مخاطبان ایراناینترنشنال با ارسال پیامهایی، از محدودیتها و فشارهای حکومت بر شهروندان به منظور جلوگیری از خوردن و آشامیدن در خیابان، مدارس و پادگانها گفتند.
با شروع ماه رمضان، ایراناینترنشنال از مخاطبان خود پرسید که چه محدودیتهایی برای خوردن و آشامیدن در این ماه در منطقه محل سکونتشان اعمال شده است.
بسیاری از مخاطبان در پاسخهای خود گفتهاند با وجود شرایط بحرانی اقتصادی و مشکلاتی که مردم با آنها دست و پنجه نرم میکنند، محدودیتهای ایجاد شده در ماه رمضان امسال نسبت به سالهای قبل افزایش چشمگیری یافته و به اشکال مختلف ادامه دارد.
برخی نیز در پیامهایشان با اشاره به فشار مضاعف بر اغذیهفروشیها، رستورانها، کافهها و قهوهخانهها برای ارائه خدمات در ماه رمضان، گفتهاند که خود شاهد پلمب تعدادی از مغازهها بودهاند.
یکی از بازاریان در ایران با بیان اینکه ظهرها زمان مناسب برای درآمدزایی است و نمیتواند مغازه خود را تعطیل کند، در پیامی گفت: «ما مجبور هستیم برویم از از ساندویچیها و غذاپزیها غذا بگیرم و ماموران حکومتی در مقابل به زور وارد مغازههایی میشوند که باز هستند و محل کسب آنها را میبندد و پلمب میکنند.»
طی روزهای گذشته و تنها در دو روز نخست ماه رمضان، گزارشهایی از پلمب واحدهای صنفی منتشر شده، به دلیل آنچه «عدم رعایت شئونات ماه رمضان» عنوان شده است.
برای نمونه، تنها در ۱۳ اسفند، فرمانده انتظامی شهرستان ری از پلمب پنج واحد صنفی و رییس اداره نظارت بر اماکن عمومی استان لرستان از پلمب ۱۰ واحد صنفی در خرمآباد به علت «عدم رعایت شئونات ماه رمضان» خبر دادند.
یکی از مخاطبان با اشاره به مشکلات اقتصادی موجود در کشور و فشارهای روزافزون حاصل از آن که بر مردم وارد میشود، گفت: «در ایران ۴۶ سال است که ماه رمضان است و روز به روز وضع اقتصادی بدتر میشود اما این ماه دوزش بیشتر از همیشه شده است.»
یکی از شهروندان نیز در پاسخ به سوال ایراناینترنشنال گفت: «پلیس به خاطر سیگار کشیدن در ماه رمضان، خودروی مرا به پارکینگ منتقل کرد و گواهینامهام را ضبط کردند.»
دشواری شرایط برای سربازان در پادگانها
یکی از مخاطبان ایراناینترنشنال در پیام خود با اشاره به اینکه مشغول گذراندن دوران سربازی در یکی از پادگانهای ایران است، گفت: «در پادگان اجازه نمیدهند ما سربازها با خود غذا داخل ببریم. شما را به خدا بیایید جلویشان را بگیرید. من رفتم با اینها درگیر شدم. به من گفتند تو فضولی؟ گفتم فضول هفت جد و آبا تو است خاک بر سر. این معده وامانده من مریض است. لااقل بوفه را نبندید. برای همینها دعوایمان شد.»
شهروندی هم تجربه خود را از حضور در سطح شهر بیان کرد و گفت: «حتی دستشوییها و آبخوریها را بستهاند که کسی آب نخورد یا دستشویی هم نرود. معلوم نیست در این مملکت چه خبر است.»
مخاطب دیگری با بیان اینکه «آخوندها خودشان در قدیم میگفتند اگر فقر از یک در وارد شد، ایمان از در دیگر بیرون میزند»، در پیام صوتی خود گفت: «الان چه کسی در ایران حوصله روزه گرفتن دارد. روزهدار باید خیالش راحت باشد و گرانی به او فشار وارد نکند. تورم زندگی روی سرش نباشد. ما شبها تا چهار صبح به بدهکاریهایمان فکر میکنیم. ساعت پنج بیدار شویم روزه بگیریم؟»
محدودیتها در مدارس
یکی از مخاطبان با اشاره به اینکه یک دختر دانشآموز ۱۲ ساله دارد و مدیر مدرسه به او گفته دانشآموزان حق آوردن تغذیه به مدرسه را ندارند، گفت: «ما دیگر از اسلام و رمضان و قرآن و این چیزها گذشتیم. دخترم دیروز به خانه آمد و گفت مدیر مدرسه گفته حتی حق آوردن تغذیه به مدرسه را ندارید.»
این شهروند با اشاره به اینکه خود در دوران تحصیل تجربه رمضان در مدرسه را داشته و در آن زمان به دانشآموزان میگفتند «بروید گوشهای دور از چشم یکدیگر تغذیهتان را استفاده کنید»، گفت که نمیداند این حجم از سختگیری برای چیست.
شورای هماهنگی تشکلهای صنفی فرهنگیان ایران، دوشنبه ۱۳ اسفند با انتشار تصویری از بخشنامه وزارت آموزش و پرورش درباره ممنوعیت کار بوفههای مدارس، این اقدام را «ترویج خشونت و ستم بر بدن کودکان» توصیف کرد و نوشت این بخشنامه خلاف اصول علم تغذیه است و کودکان نباید گرسنه بمانند.
این تشکل صنفی تاکید کرد: «در شرایطی که فقر تحمیلی، گرسنگی را در سطوح وسیعی از جامعه گسترش داده است، این دستورات ایدئولوژیک، ترویج خشونت و ستم بر بدن کودکان است.»
شورای هماهنگی تشکلهای صنفی فرهنگیان از سوءتغذیه در میان کودکان بهعنوان یک بحران جدی نام برد و نوشت: «آموزش و پرورش و مدیران آن به جای رسیدگی به این بحران، آن را نهادینه میکنند. این ستم چه مشروعیتی برای دین و دولت به همراه دارد؟»
تهدید شهروندان به شلاق
همزمان با تشدید برخوردهای حکومت با شهروندان برای تحمیل روزه در ماه رمضان، حسن غریب، دادستان قم، ۱۳ اسفند تهدید کرد که داخل خودروی شهروندان حریم خصوصی آنها نیست و در صورتی که در آن، اقدام به خوردن یا آشامیدن در طول ماه رمضان کنند، طبق قانون مجازات اسلامی، با حبس یا شلاق، مجازات میشوند.
غریب گفت که «تظاهر به روزهخواری» هم مشمول برخورد قانونی خواهد بود.
در ایران هر ساله به مناسبت ماه رمضان «طرح سراسری برخورد با روزهخواری» اجرا میشود و صدها نفر بازداشت و هزاران واحد صنفی پلمب میشوند.
همچنین در برخی سالها مقامهای قوه قضاییه جمهوری اسلامی از اجرای حکم شلاق برای دهها نفر به اتهام «روزهخواری» خبر دادهاند.
بر اساس قانون مجازات اسلامی، هر کس علنا در انظار و اماکن عمومی و معابر «تظاهر به روزهخواری» کند، به حبس از ۱۰ روز تا دو ماه یا تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد.
اژهای، سهشنبه ۱۴ اسفند در جریان یک نشست با اشاره به وضعیت معیشتی نامناسب مردم گفت: «اکنون وضعیت معیشت مردم، نهتنها خوب نیست بلکه بد است.»
رییس قوه قضاییه با بیان اینکه همه قوا و دستگاهها باید در راستای بهبود وضعیت معیشتی مردم اهتمام داشته باشند، گفت: «همه قائل هستیم به این که وضعیت معیشت و اقتصاد مردم خیلی بد است. از این وضعیت اقتصادی، مشکلات امنیتی هم به وجود میآید که الان هم وجود دارد ولی ممکن است تشدید هم بشود.»
در هفتههای گذشته و به دنبال وخامت اوضاع اقتصادی در ایران، کسبه بازار تهران در چند نوبت در اعتراض به تشدید مشکلات اقتصادی و رکود شدید کسب و کار خود اقدام به تجمع و اعتصاب کردند.
تجمع و اعتصاب بازاریان و کسبه بازار مواد غذایی و خشکبار، تجمع توزیعکنندگان عمده مواد غذایی و تجمع گروهی از بازاریان تهران در ماههای دی، بهمن و اسفند، برخی از نمونههای این اعتراضات است.
ابراهیم عزیزی، رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، در نشست ۱۴ اسفند اژهای با اعضای این کمیسیون گفت: «باید هر سه قوه، خود را برای مقابله با جنگ ترکیبی دشمن که حوزه اقتصاد تنها یکی از ابعاد آن است، آماده و مهیا کنند.»
۱۵ بهمن و به دنبال افزایش اعتراضات اقشار مختلف کشور و ابراز نگرانی مقامهای جمهوری اسلامی، ولیالله بیاتی، سخنگوی کمیسیون امور داخلی کشور و شوراهای مجلس، از تصویب ممنوعیت برگزاری تجمعات و راهپیماییها در «مکانهای حساس و امنیتی» خبر داد.
همزمان با این تحولات، مقامهای حکومتی ۱۵ بهمن با حضور سران سه قوه در نهاد ریاستجمهوری جلسهای فوقالعاده برگزار کردند.
افزایش آمار تجمعات اعتراضی کارگران، بازنشستگان و مستمریبگیران، بالا گرفتن نگرانی حکومت را از تشدید اعتراضات و احتمال سرنگونی جمهوری اسلامی به دنبال داشته است.
سایت حقوق بشری هرانا در آخرین گزارش ماهانه خود از وضعیت حقوق بشر در ایران نوشت که در بهمن ماه، ۱۳۴ مورد تجمع و ۲۲ مورد اعتصاب کارگران در ایران به وقوع پیوست.
کنفدراسیون کار ایران در خارج از کشور هم ۲۸ دی در گزارشی نوشت در سال ۲۰۲۴ دستکم دو هزار و ۳۹۶ تجمع اعتراضی و ۱۶۹ اعتصاب در بخشهای مختلف و در ۳۱ استان و ۷۰ شهر ایران شکل گرفت.
این آمار نشان میدهد با وجود وعدههای جمهوری اسلامی، وضعیت معیشتی بازنشستگان و کارگران در ایران روز به روز وخیمتر میشود و خامنهای و سپاه پاسداران از احتمال وقوع دوباره اعتراضات مردمی و ضد حکومتی نگراناند.