روزنامه تایمز بریتانیا گزارش داد هم‌زمان با آماده‌سازی برای مذاکرات هسته‌ای با واشینگتن، جمهوری اسلامی برای نخستین‌بار موشک‌های سطح‌به‌سطح دوربرد را به نیروهای نیابتی خود در عراق منتقل کرده است. منابع اطلاعاتی می‌گویند این موشک‌ها توانایی هدف گرفتن برخی مناطق اروپا را دارند.
بر اساس گفته این منابع، دولت اسرائیل بر این باور است که اگر حتی جمهوری اسلامی بتواند بخش کوچکی از برنامه هسته‌ای خود را حفظ کند، پس از اتمام دوره ریاست‌جمهوری ترامپ و یا هر زمان که شرایط را مساعد ببیند، برنامه غنی‌سازی خود را دوباره از سر گرفته و به سرعت پیش خواهد برد.
به‌همین دلیل، دولت اسرائیل خواهان امحا کامل برنامه غنی‌سازیِ جمهوری اسلامی برای همیشه است.
به گفته منابع ایران‌اینترنشنال، مقام‌های اسرائیلی معتقدند جمهوری اسلامی حتی نباید اجازه حفظ بخش بسیار کوچکی از غنی‌سازی برای «مقاصد تحقیقاتی یا پزشکی» را داشته باشد چون به باور آنان، جمهوری اسلامی تحت پوشش این مقاصد، «برنامه تسلیحاتی» خود را پیش خواهد برد.
این دیپلمات‌ها به ایران‌اینترنشنال گفتند، هدف جمهوری اسلامی از ورود به مذاکرات غیر مستقیم یا احتمالا مستقیم، تنها یک چیز است: «حفظ زیرساخت‌های برنامه غنی‌سازی ایران.»
به گفته این دیپلمات‌ها، بنیامین نتانیاهو در سفر خود به واشینگتن، به مقام‌های آمریکا توصیه نخواهد کرد که با جمهوری اسلامی مذاکره نکنند، اما از آنان خواهد خواست با پیش‌شرط «برچیدن کامل برنامه غنی‌سازی»، وارد گفت‌وگوهای احتمالی با جمهوری اسلامی شوند.
پیش از سفر هم، چند مقام‌های بلندپایه اسرائیلی که همراه با بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل به واشینگتن سفر کرده‌اند، به رسانه‌های عبری‌زبان گفتند که نتانیاهو در دیدار پیش‌رویش با دونالد ترامپ، رییس‌جمهور آمریکا، تمرکز خود را بر موضوع ایران خواهد گذاشت.
به گزارش وب‌سایت «والا»، یکی از مقام‌ها گفته است که نتانیاهو در این دیدار نسخه‌ی خود را از «این‌که یک توافق خوب با ایران باید چگونه باشد» به ترامپ ارائه خواهد داد.
او افزود: «نتانیاهو از توافقی حمایت می‌کند که به برچیدن کامل برنامه هسته‌ای ایران منجر شود، مانند آنچه در لیبی رخ داد.»
مقام‌های اسرائیلی به کانال ۱۲ نیز گفته‌اند که نتانیاهو قصد دارد تمرکز مذاکرات را بر ایران بگذارد و نه لزوما بر تعرفه‌های تجاری ترامپ که در ظاهر به‌عنوان دلیل اصلی این دیدار مطرح شده‌اند.
پیشتر عباس عراقچی وزیر خارجه جمهوری اسلامی گفت که آمریکا «مگر در خواب ببیند» که توافقی شبیه به توافق واشینگتن با لیبی در سال ۲۰۰۳ با تهران داشته باشد.
تام کاتن، سناتور جمهوری‌خواه آمریکا نیز گفته بود که سیاست‌های دوره اوباما-بایدن در قبال ایران به پایان رسیده و کارزار فشار حداکثری ترامپ صادرات ایران را متوقف و راه رسیدن به سلاح هسته‌ای را مسدود خواهد کرد.
این سناتور جمهوری‌خواه افزود که ترامپ «گفته برای رسیدن به این هدف دو راه وجود دارد و در برابر به هر دو راه باز است. ترجیح او توافقی شبیه به توافق لیبی با ایالات متحده در سال ۲۰۰۳ است، اما اگر توافقی حاصل نشود، بمباران خواهد بود.»
ترامپ: در حال گفت‌وگوی مستقیم با ایران هستیم
ترامپ در جریان دیدار با نتانیاهو اعلام کرد که آمریکا در حال گفت‌وگوی مستقیم با جمهوری اسلامی است.
این خبر غیرمترقبه در شرایطی اعلام شد که عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی پیشتر اعلام کرده بود که هنوز مذاکره‌ای میان تهران و واشینگتن صورت نگرفته است.
ترامپ جزییاتی از محل گفت‌وگوی مستقیم واشینگتن و تهران ارائه نکرد.
مقامات جمهوری اسلامی گفته بودند که تهران در برابر خواسته‌های ترامپ برای مذاکره مستقیم درباره برنامه هسته‌ای مقاومت کرده، ولی راه را برای گفت‌وگوهای غیرمستقیم باز گذاشته است.
اما رییس‌جمهوری آمریکا گفت: «مذاکرات ما با ایران در سطح نسبتا بسیار بالایی در حال انجام است. ما به‌طور مستقیم با آن‌ها مذاکره می‌کنیم. ما روز شنبه در نسبتا بالاترین سطح با ایران تعامل خواهیم کرد.»
او افزود:«ما یک نشست بسیار مهم خواهیم داشت و خواهیم دید چه اتفاقی می‌افتد. فکر می‌کنم همه موافقند که رسیدن به یک توافق بهتر از گزینه‌های دیگر است.»
ساعات اندکی پیش از اعلام ترامپ، اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، گفته بود تهران در انتظار پاسخ آمریکا به پیشنهاد ایران برای گفت‌وگوهای غیرمستقیم است. او تاکید کرد جمهوری اسلامی این پیشنهاد را «سخاوتمندانه، مسئولانه و شرافتمندانه» می‌داند.
یکی از مقامات ارشد جمهوری‌اسلامی هم در آخر هفته به رویترز گفت تهران مایل است گفت‌وگوهای غیرمستقیم از طریق عمان، که مدت‌هاست کانال پیام‌رسانی میان دو کشور بوده، ادامه یابد.
رییس‌جمهوری آمریکا با تاکید بر این‌که اگر این مذاکرات به نتیجه نرسد، ایران در معرض خطری بزرگ خواهد بود، گفت: «شاید توافق با ایران انجام شود.»
ترامپ که در کنار نتانیاهو در اتاق بیضی شکل کاخ سفید نشسته بود به خبرنگاران گفت که توافق با ایران، از اقداماتی که «من بخواهم درگیرشان شوم، یا اسرائیل بخواهد درگیرشان شود» بهتر است.
او افزود: «امیدوارم این گفت‌وگوها موفقیت‌آمیز باشند، و به نظرم اگر موفقیت‌آمیز باشند، به نفع ایران خواهد بود.»
او افزود: «ما درباره ایران صحبت کردیم که هرگز به سلاح اتمی دست نیابد، اگر بشود که از راه دیپلماتیک شبیه آنچه درباره لیبی بود صورت بگیرد.»
تایمز در این گزارش که سه‌شنبه منتشر کرد با استناد به گفته منابع اطلاعاتی منطقه‌ای، خبر داده این موشک‌ها هفته گذشته از سوی نیروی هوافضای سپاه پاسداران به عراق منتقل شدند.
اقدامی که به گزارش تایمز و به نقل از تحلیل‌گران می‌تواند تلاشی برای تقویت قدرت چانه‌زنی جمهوری اسلامی در آستانه مذاکرات آتی با ایالات متحده تلقی شود.
بر اساس این گزارش، دو نوع موشک دیگر با برد کوتاه‌تر، شامل موشک کروز «قدس ۳۵۱» و موشک بالستیک «جمال ۶۹»، نیز به عراق قاچاق شده‌اند. منابع اطلاعاتی تایمز تاکید کرده‌اند که موشک‌های منتقل‌شده دارای بردی هستند که حتی می‌توانند اهدافی در اروپا را نیز تهدید کنند.
یکی از منابع اطلاعاتی منطقه‌ای به تایمز گفت: «ایران اخیرا موشک‌هایی را از جمله مدل‌هایی با برد بلندتر را در اختیار شبه‌نظامیان شیعه در عراق قرار داده که پیشتر هرگز به این گروه‌ها داده نشده بودند. این اقدامی نومیدانه از سوی ایران است که ثبات عراق را به خطر می‌اندازد.»
ایران در تلاش برای بازپس‌گیری نفوذ از دست‌رفته
کارشناسان به تایمز گفته‌اند ایران در حال «تقلا» برای بازپس‌گیری جایگاه خود در منطقه است، که در سال‌های اخیر به‌طور چشمگیری تضعیف شده است.
به گفته این کارشناسان، از دست دادن سامانه‌های پدافند هوایی اطراف سایت‌های هسته‌ای پس از درگیری با اسرائیل در اکتبر، شکست نیروهای نیابتی تهران از جمله حماس در غزه و حزب‌الله در لبنان، و سقوط رژیم بشار اسد در سوریه از جمله تحولاتی هستند که موجب تضعیف جایگاه جمهوری‌اسلامی در منطقه شده است.
دوشنبه در کاخ سفید، دونالد ترامپ در دیدار با نخست‌وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، گفت: «اگر مذاکرات موفقیت‌آمیز نباشند، فکر می‌کنم روز بسیار بدی برای ایران رقم خواهد خورد.» این مذاکرات قرار است در عمان برگزار شود.
حوثی‌ها در یمن و شبه‌نظامیان وابسته به ایران در عراق به‌عنوان آخرین نیروهای موثر نیابتی جمهوری‌اسلامی در منطقه شناخته می‌شوند. ایالات متحده در هفته‌های اخیر اهداف کلیدی حوثی‌ها را هدف قرار داده و روز سه‌شنبه، عبدالنصر الکمالی، یکی از فرماندهان اطلاعاتی ارشد آنان، در جریان حملات کشته شد.
تلاش‌های دیپلماتیک عراق و تناقض‌گویی مقامات
دولت عراق که همچنان میزبان نیروهای آمریکایی است، فشارها بر گروه‌هایی نظیر داعش را افزایش داده و این باعث شده که گروه‌های نیابتی جمهوری‌اسلامی زیر فشار مضاعف قرار بگیرند، هم از جانب واشنگتن که نیروهایش را در سراسر منطقه تقویت کرده، و هم از سوی تهران که به کشورهای همسایه هشدار داده در صورت همکاری با آمریکا، از جمله اجازه استفاده از حریم هوایی، با پیامدهایی روبه‌رو خواهند شد.
این تحولات با گزارشهای منتشرشده در هفته جاری از سوی مقامات عراقی که گفته بودند شبه‌نظامیان وابسته به ایران «آمادگی برای خلع سلاح» دارند، در تضاد است.
یک سیاستمدار شیعه نزدیک به دولت عراق به رویترز گفته بود که شماری از این گروه‌ها قصد دارند برای جلوگیری از درگیری با آمریکا، به درخواست واشنگتن برای خلع سلاح پاسخ مثبت دهند.
اما بلافاصله پس از انتشار این اظهارات، منبعی سیاسی در عراق به شبکه سعودی العربیه گفت که در واقع، گروه‌های مسلح از خلع سلاح امتناع کرده‌اند.
یک منبع دیپلماتیک در منطقه هم به گفت: «تلاشهایی که در ۴۸ ساعت گذشته برای القای تصویری از خلع سلاح شبه‌نظامیان صورت گرفته، یک فریب است.»
به گفته این منبع، «شبه‌نظامیان عراقی میدانند چه میکنند و نگران مخالفت داخلی در عراق هستند. بحثهایی در سطح سیاسی و همچنین در رسانه‌های اجتماعی در عراق جریان دارد که بهصراحت با واردکردن مشکلات ایران به خاک عراق مخالفت میکنند. آن‌ها به لبنان نگاه میکنند و تلاش میکنند از تکرار آن جلوگیری کنند.»
تحلیل‌گران: ایران سلاح میدهد تا نفوذش را حفظ کند
به گزارش تایمز، تحلیل‌گران معتقدند جمهوری اسلامی برای حفظ نفوذش در خاورمیانه به نیروهای نیابتی باقیماندهاش متوسل شده است، اما برخی از این نیروها نیز در حال بازبینی راهبردهای خود هستند.
ویلیام آلبرک، پژوهشگر مهمان در مرکز استیمسون، به تایمز گفت: «برخی از رهبران شبه‌نظامیان با دولت عراق درباره کنارگذاشتن اسلحه و پیوستن به روند سیاسی گفتوگو کرده‌اند. بهنظر میرسد برخی از نیروهای نیابتی دیگر اعتمادی به حمایت بلندمدت ایران ندارند.»
او در ادامه با اشاره به نیاز تهران به این گروه‌ها افزود: «از سوی دیگر، منطقی است که ایران حمایت نظامیاش را افزایش دهد تا این گروه‌ها را به ادامه نبرد وادارد و از مذاکرات بازدارد. اما همچنین ممکن است این گروه‌ها کمکهای دریافتی را ذخیره کنند تا در چانهزنیها از آن بهره ببرند، نه این‌که الزاما وارد یک جنگ پرهزینه و خطرناک در درازمدت شوند.»
او در ادامه با اشاره به نفش ایارن در بیثباتکردن منطقه تاکید کرده «ایران هیچ دلیلی ندارد که ابزار نیابتی‌اش را کنار بگذارد، چرا که هم در زمینه بیثباتسازی، و هم از طریق فرصتهایی که در مناطق بیدولتشده ایجاد می‌شود، از جمله در قاچاق و جرایم سازمانیافته از آن‌ها بهره میبرد.»