آکسیوس، به نقل از یک دیپلمات اروپایی و یک منبع آگاه به موضوع، گزارش داده که ایران در نظر دارد در جریان مذاکراتش با آمریکا، پیشنهاد همکاری طرفین برای رسیدن به یک توافق هسته‌ای موقت را مطرح کند؛ توافقی که بتواند زمینه را برای مذاکرات درباره یک توافق جامع‌تر فراهم کند.
بر اساس اعلام وزارت خارجه آمریکا، این کشور شرکت چینی گوانگشا انرژی گروپ را که یک ترمینال نفت خام و فرآورده‌های نفتی را در جزیره هوانگ‌زه‌شان در شهر ژوشان چین اداره می‌کند، تحریم کرد.
بنا بر اعلام دولت آمریکا، این ترمینال با اطلاع از این‌که محموله‌های نفتی متعلق به ایران است، نفت را از نفتکش‌های پهلو‌گرته تخلیه کرده و از طریق خط لوله زیر دریایی هوانگ‌زه‌شان–یو‌شان به یک پالایشگاه مستقل موسوم به «پالایشگاه چای‌ساز» فرستاده است.
اسکات بسنت، وزیر خزانه‌داری آمریکا، که این تحریم‌ها را عملیاتی می‌کند، در بیانیه‌ای گفت: «ایالات متحده همچنان بر مختل‌سازی تمام اجزای صادرات نفت ایران، به‌ویژه برای کسانی که از این تجارت سود می‌برند، متمرکز است.»
بر اساس اعلام آمریکا، این ترمینال از سال ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۵ دست‌کم ۹ بار نفت خام ایران را از نفتکش‌های حامل آن دریافت کرده و در مجموع بیش از ۱۳ میلیون بشکه نفت خام ایرانی را تخلیه و به پالایشگاه مقصد فرستاده است.
در بیانیه اعلام این تحریم‌ها، وزارت خزانه‌داری تاکید کرده شماری از این محموله‌های نفتی از نفتکش‌هایی دریافت و تخلیه شده‌اند که از پیش تحت تحریم آمریکا بوده‌اند.
چین که بزرگ‌ترین واردکننده نفت ایران است، تحریم‌های آمریکا را به رسمیت نمی‌شناسد.
چین و ایران نظام تجاری مستقلی با استفاده از یوان چین و شبکه‌ای از واسطه‌ها ایجاد کرده‌اند تا ضمن اجتناب از دلار آمریکا، از رادار نظارت نهادهای آمریکایی هم دور بمانند.
دولت چین هنوز درباره تحریم این ترمینال نفتی اظهارنظر نکرده است، اما در واکنش به تحریم یک پالایشگاه دیگر در ماه گذشته، سخنگوی دولت چین گفت: «چین همواره قاطعانه با تحریم‌های یک‌جانبه، غیرقانونی و غیرموجه و با استفاده آمریکا از آن‌چه صلاحیت فراملی می‌خواند مخالف بوده است.»
این جدیدترین دور از تحریم‌های آمریکا علیه ایران پس از آن است که ترامپ در ابتدای دوره تازه ریاست‌جمهوری‌اش در ابتدای بهمن، اعلام کرد کارزار فشار حداکثری علیه تهران را از سر می‌گیرد.
هدف از این کارزار، کاهش صادرات نفت ایران به صفر و تشدید فشار افتصادی بر جمهوری‌اسلامی برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای است.
اقدامی بی‌سابقه
به گفته یک کارشناس حقوقی و متخصص تحریم‌ها به رویترز، آمریکا معمولا پیش از شروع مذاکرات حساس با کشورهای رقیب، از اعمال تحریم‌های جدید خودداری می‌کند.
جرمی پنر، وکیل شرکت حقوقی هیوز هابارد و کارمند پیشین وزارت خزانه‌داری آمریکا، به رویتر گفت: «این اقدام از نظر منطقی غیرقابل توجیه است.»
پنر با اشاره به این‌که هدف قرار دادن شرکت‌های چینی احتمالا بر آن‌ها اثرگذار خواهد بود،
گفت: «این تحریم‌ها به‌تنهایی نمی‌توانند صادرات نفت ایران را خفه کنند. اگر واقعا بخواهید نشان دهید که جدی هستید، باید بانک‌های چینی یا باشگاه‌های P&I (بیمه حفاظت و غرامت کشتی‌ها) را هدف قرار دهید.»
تحریم چهار شرکت و یک شهروند اهل هند
وزارت خزانه‌داری در بیانیه تحریمی خود همچنین خبر داده که جوگوویندر سینگ برار، تاجر هندی مستقر در امارات متحده عربی را هم تحریم کرده است. برار مالک شرکت‌های کشتیرانی است که ناوگانی متشکل از نزدیک به ۳۰ کشتی را اداره می‌کنند.
در بیانیه خزانه‌داری درباره دلیل تحریم این شهروند هندی هم آمده است: «کشتی‌های برار در انتقال پرخطر کشتی‌به‌کشتی (STS) نفت ایران در آب‌های عراق، ایران، امارات و خلیج عمان نقش داشته‌اند.»
تحریم‌ها همچنین دو شرکت مستقر در امارات و دو شرکت مستقر در هند را که مالک و اداره‌کننده کشتی‌های برار هستند و نفت ایران را به نمایندگی از شرکت ملی نفت ایران و نیروهای نظامی جمهوری اسلامی منتقل کرده‌اند، هدف قرار داده‌اند.
وزیر خزانه‌داری آمریکا در ادامه با اشاره به اهمیت پول نفت برای تداوم فعالیت‌های منطقه‌ای ایران گفت: «رژیم ایران برای فروش نفت خود و تامین مالی فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده‌اش به شبکه‌ای از واسطه‌ها و کشتیرانی‌های فاقد تعهدات قانونی مانند برار و شرکت‌هایش متکی است.»
تحریم‌ها شامل مسدودسازی دارایی‌های افراد تحریم‌شده در آمریکا و ممنوعیت هرگونه معامله شهروندان آمریکایی با آن‌هاست.
آکسیوس به نقل از منابع خود گزارش داده مقامات ایران معتقدند رسیدن به یک توافق هسته‌ای پیچیده و فنی ظرف دو ماه واقع‌بینانه نیست و به زمان بیشتری نیاز دارند تا از تشدید تنش‌ها جلوگیری کنند.
دونالد ترامپ، رییس‌جمهور آمریکا، برای دستیابی به یک توافق جدید هسته‌ای با ایران، ضرب‌الاجلی دوماهه تعیین کرده است.
در عین حال، او دستور داده که نیروهای نظامی آمریکا در خاورمیانه تقویت شوند تا در صورت شکست دیپلماسی، گزینه نظامی روی میز باقی بماند.
علی واعظ، مدیر پروژه ایران در گروه بین‌المللی بحران، به آکسیوس گفت: «ایرانی‌ها ظاهرا معتقدند رسیدن به یک توافق پایدار در بازه زمانی مورد نظر ترامپ بعید است. بنابراین شاید لازم باشد یک توافق موقت به‌عنوان ایستگاهی در مسیر توافق نهایی مدنظر قرار گیرد.»
جزئیات احتمالی یک توافق موقت
بر اساس گزارش آکسیوس، توافق موقت میان ایران و آمریکا می‌تواند شامل اقدامات زیر باشد:
* تعلیق بخشی از فعالیت‌های غنی‌سازی اورانیوم ایران
* رقیق‌سازی ذخایر اورانیوم غنی‌شده تا سطح ۶۰ درصد
* افزایش دسترسی بازرسان سازمان ملل به تأسیسات هسته‌ای ایران
کارشناسانی که با آکسیوس صحبت کرده‌اند، گفته‌اند این اقدامات تنها اندکی زمان گریز ایران برای ساخت بمب اتمی را افزایش می‌دهد، اما می‌تواند به اعتمادسازی اولیه برای مذاکرات توافق جامع کمک کند.
این توافق موقت همچنین ممکن است شامل تمدید مکانیسم ماشه برا بازگشت خودکار تحریم‌ها (Snapback) شود.
مکانیسم ماشه سازوکاری است که در توافق برجام گنجانده شد تا اگر ایران تعهداتش را نقض کند، تحریم‌های شورای امنیت به‌طور خودکار بازگردد. این مکانیسم در ۲۶ مهر سال جاری منقضی می‌شود.
فرانسه، بریتانیا و آلمان به ایران گفته‌اند که اگر تا ۹ تیرماه سال جاری (پایان ماه ژوئن) توافق جدیدی حاصل نشود، مکانیسم ماشه را فعال خواهند کرد.
بیشتر بخوانید:
آمریکا چه واکنشی نشان می‌دهد؟
توافق موقت احتمالا با درخواست ایران برای تعلیق کارزار «فشار حداکثری» ترامپ علیه اقتصاد ایران همراه خواهد بود. اما مشخص نیست که ترامپ حاضر به چنین عقبنشینی باشد یا نه.
دولت ترامپ این هفته، دو دور جدید تحریم علیه شرکتها و افراد ایرانی مرتبط با برنامه هسته‌ای و صنعت نفت وضع کرده است.
پیشنهاد ایران برای یک توافق موقت ممکن است شک و تردیدهای بیشتری در درون دولت ترامپ درباره نیات رهبران ایران ایجاد کند؛ این‌که آیا آن‌ها بهدنبال وقتکشی هستند یا واقعا قصد دارند برنامه هستهایشان را محدود کنند.
روند تحولات
استیو ویتکاف، نماینده ویژه کاخ سفید، قرار است شنبه در عمان با عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، دیدار و گفتوگو کند.
در حالی که آمریکا میگوید این گفتوگوها مستقیم خواهند بود، ایران تاکید دارد که مذاکرات از طریق میانجیگری عمان انجام خواهد شد.
ترامپ روز چهارشنبه در دفتر بیضی به خبرنگاران گفت: «زمان کمی داریم… اما نه خیلی کم. وقتی مذاکرات را شروع میکنی، خیلی زود میفهمی که آیا روند خوب پیش میرود یا نه. بنابراین جمعبندی نهایی، وقتی خواهد بود که احساس کنم مذاکرات خوب پیش نمیرود.»
ترامپ افزود: «خواست اصلی من این است که ایران هرگز به سلاح هسته‌ای دست پیدا نکند. اما اگر مجبور به اقدام نظامی شویم، اقدام خواهیم کرد. اسرائیل هم قطعاً در این عملیات نقش خواهد داشت – شاید حتی رهبریاش را بر عهده بگیرد. اما هیچکس ما را هدایت نمیکند؛ ما خودمان تصمیم میگیریم که چه کاری انجام دهیم.»
در سمت ایران هم پنج‌شنبه، علی شمخانی، دبیر سابق شورای عالی امنیت ملی ایران و مشاور کنونی رهبر جمهوری اسلامی در امور سیاست خارجی، هشدار داد که ادامه تهدیدهای نظامی علیه ایران ممکن است منجر به اقدامات بازدارنده شود.
او تلویحا تهدید کرد که ایران ممکن است بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را اخراج کند و همکاری با این نهاد نظارتی را متوقف نماید و حتی مواد غنی‌شده را به مکانهایی امن، خارج از نظارت سازمان ملل، منتقل کند.