در پی پیروزی حزب لیبرال در انتخابات فدرال کانادا، مارک کارنی، نخست‌وزیر جدید کشور، در نخستین هفته‌های آغاز به کار خود با مجموعه‌ای از بحران‌ها و چالش‌های جدی در داخل و خارج از کشور مواجه شده است.
هند به منطقه کشمیر تحت کنترل پاکستان حمله کرده و پاکستان گفته است پنج جنگنده هندی را سرنگون کرده است.
این تنش‌ها به‌دنبال حمله ماه گذشته اسلام‌گرایان افراطی رخ داد که منجر به کشته شدن ۲۶ نفر در کشمیر هند شد.
هند می‌گوید «زیرساخت‌های تروریستی» مرتبط با آن حمله به گردشگران را هدف قرار داده و پاکستان این موضوع را که اردوگاه‌های تروریستی در خاکش وجود دارد، رد کرده است.
تصاویر منتشرشده در وب‌سایت‌های رهگیری پروازها نشان می‌دهند بسیاری از هواپیماها پس از این حمله، مسیر خود را به سمت آسمان عمان، امارات متحده عربی و کویت تغییر داده‌اند که احتمال تراکم در این حریم‌های هوایی را افزایش می‌دهد.
مقام‌های پاکستانی اعلام کردند در زمان حمله هند، ۵۷ پرواز بین‌المللی در حریم هوایی این کشور حضور داشتند.
دفتر شهباز شریف، نخست‌وزیر پاکستان، در بیانیه‌ای اعلام کرد اقدامات هند «خطر جدی برای خطوط هوایی تجاری متعلق به کشورهای حوزه خلیج فارس ایجاد کرده و جان مسافران را به خطر انداخته است».
وزارت هوانوردی غیرنظامی هند در برابر این اظهارات پاسخی ارائه نکرده است.
در روزهای گذشته، هند و پاکستان به‌طور متقابل حریم هوایی خود را به روی خطوط هوایی یکدیگر بسته‌اند. شرکت‌های بین‌المللی مانند لوفت‌هانزا نیز از عبور از حریم هوایی پاکستان خودداری کرده‌اند.
نهاد مشاوره‌ای در حوزه هوانوردی (OPSGROUP)، در مطلبی که چهارشنبه منتشر شد، هشدار داد: «اگر این درگیری ادامه یابد، احتمال آن وجود دارد که پاکستان مانند بازه زمانی فوریه تا اوت ۲۰۱۹، حریم هوایی خود را به‌طور کامل مسدود کند.»
اختلال در پروازهای داخلی و نگرانی از جعل موقعیت‌یاب (GPS Spoofing)
پروازهای داخلی نیز در هر دو کشور هند و پاکستان دچار اختلال شده‌اند.
بر اساس داده‌های شرکت بررسی پروازهای فلایت‌رادار۲۴ (Flightradar24)، تا ساعت ۱۰:۳۰ به وقت گرینویچ، سه درصد از پروازهای برنامه‌ریزی‌شده در هند و ۱۷ درصد در پاکستان لغو شدند.
شرکت هواپیمایی ایندی‌گو، بزرگ‌ترین شرکت داخلی هند، اعلام کرد ۱۶۵ پرواز خود را تا صبح شنبه لغو خواهد کرد و سهام این شرکت اکنون با ۱.۱ درصد کاهش مواجه شده است.
پروازهای شرکت‌های ایر ایندیا، اسپایس‌جت و آکاسا ایر نیز تحت تاثیر قرار گرفته‌اند.
پاکستان اعلام کرده است پس از حملات، حریم هوایی‌اش بازگشایی شده و فرودگاه‌ها «کاملا فعال» هستند.
تصاویر فلایت‌رادار۲۴ نشان می‌دهند برخی هواپیماهای غیرنظامی از فراز پاکستان در حال عبور هستند اما بخش شمال غربی هند همچنان فاقد ترافیک هوایی است.
شرکت هواپیمایی کی‌ال‌ام (KLM) هلند اعلام کرد تا اطلاع ثانوی از عبور از آسمان پاکستان خودداری می‌کند.
سنگاپور ایرلاینز نیز اعلام کرده از ششم می پرواز بر فراز حریم هوایی پاکستان را متوقف کرده است.
هواپیمایی کره گفت که از روز چهارشنبه، مسیر پروازهای خود از سئول به دبی را تغییر داده و مسیر جنوبی شامل میانمار، بنگلادش و هند را جایگزین مسیر پیشین از طریق پاکستان کرده است.
یونایتد ایرلاینز نیز پرواز خود به دهلی را لغو کرده و دلیل آن را «محدودیت‌های حریم هوایی» عنوان کرده است. این شرکت تنها یک پرواز مستقیم از نیوآرک به دهلی دارد.
آمریکن ایرلاینز نیز اعلام کرد در برنامه پروازی به دهلی بازنگری کرده و به مسافرانی که تحت تاثیر این تغییر قرار گرفته‌اند، امکان تغییر برنامه بدون پرداخت هزینه داده است.
شرکت تای ایرویز اعلام کرد پروازهایش به مقاصد اروپا و آسیای جنوبی از بامداد چهارشنبه تغییر مسیر داده‌اند. شرکت هواپیمایی چاینا ایرلاینز تایوان نیز اعلام کرد پروازهایش به و از مقاصدی مانند لندن، فرانکفورت و رم دچار اختلال شده‌اند.
برخی پروازها از هند به اروپا نیز مسیرهای طولانی‌تری را طی کرده‌اند. برای مثال، پرواز شماره ال‌اچ۷۶۱ (LH761) لوفت‌هانزا از دهلی به فرانکفورت حدود نیم ساعت بیش از معمول در مسیر بوده است.
انجمن شرکت‌های هواپیمایی آسیا-اقیانوسیه نسبت به تاثیر درگیری‌ها بر عملیات هوانوردی هشدار داد.
این نهاد اعلام کرد: «علاوه بر هزینه‌ها و اختلال‌های عملیاتی، نگرانی‌های ایمنی نیز وجود دارد زیرا جعل داده‌های جی‌پی‌اس (GPS) که در مناطق درگیری عملیات پرواز را مختل می‌کنند، یکی از بالاترین خطراتی است که صنعت هوانوردی با آن روبه‌روست.»
جعل جی‌پی‌اس (GPS spoofing) تکنیکی مخرب است که داده‌های سامانه موقعیت‌یاب جهانی را دست‌کاری کرده و می‌تواند موجب شود هواپیماهای تجاری از مسیر خود منحرف شوند.
دیدار جنجالی کارنی با دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا، تنش‌های رو به افزایش در استان آلبرتا و همچنین وضعیت شکننده حزب محافظه‌کار در سطح فدرال، نشان می‌دهد دوران نخست‌وزیری کارنی قرار نیست آرام و بدون دردسر باشد.
دیدار پرتنش با ترامپ: کانادا فروشی نیست
در نخستین دیدار رسمی کارنی با ترامپ، نخست‌وزیر کانادا به‌صراحت تاکید کرد: «کانادا هرگز برای فروش نیست.»
این واکنشی به اظهارات بحث‌برانگیز ترامپ بود که در هفته‌های منتهی به انتخابات کانادا گفته بود اگر فرصت فراهم شود، «می‌توان کانادا را به عنوان ایالت ۵۱ به آمریکا الحاق کرد».
کارنی ضمن رد قاطعانه این ایده، بر استقلال و حاکمیت ملی کانادا تاکید کرد و گفت که کشورش آماده همکاری تجاری با آمریکاست اما هیچ‌گونه مصالحه‌ای بر سر استقلال ملی قابل قبول نخواهد بود.
ترامپ در پاسخ به این سخنان گفت «هرگز نگو هرگز» اما از تمایلش برای ادامه رابطه دوستانه میان دو کشور سخن گفت؛ هرچند که همچنان بر حفظ تعرفه‌های تجاری علیه کالاهای کانادایی پافشاری کرد.
بحران رهبری و بحران منطقه‌ای؛ چالش‌های هم‌زمان محافظه‌کاران
شکست پی‌یر پولیِور، رهبر حزب محافظه‌کار، در حفظ کرسی خود در حوزه انتخابیه کارلتون در اتاوا باعث شد محافظه‌کاران با وجود تشکیل بزرگ‌ترین اپوزیسیون رسمی تاریخ کانادا، بدون رهبر در مجلس عوام باقی بمانند.
در واکنش به این وضعیت، دامیان کورک، نماینده منتخب حوزه Battle River–Crowfoot در آلبرتا، از سمت خود استعفا داد تا راه برای حضور پولیِور در یک انتخابات میان‌دوره‌ای هموار شود.
کارنی نیز با استقبال از این تصمیم اعلام کرد در صورت مهیا شدن شرایط، آماده برگزاری این انتخابات خواهد بود.
در همین حال، استان آلبرتا به عنوان یکی از پایگاه‌های اصلی حزب محافظه‌کار، وارد فاز تازه‌ای از نارضایتی سیاسی شده است.
دانیل اسمیت، نخست‌وزیر محافظه‌کار آلبرتا، در یک نشست خبری اعلام کرد اگر تعداد کافی از شهروندان این استان، دادخواست برگزاری همهپرسی برای جدایی از کانادا را امضا کنند، دولت او برگزاری این همهپرسی را در سال ۲۰۲۶ در دستور کار قرار خواهد داد.
هرچند اسمیت تاکید کرد که شخصا با جدایی موافق نیست اما گفت که به اراده عمومی احترام میگذارد.
این سخنان بلافاصله واکنش شدید رهبران بومی منطقه را به دنبال داشت. آنها هشدار دادند که معاهدات تاریخیشان با دولت فدرال، پیش از تشکیل استان آلبرتا امضا شده و هیچ دولتی در سطح استانی اجازه نقض آنها را ندارد.
بسیاری از تحلیلگران نیز معتقدند این مواضع بیشتر ابزاری برای فشار سیاسی به دولت لیبرال هستند تا برنامهای عملی برای جدایی.
لحظه وحدت یا همصدایی موقت در برابر ترامپ؟
در اقدامی غیرمنتظره، پولیِور نیز پیش از سفر کارنی به واشینگتن، ابراز امیدواری کرد ترامپ به حاکمیت کانادا احترام بگذارد.
این موضعگیری نرمتر نسبت به مواضع تند پیشین او علیه نخست‌وزیر لیبرال، نشانهای از تلاش دو رهبر سیاسی برای حفظ وحدت در برابر تهدیدهای خارجی تلقی شد.
هرچند اختلاف نظرهای سیاسی در سطح داخلی همچنان پررنگ باقیمانده اما به نظر میرسد در مقابل فشارهای بیرونی، نشانههایی از همصدایی موقت در صحنه سیاست کانادا پدید آمده است.
آزمون رهبری برای کارنی
نخست‌وزیر جدید کانادا اکنون در موقعیتی پیچیده قرار دارد: از یک سو، باید روابط متزلزل با ایالات متحده را ترمیم کند و از سوی دیگر، با تهدیدهای داخلی از جمله نارضایتیهای فزاینده در آلبرتا و بحران رهبری اپوزیسیون مقابله کند.
اگرچه تجربه اقتصادی کارنی نقطهقوت او به شمار میرود اما مسیر پیش رو برای حفظ وحدت ملی و اعتماد عمومی، نیازمند مهارت سیاسی، دیپلماسی پویا و گفتوگو با مخالفان است.
در حالی که بحرانهای خارجی موجب همگرایی نسبی میان دولت و اپوزیسیون شده‌اند، اختلافات عمیق داخلی بهویژه در حوزههای منطقه‌ای و حزبی همچنان پابرجاست و نخست‌وزیر باید راهی برای ایجاد توازن میان این دو حوزه بیابد.