دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا، خبر داد به‌زودی با همتایان روسی و اوکراینی خود و سپس با مقامات ناتو برای پایان دادن به جنگ گفت‌وگو خواهد کرد. کرملین نیز اعلام کرد در صورت دستیابی به توافق‌هایی مشخص، احتمال دیدار رهبران روسیه و اوکراین وجود دارد.
ترامپ شنبه ۲۷ اردیبهشت در شبکه اجتماعی تروث سوشال نوشت دوشنبه ۲۹ اردیبهشت به‌صورت تلفنی با ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهوری روسیه و پس از آن با ولودیمیر زلنسکی، رییس‌جمهوری اوکراین، صحبت خواهد کرد.
سخنگوی کرملین نیز اعلام کرد مقدمات گفت‌وگوی تلفنی پوتین و ترامپ در حال انجام است.
به گفته ترامپ، محور این گفت‌وگو هم «تجارت» و هم توقف «حمام خونی» است که هر هفته به‌طور میانگین جان بیش از پنج هزار سرباز روس و اوکراینی را می‌گیرد.
رییس‌جمهوری آمریکا افزود پس از این تماس‌ها، همراه با زلنسکی با شماری از اعضای ناتو گفت‌وگو خواهد داشت.
ترامپ ابراز امیدواری کرد دوشنبه «روز پرباری باشد، آتش‌بسی برقرار شود و این جنگ بسیار خشونت‌بار که اصلا نباید آغاز می‌شد، پایان یابد».
ساعاتی پیش نیز گزارشی درباره گفت‌وگوی تلفنی سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه و مارکو روبیو، همتای آمریکایی او، درباره مذاکرات صلح استانبول منتشر شد.
وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد روبیو در این تماس، بر درخواست ترامپ برای برقراری آتش‌بس فوری در اوکراین تاکید کرد.
احتمال دیدار پوتین و زلنسکی
دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، شنبه ۲۷ اردیبهشت گفت روسیه چنین دیداری را تنها در صورتی ممکن می‌داند که دو طرف بتوانند «به نتایجی مشخص در قالب توافق» دست یابند.
او با این حال مشخص نکرد از نظر مسکو، چه نوع توافقاتی پیش‌شرط دیدار رهبران اوکراین و روسیه محسوب می‌شود.
پسکوف افزود: «هنگام امضای اسنادی که هیات‌های مذاکره‌کننده باید درباره آن‌ها به توافق برسند، آنچه برای ما اهمیت اساسی دارد این است که چه کسی از طرف اوکراین این اسناد را امضا خواهد کرد.»
تنها دیدار پوتین و زلنسکی تاکنون، آذر ۱۳۹۸ در شهر پاریس برگزار شد.
پوتین ۲۱ اردیبهشت پیشنهاد برگزاری مذاکرات مستقیم مسکو و کی‌یف در استانبول را مطرح کرد.
در پی این پیشنهاد، زلنسکی آمادگی خود را برای شرکت در مذاکرات مستقیم صلح با روسیه و دیدار با پوتین اعلام کرد.
با این حال، رییس‌جمهوری روسیه به‌جای خود، گروهی از دستیاران و مقام‌های دولتی را برای گفت‌وگو با مذاکره‌کنندگان اوکراینی به استانبول اعزام کرد.
پوتین پیش‌تر مشروعیت زلنسکی را زیر سوال برده بود، چرا که دوره قانونی ریاست‌جمهوری او سال گذشته به پایان رسیده است.
اوکراین که بهدلیل دفاع در برابر تهاجم روسیه تحت حکومت نظامی قرار دارد، هنوز تاریخی برای برگزاری انتخابات جدید اعلام نکرده است.
مذاکرات ۲۶ اردیبهشت در استانبول نخستین گفت‌وگوهای دوجانبه و مستقیم کی‌یف و مسکو از فروردین ۱۴۰۱ تاکنون بود، اما به برقراری آتش‌بس موقت منجر نشد.
زلنسکی خواستار وضع تحریم‌های شدیدتر علیه روسیه شد
تنها چند ساعت پس از برگزاری نخستین دور مذاکرات مستقیم صلح میان مسکو و کی‌یف، ارتش روسیه به یک دستگاه اتوبوس در منطقه سومی در شمال شرق اوکراین حمله پهپادی کرد و جان ۹ نفر را گرفت.
زلنسکی این حمله را «قتل عمدی غیر نظامیان» خواند و گفت: «آمریکا و اروپا باید بر روسیه فشار آورد تا به کشتار پایان دهد. بدون تحریم‌های شدیدتر، بدون فشار قاطع‌تر، روسیه به دیپلماسی واقعی تن نخواهد داد.»
او با انتقاد از ترکیب مذاکره‌کنندگان روسی در استانبول افزود مسکو «هیاتی ضعیف و ناآماده» را بدون اعطای اختیار لازم به آن‌ها به استانبول فرستاد، در حالی که برای پایان دادن به جنگ، «گام‌های واقعی» لازم است.
تنها نتیجه عملی مذاکرات استانبول، توافق برای آزادی هزار نفر از هر طرف بود که بزرگ‌ترین مبادله اسرا از آغاز جنگ اوکراین به شمار می‌رود.
به گفته کریلو بودانوف، رییس اطلاعات ارتش اوکراین، این مبادله ممکن است در روزهای آینده انجام شود.
واکنش بریتانیا و فرانسه به مذاکرات استانبول
دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا، که تاکنون بارها خواستار آغاز مذاکرات صلح میان مسکو و کی‌یف شده، پیش از دیدار نمایندگان دو کشور در استانبول گفت تا زمانی که خودش با پوتین دیدار نکند، «هیچ اتفاقی نمی‌افتد».
گفت‌وگوهای صلح استانبول که کم‌تر از دو ساعت به طول انجامید، واکنش‌هایی را در کشورهای اروپایی به دنبال داشته است.
دیوید لمی، وزیر امور خارجه بریتانیا، ۲۷ اردیبهشت مسکو را به «ابهام‌افکنی» پس از مذاکرات استانبول متهم کرد و گفت: «بار دیگر شاهد فقدان اراده جدی روسیه برای صلح پایدار بودیم. روسیه بار دیگر ثابت کرد که جدی نیست.»
لمی افزود: «سوال این است که چه زمانی باید به پوتین گفت: دیگر کافی است؟»
امانوئل مکرون، رییس‌جمهوری فرانسه، نیز مذاکرات استانبول را «بی‌ثمر» توصیف کرد.
او در نشست خبری مشترک با نخست‌وزیر آلبانی گفت: «امروز چه چیزی در دست داریم؟ هیچ... مطمئنم ترامپ که نگران اعتبار آمریکاست، به این رویکرد طعنه‌آمیز پوتین، واکنش نشان خواهد داد.»
بیشتر بخوانید: موسسه اقتصاد استکهلم هشدار داد زمان به نفع روسیه نیست
بیش از ۵۵۰ نماینده، از جمله چهرههایی چون ایان دانکن اسمیت، رهبر پیشین حزب محافظهکار و سوئلا براورمن، وزیر پیشین کشور بریتانیا، این نامه را که شنبه ۲۷ اردیبهشت منتشر شد، امضا کرده‌اند.
در این نامه آمده است: «مماشات با رژیم در حال فروپاشی [ایران]، خیانت به ارزشهای دموکراتیک است. این کار به سیاستهای سرکوبگرانهاش جسارت میبخشد و امنیت جهانی را تضعیف میکند؛ چرا که تهران همچنان جاهطلبیهای هسته‌ای و اقدامات تروریستی خود را دنبال میکند.»
درخواست برای قرار گرفتن نام سپاه در فهرست گروههای تروریستی همزمان با افزایش نگرانیها درباره نقض حقوق بشر در ایران و تفهیم اتهام جاسوسی به سه شهروند ایرانی در بریتانیا مطرح شده است.
پلیس بریتانیا ۲۷ اردیبهشت اعلام کرد سه تبعه ایرانی در لندن به همکاری با نهادهای اطلاعاتی جمهوری اسلامی متهم شده‌اند و حکومت ایران بهعنوان تهدید امنیت ملی بریتانیا به دادگاه معرفی شده است.
پایش و شناسایی با هدف یافتن خبرنگاران مرتبط با ایراناینترنشنال از جمله اقدامات این افراد بوده است.
قانون «عفاف و حجاب» و بحران حقوق بشر
نیل کیناک، رهبر پیشین حزب کارگر، از جمله چهرههایی است که از نخست‌وزیر بریتانیا خواسته تا فعالیت سپاه پاسداران را ممنوع اعلام کند.
او همچنین هشدار داد «بحران حقوق بشر» در ایران همچنان رو به وخامت است.
نمایندگان بریتانیایی در ادامه نامه خود به «قانون حجاب و عفاف» در ایران اشاره کردند و گفتند: «این قانون با هدف جلوگیری از خیزشهای آینده، ابزاری برای سرکوب زنانی است که رهبری جنبش اعتراضی را بر عهده دارند.»
آن‌ها تاکید کردند با بسته شدن تمامی راههای فعالیت سیاسی در ایران، جامعه جهانی باید حق مردم برای تغییر حکومت را به رسمیت بشناسد و سپاه پاسداران را رسما بهعنوان یک سازمان تروریستی معرفی کند.
دن جارویس، معاون امنیتی وزیر کشور بریتانیا، ۱۶ اردیبهشت در واکنش به انتقاد یک نماینده پارلمان از تعلل لندن در تروریستی اعلام کردن سپاه پاسداران گفته بود این موضوع در دست بررسی جدی قرار دارد و دولت در صورت لزوم، از انجام اقدامات جدید دریغ نخواهد کرد.
باب بلکمن، نماینده محافظهکار و هماهنگکننده بیانیه علیه سپاه پاسداران، با اشاره به تحولات اخیر گفت: «زمان آن رسیده که سیاست بریتانیا در قبال ایران تغییر کند.»
بلکمن به طرح اتهام جاسوسی علیه سه ایرانی ساکن لندن پرداخت و افزود: «تروریسم جمهوری اسلامی به خاک بریتانیا رسیده است. یک توطئه جدی تروریستی که چند ایرانی در آن نقش داشتند، بهتازگی خنثی شده است.»
بر اساس گزارش‌ها، اتهام مصطفی سپهوند، فرهاد جوادیمنش و شاپور نوری قلعهعلیخانی که اواسط اردیبهشت بازداشت شدند، «جمعآوری اطلاعات و برنامه‌ریزی برای انجام اعمال خشونتآمیز» است.
وزیر کشور بریتانیا در واکنش به اتهامات مطرحشده علیه این سه شهروند ایرانی بیانیهای رسمی صادر و تایید کرد ایران باید بابت اقداماتش پاسخگو باشد.
تداوم تلاشها برای تروریستی اعلام کردن سپاه
با توجه به اتهام سپاه پاسداران برای اقدامات «تروریستی» در خارج از مرزهای ایران، پیش‌تر شماری از نمایندگان و چهره‌های سیاسی کشورهای مختلف خواهان قرار گرفتن نام این نهاد در فهرست سازمانهای تروریستی شده بودند.
نمایندگان ارشد اروپایی، کارشناسان امنیتی و فعالان حقوق بشر، ۲۴ اردیبهشت با حضور در نشستی در پارلمان اروپا خواهان قرار گرفتن نام سپاه پاسداران در فهرست سازمانهای تروریستی اتحادیه اروپا شدند.
عربستان سعودی و بحرین نخستین کشورهایی بودند که سپاه پاسداران را به دلیل «حمایت از گروههای تروریستی در منطقه، بهویژه در یمن» بهعنوان سازمان تروریستی معرفی کردند.
آمریکا نیز در دوره نخست ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ در سال ۱۳۹۸ و دولت کانادا خرداد ۱۴۰۳ سپاه پاسداران را در فهرست گروههای تروریستی خود قرار دادند.
العربیه شنبه ۲۷ اردیبهشت به نقل از منابع آگاه نوشت سپاه پاسداران نشست‌های خود را با مخالفان سیاسی و مسلح حکومت طالبان در افغانستان افزایش داده است.
سفر احمد مسعود و دیگر سران مخالف طالبان به مشهد
بر اساس این گزارش، این دیدارها در پی کاهش نفوذ منطقه‌ای جمهوری اسلامی پس از تضعیف حزب‌الله لبنان و کشته شدن فرماندهانش، از هم پاشیدن توان نظامی حوثی‌های یمن و سقوط حکومت بشار اسد در سوریه، برنامه‌ریزی شده‌اند.
به گفته این منابع، وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی از احمد مسعود، فرمانده جبهه مقاومت ملی افغانستان، عطا محمد نور، والی پیشین بلخ و از چهره‌های برجسته جنگی و صلاح‌الدین ربانی، وزیر خارجه پیشین افغانستان، دعوت کرده است تا به تهران سفر کنند.
بر اساس این گزارش، مسعود از تاجیکستان به مشهد رفته و در دو روز گذشته با شماری از فرماندهان ارشد سپاه پاسداران و مقام‌های وزارت خارجه جمهوری اسلامی دیدار کرده است.
محمد نور نیز در مشهد دیدارهای جداگانه‌ای با همین مقام‌ها داشته، اما ربانی هنوز با دعوت تهران موافقت نکرده است.
بیشتر بخوانید: جبهه متحد افغانستان گفت سپاه پاسداران هزینه عملیات القاعده را در منطقه می‌پردازد
منابع آگاه افغان به العربیه گفتند جمهوری اسلامی برای نخستین بار در چند سال اخیر اجازه داده مسعود با افسران نیروهای ویژه (کماندو) وابسته به دولت پیشین افغانستان که در ایران اقامات دارند، دیدار کند.
این نشست تحت تدابیر شدید امنیتی سپاه پاسداران در مشهد برگزار شده است.
به گزارش العربیه، دیدارهای مسعود در ایران همچنان ادامه دارد.
در سال‌های گذشته، جمهوری اسلامی برای جلوگیری از ایجاد حساسیت و اختلاف با طالبان که روابطش با تهران از زمان بازگشت به قدرت در سال ۱۴۰۰ به‌شدت تقویت شده، اجازه نمی‌داد سیاستمداران افغان با پناهندگان و شهروندان افغان مقیم ایران دیدار کنند.
دیدار مقام‌های سپاه و وزارت خارجه جمهوری اسلامی با رهبران احزاب افغان در ترکیه
العربیه در ادامه گزارش خود نوشت حدود دو ماه پیش، شماری از مقام‌های ارشد سپاه پاسداران و وزارت خارجه جمهوری اسلامی با گروهی از سیاستمداران و رهبران احزاب افغان در استانبول و آنکارا ترکیه دیدار کردند.
بر اساس این گزارش، حسین موسوی، معاون پیشین قاسم سلیمانی در امور افغانستان، ناصر غزالی‌پور، فرمانده پایگاه انصارالقائم در مشهد، محمدرضا بهرامی، معاون و مدیرکل امور جنوب آسیا در وزارت خارجه و ابراهیم طاهریان، سفیر پیشین جمهوری اسلامی در کابل از جمله مقام‌های ایرانی حاضر در این دیدارها بودند.
بیشتر بخوانید: وزارت امور خارجه آمریکا ایران را پناهگاه امن رهبران ارشد القاعده خواند
یکی از این نشست‌ها در منزل خواجه محبوب صدیقی، از معاونان عطا محمد نور در استان بلخ برگزار شد و شماری از چهره‌های برجسته افغان از جمله عبدالرشید دوستم، معاون پیشین ریاست‌جمهوری و رهبر حزب جنبش ملی اسلامی افغانستان، محمد محقق، معاون پیشین ریاست اجرایی و رهبر حزب وحدت اسلامی مردم افغانستان و تاج محمد جاهد، وزیر پیشین کشور در آن حضور داشتند.
این در حالی است که محقق به حمایت از لشکر فاطمیون و جذب افغان‌ها برای جنگ‌های نیابتی جمهوری اسلامی در مناطق مختلف متهم شده است.
به گفته منابع آگاه، هیاتی از سپاه پاسداران همچنین با اعضای «جنبش ملی افغانستان برای صلح و عدالت» به رهبری محمد حنیف اتمر، وزیر خارجه پیشین افغانستان، دیدار کرده‌اند.
دستور کار این نشست محرمانه بوده، اما برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که سپاه پاسداران بهدلیل کاهش نفوذ منطقه‌ای جمهوری اسلامی، به‌دنبال افزایش نفوذ در افغانستان از طریق حمایت از مخالفان طالبان است.
طرح ۲۰ ساله سپاه برای نفوذ در کابل
یکی از سیاستمداران افغان به العربیه گفت سپاه پاسداران از مدت‌ها پیش به‌دنبال آن بوده که منطقه‌ای تحت نفوذ خود در غرب کابل ایجاد کند؛ مشابه نقش و نفوذی که در ضاحیه جنوبی بیروت دارد.
به گفته او، این طرح نخستین‌بار در جریان جنگ داخلی افغانستان میان سال‌های ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۶ (حدود سال‌های ۱۳۷۰ تا ۱۳۷۵) مطرح شده بود، اما مخالفت برخی رهبران افغان مانع از اجرای آن شد.
این سیاستمدار افغان که نخواست نامش فاش شود، هشدار داد شکست‌ها و عقب‌نشینی‌های منطقه‌ای حکومت ایران، افغانستان را به مناسب‌ترین نقطه برای بازتعریف نفوذ جمهوری اسلامی بدل کرده است.
او افزود جمهوری اسلامی با وجود آنکه روابط نزدیکی با حکومت فعلی طالبان دارد، در پی تحقق این هدف از طریق حمایت از مخالفان طالبان است.
ماه گذشته هیاتی از سیاستمداران افغان مقیم خارج، به ریاست محمد محقق به ایران سفر و با مقام‌های جمهوری اسلامی دیدار کرد. این سفر در حالی انجام شد که جمهوری اسلامی صدها پناهجوی افغانستان را از خاک خود اخراج کرده بود.
عبد رب الرسول سیاف، رهبر حزب دعوت اسلامی و از چهره‌های سرشناس دوران جنگ در افغانستان، بهمن ۱۴۰۳ به ایران سفر کرد و در دیدار با مقام‌های جمهوری اسلامی، طالبان را به تشکیل «شورای حل و عقد» فراخواند.
سفر مخفیانه رهبران مخالف دولت افغانستان به مشهد در شرایطی صورت می‌گیرد که امیرخان متقی، وزیر خارجه حکومت طالبان، ۲۷ اردیبهشت به دعوت رسمی عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، به ایران رفت تا در مجمع گفت‌وگوی تهران شرکت کند.
اردوغان شنبه ۲۷ اردیبهشت در بازگشت از سفر به آلبانی گفت رایزنی آنکارا با کشورهای همسایه درباره نحوه تحویل سلاحهای «تروریستها» در خارج از مرزهای ترکیه، در حال انجام است.
او افزود طرحهایی برای چگونگی مشارکت بغداد و اربیل در این روند در دست بررسی قرار دارد.
پس از دههها منازعه با دولت ترکیه، حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک) ۲۲ اردیبهشت با انتشار بیانیهای انحلال خود را اعلام کرد. این خبر با واکنشهای گستردهای از سوی احزاب و چهره‌های سیاسی مختلف در داخل ترکیه مواجه شد.
خبرگزاری فرات، رسانه نزدیک به پ‌ک‌ک، در این خصوص نوشت این حزب «ماموریت تاریخی» خود را به اتمام رسانده است.
عبدالله اوجالان، رهبر زندانی حزب کارگران کردستان، اسفند ۱۴۰۳ خواستار زمین گذاشتن سلاح و انحلال این حزب شده بود.
او از سال ۱۹۹۹ میلادی دوران محکومیت حبس ابد خود را در زندانی واقع در یکی از جزایر ترکیه سپری میکند.
بیشتر بخوانید: پایان پ‌ک‌ک، تداوم تردید: آیا صلح راهی به دموکراسی خواهد داشت؟
اردوغان: با رویکرد سازنده ترامپ، تحریم‌های ترکیه به‌زودی رفع می‌شود
اردوغان ۲۷ اردیبهشت در ادامه اظهارات خود گفت باور دارد تحریم‌های ایالات متحده علیه بخش دفاعی ترکیه در چارچوب «قانون مقابله با دشمنان آمریکا از طریق تحریم» (کاتسا)، به‌زودی لغو خواهند شد.
او در پاسخ به پرسش خبرنگاران درباره موافقت واشینگتن با فروش احتمالی موشک به آنکارا افزود: «میتوانم بهراحتی بگویم که در مورد کاتسا گشایشی حاصل شده است.»
او این موضوع را نتیجه رویکرد «بازتر، سازندهتر و صادقانهتر» دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا، دانست.
اردوغان همچنین اعلام کرد درباره این موضوع با ترامپ و همچنین سفیر جدید آمریکا در آنکارا گفت‌وگو کرده است.
آمریکا آذرماه ۱۳۹۹ ترکیه را بهدلیل خرید سامانه موشکی اس-۴۰۰ از روسیه، در فهرست تحریم‌های خود قرار داد.
ایالات متحده و ترکیه هر دو عضو سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) هستند.
الشرق الاوسط شنبه ۲۷ اردیبهشت هویت یکی از «خطرناکترین» افراد بازداشتشده را محمد صلاح معرفی کرد و افزود او فرزند یکی از فرماندهان نیروی رضوان حزب‌الله است.
به گفته یک منبع در وزارت دادگستری لبنان، صلاح نقشی کلیدی در هدف قرار گرفتن برخی از چهره‌های برجسته حزب‌الله، از جمله حسن بدیر، مسئول میز فلسطین این گروه، ایفا کرده است.
نیروی رضوان شاخه عملیات ویژه حزب‌الله محسوب می‌شود؛ یگانی که نام خود را از «علی رضوان»، یکی از فرماندهان کشتهشده این گروه گرفته است.
ماموریتهای این نیرو شامل نفوذ به خاک اسرائیل و انجام عملیات خرابکارانه در این کشور است.
یگان رضوان از نیروهای آموزشدیده و وفادار به بالاترین سطوح فرماندهی حزب‌الله تشکیل شده است. پیش از تضعیف این گروه نیابتی جمهوری اسلامی، قرار بود یگان رضوان نقشی محوری در طرحهای تهاجمی حزب‌الله، بهویژه در صورت حمله به مناطق شمالی اسرائیل، ایفا کند.
الشرق الاوسط در ادامه گزارش خود به نقل مقام وزارت دادگستری لبنان نوشت از ۲۱ فرد بازداشتشده به اتهام جاسوسی برای اسرائیل، ۱۳ نفر شهروند لبنان، شش نفر سوری و دو نفر فلسطینی هستند.
بر اساس این گزارش، موساد شماری از این افراد را پیش از حمله هفتم اکتبر حماس و برخی دیگر را پس از آن به خدمت گرفته بود.
بیشتر بخوانید: موسسه آلما: نیروی قدس سپاه و یگان ۳۹۰۰ حزب‌الله فعالیت خود در اردن را افزایش دادهاند
اسرائیل و لبنان هفتم آذر ۱۴۰۳ برای برقراری آتش‌بس و اجرای قطعنامه ۱۷۰۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد به توافق دست یافتند.
بر اساس قطعنامه ۱۷۰۱، حزب‌الله باید نیروهای خود را به شمال رودخانه لیتانی (حدود ۳۰ کیلومتری مرز اسرائیل) منتقل کند و بدین ترتیب، تنها ارتش لبنان و نیروهای حافظ صلح سازمان ملل اجازه استقرار در جنوب این کشور را دارند.
طبق مفاد توافق آتش‌بس، ارتش اسرائیل نیز موظف است از جنوب لبنان عقبنشینی کند، اما نظامیان اسرائیلی همچنان در بخشهایی از این منطقه مستقر هستند.
اسرائیل در ماههای اخیر بارها حزب‌الله را به نقض آتش‌بس متهم کرده و مواضع و اعضای این گروه را در خاک لبنان هدف قرار داده است.
حزب‌الله در پی نابودی زیرساختهای نظامی خود در حملات اسرائیل و کشته شدن رهبران و فرماندهان برجستهاش، از جمله حسن نصرالله و هاشم صفیالدین، به‌شدت تضعیف شده است.