دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا، با صدور چند فرمان اجرایی، کمیسیون مستقل نظارت هسته‌ای این کشور را موظف کرد روند صدور مجوز برای ساخت راکتورها و نیروگاه‌های هسته‌ای را سرعت بخشد و زمان این فرایند را از چند سال به ۱۸ ماه کاهش دهد.
ترامپ جمعه دوم خرداد در تروث سوشال، شبکه اجتماعی خود، نوشت: «گفت‌وگوهای ما با آنها به هیچ نتیجه‌ای نرسیده است. بنابراین، من پیشنهاد اعمال تعرفه مستقیم ۵۰ درصدی بر اتحادیه اروپا را از تاریخ اول ژوئن ۲۰۲۵ [۱۱ خرداد] ارائه می‌دهم.»
او شراکت با اتحادیه اروپا را «دشوار» خواند و گفت این اتحادیه «اساسا با هدف سوءاستفاده از ایالات متحده در زمینه تجارت تشکیل شده است».
ترامپ افزود: «موانع تجاری قدرتمند آنها، مالیات بر ارزش افزوده، جریمه‌های سنگین برای شرکت‌های آمریکایی، موانع غیرمالی در تجارت، دستکاری‌های پولی، و شکایت‌های ناعادلانه و بی‌دلیل علیه شرکت‌های آمریکایی، همگی باعث شده‌اند که ایالات متحده با کسری تجاری سالانه بیش از ۲۵۰ میلیارد دلار در برابر اتحادیه اروپا مواجه شود؛ رقمی که کاملا غیرقابل قبول است.»
این اظهارات در حالی مطرح می‌شوند که آمریکا و چین ۲۲ اردیبهشت پس از برگزاری مذاکراتی در ژنو، از رسیدن به یک توافق موقت برای کاهش متقابل تعرفه‌ها خبر دادند.
۱۸ اردیبهشت نیز آمریکا و بریتانیا توانستند بر سر یک پیمان تجاری جدید به توافق دست یابند.
ترامپ ۱۳ فروردین با امضای یک فرمان اجرایی، دستور اعمال تعرفه‌های متقابل بر شرکای تجاری ایالات متحده را صادر کرد.
بیشتر بخوانید: صندوق بین‌المللی پول پیش بینی رشد اقتصادی جهان را بار دیگر کاهش داد
تهدید ترامپ به وضع تعرفه ۲۵ درصدی علیه اپل
رییس‌جمهوری آمریکا دوم خرداد با انتشار پیامی دیگر در تروث سوشال، شرکت اپل را تهدید کرد در صورتی که محصولات خود را در این کشور تولید نکند، با تعرفه‌ای ۲۵ درصدی روبه‌رو خواهد شد.
ترامپ در پیام خود نوشت: «مدت‌ها پیش به تیم کوک، مدیرعامل اپل، اطلاع داده‌ام که انتظار دارم آیفون‌هایی که قرار است در ایالات متحده آمریکا به فروش برسند، در داخل همین کشور ساخته و تولید شوند، نه در هند یا هیچ جای دیگری.»
او هشدار داد تعرفه ۲۵ درصدی شامل شرکت سامسونگ و سایر تولیدکنندگان تلفن‌های هوشمند نیز خواهد شد.
پیش‌تر در ۱۲ اردیبهشت، شرکت اپل اعلام کرده بود در واکنش به سیاست‌های تعرفه‌ای دولت ترامپ، تولید بیشتر آیفون‌ها و سایر محصولات خود برای بازار آمریکا را از چین خارج می‌کند.
به گفته تیم کوک، اکثر آیفون‌های بازار آمریکا در ماه‌های آینده در هند تولید خواهند شد و ویتنام نیز به قطب اصلی تولید محصولاتی مانند آی‌پد و اپل واچ تبدیل می‌شود.
با این حال، به نظر می‌رسد این اقدام نیز نتوانسته رضایت ترامپ را جلب کند، چرا که او بار دیگر بر ضرورت تولید محصولات اپل در داخل خاک ایالات متحده تاکید کرده است.
خبرگزاری رویترز دوم خرداد گزارش داد تاکید ترامپ بر تداوم سیاست‌های تعرفه‌ای و فشار بیشتر بر اتحادیه اروپا به افت بازارهای جهانی منجر شده است.
خبرگزاری رویترز پنج‌شنبه اول خرداد در یادداشتی تحلیلی به طرح دفاع موشکی گنبد طلایی ترامپ پرداخت.
به گفته تحلیل‌گران فضایی، اعلام این طرح که شامل استقرار شبکه‌ای وسیع از ماهواره‌ها و تسلیحات در مدار زمین با هزینه‌ای بالغ بر ۱۷۵ میلیارد دلار است، می‌تواند روند شتاب‌گرفته نظامی‌سازی فضا در دهه اخیر را به‌طور چشم‌گیری تشدید کند.
هرچند سه قدرت بزرگ فضایی ـ ایالات متحده، روسیه و چین ـ از دهه ۱۹۶۰ تاکنون تجهیزات نظامی و اطلاعاتی خود را در مدار زمین مستقر کرده‌اند، این اقدامات تا حد زیادی به‌صورت محرمانه انجام شده است.
اما در دوران ریاست‌جمهوری جو بایدن، مقام‌های آمریکایی آشکارا از نیاز به توان تهاجمی بیشتر در فضا به‌دلیل تهدیدهای فزاینده روسیه و چین سخن گفته بودند.
طرح ترامپ که در ژانویه اعلام شده بود، نقطه چرخشی آشکار در راهبرد فضایی ایالات متحده به شمار می‌رود. این حرکتی جسورانه به‌سوی استقرار فناوری‌های گران‌قیمت و آزمایش‌نشده در فضا می‌تواند سودی هنگفت نصیب پیمانکاران نظامی آمریکا کند.
بنا بر این طرح، موشک‌های مستقر در فضا از روی ماهواره‌هایی در مدار زمین شلیک خواهند شد تا موشک‌های بالستیک متعارف یا هسته‌ای پرتاب‌شده از زمین را رهگیری و منهدم کنند.
پیامدهای بلندمدت طرح گنبد طلایی
ویکتوریا سمسون، مدیر امنیت و ثبات فضایی در اندیشکده بنیاد جهان امن در واشینگتن، درباره طرح استقرار موشک‌ها در فضا به رویترز گفت: «فکر می‌کنم این کار مثل باز کردن جعبه پاندورا است. ما واقعا پیامدهای بلندمدت آن را در نظر نگرفته‌ایم.»
او و دیگر کارشناسان هشدار می‌دهند طرح گنبد طلایی ممکن است دیگر کشورها را نیز به استقرار سامانه‌های مشابه در فضا یا توسعه تسلیحات پیشرفته‌تر برای عبور از این سپر موشکی وادار کند که این روند، رقابت تسلیحاتی در فضا را شدت خواهد بخشید.
پنتاگون در برابر درخواست رسانه‌ها برای اظهارنظر درباره این طرح، واکنشی فوری نشان نداده است.
در واکنش به اعلام این برنامه، چین و روسیه مواضع متفاوتی اتخاذ کردند.
سخنگوی وزارت امور خارجه چین ضمن ابراز «نگرانی جدی»، خواستار توقف این طرح از سوی آمریکا شد و آن را حاوی «مضامین تهاجمی شدید» دانست که خطرات نظامی‌سازی فضا و آغاز مسابقه تسلیحاتی در مدار زمین را افزایش می‌دهد.
در مقابل، سخنگوی کرملین اعلام کرد گنبد طلایی می‌تواند واشینگتن و مسکو را در آینده‌ای نزدیک به گفت‌وگوهایی درباره کنترل تسلیحات هسته‌ای سوق دهد.
هدف اصلی این برنامه، مقابله با زرادخانه فزاینده موشک‌های متعارف و هسته‌ای کشورهای رقیب ایالات متحده - از جمله روسیه، چین، کره شمالی و ایران - عنوان شده است.
طرح گنبد طلایی در واقع احیای تلاش دوران جنگ سرد و «ابتکار دفاع استراتژیک» رونالد ریگان، معروف به «جنگ ستارگان»، است.
برنامه «جنگ ستارگان» قرار بود شبکه‌ای از موشک‌ها و تسلیحات لیزری قدرتمند را در مدار پایینی زمین مستقر کند که بتوانند موشک‌های بالستیک هسته‌ای شلیک‌شده از زمین را در مرحله شتاب اولیه یا در فاز سرعت بالای پروازشان در فضا رهگیری کنند.
این طرح هرگز به مرحله اجرا نرسید؛ عمدتا به‌دلیل چالش‌های فناورانه، هزینه‌های بسیار سنگین، و نگرانی‌ها نسبت به نقض پیمان منع موشک‌های ضدبالستیک - پیمانی که اکنون دیگر اعتبار ندارد.
آمادگی صنایع نظامی برای ورود به رقابت فضایی
طرح گنبد طلایی حامیانی قدرتمند در میان پیمانکاران صنایع دفاعی و بخش فناوری‌های نوین نظامی دارد، بازیگرانی که سال‌هاست برای چنین لحظه‌ای آماده می‌شوند.
کن بدینگفیلد، مدیر مالی شرکت ال‌تری‌هریس، ماه گذشته در مصاحبه‌ای با رویترز گفت: «ما می‌دانستیم که چنین روزی احتمالا فرا خواهد رسید و برای آن آماده‌ایم.»
او افزود شرکت ال‌تری‌هریس از مدت‌ها پیش ساخت شبکه حس‌گرهایی را آغاز کرده که قرار است به زیرساخت اصلی سامانه گنبد طلایی تبدیل شوند.
شرکت اسپیس‌ایکس به رهبری ایلان ماسک، متحد ترامپ، در کنار شرکت نرم‌افزاری پالانتیر و تولیدکننده پهپاد آندوریل، نیز در خط مقدم طراحی و ساخت اجزای کلیدی این سامانه قرار گرفته‌اند.
انتظار می‌رود بسیاری از اجزای اولیه این طرح از خطوط تولید موجود در صنایع دفاعی تامین شود.
حاضران در نشست خبری کاخ سفید با حضور ترامپ، از شرکت‌های ال‌تری‌هریس، لاکهید مارتین و آر‌تی‌ایکس به‌عنوان پیمانکاران احتمالی این پروژه عظیم نام بردند.
ابهام در نحوه تامین مالی
شیوه تامین مالی طرح گنبد طلایی همچنان نامشخص است.
قانون‌گذاران جمهوری‌خواه پیشنهاد کرده‌اند ۲۵ میلیارد دلار به‌عنوان سرمایه اولیه برای این طرح اختصاص یابد.
این بودجه بخشی از یک بسته گسترده دفاعی به ارزش ۱۵۰ میلیارد دلار محسوب می‌شود، اما تصویب آن منوط به لایحه‌ای جنجالی در کنگره است که با موانع جدی روبه‌رو است.
رویترز در گزارش خود نوشته است دونالد ترامپ روز چهارشنبه در اقدامی حساب‌شده، چراغ‌های دفتر بیضی شکل کاخ سفید را خاموش کرد و سیریل رامافوسا، رییس‌جمهوری آفریقای جنوبی، را در برابر دوربین‌های تلویزیونی هدف جدیدترین حمله ژئوپلتیک خود قرار داد.
به‌نوشته رویترز، این صحنه بی‌سابقه، که آشکارا برای تاثیرگذاری حداکثری از سوی کاخ سفید طراحی شده بود، یادآور دیدار جنجالی با ولودیمیر زلنسکی، رییس‌جمهوری اوکراین در ماه فوریه است. ترامپ در این ملاقات، رامافوسا را با ادعاهایی درباره «نسل‌کشی سفیدپوستان» در آفریقای جنوبی، از جمله قتل‌های گسترده و مصادره زمین، مورد انتقاد قرار داد.
این اتفاق بار دیگر نشان داد که ترامپ آمادگی دارد از دفتر بیضی شکل، که به‌طور سنتی محلی برای ادای احترام به رهبران خارجی است، به عنوان ابزاری برای تحت فشار گذاشتن میهمانان از کشورهای ضعیف‌تر یا اعمال فشار بر موضوعاتی که شخصا بر آنها متمرکز است، استفاده کند.
به‌نوشته رویترز، این استفاده بی‌سابقه از جایگاه ریاست‌جمهوری، ممکن است باعث شود رهبران دیگر کشورها در پذیرش دعوت ترامپ تجدیدنظر کنند؛ چرا که خطر تحقیر عمومی آنها در برابر رسانه‌ها وجود دارد.
رویترز افزوده که این تردید می‌تواند روابط ایالات متحده با دوستان و شرکای بین‌المللی را که در عین حال مورد توجه رقبای بزرگی مانند چین نیز هستند، دشوارتر کند.
این دیدار در ابتدا با هدف بهبود روابط پرتنش میان آمریکا و آفریقای جنوبی، به‌ویژه پس از اعمال تعرفه‌ها از سوی ترامپ و اتهامات او مبنی بر «نسل‌کشی سفیدپوستان» و پیشنهاد اسکان اقلیت آفریکانرها در آمریکا، برنامه‌ریزی شده بود.
اما در ادامه، ترامپ دستور داد چراغ‌ها را کم‌نور کنند و سپس ویدیوها و مقالاتی چاپ‌شده را به نمایش گذاشت.
رامافوسا که آماده پاسخ‌گویی بود، هرچند احتمالا انتظار چنین نمایش سیاسی را نداشت، با متانت و توجه کامل تلاش کرد تا ادعاهای میزبانش را رد کند؛ هرچند از انتقاد مستقیم یا تقابل با رییس‌جمهوری آمریکا، که به حساسیت بیش از حد مشهور است، پرهیز کرد.
او با لحنی شوخ‌طبعانه گفت: «متاسفم که هواپیمایی ندارم که به شما بدهم.»
سخن او کنایه‌ای آشکار به پیشنهاد قطر برای اهدای یک جت لوکس به ترامپ بود که قرار است به هواپیمای رسمی رییس‌جمهوری آمریکا مشهور به ایر فورس وان تبدیل شود.
وینسنت مگونیا، سخنگوی رامافوسا، پس از این نشست به شبکه نیوز روم آفریکا (Newzroom Afrika) گفت: «کاملا مشخص بود که رییس‌جمهور رامافوسا را تحریک می‌کردند. واضح بود که دارند با اعصابش بازی می‌کنند، اما او وارد این دام نشد.»
کاخ سفید در پاسخ به پرسشی درباره اینکه آیا این دیدار عمدا برای تحت‌فشار قرار دادن رامافوسا طراحی شده بود، واکنشی فوری نشان نداد و نگفت آیا چنین اقداماتی ممکن است رهبران دیگر کشورها را از سفر به آمریکا باز دارد یا نه.
مقایسه با دیدار پرتنش زلنسکی و ترامپ
کامرون هادسون، پژوهشگر ارشد اندیشکده مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی در واشینگتن، به رویترز گفته که هر چند این دیدار از تلویزیون پخش شد، «اما از خط قرمز عبور نکرد و به خشم یا خصومت آشکار نینجامید، بنابراین از لبه پرتگاه عبور نکرد.»
فضای این دیدار در تضاد کامل با ملاقات چند ماه پیش ترامپ با زلنسکی بود که به مشاجره‌ای پر سر و صدا میان او، رییس‌جمهوری اوکراین، و معاونش جی‌دی ونس انجامید.
زلنسکی نیز مانند رامافوسا، با هدف ترمیم روابط و حفظ حمایت نظامی آمریکا در جنگ علیه روسیه به واشینگتن رفته بود، اما آن دیدار خیلی زود به تنش کشیده شد.
ترامپ، زلنسکی را به «بی‌احترامی» متهم کرد و هشدار داد که رفتار او ممکن است جرقه جنگ جهانی سوم را بزند. معاونش، ونس، نیز مدعی شد که زلنسکی به اندازه کافی از کمک‌های آمریکا قدردانی نکرده است.
این تنش‌ها، تاثیر قابل‌توجهی بر انسجام ائتلاف ناتو در حمایت از اوکراین داشت.
هرچند دیدار با رامافوسا چنین پیامد مستقیمی نداشت، اما آفریقای جنوبی بازیگری مهم در قاره آفریقاست. چین بزرگ‌ترین شریک تجاری این کشور است و ایالات متحده پس از چین، دومین شریک بزرگ تجاری آفریقای جنوبی است.
آفریقای جنوبی که پس از قرن‌ها استعمار و آپارتاید، در سال ۱۹۹۴ با رهبری نلسون ماندلا به یک دموکراسی چندحزبی تبدیل شد، قاطعانه اتهامات ترامپ را رد می‌کند.
«تبعیض نژادی»
از زمان بازگشت ترامپ به قدرت در ژانویه، او کمک‌های مالی به آفریقای جنوبی را قطع کرده، سفیر این کشور در واشینگتن را اخراج کرده و برخی از اقلیت سفیدپوست آفریکانر را به خاطر «تبعیض نژادی» در خاک آمریکا اسکان داده است. آفریقای جنوبی این اتهامات را رد می‌کند.
قانون جدید اصلاحات ارضی در آفریقای جنوبی که با هدف جبران بی‌عدالتی‌های دوران آپارتاید تدوین شده، اجازه مصادره زمین بدون پرداخت غرامت را فقط در مواردی می‌دهد که «منافع عمومی» ایجاب کند؛ برای مثال، زمین‌هایی که بلااستفاده مانده‌اند. تاکنون هیچ موردی از این نوع مصادره رخ نداده و هر حکمی در این خصوص قابلیت بررسی و تجدیدنظر در دادگاه را دارد.
تیم مارشال، مفسر برجسته سیاست خارجی بریتانیا، در گفت‌وگو با رادیو تایمز لندن گفت: «اگر کسی هنوز تردید دارد که آن اتفاق با زلنسکی کاملا از سوی کاخ سفید کارگردانی نشده بود، حالا دیگر باید واقعیت را پذیرفته باشد.»
داگ برگم، وزیر کشور ایالات متحده، جمعه دوم خرداد در مراسم امضای این فرمان‌ها در دفتر بیضی کاخ سفید گفت: «این تصمیم به معنای پایان دادن به بیش از نیم قرن سخت‌گیری‌های مقرراتی در این صنعت است.»
این اقدام بخشی از مجموعه فرمان‌های اجرایی ترامپ با هدف تقویت تولید انرژی هسته‌ای در آمریکا و پاسخی به افزایش چشمگیر تقاضا از سوی مراکز داده و کاربردهای فزاینده هوش مصنوعی در این کشور به شمار می‌رود.
فرآیند صدور مجوز برای احداث راکتورهای هسته‌ای در آمریکا گاه بیش از یک دهه به طول می‌انجامد؛ روندی که با هدف اولویت دادن به ایمنی هسته‌ای تدوین شده، اما مانع مهمی در مسیر توسعه پروژه‌های جدید بوده است.
یک مقام ارشد کاخ سفید اعلام کرد دستورات اجرایی ترامپ شامل اصلاحات اساسی در ساختار کمیسیون نظارت هسته‌ای، بازبینی در تعداد کارکنان آن و همچنین دستور به وزارتخانه‌های انرژی و دفاع برای همکاری در ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای در اراضی فدرال می‌شود.
او افزود دولت آمریکا در نظر دارد وزارت دفاع را به بازیگر اصلی در فرآیند سفارش و استقرار راکتورهای هسته‌ای در پایگاه‌های نظامی تبدیل کند.
به گفته این مقام کاخ سفید، فرمان‌های ترامپ همچنین با هدف احیای فعالیت‌های استخراج و غنی‌سازی اورانیوم در داخل ایالات متحده تدوین شده است.
انرژی هسته‌ای، پاسخی به نیاز مراکز داده و سامانه‌های هوش مصنوعی
جوزف دومینگز، مدیرعامل شرکت «کانستِلِیشن انرژی»، در مراسم امضای این فرمان‌ها، از تصمیم ترامپ استقبال کرد و گفت: «رییس‌جمهور با این اقدام به عادی‌سازی روند صدور مجوز کمک می‌کند. ما وقت زیادی را صرف فرآیندهای اداری می‌کنیم و به سوالات احمقانه پاسخ می‌دهیم، نه موارد مهم.»
ترامپ چند هفته پس از بازگشت مجدد به کاخ سفید، با اعلام وضعیت اضطراری انرژی در آمریکا هشدار داد زیرساخت‌های برق این کشور برای پاسخ‌گویی به نیازهای رو به رشد، به‌ویژه در حوزه مراکز داده و سامانه‌های مبتنی بر هوش مصنوعی، کافی نیستند.
اگرچه بیشتر اقدامات دولت ترامپ بر تقویت منابع فسیلی مانند زغال‌سنگ، نفت و گاز طبیعی متمرکز بوده، اما انرژی هسته‌ای نیز در دستور کار این دولت قرار گرفته است؛ حوزه‌ای که در سال‌های اخیر با حمایت فزاینده هر دو حزب جمهوری‌خواه و دموکرات مواجه بوده است.
برخی از دموکراتها از انرژی هسته‌ای پشتیبانی می‌کنند، چرا که نیروگاه‌های اتمی برخلاف سوختهای فسیلی، گازهای گلخانهای تولید نمیکنند. با این حال، نگرانی‌ها درباره زبالههای رادیواکتیو و ایمنی راکتورها در میان فعالان محیطزیست همچنان پابرجاست.
در مقابل، جمهوری‌خواهان که دغدغه کمتری نسبت به تغییرات اقلیمی دارند، بر این باورند که انرژی هسته‌ای می‌تواند نقش کلیدی در تقویت استقلال و امنیت انرژی آمریکا ایفا کند.