شورای سردبیری روزنامه وال‌استریت ژورنال در یادداشتی نارضایتی رهبران جمهوری اسلامی از روند مذاکرات هسته‌ای را نشانه آن دانسته است که دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا بر نقطه درستی انگشت گذاشته است.
در یادداشت شورای سردبیری وال‌استریت ژورنال که چهارشنبه ۳۱ اردیبهشت منتشر شد، آمده است که هیچ‌کس از دادن امتیازات بزرگ خوشحال نمی‌شود، اما ایالات متحده و جهان برای رسیدن به توافقی واقعی و موثر با جمهوری اسلامی دقیقا به همین امتیازات نیاز دارند.
شورای سردبیری وال‌استریت ژورنال پس از اشاره با اظهارات اخیر رهبران جمهوری اسلامی، از جمله سخنان روز سه‌شنبه علی خامنه‌ای که گفت ایالات متحده «نباید یاوه‌گویی کند» و خواسته ترامپ مبنی بر پایان غنی‌سازی اورانیوم در ایران را «غلط زیادی» خواند، تاکید کرده است: « پایان دادن به غنی‌سازی، ضروری‌ترین اقدام برای بستن آسان‌ترین مسیر ایران به سوی ساخت بمب اتم است.»
این روزنامه سپس افزوده که خامنه‌ای گفت: «من فکر نمی‌کنم مذاکرات هسته‌ای با آمریکا نتیجه‌ای در بر داشته باشد» و برای چند روز، عراقچی نیز وانمود کرد که جمهوری اسلامی هنوز تصمیم نگرفته در دور جدید مذاکرات در رم شرکت کند. با این حال، روز چهارشنبه میانجی‌گران عمانی اعلام کردند که مذاکرات روز جمعه از سر گرفته خواهد شد.
به‌نوشته شورای سردبیری وال‌استریت ژورنال، «مقامات جمهوری اسلامی به بازی‌های دیپلماتیک ادامه می‌دهند، اما به‌خوبی می‌دانند که همین مذاکرات فعلا برنامه هسته‌ای آنها را از حمله نظامی در امان نگه داشته و از فروپاشی بیشتر ارزش ریال جلوگیری کرده است. رییس‌جمهوری ترامپ هشدار داده: «این پیشنهاد برای همیشه روی میز نخواهد ماند.» اسرائیل نیز فعلاً دست نگه داشته تا به دیپلماسی ترامپ فرصت بدهد.»
وال‌استریت ژورنال در ادامه نوشته است: «امید جمهوری اسلامی به اینکه ترامپ شبیه باراک اوباما عمل کند و به تکرار نسخه توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ رضایت دهد، نقش بر آب شده است. در هفته‌های اخیر، اجماع عمومی قابل‌توجهی میان جمهوری‌خواهان و دولت ترامپ درباره یک اصل کلیدی شکل گرفته است: هیچ‌گونه غنی‌سازی در ایران مجاز نیست.»
در این یادداشت افزوده شده است: «۵۲ سناتور جمهوری‌خواه از مجموع ۵۳ نفر، نامه‌ای در حمایت از این اصل امضا کرده‌اند؛ اصلی که خود ترامپ نیز بر آن پافشاری می‌کند. او در گفت‌وگو با شبکه ان‌بی‌سی گفته بود تنها توافقی را می‌پذیرد که به «برچیدن کامل» غنی‌سازی منجر شود. حتی جی‌دی ونس، معاون رییس‌جمهوری که مواضعی معتدل‌تر دارد، تاکید کرده که ایران هیچ نیازی به غنی‌سازی داخلی در هیچ سطحی ندارد؛ همان‌گونه که ۲۳ کشور از کانادا گرفته تا امارات متحده عربی انرژی هسته‌ای غیرنظامی تولید می‌کنند بی‌آنکه خود غنی‌سازی انجام دهند.»
استیو ویتکاف، فرستاده ویژه آمریکا در امور خاورمیانه، نیز روز یک‌شنبه اعلام کرد: «ما تنها یک خط قرمز بسیار بسیار روشن داریم، و آن هم غنی‌سازی است. حتی یک درصد توان غنی‌سازی را هم نمی‌توانیم بپذیریم.»
کارولین لویت، سخنگوی کاخ سفید، نیز گفته: «ما صددرصد به این خط قرمز پایبندیم.»
مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا، نیز بارها این موضع را تکرار کرده است.
شورای سردبیری وال‌استریت ژورنال افزوده است: «واکنش‌های تهران نشان می‌دهد که این پیام را دریافت کرده، و هدف آن از مانورهای دیپلماتیک، شکستن این اجماع است. تهران نمی‌تواند از طریق زور فشار بیاورد زیرا سامانه‌های پدافندی‌اش تضعیف شده و نیروهای نیابتی‌اش نیز در پی حملات اسرائیل در هم شکسته‌اند، بنابراین به شیوه چانه‌زنی متوسل شده و مدعی است که خواسته‌های کلیدی آمریکا، عملا امکان رسیدن به توافق را از بین برده‌اند.»
در ادامه این یادداشت گفته شده است: «همان‌طور که بهنام بن‌طالب‌لو، تحلیلگر اندیشکده بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها، می‌گوید: «خط قرمز یک التماس‌کننده، با خط قرمز یک ابرقدرت فرق دارد.» ترامپ هم این نکته را پیش‌تر ثابت کرده: او با اعمال فشار، جمهوری اسلامی را مجبور به بازگشت به میز مذاکره کرد.»
شورای سردبیری وال‌استریت ژورنال افزوده است: «جمهوری اسلامی سال‌ها ادعا می‌کرد که هرگز با ترامپ مذاکره نخواهد کرد و در دوران بایدن، بارها درباره ترور او سخن گفت. اما پس از آنکه ترامپ اجرای تحریم‌ها را از سر گرفت و تهدید نظامی معناداری شکل داد که نمی‌شد آن را نادیده گرفت، تهران مجبور شد به پای میز مذاکره بازگردد.»
این روزنامه در پایان یادداشت خود تاکید کرده است: «شاید تهران در نهایت تصمیم بگیرد که نمی‌تواند از غنی‌سازی صرف‌نظر کند یا سانتریفیوژهایش را برچیند. شاید هم به این نتیجه برسد که تهدید استفاده از زور از سوی آمریکا و اسرائیل، صرفا یک بلوف است و آن را نادیده بگیرد. اما اگر مرتکب چنین اشتباهی شود، احتمالا بعدا پشیمان خواهد شد.»
رویترز در گزارش خود نوشته است دونالد ترامپ روز چهارشنبه در اقدامی حساب‌شده، چراغ‌های دفتر بیضی شکل کاخ سفید را خاموش کرد و سیریل رامافوسا، رییس‌جمهوری آفریقای جنوبی، را در برابر دوربین‌های تلویزیونی هدف جدیدترین حمله ژئوپلتیک خود قرار داد.
به‌نوشته رویترز، این صحنه بی‌سابقه، که آشکارا برای تاثیرگذاری حداکثری از سوی کاخ سفید طراحی شده بود، یادآور دیدار جنجالی با ولودیمیر زلنسکی، رییس‌جمهوری اوکراین در ماه فوریه است. ترامپ در این ملاقات، رامافوسا را با ادعاهایی درباره «نسل‌کشی سفیدپوستان» در آفریقای جنوبی، از جمله قتل‌های گسترده و مصادره زمین، مورد انتقاد قرار داد.
این اتفاق بار دیگر نشان داد که ترامپ آمادگی دارد از دفتر بیضی شکل، که به‌طور سنتی محلی برای ادای احترام به رهبران خارجی است، به عنوان ابزاری برای تحت فشار گذاشتن میهمانان از کشورهای ضعیف‌تر یا اعمال فشار بر موضوعاتی که شخصا بر آنها متمرکز است، استفاده کند.
به‌نوشته رویترز، این استفاده بی‌سابقه از جایگاه ریاست‌جمهوری، ممکن است باعث شود رهبران دیگر کشورها در پذیرش دعوت ترامپ تجدیدنظر کنند؛ چرا که خطر تحقیر عمومی آنها در برابر رسانه‌ها وجود دارد.
رویترز افزوده که این تردید می‌تواند روابط ایالات متحده با دوستان و شرکای بین‌المللی را که در عین حال مورد توجه رقبای بزرگی مانند چین نیز هستند، دشوارتر کند.
این دیدار در ابتدا با هدف بهبود روابط پرتنش میان آمریکا و آفریقای جنوبی، به‌ویژه پس از اعمال تعرفه‌ها از سوی ترامپ و اتهامات او مبنی بر «نسل‌کشی سفیدپوستان» و پیشنهاد اسکان اقلیت آفریکانرها در آمریکا، برنامه‌ریزی شده بود.
اما در ادامه، ترامپ دستور داد چراغ‌ها را کم‌نور کنند و سپس ویدیوها و مقالاتی چاپ‌شده را به نمایش گذاشت.
رامافوسا که آماده پاسخ‌گویی بود، هرچند احتمالا انتظار چنین نمایش سیاسی را نداشت، با متانت و توجه کامل تلاش کرد تا ادعاهای میزبانش را رد کند؛ هرچند از انتقاد مستقیم یا تقابل با رییس‌جمهوری آمریکا، که به حساسیت بیش از حد مشهور است، پرهیز کرد.
او با لحنی شوخ‌طبعانه گفت: «متاسفم که هواپیمایی ندارم که به شما بدهم.»
سخن او کنایه‌ای آشکار به پیشنهاد قطر برای اهدای یک جت لوکس به ترامپ بود که قرار است به هواپیمای رسمی رییس‌جمهوری آمریکا مشهور به ایر فورس وان تبدیل شود.
وینسنت مگونیا، سخنگوی رامافوسا، پس از این نشست به شبکه نیوز روم آفریکا (Newzroom Afrika) گفت: «کاملا مشخص بود که رییس‌جمهور رامافوسا را تحریک می‌کردند. واضح بود که دارند با اعصابش بازی می‌کنند، اما او وارد این دام نشد.»
کاخ سفید در پاسخ به پرسشی درباره اینکه آیا این دیدار عمدا برای تحت‌فشار قرار دادن رامافوسا طراحی شده بود، واکنشی فوری نشان نداد و نگفت آیا چنین اقداماتی ممکن است رهبران دیگر کشورها را از سفر به آمریکا باز دارد یا نه.
مقایسه با دیدار پرتنش زلنسکی و ترامپ
کامرون هادسون، پژوهشگر ارشد اندیشکده مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی در واشینگتن، به رویترز گفته که هر چند این دیدار از تلویزیون پخش شد، «اما از خط قرمز عبور نکرد و به خشم یا خصومت آشکار نینجامید، بنابراین از لبه پرتگاه عبور نکرد.»
فضای این دیدار در تضاد کامل با ملاقات چند ماه پیش ترامپ با زلنسکی بود که به مشاجره‌ای پر سر و صدا میان او، رییس‌جمهوری اوکراین، و معاونش جی‌دی ونس انجامید.
زلنسکی نیز مانند رامافوسا، با هدف ترمیم روابط و حفظ حمایت نظامی آمریکا در جنگ علیه روسیه به واشینگتن رفته بود، اما آن دیدار خیلی زود به تنش کشیده شد.
ترامپ، زلنسکی را به «بی‌احترامی» متهم کرد و هشدار داد که رفتار او ممکن است جرقه جنگ جهانی سوم را بزند. معاونش، ونس، نیز مدعی شد که زلنسکی به اندازه کافی از کمک‌های آمریکا قدردانی نکرده است.
این تنش‌ها، تاثیر قابل‌توجهی بر انسجام ائتلاف ناتو در حمایت از اوکراین داشت.
هرچند دیدار با رامافوسا چنین پیامد مستقیمی نداشت، اما آفریقای جنوبی بازیگری مهم در قاره آفریقاست. چین بزرگ‌ترین شریک تجاری این کشور است و ایالات متحده پس از چین، دومین شریک بزرگ تجاری آفریقای جنوبی است.
آفریقای جنوبی که پس از قرن‌ها استعمار و آپارتاید، در سال ۱۹۹۴ با رهبری نلسون ماندلا به یک دموکراسی چندحزبی تبدیل شد، قاطعانه اتهامات ترامپ را رد می‌کند.
«تبعیض نژادی»
از زمان بازگشت ترامپ به قدرت در ژانویه، او کمک‌های مالی به آفریقای جنوبی را قطع کرده، سفیر این کشور در واشینگتن را اخراج کرده و برخی از اقلیت سفیدپوست آفریکانر را به خاطر «تبعیض نژادی» در خاک آمریکا اسکان داده است. آفریقای جنوبی این اتهامات را رد می‌کند.
قانون جدید اصلاحات ارضی در آفریقای جنوبی که با هدف جبران بی‌عدالتی‌های دوران آپارتاید تدوین شده، اجازه مصادره زمین بدون پرداخت غرامت را فقط در مواردی می‌دهد که «منافع عمومی» ایجاب کند؛ برای مثال، زمین‌هایی که بلااستفاده مانده‌اند. تاکنون هیچ موردی از این نوع مصادره رخ نداده و هر حکمی در این خصوص قابلیت بررسی و تجدیدنظر در دادگاه را دارد.
تیم مارشال، مفسر برجسته سیاست خارجی بریتانیا، در گفت‌وگو با رادیو تایمز لندن گفت: «اگر کسی هنوز تردید دارد که آن اتفاق با زلنسکی کاملا از سوی کاخ سفید کارگردانی نشده بود، حالا دیگر باید واقعیت را پذیرفته باشد.»
