مطالب مرتبط
وزارت خارجه کانادا در بیانیه‌ای که پنج‌شنبه اول خرداد در اختیار ایران‌اینترنشنال قرار گرفت، نوشت: «تا زمانی که جمهوری اسلامی ایران به رفتارهای غیرقابل قبول خود ادامه دهد، کانادا به فشار بر این رژیم ادامه خواهد داد و اقدامات بیشتری را اعمال خواهد کرد.»
این وزارتخانه افزود اقدامات علیه جمهوری اسلامی شامل اعلام ایران به‌عنوان «کشور حامی تروریسم» طبق قانون مصونیت دولتی، قرار دادن نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در فهرست گروه‌های تروریستی طبق قانون کیفری و اعمال تحریم‌ها در چارچوب قوانین «اقدامات ویژه اقتصادی» و «قانون سازمان ملل» برای محدودسازی مبادلات مالی و مسدود کردن دارایی‌های جمهوری اسلامی در کانادا است.
دولت کانادا خردادماه ۱۴۰۳ به‌صورت رسمی سپاه پاسداران را گروهی تروریستی اعلام کرد.
دولت کانادا همچنین در سال ۲۰۲۲ اعلام کرد ورود مقام‌های ارشد جمهوری اسلامی به این کشور ممنوع است و آن‌هایی که پیش‌تر وارد کانادا شده‌اند، اخراج خواهند شد.
این تصمیم در واکنش به سرکوب خشونت‌آمیز اعتراضات «زن، زندگی، آزادی» و همچنین حمایت جمهوری اسلامی از گروه‌های نیابتی خود در منطقه مانند حماس، حزب‌الله لبنان و حوثی‌های یمن اتخاذ شد.
از زمان اجرای این قانون، ۲۰ مقام حکومت ایران در خاک کانادا شناسایی شده‌اند.
بیشتر بخوانید: کانادا ۳ فرد و ۴ شرکت را در ارتباط با شبکه‌های تامین سلاح سپاه تحریم کرد
ابراز نگرانی شدید کانادا از وضعیت وخیم حقوق بشر در ایران
وزارت امور خارجه کانادا در ادامه بیانیه خود، وضعیت حقوق بشر در ایران را «وخیم» خواند و ضمن ابراز نگرانی شدید از نقض تعهدات بین‌المللی جمهوری اسلامی در این زمینه، نسبت به «اعمال قوانین و سیاست‌های سرکوبگرانه و تبعیض‌آمیز علیه زنان، دختران و اقلیت‌ها» هشدار داد.
این وزارتخانه تاکید کرد کانادا «در کنار مردم ایران ایستاده و از خواسته‌های آن‌ها برای احترام کامل به حقوق و آزادی‌های اساسی‌شان حمایت می‌کند».
وزارت خارجه کانادا همچنین ضمن محکوم کردن «اقدامات بی‌ثبات‌کننده» جمهوری اسلامی در خاورمیانه افزود حمایت مالی، تسلیحاتی و آموزشی تهران از گروه‌های موسوم به «محور مقاومت» و تلاش برای توسعه برنامه هسته‌ای، پهپادی و موشک‌های بالستیک از جمله اقداماتی هستند که «تهدیدی مستقیم برای صلح و امنیت منطقه به‌شمار می‌روند و تلاش‌ها برای برقراری ثبات را تضعیف می‌کنند».
این وزارتخانه همچنین از جمهوری اسلامی خواست به «تعهدات قانونی خود در زمینه منع گسترش تسلیحات هسته‌ای و تعهدات سیاسی‌اش درباره برنامه هسته‌ای پایبند باشد و به‌طور کامل با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری کند».
تاکید اتاوا بر لزوم همکاری کامل تهران با آژانس بین‌المللی در شرایطی مطرح می‌شود که دور پنجم گفت‌وگوهای هسته‌ای تهران و واشینگتن جمعه دوم اردیبهشت در رم، پایتخت ایتالیا، برگزار خواهد شد.
پایگاه خبری آکسیوس ۳۱ اردیبهشت گزارش داد اسرائیل در حال آماده‌سازی است تا در صورت شکست مذاکرات ایران و آمریکا دست به حمله‌ای سریع علیه تاسیسات هسته‌ای جمهوری اسلامی بزند.
این منابع که چهارشنبه ۳۱ اردیبهشت به شرط ناشناس ماندن با ایران‌اینترنشنال گفتوگو کردند، گفتند فشارهای اقتصادی در ایران، تهران را وادار کرده به مذاکرات ادامه دهد.
یکی از این منابع با اشاره به این فشارها گفت: «در پیامی که وزارت امور خارجه به طرف عمانی ارسال کرد، گفته شده است اگر ایالات متحده مواضع خود را تعدیل کند و سطح مطالباتش را کاهش دهد، می‌توان از طریق دیپلماسی به راهکاری میانه دست یافت.»
در همین حال بدر البوسعیدی، وزیر خارجه عمان، در شبکه ایکس اعلام کرد دور پنجم مذاکرات هسته‌ای آمریکا و جمهوری اسلامی، جمعه دوم خرداد در رم برگزار می‌شود.
این منابع پیش‌تر گفته بودند، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، گفته است تهران در حال بررسی امکان برگزاری دور بعدی مذاکرات با واشینگتن است؛ به این معنا که «منتظر پاسخ واشینگتن به عمان» هستند.
مشخص نیست که آیا اعلام زمان برگزاری دور پنجم مذاکرات به این معناست که واشینگتن پاسخ مدنظر تهران را از طریق طرف عمانی داده است یا توافق برای دور تازه دیدار طرفین، از پیش‌تر هماهنگ شده است.
طرح جایگزینی وجود ندارد
منابع ایران‌اینترنشنال با اشاره به این‌که در صورت شکست مذاکرات،طرح جایگزین (پلن بی) برای کنترل بحران و اداره کشور وجود ندارد، افزودند: «مقامات ایران تلاش می‌کنند فضای مذاکرات همچنان حفظ شود.»
خبرگزاری رویترز هم ۳۱ اردیبهشت به‌نقل از سه منبع مطلع ایرانی که نامشان را فاش نکرد، گزارش داد با بحرانی شدن وضعیت مذاکرات هسته‌ای واشینگتن و تهران بر سر غنی‌سازی اورانیوم، رهبری جمهوری اسلامی در صورت شکست تلاش‌ها برای حل این مناقشه چند دهه‌ای، طرح جایگزین مشخصی ندارد.
این منابع به رویتزر گفتند با به بن‌بست رسیدن مذاکرات و تقابل خطوط قرمز طرفین، جمهوری اسلامی ممکن است به چین و روسیه به‌عنوان «طرح جایگزین» روی آورد اما با توجه به جنگ تجاری چین با آمریکا و درگیری نظامی روسیه در اوکراین، این مسیر جایگزین نیز پایه‌ای لرزان دارد.
یک مقام ارشد جمهوری اسلامی در این‌باره گفت: «طرح جایگزین، ادامه همان استراتژی پیش از آغاز مذاکرات است.»
به گفته این مقام، تهران از افزایش تنش خودداری می‌کند و آماده دفاع از خود است: «این استراتژی همچنین شامل تقویت روابط با متحدانی چون روسیه و چین می‌شود.»
علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، ۳۰ اردیبهشت خواسته‌های آمریکا مبنی بر توقف غنی‌سازی اورانیوم را «یاوه‌گویی و غلط زیادی» خواند و هشدار داد که احتمال موفقیت مذاکرات پایین است.
دو مقام جمهوری اسلامی و یک دیپلمات اروپایی نیز گفتند تهران حاضر نیست تمام ذخایر اورانیوم با غنای بالا را به خارج ارسال کند یا درباره برنامه موشک‌های بالستیک خود وارد گفتوگو شود.
وب‌سایت خبری نشنال هم ۲۹ اردیبهشت به نقل از دو مقام جمهوری اسلامی گزارش داد گفت‌وگوهای هسته‌ای آمریکا و ایران به‌دلیل اختلاف‌نظر بر سر مساله غنی‌سازی اورانیوم به بن‌بست رسیده است.
پیش از آن، در ۲۵ اردیبهشت دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا، گفته بود جمهوری اسلامی «تا حدی» با شروط مورد نظر واشینگتن در مذاکرات هسته‌ای موافقت کرده است.
منابع آگاه دیپلماتیک از تهران به ایران‌اینترنشنال گفتند به دنبال تاکید استیو ویتکاف، نماینده ویژه ایالات متحده بر «غنی‌سازی صفر» در مذاکرات با جمهوری اسلامی، مقام‌های حکومت ایران از میانجی‌گران عمانی درخواست کرده‌اند واشینگتن را متقاعد کنند تا این خواسته خود را تعدیل کند.
این منابع که چهارشنبه ۳۱ اردیبهشت به شرط ناشناس ماندن اطلاعات خود را ارائه کرده‌اند، تاکید کردند: «با توجه به وابسته بودن بازارهای مالی ایران (ارز، طلا و سهام) به مذاکرات، در پیامی که از سوی وزارت امور خارجه به طرف عمانی ارسال شد، اصرار شده است اگر ایالات متحده مواضع خود را تعدیل کند و سطح مطالباتش را کاهش دهد، می‌توان از طریق دیپلماسی به راهکاری میانه دست یافت.»
منابع ایران‌اینترنشنال با اشاره به این‌که در صورت شکست مذاکرات، «پلن بی» (طرح جایگزین) برای کنترل بحران و اداره کشور وجود ندارد، افزودند: «مقامات ایران تلاش می‌کنند فضای مذاکرات همچنان حفظ شود.»
به گفته این منابع، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، تاکید دارد که تهران در حال بررسی امکان شکل گرفتن دور بعدی مذاکرات با واشینگتن است؛ به این معنا که «منتظر پاسخ واشینگتن به عمان» هستند.
طرح جایگزینی وجود ندارد
خبرگزاری رویترز ۳۱ اردیبهشت به‌نقل از سه منبع مطلع ایرانی که نامشان را فاش نکرد، گزارش داد با بحرانی شدن وضعیت مذاکرات هسته‌ای واشینگتن و تهران بر سر غنی‌سازی اورانیوم، رهبری جمهوری اسلامی در صورت شکست تلاش‌ها برای حل این مناقشه چند دهه‌ای، طرح جایگزین مشخصی ندارد.
درباره این موضوع بیشتر بخوانید: جمهوری اسلامی برای تعدیل مواضع آمریکا به عمان متوسل شده است
اسناد رسیده به ایران‌اینترنشال نشان می‌دهد شورای عالی امنیت ملی دستور داده است اطلاعات مرتبط با مذاکرات فقط باید از وزارت امور خارجه دریافت و منتشر شود.
در این ابلاغیه تاکید شده که استفاده از «ترجمه یا بازنشر اخبار مذاکرات از منابع خارجی» اکیدا ممنوع است و «خلاف منافع و امنیت ملی» محسوب می‌شود.
همچنین از رسانه‌ها خواسته شده از هرگونه پیش‌بینی، تحلیل یا تفسیر مستقل درباره جزییات مذاکرات یا مواضع طرف‌های مقابل خودداری کنند.
شورای عالی امنیت ملی هدف از این دستورالعمل را «حفظ آرامش روانی جامعه و تقویت موضع تیم مذاکره‌کننده» عنوان کرده است.
افزایش تنش‌ها میان تهران و واشینگتن
در هفته‌های گذشته مقام‌های آمریکایی بارها تاکید کرده‌اند که خواهان حذف کامل برنامه غنی‌سازی جمهوری اسلامی هستند.
مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، سهشنبه ۳۰ اردیبهشت در جلسه استماع کمیته روابط خارجی سنا گفت رسیدن به توافق هسته‌ای با ایران آسان نخواهد بود و تهران غنی‌سازی را «نه برای انرژی بلکه به‌عنوان ابزاری برای بازدارندگی» دنبال می‌کند.
روبیو تاکید کرد: «ما امیدواریم بتوانیم به توافقی با ایران برسیم، چون از نظر من، گزینه جایگزین بسیار بدتر خواهد بود؛ هر‌چند شاید لازم باشد.»
علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی نیز سهشنبه درباره مذاکرات جاری با آمریکا با تاکید بر این‌که «گمان نمی‌کند این مذاکرات به نتیجه برسد»، به موضع مقام‌های آمریکا مبنی بر حذف کامل غنی‌سازی در خاک ایران واکنش نشان داد و گفت: «سعی کنند یاوه‌گویی نکنند.»
او افزود: «این‌که بگویند به ایران اجازه غنی‌سازی نمی‌دهیم، غلط زیادی است. جمهوری اسلامی منتظر اجازه این و آن نیست؛ سیاستی دارد، روشی دارد و همان‌ها را تعقیب می‌کند.»
در پی این اظهارات خامنه‌ای قیمت دلار در بازار آزاد ایران با حدود ۲.۵ درصد افزایش به بیش از ۸۴ هزار تومان رسید.
روزنامه اماراتی نشنال، دوشنبه به نقل از دو مقام ایرانی گزارش داد گفت‌وگوهای هسته‌ای آمریکا و جمهوری اسلامی به دلیل اختلاف‌نظر بر سر غنی‌سازی اورانیوم با بن‌بست مواجه شده است.
یک مقام ایرانی به این رسانه گفت: «ایران دعوت مطرح‌شده از سوی عمان برای دور پنجم مذاکرات را که قرار بود جمعه آینده در رم برگزار شود نپذیرفته است زیرا استیو ویتکاف، مذاکره‌کننده آمریکایی، گفته است غنی‌سازی برای ایران در قالب هیچ توافقی مجاز نخواهد بود.»
از سوی دیگر سخنان ۲۳ اردیبهشت دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا در عربستان سعودی به‌ویژه درباره وضعیت ایران بازتاب زیادی در میان شهروندان ایرانی داشت و شماری از کاربران در شبکه‌های اجتماعی، سخنان او را «واقعیتی تلخ» درباره نیم قرن حکمرانی جمهوری‌اسلامی دانستند.
ترامپ در سخنرانی خود در ستایش از عملکرد رهبران کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس، شیوه مدیریت آن‌ها را با رهبران جمهوری اسلامی مقایسه کرد و گفت در حالی که کشورهای عربی بیابان‌ها را به زمین‌های حاصل‌خیز تبدیل می‌کنند، رهبران جمهوری اسلامی، زمین‌های سبز را به بیابان‌های خشک تبدیل کرده‌اند؛ «چون فاسد هستند».
سانسور، ابزار جمهوری اسلامی در مواجهه با ناکامی
این نخستین بار نیست که نهادهای امنیتی و قضایی جمهوری اسلامی برای مدیریت افکار عمومی، روزنامه‌نگاران و رسانه‌ها را تحت فشار قرار می‌دهند.
پیش از این و در ششم اردیبهشت، پس از انفجار مهیب در بندر رجایی بندرعباس، دادستانی کل کشور با صدور اطلاعیه‌ای هشدار داد رسانه‌ها و فعالان فضای مجازی از پرداختن به موضوعاتی که «امنیت روانی جامعه را مخدوش می‌کند» خودداری کنند.
در این اطلاعیه، دادستانی از دادستان‌های سراسر کشور خواست تا با افرادی که درباره این انفجار دست به اطلاع‌رسانی زده‌اند و موجب «تشویش اذهان عمومی» شده‌اند، برخورد «سریع، موثر و بازدارنده» صورت گیرد.
مسعود پزشکیان، رییس دولت چهاردهم نیز در همین ارتباط دستوری برای اطلاع‌رسانی نکردن درباره انفجار بندر رجایی صادر کرد.
آذر ماه سال گذشته، دادستانی کل کشور پس از سقوط حکومت بشار اسد در سوریه در ابلاغیه‌ای به رسانه‌ها هشدار داد با توجه به «شرایط حساس داخلی و منطقه‌ای»، از انتشار اخباری که به‌زعم این نهاد باعث ترس عمومی یا خدشه‌دار شدن آرامش جامعه می‌شود، خودداری کنند.
سلسله این دستورالعمل‌ها و تهدیدها که اغلب در دوره‌های بحران‌زا مانند مذاکرات هسته‌ای، اعتراضات داخلی یا فجایع بزرگ صادر می‌شود، نشان‌دهنده آن است که حکومت جمهوری اسلامی به‌جای پاسخ‌گویی و شفاف‌سازی، سانسور و سرکوب روایت‌های مستقل را راهی برای کنترل بحران می‌داند.
