جمعی از وکلای دادگستری در پشتیبانی از اعتصاب کامیون‌داران، بر حق بنیادین اعتصاب، به‌عنوان یکی از حقوق اساسی نیروی کار و زحمتکشان تاکید کردند. این وکلای دادگستری در بیانیه‌ای نوشتند که «حق اعتصاب، حقی قانونی و مشروع است» و «اعتصاب کامیون‌داران، پیشینه‌ای روشن از اعتراض صنفی است».
امضاکنندگان این بیانیه تاکید کردند: «ما نسبت به بازداشت خودسرانه برخی از رانندگان، برخوردهای امنیتی با فعالان صنفی، و همچنین انتشار تلویزیونی اعترافات اجباری که زیر فشار تهیه شده‌اند، به‌شدت هشدار می‌دهیم. این اقدامات مغایر با اصل برائت و حقوق بنیادین شهروندان است و نقض آشکار کرامت انسانی و تعهدات بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران، از جمله مفاد میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی، به‌شمار می‌رود.»
بررسی الگوها و عوامل تعیین‌کننده مهاجرت داخلی در ایران نشان می‌دهد طی دهه‌های اخیر، سالانه به‌طور متوسط یک میلیون نفر در داخل کشور مهاجرت کرده‌اند.
این تحقیق از سوی رسول صادقی، دانشیار گروه جمعیت‌شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، انجام شده و در آخرین شماره «فصلنامه علوم اجتماعی» دانشگاه علامه به چاپ رسیده است.
هم‌زمان با کاهش نرخ تولد و مرگ و میر در کشور، ایران در سال‌های اخیر شاهد تغییرات مهمی در ساختار سنی جمعیت خود بوده و اکنون در فاز «پنجره جمعیتی» قرار دارد.
در این دوره، جمعیت در سنین فعالیت که حدود ۷۰ درصد از کل جمعیت کشور را شامل می‌شود، عمدتا در پی دستیابی به فرصت‌های تحصیلی و شغلی، به شهرها و مناطق مرکزی ایران مهاجرت کرده‌اند.
تغییر در الگوهای چهارگانه مهاجرت
یافته‌های این پژوهش که بر اساس تحلیل ثانویه داده‌های سرشماری‌های ۱۳۹۰ و ۱۳۹۵ انجام گرفته، نشان می‌دهد در بستر رشد شهرنشینی در کشور، سهم مهاجرت شهر به شهر از ۴۰ درصد در بازه زمانی ۱۳۵۵-۱۳۶۵، به حدود ۷۰ درصد در سال‌های اخیر افزایش یافته است.
در مقابل، در سال‌های اخیر سهم مهاجرت‌های روستا-شهری با افتی چشمگیر از ۵۶ به ۲۰ درصد رسیده و مهاجرت‌های بین روستایی نیز در چهار دهه گذشته، از ۱۲ درصد به پنچ درصد کاهش یافته است.
شهرها، قطب اصلی جذب مهاجران
شهرها مقصد اصلی مهاجرت‌های داخلی در ایران هستند و جذابیت آن‌ها در طول زمان افزایش یافته است.
بر اساس یافته‌های این تحقیق، ۸۳ درصد مهاجرت‌های داخلی به سمت شهرها و تنها ۱۷ درصد به سمت روستاها جریان دارد.
تهران و استان‌های اطراف با افزایش خالص جمعیت ناشی از مهاجرت روبه‌رو هستند. در مقابل، استان‌های غربی و جنوب شرقی کشور که سطح توسعه پایین‌تری دارند، کاهش جمعیت ناشی از مهاجرت را تجربه می‌کنند.
جریان مهاجرتی قابل‌توجهی از تهران به استان البرز نیز مشاهده می‌شود؛ روندی که نشان‌دهنده حومه‌نشینی و پیرامونی شدن مفرط پایتخت است.
تفاوت‌های جنسیتی و سنی در انگیزه‌های مهاجرت
دلایل مهاجرت در گروه‌های سنی و جنسیتی مختلف، متفاوت است.
یکی از تحولات برجسته در این زمینه، افزایش حضور زنان در جریان‌های مهاجرتی است. سهم زنان از ۴۶ درصد در دوره ۱۳۶۰-۱۳۷۰ به ۴۹ درصد در دوره ۱۳۹۰-۱۳۹۵ رسیده است.
تحصیل به‌ویژه برای زنان جوان ۱۵ تا ۲۹ ساله، مهم‌ترین انگیزه مهاجرت به شمار می‌رود. اشتغال نیز دلیل اصلی مهاجرت مردان ۳۰ تا ۳۲ ساله است.
آمار نشان می‌دهد در بازه زمانی ۱۳۹۰-۱۳۹۵، به ازای هر ۱۰۰ زن مهاجر، ۱۰۵ مرد مهاجرت کرده‌اند.
مردان بیشتر با انگیزه‌های اقتصادی اقدام به مهاجرت می‌کنند، اما زنان بیشتر به دلایل اجتماعی، فرهنگی و پیروی از خانواده این تصمیم را می‌گیرند.
برای بسیاری از زنان، مهاجرت فرصتی برای رهایی از محدودیت‌های ساختاری و خانوادگی و همچنین فرار از کنترل اجتماعی و تبعیض جنسیتی فراهم می‌کند.
پیامدها و چالش‌های مهاجرت داخلی
الگوی جدید مهاجرت داخلی پیامدهای گسترده‌ای را به همراه داشته است. هزینه بالای مسکن، تشدید ترافیک و مسائل محیط زیستی مانند آلودگی هوا در کلان‌شهرها از جمله این پیامدها محسوب می‌شوند.
جابه‌جایی گسترده به مناطق شهری باعث شده اکثریت جمعیت ۸۵ میلیون نفری ایران در حال حاضر در شهرهای بزرگ زندگی کنند. در مقابل، سکونتگاه‌ها و روستاهای کوچک از جمعیت کمتری برخوردار هستند.
گسترش اشتغال غیررسمی در مناطق شهری و افزایش شکاف درآمد سرانه بین استان‌ها از دیگر پیامدهای مهم اقتصادی این روند است.
در این پژوهش تاکید شده که نابرابری میان مناطق مختلف کشور منجر به رشد نامتوازن و ناهمگون در سطح ملی شده و در گسترش مهاجرت نقش قابل توجهی دارد.
نتایج این مطالعه که با مشارکت ۱۵ استان کشور انجام شده، پیش‌بینی می‌کند که در سال‌های پیش‌رو، روند مهاجرت‌های داخلی، به‌ویژه مهاجرت‌های بین‌استانی، افزایش خواهد یافت.
بر اساس این تحلیل، عواملی چون نابرابری‌های منطقه‌ای، ساختار سنی جوان و میانسال، افزایش سطح تحصیلات، نرخ بالای بیکاری در میان جوانان و کمبود فرصت‌های شغلی در بسیاری از استان‌ها و شهرستان‌ها، از محرک‌های اصلی این روند خواهند بود.
او شامگاه جمعه ۹ خرداد در بیانیه‌ای تایید کرد محمدحسن نیکزاد، پسرش، چهارم خرداد با یک مامور پلیس راهور «به صورت غیر عمد» تصادف کرده اما افزود او «نه از صحنه گریخته و نه قلدرمآبی کرده، بلکه بلافاصله فرایند انتقال پلیس مذکور به بیمارستان را انجام داده است».
این نماینده مجلس افزود: «متواضعانه ضمن عذرخواهی از مردم عزیزی که ممکن است تحت تاثیر روایت‌های دستکاری‌شده از تصادف غیرعمد فرزندم احساس تبعیض کرده باشند، تمکین به قانون را واجب دانسته و در مقابل آن تعظیم می‌کنم و اعتقاد دارم همه باید در برابر آن برابر باشند.»
نیکزاد به‌طور دقیق اشاره نکرد که منظورش از روایت‌های دستکاری‌شده چیست، اما گزارش‌های پیشین رسانه‌های داخلی حاکی از آن بود که فرزند ۲۷ ساله او خودروی پلاک شخصی خود را پس از متوقف شدن از سوی پلیس به‌دلیل تخلف، به مامور راهور کوبیده است.
روایت‌های رسانه‌های رسمی از تصادف
خبرگزاری فارس، وابسته به سپاه پاسداران، پیش‌تر گزارش داد فرزند یکی از نمایندگان مجلس با عبور غیرقانونی از خط ویژه میدان ونک، «مامور راهور را زیر گرفت، چند متر کشید» و سپس از محل متواری شد.
رسانه بولتن‌نیوز هم نوشت متهم پس از چند ساعت آزاد شده و این آزادی به‌دلیل «دخالت مستقیم پدر اوست».
روزنامه اینترنتی فراز جزییات بیشتری از این ماجرا منتشر کرد و نوشت فرزند نایب‌رییس مجلس پس از آنکه جریمه شد، به مامور راهور گفت «می‌دانی چه کسی را جریمه کردی؟» و سپس با خودروی خود در میدان به مامور زد.
بر اساس این گزارش، فرزند نیکزاد «بدون هیچ تلاشی برای کمک به مصدوم» متواری شد و محل حادثه را ترک کرد.
به گفته این رسانه، پرونده تصادف «با وساطت نایب‌رییس مجلس بسته شد».
این گزارش‌ها چند روز پس از حادثه منتشر شدند.
نیکزاد ششم خرداد دو روز پس از این تصادف، با ۱۱۱ رای از ۲۷۲ رای نمایندگان، در سمت نایب‌رییس مجلس ابقا شد.
روایت پلیس راهور و نایب‌رییس مجلس از زیر گرفتن و فرار
نایب‌رییس مجلس در ادامه بیانیه خود گفت: «خناثان خارجی در موج رسانه‌ای این موضوع را مستمسک قرار داده‌اند.»
نیکزاد افزود: «هیچ‌گونه فرار و بی‌توجهی به وضعیت مامور پلیس مذکور صورت نگرفته است. البته در مورد خودرو و راننده اعمال قانون شده است.»
نیکزاد همچنین گفت با حضور در بیمارستان پیگیر «تمام مراحل درمان» و بهبود وضعیت پلیس راهور بوده و «با بزرگواری او در این زمینه» مواجه شده است.
هشتم خرداد رسانه‌ها در ایران متن گفت‌وگوی خبرگزاری پلیس با «سرهنگ خیشه، رییس منطقه سه پلیس راهور تهران» را منتشر کردند که در این تصادف مجروح شده بود.
او توضیح داد خودروی محمدحسن نیکزاد از خیابان منتهی به ضلع غربی میدان ونک و از مسیر یک‌طرفه وارد میدان شد.
خیشه این تصادف را «غیرعمد» خواند، موضوع فرار راننده از محل تصادف را رد کرد و گفت خودروی پسر نیکزاد بلافاصله متوقف و راننده برای مراحل قانونی به کلانتری منتقل شد.
همان روز محمد صالح جوکار، رییس هیات نظارت بر رفتار نمایندگان، گفت تا این لحظه پلیس راهور هیچ شکایتی از فرزند علی نیکزاد مطرح نکرده است.
واکنش‌ها به رانت و مصونیت مقام‌های حکومتی
این تصادف بار دیگر موضوع رانت و مصونیت خانواده‌های مسئولان جمهوری اسلامی را به موضوعی پربحث در رسانه‌های اجتماعی تبدیل کرد.
بسیاری از کاربران، آزادی فرزند این نماینده مجلس را با اعدام شهروندان معترض مانند محسن شکاری مقایسه کردند.
انتشار بیانیه نایب‌رییس مجلس نیز با واکنش گسترده کاربران، از جمله چهره‌های سیاسی، مواجه شد.
کاربری نوشت: «بچه مردم سطل آشغال آتش زد، محارب شناخته شد، ۲۰ روزه اعدامش کردید. بچه لاابالی شما مامور قانون را زیر گرفت و به او آسیب زد، محارب که شناخته نشد هیچ، حتی یک ساعت هم در بازداشت نماند.»
کاربری دیگر در پیامی مشابه نوشت: «خودی باشی قتل هم بکنی با تو برخورد مومنانه می‌شود، خودی نباشی آتش زدن سطل آشغال برابر است با اعدام.»
یک شهروند با اشاره به «عذرخواهی متواضعانه» او نوشت: «متواضعانه داری به شعور یک ملت توهین می‌کنی و متکبرانه سعی در ماست‌مالی ماجرا داری... با فرار غیر عمد و رافت غیرعمد پلیس و مدعی‌العموم چه کنیم؟»
کاربران زیادی نیز به صدور کارت ورود به خط ویژه برای یک نماینده مجلس اشاره کردند که یادآور ماجرای علی‌اصغر عنابستانی، نماینده سبزوار در مجلس و سیلی زدن او به صورت یک سرباز وظیفه، است.
عنابستانی در سال ۱۳۹۹ عابد اکبری، سرباز پلیس راهنمایی و رانندگی، را به‌دلیل متوقف کردن خودرویش هنگام عبور از خط ویژه اتوبوس در تهران مورد ضرب و شتم قرار داد.
عبدالله رحیم‌لو، دکترای اقتصاد بین‌الملل، در کامنتی برای نیکزاد نوشت: «خودروی سازمانی با چراغ گردون چرا باید در اختیار فرزند شما باشد؟ این سوءاستفاده از اموال عمومی با عذرخواهی جمع و جور می‌شود؟»
وحید اشتری، فعال رسانه‌ای، نیز پیش‌تر در واکنش به این حادثه نوشته بود: «چرا کسی اصلا نمی‌پرسد خود آقای نیکزاد به چه حقی به‌عنوان یک نماینده مجلس باید کارت اختصاصی تردد به خط ویژه داشته باشد؟ مگر نماینده مجلس، آمبولانس و اورژانس و آتش‌نشان است؟»
چند کاربر خواهان پخش دوربین‌های ترافیکی میدان ونک در زمان حادثه شدند.
