مقام‌های اوکراینی اعلام کردند در پی حمله شدید موشکی و پهپادی روسیه به کی‌یف، دست‌کم ۶ نفر کشته و ۸۰ نفر دیگر زخمی شده‌اند. این حمله پس از هشدار ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهوری روسیه، درباره پاسخ‌گویی به حملات پهپادی اوکراین به پایگاه‌های استراتژیک هوایی روسیه انجام شد.
زلنسکی در گفتوگویی اختصاصی با برنامه «این هفته با جورج استفانوپولوس» از شبکه تلویزیونی ای‌بی‌سی نیوز ــ که قرار است یکشنبه پخش شود ــ در پاسخ به پرسش مارثا رداتز، یکی از مجریان این برنامه، درباره اینکه آیا دونالد ترامپ با توجه به اظهاراتش در کاخ سفید واقعا درک درستی از رنج مردم اوکراین دارد یا نه، گفت: «ما بچههایی نیستیم که در پارک کنار دست پوتین بازی می‌کنند. او یک قاتل است که وارد این پارک شده تا کودکان را بکشد.»
زلنسکی از درد «بیپایان» پدری اوکراینی سخن گفت که در یک حمله موشکی همسر و سه فرزندش را از دست داده است.
رییس‌جمهوری اوکراین افزود که حرفهای این مرد کاملا با اظهارات رسمی درباره تلفات جنگ تفاوت داشت. او گفت: «هیچ آماری از کشتهها یا تعداد حملات نداد. فقط گفت: “هر روز صبح که بیدار میشوم، دنبال خانوادهام میگردم. همه جای آپارتمان را میگردم… هنوز فکر میکنم همه اینها یک کابوس بوده، یک خواب وحشتناک.”»
زلنسکی تاکید کرد که ترامپ «نمیتواند این درد را به‌طور کامل احساس یا درک کند» و افزود: «مساله فقط ترامپ نیست. هر کسی که در کشور ما حضور ندارد و هزاران مایل دورتر نشسته، نمیتواند واقعا عمق این رنج را درک کند.»
رییس‌جمهوری اوکراین در ادامه گفت، تاکنون ۶۳۱ کودک اوکراینی در این جنگ کشته شده‌اند و روسیه اغلب غیرنظامیان را هدف قرار میدهد.
بر اساس مطالعهای جدید از مرکز مطالعات استراتژیک و بینالمللی مستقر در واشینگتن، بین ۶۰ هزار تا ۱۰۰ هزار سرباز اوکراینی در جریان این جنگ کشته شده‌اند و آمار تلفات نیروهای روسیه ممکن است تا ۲۵۰ هزار نفر نیز برسد.
حملات هوایی روسیه به اوکراین چهار کشته و ۲۰ زخمی بر جای گذاشت
روز گذشته مقام‌های اوکراینی اعلام کردند در پی حمله شدید موشکی و پهپادی روسیه به کی‌یف، دست‌کم چهار نفر کشته و ۲۰ نفر دیگر زخمی شده‌اند. این حمله پس از هشدار ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهوری روسیه، درباره پاسخ‌گویی به حملات پهپادی اوکراین به پایگاه‌های استراتژیک هوایی روسیه انجام شد.
خبرگزاری رویترز جمعه ۱۶ خرداد در گزارشی نوشت صدای انفجارهای مهیب ناشی از حملات هوایی شبانگاهی روسیه در سراسر کی‌یف شنیده شد. به گفته مقامات، شبکه مترو پایتخت به دلیل آسیب دیدن ریل‌های میان دو ایستگاه، از کار افتاد.
ویتالی کلیچکو، شهردار کی‌یف، اعلام کرده بود ۱۶ نفر از مجروحان در بیمارستان بستری شده‌اند. در منطقه «سولومیانسکی»، یک پهپاد روسی به ساختمان مسکونی برخورد کرد و سوراخ بزرگی در دیوار برجای گذاشت. تکه‌های سیمانی که از ساختمان فرو ریختند، چند خودروی پارک‌شده را خرد کردند.
خبرنگار رویترز گزارش داد که پیش از این تخریب نیز صدای پرواز پهپادهای انتحاری روسیه و شلیک پدافند هوایی اوکراین در آسمان شهر شنیده شد.
با گذشت بیش از سه سال از آغاز تهاجم روسیه به اوکراین، چشمانداز پایان این جنگ همچنان مبهم و دور از دسترس به نظر میرسد. در هفتههای اخیر، تحولات میدانی و دیپلماتیک نشان میدهد که نه تنها نشانه‌ای از کاهش تنشها دیده نمیشود، بلکه خطر تشدید درگیریها بیش از پیش احساس می‌شود.
رویترز جمعه ۱۶ خرداد گزارش داد تصاویر ماهوارهای از فرودگاههایی در سیبری و شمال دور روسیه، آسیبدیدگی شدید این هواپیماها را پس از حملات پهپادی اوکراین نشان میدهند؛ به طوری که چندین هواپیما به‌طور کامل در آتش سوختهاند.
با این حال، در مورد شمار دقیق هواپیماهای آسیب‌دیده یا نابودشده روایتهای متناقضی وجود دارد.
دو مقام آمریکایی به رویترز گفتند بر اساس برآورد واشینگتن، حدود ۲۰ هواپیمای روسیه هدف قرار گرفتهاند؛ رقمی که نیمی از آماری است که پیشتر ولودیمیر زلنسکی، رییس‌جمهوری اوکراین، اعلام کرده بود.
به گفته این منابع، از میان این هواپیماها حدود ۱۰ فروند به‌طور کامل منهدم شدند.
دولت روسیه ۱۵ خرداد هرگونه نابودی بمب‌افکن‌های راهبردی خود در حمله اوکراین را انکار کرد و گفت خسارات واردشده ترمیم خواهند شد.
با این حال، وبلاگنویسان نظامی روس از نابودی یا آسیب جدی به حدود ۱۰ هواپیما سخن گفتهاند و فرماندهان نظامی را به سهلانگاری متهم کردهاند.
این حملات که پس از ۱۸ ماه برنامهریزی اطلاعاتی از سوی اوکراین و در قالب عملیاتی با نام «تار عنکبوت» صورت گرفت، با استفاده از پهپادهایی انجام شد که در داخل کامیونها پنهان و تا نزدیکی پایگاه‌های هدف منتقل شده بودند.
این حمله ضربهای نمادین و سنگین به روسیه وارد کرد؛ کشوری که در طول جنگ اوکراین بارها قدرت هسته‌ای خود را به جامعه جهانی گوشزد کرده است.
با این حال، کارشناسان معتقدند این حملات در عمل تاثیر چشمگیری بر توان هسته‌ای روسیه نخواهد داشت، چرا که بخش اعظم ظرفیت هسته‌ای این کشور بر موشکهای زمینی و زیردریاییهای حامل کلاهکهای هسته‌ای استوار است.
با این حال، به گفته جاستین برانک، کارشناس هوانوردی موسسه RUSI در لندن، بمب‌افکن‌های توپولف تو-۹۵ و توپولف تو-۲۲ام که در این حملات آسیب دیدند، بخشی از ناوگان هوانوردی دوربرد روسیه بودند.
برانک افزود روسیه در طول جنگ برای شلیک موشکهای متعارف به سوی شهرها، تاسیسات دفاعی، پایگاه‌های نظامی، زیرساختهای انرژی و اهداف دیگر در اوکراین از این ناوگان استفاده کرده است.
همین ناوگان مامور انجام پروازهای گشتزنی دورهای بر فراز قطب شمال، اقیانوس اطلس شمالی و اقیانوس آرام شمالی بود تا نمایشی از قدرت بازدارندگی روسیه را به غرب نشان دهد.
به گفته برانک، روسیه در زمان آغاز عملیات نظامی علیه اوکراین در سال ۲۰۲۲، دارای ۵۰ تا ۶۰ فروند توپولف تو-۹۵، حدود ۶۰ فروند توپولف تو-۲۲ام و همچنین نزدیک به ۲۰ فروند توپولف تو-۱۶۰ بود که همگی از بمب‌افکن‌های سنگین هسته‌ای این کشور به شمار میروند.
او برآورد کرد که روسیه تاکنون بیش از ۱۰ درصد از مجموع ناوگان بمب‌افکن‌های توپولف تو-۹۵ و توپولف تو-۲۲ام خود را از دست داده است؛ رقمی که هم شامل اهداف حملات اخیر اوکراین می‌شود و هم چندین هواپیمای دیگر که یا در حین پرواز سرنگون شده‌اند یا روی زمین مورد اصابت قرار گرفتند.
برانک میگوید: «این تلفات فشار زیادی به یکی از نیروهای کلیدی روسیه وارد می‌کند، نیرویی که پیش از این هم با تمام ظرفیت مشغول به کار بود.»
وزارت دفاع روسیه هنوز به درخواست رویترز برای اظهار نظر پاسخ نداده است.
چالش‌های روسیه برای بازسازی ناوگان هوایی
جایگزین کردن این هواپیماها برای روسیه کار آسانی نخواهد بود.
داگلاس بری، کارشناس صنایع هوافضا در موسسه بینالمللی مطالعات استراتژیک در لندن، در مصاحبه با رویترز گفت هواپیماهای بمب‌افکن توپولف تو-۹۵ و توپولف تو-۲۲ام در دوران اتحاد جماهیر شوروی طراحی شده‌اند و تولید آن‌ها دههها پیش متوقف شده است؛ هر چند برخی از مدلهای موجود در طول سالها بهروزرسانی شده‌اند.
بری افزود به همین دلیل، ساخت مدلهای جایگزین دقیقا مشابه بعید به نظر میرسد و مشخص نیست که روسیه اصلا بدنه هواپیمای یدکی قابل استفادهای از این مدلها در اختیار داشته باشد.
تحریمهای غرب علیه روسیه بهویژه تلاش داشتهاند تا واردات قطعاتی مانند میکروپردازندهها را که برای سیستمهای الکترونیکی پروازی حیاتی هستند، محدود کنند. با این حال، بری اضافه کرد که روسیه تاکنون تا حدودی موفق به یافتن منابع جایگزین شده است.
روسیه در حال نوسازی ناوگان بمب‌افکن‌های بلکجک (توپولف تو-۱۶۰) خود است و سال گذشته ولادیمیر پوتین با انجام پروازی ۳۰ دقیقهای در یکی از این هواپیماها، پیامی آشکار به غرب فرستاد و آن را «آماده خدمت» اعلام کرد.
اما روند تولید بمب‌افکن‌های جدید بلکجک بسیار کند پیش میرود. یکی از وبلاگنویسان نظامی روسی این هفته نوشت سالانه تنها چهار فروند بلکجک ساخته میشوند.
کارشناسان غربی نیز میگویند روند توسعه بمب‌افکن نسل بعدی روسیه با نام «توپولف پَک دا» نیز بسیار کند است.
بر پایه گزارش ماه گذشته فدراسیون دانشمندان آمریکایی، روسیه در سال ۲۰۱۳ قراردادی با شرکت توپولف برای ساخت بمب‌افکن جدیدی با نام «توپولف پک دا» امضا کرد.
با این حال، به گزارش رسانههای روسی، پروازهای آزمایشی این مدل تا سال آینده در دستور کار نیست و تولید اولیه آن نیز قرار است از سال ۲۰۲۷ آغاز شود.
هانس کریستنسن، مدیر پروژه اطلاعات هسته‌ای در فدراسیون دانشمندان آمریکایی، به رویترز گفت هرچند شتابدادن به روند توسعه بمب‌افکن توپولف پک دا از منظر راهبردی برای روسیه منطقی به نظر میرسد، اما ممکن است این کشور اساسا توان عملیاتیکردن چنین شتابی را نداشته باشد.
او افزود مسکو با تاخیرهای مشابهی در پروژههای مهم دفاعی دیگر، از جمله تولید موشک قارهپیمای جدید سرمات (Sarmat)، مواجه است.
برانک نیز در مورد شانس موفقیت روسیه در تسریع پروژه تولید بمب‌افکن جدید ابراز تردید کرد.
او گفت: «روسیه حتی برای تحویل پروژه توپولف پک دا در بازه پنج سال آینده نیز با دشواری روبهرو خواهد بود، چه رسد به آنکه بخواهد روند آن را تسریع کند؛ چرا که این کشور با کمبود بودجه، محدودیتهای فناوری و کمبود مواد اولیه ناشی از تحریمهای بینالمللی دستوپنجه نرم می‌کند.»
نخستین جرقه آشنایی دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا و ایلان ماسک، بنیان‌گذار اسپیس‌ایکس و تسلا، در ۲۳ آذر ۱۳۹۵ زده شد؛ زمانی که تیم انتقالی ترامپ، برنده انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۶، اعلام کرد ماسک در کنار مدیران اوبر و پپسی، به «مجمع راهبردی و سیاست‌گذاری» رییس‌جمهور منتخب می‌پیوندد.
میلیاردر سیلیکون‌ولی، با وجود انتقادهای قبلی از شعارهای ضد مهاجرتی ترامپ، این دعوت را فرصتی دانست تا از درون بر سیاست صنعتی و فضایی دولت اثر بگذارد.
دوستی نوپا این دو هنوز بهار را پشت سر نگذاشته بود که اختلاف نظر بر س بحران اقلیمی همه چیز را به هم ریخت.
ترامپ ۱۱ خرداد ۱۳۹۶ خروج ایالات متحده را از پیمان پاریس اعلام کرد و ماسک همان شب در توییتر نوشت که از شوراها استعفا می‌کند، زیرا: «تغییر اقلیم واقعیت است.»
کنار کشیدن او از دو شورای مشورتی کاخ سفید، نخستین ترک عمیق بر پیکره اتحاد آن بود که سه سال تا زمان همه‌گیری کرونا، طول کشید که فرصتی تازه برای همگرایی فراهم کرد.
اردیبهشت ۱۳۹۹، هنگامی که مقامات کالیفرنیا کارخانه فریمانت تسلا را تعطیل کردند، ترامپ در توییتی نوشت: «کالیفرنیا باید اجازه دهد تسلا و ماسک همین حالا کارخانه را باز کنند.» امری که با تشکر فوری ماسک در توئیتر همراه شد.
حمایت کاخ سفید سهام تسلا را بالا کشید و در چشم جمهوری‌خواهان، چهره او از «منتقد سیاستمدار» به «سرمایه‌دار عمل‌گرا» بدل شد.
تنها دو سال و اندی پس از این همسویی، اختلاف‌ها بار دیگر اوج گرفت.
تیر ۱۴۰۱، ترامپ در گردهمایی آلاسکا، ماسک را «یک حقه‌باز دیگر» خطاب و پیش‌بینی کرد قرارداد ۴۴ میلیارد دلاری خرید توئیتر که اکنون ایکس خوانده می‌شود، به سرانجام نمی‌رسد.
ماسک پاسخ داد: «وقت بازنشستگی آقای رییس‌جمهور سابق فرا رسیده است.» جدالی که میلیون‌ها کاربر دنبالش کردند و چهره شکاف را علنی‌تر کرد.
به این ترتیب، هیچ‌کس انتظار نداشت یک سال بعد همین دو نفر، شانه‌به‌شانه هم، گردهمایی‌های انتخاباتی ترامپ را پیش ببرند.
پاییز ۱۴۰۳ را شاید بتوان فصل طلایی ائتلاف ترامپ-ماسک دانست. افشای اسناد کمیسیون انتخابات فدرال نشان داد ماسک ظرف سه ماه، ۷۵ میلیون دلار به کمپین ترامپ تزریق کرده است.
او در گردهمایی‌های ویسکانسین و پنسیلوانیا، در حمایت از ترامپ، روی سِن ظاهر شد.
تحلیل‌گران این تزریق مالی را «نخستین تبدیل عملی تاثیر سیلیکون‌ولی به قدرت سیاسی راست» نامیدند.
کمکی که به گفته استراتژیست‌های جمهوری‌خواه، کارزار کم‌پول ترامپ را به لحاظ مالی رونق بخشید.
در پی پیروزی ترامپ، در انتخابات ریاست‌جمهوری آبان ۱۴۰۳، دوستی این دو به اوج رسید و پس از آن، ماسک بدون دریافت حقوق دولتی اما با اختیارات تام، در راس «وزارت کارآمدی دولت» قرار گرفت.
ماموریت این نهاد که با ابتکار مشترک ماسک و ترامپ شکل گرفت، کاهش هزینه‌های فدرال و حذف لایه‌های بوروکراتیک بود.
این نهاد جدید با هدف کاهش بوروکراسی، حذف مقررات زائد و بازسازی ساختارهای فدرال ایجاد شد. ماسک به‌عنوان یک «کارمند ویژه دولت» فعالیت می‌کرد، سمتی موقتی که معمولا برای مشاوران خارج از دولت در نظر گرفته می‌شود.
او در این نقش تا اواخر ماه مه ۲۰۲۵ فعالیت داشت و سپس به دلیل اختلاف با ترامپ، از جمله بر سر لایحه مالیاتی ۲۰۲۵ از سمت خود کناره‌گیری کرد.
هدف لایحه‌ای که دولت ترامپ در اوایل سال ۲۰۲۵ پیشنهاد داد افزایش درآمدهای مالیاتی از شرکت‌های بزرگ فناوری و بازگرداندن برخی معافیت‌های مالیاتی بود که در دوره‌های پیشین اعطا شده بودند.
این لایحه که از سوی ترامپ با عنوان «صورت‌حسابی بزرگ و زیبا» معرفی شده بود، با انتقاد شدید ماسک مواجه شد. او این طرح را مخرب برای نوآوری، رشد اقتصادی، و شرکت‌های پیشرو در فناوری دانست و آن را نشانه‌ای از سیاست‌زدگی در تصمیم‌گیری‌های اقتصادی دولت توصیف کرد.
این اختلاف نظر، نقطه آغاز تیرگی روابط میان این دو چهره قدرتمند در سیاست و فناوری شد.
ماسک در ایکس در واکنش به این لایحه، آن را «نفرت‌انگیز» و «ضد صرفه‌جویی» خواند و در ۲۹ اردیبهشت رسما استعفا داد.
واکنش ترامپ هم به‌اندازه خودش تند بود. در نشستی خبری، پس از استعفای ماسک، ترامپ تهدید کرد یارانه خودروهای برقی و قراردادهای ناسا با اسپیس‌ایکس را ملغی خواهد کرد؛ تهدیدی که می‌تواند میلیاردها دلار ارزش بازار تسلا را به باد دهد.
ماسک پاسخ داد آماده است پرتاب‌های فضایی را تعلیق کند و در یک نظرسنجی پرسید: «آیا زمان تاسیس حزبی جدید برای ۸۰ درصد میانه جامعه فرا نرسیده است؟»
بیش از چهار میلیون کاربر گزینه «بله» را برگزیده‌اند و افق تازه‌ای از گسست درون حزب جمهوری‌خواه به نمایش درآمده است.
به گزارش رسانه‌ها، در پی بالا گرفتن درگیری لفظی میان ایلان ماسک و دونالد ترامپ، حدود ۲۲ میلیارد دلار از قراردادهای دولتی شرکت اسپیس‌ایکس در خطر لغو شدن قرار گرفته و برخی از برنامه‌های کلیدی فضایی ایالات متحده ممکن است دستخوش تغییرات اساسی شوند.
روزنامه تلگراف به نقل از مقام‌های کاخ سفید گزارش داده است که ماسک، در دوره همکاری‌اش با دولت آمریکا، به ساختار اداری و سلسله‌مراتب دولتی بی‌اعتنایی کرده و تمایلی به تبعیت از روندهای رسمی نشان نداده است.
ترامپ هم در مصاحبه با شبکه ای‌بی‌سی در پاسخ به پرسشی درباره گزارش‌های مربوط به تماس برنامه‌ریزی‌شده با ماسک گفت: «منظورتون مردی است که عقلش را از دست داده؟»
او در ادامه تاکید کرد: «الان به‌طور خاص علاقه‌ای ندارم با او صحبت کنم.» ترامپ همچنین گفت که این ماسک است که مایل به گفت‌وگو با اوست، اما خودش فعلا آماده این تماس نیست.
به‌نوشته نیویورک‌تایمز، مشاوران ترامپ خود را برای یک نبرد سیاسی و رسانه‌ای طولانی‌مدت با ماسک آماده می‌کنند، جنگی که ممکن است متحدان دو طرف در عرصه‌های فناوری و سیاست را به انتخاب میان آن‌ها مجبور کند.
در حوزه اقتصادی هم سهام تسلا که پس از شروع درگیری ترامپ و ماسک، حدود ۱۷ درصد سقوط کرده بود، در معاملات اولیه وال استریت در روز جمعه پنج درصد افزایش یافت.
جمعه ۱۶ خرداد صدای انفجارهای مهیب ناشی از حملات هوایی شبانگاهی روسیه در سراسر کی‌یف شنیده شد. به گفته مقامات، شبکه مترو پایتخت به دلیل آسیب دیدن ریل‌های میان دو ایستگاه، از کار افتاد.
ویتالی کلیچکو، شهردار کی‌یف، اعلام کرد شماری از مجروحان در بیمارستان بستری شده‌اند. در منطقه «سولومیانسکی»، یک پهپاد روسی به ساختمان مسکونی برخورد کرد و سوراخ بزرگی در دیوار برجای گذاشت. تکه‌های سیمانی که از ساختمان فرو ریختند، چند خودروی پارک‌شده را خرد کردند.
خبرنگار رویترز گزارش داد که پیش از این تخریب نیز صدای پرواز پهپادهای انتحاری روسیه و شلیک پدافند هوایی اوکراین در آسمان شهر شنیده شد.
وحشت شهروندان و رفتن به پناهگاه‌ها
در پی این حملات، شماری از ساکنان کی‌یف به ایستگاه‌های مترو یا پارکینگ‌های زیرزمینی پناه بردند. شاهدان عینی گفتند انفجارها به حدی قدرتمند بود که حتی پنجره خانه‌ها در مناطق دور از محل اصابت نیز لرزید.
فرماندهی نیروی هوایی اوکراین اعلام کرد این کشور هدف حملات هم‌زمان پهپادی و موشکی قرار گرفته است.
در غرب اوکراین، نیروهای روسی تاسیسات صنعتی و زیربنایی شهر «ترنوپیل» را هدف قرار دادند.
به گفته شهردار سرگئی نادال، بخشی از شهر دچار قطع برق شده و دست‌کم پنج نفر زخمی شده‌اند.
مقام‌های محلی به‌دلیل آلودگی هوای ناشی از آتش‌سوزی در محل حمله، از مردم خواسته‌اند در خانه بمانند.
در شهر «لوتسک» نیز پنج نفر زخمی شده‌اند و حملات به خانه‌های مسکونی، نهادهای دولتی و مراکز آموزشی آسیب زده است.
پاسخ به حمله پهپادی اخیر اوکراین به پایگاه‌های روسیه
این حمله روسیه در حالی رخ داد که ۱۱ خرداد، نیروهای اطلاعاتی اوکراین در یک حمله پهپادی، چند فروند از هواپیماهای بمب‌افکن استراتژیک روسیه را در عمق خاک این کشور .
دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا، ۱۴ خرداد و پس از گفتوگوی تلفنی یک ساعت و ۱۵ دقیقهای با ولادیمیر پوتین، همتای روس خود، در شبکه اجتماعی تروثسوشال خبر داد که پوتین به او گفته است مسکو باید به حمله اخیر اوکراین به پایگاه‌های هوایی روسیه که خسارت سنگینی بر جای گذاشت، پاسخ دهد.