نشریه نیوزویک، با اشاره به تهدیدهای فزاینده میان جمهوری اسلامی و اسرائیل، به پنج دلیل و نشانه اشاره کرده است که به‌نوشته این نشریه این دو دشمن منطقه‌ای را بیش از پیش به سوی یک درگیری مستقیم و علنی سوق می‌دهد.
این نماینده جمهوری‌خواه کنگره، به پادکست انگلیسی ایران‌اینترنشنال (Eye for Iran) گفت که کلید موفقیت در این مسیر، پشتیبانی از رییس‌جمهوری موقت سوریه است تا او بتواند بقایای نفوذ حکومت ایران در خاک سوریه را از میان بردارد.
کوری میلز اواخر فروردین ماه امسال به دمشق سفر و به‌مدت ۹۰ دقیقه با احمد الشرع دیدار و گفت‌وگو کرد.
او پس از بازگشت از این سفر به بلومبرگ گفت که حامل نامه شخصی احمد الشرع به دونالد ترامپ است.
این سفر در قالب یک ماموریت حقیقت‌یاب غیر رسمی انجام شد که به ابتکار گروهی از سوری- آمریکایی‌های بانفوذ ترتیب داده شده بود.
میلز در گفت‌وگو با پادکست انگلیسی ایران‌اینترنشنال فاش کرد که سفرش به دمشق بی‌خطر هم نبوده است.
میلز گفت که داعش نقشه‌ای برای ترور او هنگام حضورش در سوریه طراحی کرده بود.
او گفت: «آنها حتی محل انفجار با خودرو بمب‌گذاری‌شده را مشخص کرده بودند.»
با وجود این تهدیدات، میلز معتقد است که تغییر آرایش سیاسی در سوریه، به آمریکا فرصتی بی‌سابقه می‌دهد تا در شکل‌دادن به آینده پساجنگ نقش ایفا کند؛ آینده‌ای که در آن ایران به حاشیه رانده شود، کانال‌های دیپلماتیک جدید گشوده شود و ثبات بلندمدت منطقه‌ای تقویت گردد.
کوری میلز گفت: «با حمایت از احمد الشرع واقعاً چه چیزی را در این میان از دست می‌دهیم؟ اما این را می‌دانیم اگر حکومت ایران بار دیگر در سوریه یک دولت نیابتی تشکیل دهد چه چیزی را از دست می‌دهیم و می‌دانیم که این برای منطقه و برای متحدان ما چه معنایی دارد.»
به گفته میلز، رهبری جدید سوریه تنها چند ماه پس از آنکه حکومت اسد را سرنگون کرد، اکنون مشغول ریشه‌کن کردن فعالیت‌های وابسته به جمهوری اسلامی در این کشور است.
میلز افزود که دمشق در حال اخراج نیروهای نیابتی، قطع مسیرهای ارسال سلاح به حزب‌الله، و پیگیری روابط دیپلماتیک تازه در منطقه از جمله روابط بالقوه با اسرائیل است.
او گفت: «احمد الشرع دیگر اجازه نمی‌دهد نیروهای شبه‌نظامی نیابتی مثل دوران حکومت اسد در سوریه فعال باشند.»
سوریه برای سوری‌ها
کوری میلز این تغییر جهت را فرصتی دیپلماتیک و اقتصادی برای آمریکا خواند و گفت مهم است که آمریکا اجازه ندهد که روسیه، چین و یا ایران خلاء موجود را پر کنند.
او گفت: «بسیار خوب خواهد بود اگر ما واقعاً درها را برای قراردادها و بازسازی زیرساخت‌ها باز کنیم.»
میلز به حوزه‌هایی مثل آب، برق و مخابرات اشاره کرد و افزود: «این یکی از استراتژیک‌ترین موقعیت‌های جغرافیایی در کل منطقه است.»
او تاکید کرد که چنین تعاملی نه‌تنها با شکل‌گیری استبداد مقابله می‌کند، بلکه فرصت‌هایی برای شرکت‌های آمریکایی ایجاد می‌کند و در عین حال باعث تقویت ثبات منطقه‌ای می‌شود و از بازگشت سوریه به درگیری‌های فرقه‌ای جلوگیری می‌کند.
میلز افزود: «مردم ایران می‌توانند از آنچه در سوریه رخ داده، چیزهای زیادی یاد بگیرند. این اتفاق می‌تواند برای آنها هم بیفتد؛ اما این تغییر باید یک استراتژی ایرانی باشد، نه استراتژی آمریکایی.»
تحریم‌ها و رهبری جدید سوریه
تا همین اواخر احمد الشرع تحت تحریم‌های آمریکا قرار داشت و دولت ایالات متحده برای دریافت اطلاعاتی درباره او جایزه تعیین کرده بود زیرا او پیش‌تر با القاعده همکاری می‌کرد.
با این حال، دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا، در جریان سفر خود به عربستان سعودی و براساس درخواست محمد بن سلمان، ولیعهد این کشور نه تنها تحریم‌ها علیه سوریه را لغو کرد بلکه با احمد الشرع هم دیدارکرد.
کوری میلز در گفت‌وگو با ایران‌اینترنشنال، با اشاره به ضرورت نگاه واقع‌بینانه نسبت به تعامل با الشرع گفت: «اعتماد کن، اما راستی‌آزمایی کن.»
او افزود: «فکر می‌کنم او می‌داند چه کارهایی باید انجام دهد. اقداماتش تا اینجا فقط حرف نبوده، بلکه عمل هم کرده است.»
دیپلماسی و ثبات منطقه‌ای
میلز همچنین تاکید کرد که احمد الشرع، هرچند با احتیاز، برای عادی‌سازی روابط سوریه و اسرائیل ابراز علاقه و آمادگی کرده است.
با وجود انتشار اخباری درباره برخی مذاکرات، هنوز هیچ گفت‌وگوی رسمی میان سوریه و اسرائیل آغاز نشده، اما همین ابراز آمادگی تغییر جهتی چشمگیر نسبت به دوران اسد به شمار می‌رود؛ دورانی که با دشمنی با اسرائیل و هم‌پیمانی با ایران و حزب‌الله تعریف می‌شد.
میلز گفت: «او واقعاً گفت که به داشتن روابط خوب با اسرائیل فکر می‌کند و خودش هم می‌داند که چه ریسکی را دارد می‌پذیرد.»
این نماینده جمهوری‌خواه با تاکید بر اینکه هر توافقی در آینده باید به حاکمیت سوریه احترام بگذار، افزود: «من مخالف تجزیه سرزمین‌های مستقل هستم. فکر می‌کنم مرزهای خوب، همسایگان خوب می‌سازند.»
نیوزویک جمعه ۱۶ خرداد نوشت در حالی‌که تمرین‌های نظامی اسرائیل، بن‌بست در مذاکرات دیپلماتیک و درگیری‌های نیابتی ادامه دارد، هشدارهای صریح و متقابل دو طرف از تشدید خطری جدی خبر می‌دهد؛ آن‌هم در منطقه‌ای که هم اکنون نیز به‌شدت ناپایدار و درگیر جنگ‌های متعدد است.
به‌نوشته نیوزویک، درگیری تمام‌عیار میان جمهوری اسلامی و اسرائیل می‌تواند ثبات شکننده خاورمیانه را بیش از پیش برهم بزند و تبعات سنگینی برای امنیت جهانی به‌دنبال داشته باشد. پیشرفت‌های موشکی ایران و اصرار این کشور بر غنی‌سازی اورانیوم، در کنار خطوط قرمز مشخص ایالات متحده و روند کند گفت‌وگوها میان واشینگتن و تهران، بر شدت تنش‌ها افزوده است. چنین جنگی می‌تواند بازار جهانی نفت را مختل کند، پای قدرت‌های جهانی را به درگیری بکشاند و بحران منطقه‌ای را عمیق‌تر کند.
نیوزویک در ادامه به پنج نشانه کلیدی پرداخته که نشان می‌دهد وضعیت تا چه اندازه شکننده و آماده انفجار است:
۱. واردات سوخت موشکی ایران
وال‌استریت ژورنال پنج‌شنبه ۱۵ خرداد به‌نقل از منابع آگاهی که نام آنها را اعلام نکرد، گزارش داد که تهران در میانه مذاکرات هسته‌ای پرتنش با آمریکا، به دنبال بازسازی توان نظامی خود است و هزاران تُن از مواد مورد نیاز برای تولید موشک‌های بالستیک را به چین سفارش داده است.
به‌نوشته وال‌استریت ژورنال، این محموله‌ها شامل پرکلرات آمونیوم است که به گفته منابع قرار است در ماه‌های آینده به ایران برسد. آمونیوم پرکلرات ماده اصلی برای تولید سوخت جامد موشک‌های بالستیک ایران است.
این روزنامه در گزارش خود افزوده است که بخشی از این مواد به احتمال زیاد برای گروه‌های شبه‌نظامی متحد جمهوری اسلامی در منطقه از جمله حوثی‌ها در یمن ارسال خواهد شد.
به‌نوشته وال‌استریت ژورنال، جمهوری اسلامی هم‌زمان با پیشبرد گفت‌وگوهای هسته‌ای پرتنش با دولت آمریکا، به دنبال تقویت متحدان منطقه‌ای و بازسازی زرادخانه موشکی خود است. تهران در عین حال به توسعه ذخایر اورانیوم غنی‌شده تا مرز درجه تسلیحاتی ادامه داده و به‌صراحت اعلام کرده حاضر به مذاکره بر سر برنامه موشکی‌اش نیست.
به‌نوشته نیوزویک این اقدام بخشی از راهبرد ایران برای تقویت توان موشکی و ائتلافهای منطقهایاش است، در حالی‌که تهران همچنان حاضر به محدودسازی برنامه موشکی خود در مذاکرات هسته‌ای نشده است.
۲. آمادگی اسرائیل برای حمله
ارتش اسرائیل در حال آماده کردن خود برای حمله احتمالی به تاسیسات هسته‌ای ایران است؛ اقدامی که به نتیجه مذاکرات تهران و واشینگتن بستگی دارد. ارتش اسرائیل رزمایشهای گستردهای را برگزار کرده و با شبیهسازی حملات چندروزه به اهدافی در ایران، خود را برای چنین عملیاتی آماده می‌کند.
بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، بر حق دفاع از خود تاکید کرده و هشدار داده هر توافقی باید بهطور کامل مانع غنی‌سازی اورانیوم توسط حکومت ایران شود. هرچند دونالد ترامپ اخیراً به نتانیاهو هشدار داده حمله در این مقطع «نامناسب» است، اما تاکید کرده اگر مذاکرات به شکست بینجامد، ممکن است از اقدام نظامی اسرائیل حمایت کند.
دو مقام اسرائیلی که بیواسطه در جریان گفت‌وگوهای میان اسرائیل و آمریکا هستند، روز پنج‌شنبه ۱۵ خرداد به آکسیوس گفتند اسرائیل به کاخ سفید اطمینان داده است که تنها در صورتی به تأسیسات هسته‌ای جمهوری اسلامی حمله خواهد کرد که دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، به این جمعبندی برسد که مذاکرات با ایران به شکست انجامیده است.
در هفتههای گذشته، دولت ترامپ نگران بود که اسرائیل هم‌زمان با جریان مذاکرات، در حال تدارک حملهای به ایران باشد. به همین دلیل، ترامپ در تاریخ هفتم خرداد اعلام کرد که به بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، هشدار داده است از هرگونه اقدام نظامی در جریان مذاکرات خودداری کند. با این حال، او تأکید کرد اگر به این نتیجه برسد که مذاکرات به جایی نخواهد رسید، ممکن است تنها با «یک تماس تلفنی» نظرش را تغییر دهد.
۳. فعالیت گروه‌های نیابتی وابسته به حکومت ایران
تنش‌ها از طریق گروه‌های نیابتی جمهوری اسلامی نیز در حال افزایش است. روز چهارشنبه، اسرائیل برای نخستینبار در حدود یک ماه گذشته، دست به حملات هوایی به سوریه زد؛ اقدامی که در واکنش به شلیک دو موشک از خاک سوریه انجام شد. اسرائیل مسئولیت این حمله را متوجه احمد الشرع، رییس‌جمهوری موقت سوریه کرد، هرچند دمشق دخالت در این حمله را رد و از تلفات سنگین بمبارانهای اسرائیل خبر داد.
به گزارش خبرگزاری رویترز، یک مقام سوری احتمال داد که شبهنظامیان وابسته به جمهوری اسلامی در منطقه قنیطره تلاش دارند با تحریک اسرائیل، وضعیت را بیثبات کنند.
هم‌زمان، حوثیهای یمن نیز یک موشک بالستیک به سوی یافا در اسرائیل شلیک کردند. هماهنگی فزاینده این گروهها نشانه گسترش خطرناک تنش‌ها فراتر از محور اصلی ایران-اسرائیل است.
یک منبع امنیتی اسرائیلی به شبکه العربیه گفت حمله موشکی روز چهارشنبه از جنوب سوریه به سمت اسرائیل قابل پیشبینی بوده و تاکید کرد که دولت فعلی سوریه در پرتاب آن نقشی نداشته است. این منبع گفت: «ایران، حزب‌الله و نیروهای وفادار به بشار اسد در تلاشاند ثبات در سوریه را بر هم بزنند.»
در همین حال روزنامه فایننشال تایمز، ۱۲ خرداد در گزارشی با اشاره به اینکه تهدید حملات تازه اسرائیل و آمریکا به تاسیسات اتمی ایران در افق دیده می‌شود، نوشت که جمهوری اسلامی در حال بازسازی سامانههای پدافند هوایی آسیبدیده از حملات اسرائیل در سال گذشته است.
به‌نوشته این روزنامه، هم‌زمان با آمادهسازی نظامی برای مواجهه با حملات احتمالی از سوی اسرائیل یا ایالات متحده، در صورت به بن‌بست رسیدن مذاکرات هسته‌ای با آمریکا، حکومت ایران در تلاش است تا توان پدافند هوایی خود را تقویت کند.
بخشهایی از پیشرفتهترین سامانههای موشکی سطحبههوای ایران، از جمله سامانههای دوربرد روسی اس-۳۰۰ در پی حملات هوایی اسرائیل در اکتبر و آوریل ۲۰۲۴ تخریب شده یا آسیب جدی دیدهاند.
در کنار حملههای موفق اسرائیل به نیروهای نیابتی جمهوری اسلامی، از جمله حزب‌الله لبنان و حوثیهای یمن، این وضعیت به ایجاد این تصور که حکومت ایران در دهههای اخیر هرگز تا این حد در برابر حمله هوایی آسیبپذیر نبوده کمک کرده است.
با این حال، کارشناسان میگویند بخش قابل توجهی از زیرساختهای پدافند هوایی ایران همچنان فعال باقی مانده یا در ماه‌های اخیر ترمیم شده است.
۴. بحران سیاسی داخلی نتانیاهو
نتانیاهو که با چالشهای جدی سیاسی در داخل کشور روبهرو است، ممکن است ایران را به عنوان محوری برای اجماع ملی و تثبیت جایگاه خود مطرح کند. او تهدید ایران را یک خطر نابودکننده معرفی کرده و با تاکید بر امنیت ملی، در پی بسیج افکار عمومی است. نتانیاهو همچنین گفته ایران اکنون «بسیار عقبنشینی کرده» و «در ضعیفترین وضعیت ممکن» است، بنابراین این مقطع را زمان مناسب برای ضربه زدن به تهران می‌داند، پیش از آنکه جمهوری اسلامی مجدداً قدرت بگیرد.
۵. انزوای روزافزون اسرائیل
جنگ غزه، اسرائیل را بیش از پیش در صحنه بینالمللی منزوی کرده و باعث تقویت موقعیت ایران شده است. کشورهای عربی که پیش‌تر به‌دنبال عادی‌سازی روابط با اسرائیل بودند، از این موضع عقبنشینی کردهاند. اردن سفیر خود را فراخواند، ترکیه روابط دیپلماتیک را قطع کرد و مذاکرات با عربستان سعودی متوقف شد.
چهارشنبه ۱۴ خرداد، در حالی که ۱۴ عضو شورای امنیت سازمان ملل به قطعنامهای برای آتشبس فوری و بدون وقید و شرط در غزه رای دادند، آمریکا این قطعنامه را وتو کرد.
دوروتی شیا، نماینده موقت آمریکا در سازمان ملل، پیش از رایگیری در نشست شورای امنیت گفت: «موضع ایالات متحده همواره روشن بوده است؛ ما از هیچ قطعنامهای که حماس را محکوم نکند و خواستار خلع سلاح و خروج آن از غزه نباشد، حمایت نخواهیم کرد.»
در همین حال، جمهوری اسلامی پیوندهای راهبردی خود با روسیه و چین را تقویت کرده و خود را بهعنوان وزنهای مقابل اسرائیل در منطقه جا انداخته است. با کاهش حمایت جهانی از اسرائیل و نارضایتی متحدان غربی، تهران فضای بیشتری برای مانور یافته و فشارها بر برنامه هستهایاش را کمتر احساس می‌کند.
چه در پیش است؟
نیوزویک در پایان مقاله خود نوشته است که هفتههای پیشِرو احتمالاً شاهد افزایش تنش و ناآرامی خواهند بود. مقامهای اسرائیلی آشکارا گفتهاند اگر احساس کنند ایران به «خط قرمز» نزدیک شده، بدون هماهنگی با آمریکا نیز ممکن است دست به اقدام بزنند. در سوی مقابل، تهران همچنان بر «حق مسلم خود» برای غنی‌سازی اورانیوم پافشاری می‌کند و هشدار داده به هر حملهای، با قدرت پاسخ خواهد داد.
