قطع گسترده اینترنت در ایران، امکان ارتباط با مردم در داخل کشور را از بین برده است. در این شرایط اطلاعات دقیقی از شرایط شهروندان در وضعیت جنگی منتشر نمی‌شود و روایت‌های حکومتی نیز برای افکار عمومی قابل اتکا نیست.
از زمان آغاز حملات اسرائیل به مواضع جمهوری اسلامی در ایران در جمعه ۲۳ خرداد، ارتش اسرائیل روزانه عملیات گسترده‌ای را علیه اهدافی استراتژیک به اجرا گذاشته است.
به گزارش نشریه تلگراف، این حملات تنها برای رهبری جمهوری اسلامی نگران‌کننده نیست و مسکو نیز از فروپاشی سریع امکانات دفاع هوایی متحد استراتژیک خود نگران است؛ تجهیزاتی که بخش قابل توجه آن از سوی روسیه تامین شده بود.
حملات اولیه اسرائیل ترکیبی از اقدامات زمینی، حملات موشکی دوربرد و استفاده از ۲۰۰ جنگنده از نوع اف-۳۵، اف-۱۶ و اف-۱۵ آمریکایی بود که با موفقیت پرتابگرهای موشک‌های زمین به هوا، پایگاه‌های نظامی، کارخانه‌های مهمات‌سازی و تاسیسات هسته‌ای جمهوری اسلامی را هدف قرار داد.
عملیات هوایی که با طی مسافت رفت و برگشت، حدود سه هزار و ۲۰۰ کیلومتر است و سوخت‌رسانی هوایی بر فراز سوریه انجام می‌شود.
برتری هوایی کامل اسرائیل
فرانسیس توسا، تحلیل‌گر مستقل دفاعی، با اشاره به این‌که تاکنون هیچ هواپیمایی از اسرائیل سرنگون نشده و سامانه‌های روسی جمهوری اسلامی ناتوان از متوقف کردن نیروی هوایی اسرائیل بوده‌اند، به تلگراف گفت: «اسرائیل عملا برتری هوایی کامل دارد و ایران نمی‌تواند برای جلوگیری از آن‌چه آن‌ها می‌خواهند از هوا انجام دهد، هیچ کاری صورت دهد.»
به گفته این تحلیل‌گر دفاعی، آخرین بار که چنین برتری هوایی کاملی مشاهده شده است، مربوط به عملیات اسرائیل در جنگ شش روزه ۱۹۶۷ بود و پیش از آن نیز نیروهای متفقین در سال ۱۹۴۴ بر فراز آلمان چنین کنترلی بر آسمان داشتند.
توسا افزود: «شما با سامانه دفاع هوایی و موشکی یکپارچه‌ای سر و کار دارید که در عرض ۷۲ ساعت سرنگون شد. اکنون پهپادهای اسرائیل در روز روشن و بدون هیچ مانعی بر فراز آسمان تهران پرواز می‌کنند.»
آشکار شدن نقاط ضعف
از نظر تحلیل‌گران دفاعی، این رویداد نشانه دیگری است از این‌که سامانه‌های دفاع هوایی ساخت روسیه آنچنان که ادعا می‌شد قدرتمند نیستند.
نشانه‌هایی از این ضعف پیش از این در اوکراین نیز مشاهده شده بود.
اوکراین توانسته است موشک‌های «استورم شدو» بریتانیایی را صدها کیلومتر به داخل خاک روسیه پرتاب کند و اهداف مهمی را مورد حمله قرار دهد.
این موفقیت، پرسش‌هایی جدی درباره کارایی واقعی سامانه‌های دفاعی روسیه ایجاد کرده است.
دفاع هوایی ایران بر مجموعه‌ای از تسلیحات بومی و خارجی متکی بود.
این سامانه شامل رادارهای مختلف، جنگنده‌های ساخت داخل و پرتابگرهای موشک زمین به هوا بود.
جمهوری اسلامی همچنین از تعدادی جنگنده «اف-۱۴ تامکت» استفاده می‌کرد که قبل از انقلاب ۱۳۵۷ از آمریکا خریداری شده بودند.
تسلیحات بومی ایران شامل پرتابگرهای موشک متحرک «باور-۳۷۳» و «۱۵ خرداد» بود. روسیه نیز دفاع موشکی متحرک «اس-۳۰۰» دوربرد و سامانه رادار «رزونانس-ان‌ای» را در اختیار تهران قرار داده بود.
سامانه رادار روسی برای شناسایی جت‌های رادارگریز و موشک‌های بالستیک در فاصله صدها کیلومتری طراحی شده است. با این حال، تمام این تجهیزات در برابر حملات هماهنگ اسرائیل ناکارآمد بودند.
تاثیر بر فروش تسلیحات روسیه
جیمز بلک از یک موسسه تحقیقاتی اروپا در این خصوص به تلگراف گفت: «حملات اخیر اسرائیل به ایران محدودیت‌های دفاع هوایی این کشور را در برابر حملات هماهنگ هوایی هواپیماهای ساخت غرب از جمله جت‌های اف-۳۵ آشکار کرد.»
بلک افزود که انتظار می‌رود کشورهای اروپایی تا سال ۲۰۳۰ بیش از ۴۰۰ فروند جت جنگنده اف-۳۵ در پایگاه‌های هوایی سراسر قاره مستقر کنند.
جاستین کرامپ، فرمانده سابق ارتش بریتانیا و کارشناس جنگ هوایی، در این باره گفت که اکثر کشورهای عضو پیمان نظامی آتلانتیک شمالی (ناتو)، سال‌ها این باور را داشتند که سامانه دفاع هوایی روسیه آن‌قدر قدرتمند است که در صورت بروز جنگ، قادر است نیروهای ناتو را هفته‌ها یا ماه‌ها از آسمان این کشور دور نگه دارد.
اما به گفته کرامپ این تصور اکنون در حال تغییر است و شکست سامانه‌های دفاعی روسیه در ایران گمانه‌زنی‌های جدی درباره واقعی بودن ادعاهای مسکو ایجاد کرده است.
این موضوع تنها از نظر نظامی مهم نیست بلکه می‌تواند بر بازار جهانی فروش تسلیحات روسیه نیز تاثیر منفی بگذارد که در این صورت، چین احتمالا بیشترین سود را خواهد برد.
به باور کرامپ، اگر کشورها به نتایج اخیر نگاه کنند و به این نتیجه برسند که تجهیزات روسی آن‌طور که تبلیغ می‌شود عمل نمی‌کند، بسیاری از آن‌ها ممکن است سراغ پیشنهادات چین بروند.
روسیه سال‌ها به کشورهایی مانند چین، هند، پاکستان، ویتنام و ایران تسلیحات فروخته است اما اکنون این بازار در خطر است.
اینترنت در ایران از پنج‌شنبه ۲۹ خرداد عملا به طور کامل قطع شده است و امکان اطلاع‌رسانی مستقل درباره وضعیت موجود از سوی خبرنگاران و شهروند-خبرنگاران از بین رفته است.
شیرین عبادی، حقوق‌دان و برنده جایزه نوبل صلح، پنج‌شنبه با اشاره به این‌که بیش از ۱۲ ساعت است اینترنت در سراسر ایران تقریبا به‌طور کامل قطع شده، در اینستاگرام خود نوشت: «این اتفاق نه فقط یک اختلال فنی، بلکه یک اقدام عامدانه و سازمان‌یافته از سوی جمهوری اسلامی است؛ آن‌هم در میانه حملات اسرائیل.»
او ادامه داد: «مردمی که باید آژیر خطر بشنوند، هشدار دریافت کنند، یا دست‌کم بتوانند عزیزانشان را خبر کنند، اکنون در تاریکی مطلق اطلاعاتی و امنیتی فرو رفته‌اند.»
به گفته این برنده جایزه نوبل صلح، جمهوری اسلامی در حالی که حتی آژیر خطر را برای شهروندانش به صدا درنمی‌آورد، دست به قطع کامل اینترنت زده که تنها ابزار باقی‌مانده برای ارتباط، آگاهی‌رسانی و حتی نجات جان شهروندان است.
از سوی دیگر، اکنون ایرانیان ساکن خارج از کشور برای ارتباط با خانواده‌های خود در داخل با موانع جدی روبه‌رو هستند و ادامه شرایط جنگی، فشار روانی ناشی از این قطع ارتباط را بر آن‌ها تشدید کرده است.
عبادی با تاکید بر این‌که در دنیای امروز، قطع اینترنت به معنای «قطع اکسیژن جامعه» است، وضعیت ایران را به «جنایتی در دل جنایت» تشبیه کرد و گفت: «خفقانی که با موشک آغاز می‌شود، با سانسور به اوج می‌رسد. قطع اینترنت در این شرایط معنایی جز استقبال از کشتار مردم بی‌پناه ندارد.»
محدودیت‌های اعمال‌شده بر اینترنت در ایران از سه‌شنبه ۲۷ خرداد شدت بیشتری گرفت.
در حالی که پلیس فتا علت این اختلال را «حملات سایبری» اعلام کرد، بسیاری از کاربران شبکه‌های اجتماعی بر این باورند که جمهوری اسلامی، عامدانه دسترسی شهروندان را به اینترنت آزاد محدود کرده تا مانع انتشار و گسترش اطلاعات واقعی درباره تحولات اخیر شود.
اما قطع اینترنت در ایران برای ایرانیان مقیم خارج از کشور نیز چالشبرانگیز بوده و ارتباط آن‌ها را با خانواده و نزدیکانشان با اختلال جدی روبه‌رو کرده است.
یک کاربر در همین رابطه در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «هیچ چیزی بدتر از بیخبری از خانواده نیست. من [از ناراحتی] دو ساعت بیشتر نخوابیدم ... اینترنت را قطع کردند. فقط داداشم با فیلترشکن بهزور وصل می‌شود. در اوکراین وسط جنگ اینترنت هست، ایران نیست.»
کاربر دیگری با نام زهرا نوشت: «خانواده من نت ندارند. باز یک عده دارند. شنیدم سراسری قطع شده. کاش یکی ما را از نگرانی در میآورد.»
یک کاربر هم با نام میلاد گفت: «چند ساعت است با خانواده صحبت نکردهام. دارم دیوانه میشوم.»
جمهوری اسلامی پیشتر نیز از قطع اینترنت بهعنوان ابزاری برای سرکوب استفاده کرده بود.
در جریان اعتراضات آبان ۹۸ که به کشته شدن بیش از هزار و ۵۰۰ نفر انجامید، دسترسی مردم ایران به شبکه جهانی برای چند روز به‌طور کامل قطع شد.
همچنین در جریان خیزش «زن، زندگی، آزادی»، در مقاطع مختلف بسیاری از مناطق کشور با قطع یا محدودیت شدید اینترنت مواجه شدند.
افزایش اعتراضها به نقش حکومت در محدودسازی اینترنت
ایرانیان خارج از کشور در پیامهای خود در شبکه‌های اجتماعی، جمهوری اسلامی را عامل و مقصر اصلی قطع اینترنت در کشور معرفی کردند.
کاربری به نام هاله در ایکس نوشت تنها دلخوشی مردم در این «بزنگاه سخت» تنها «یک پیام کوتاه» بود و قطع اینترنت نشان میدهد «ذرهای انسانیت، وجدان و شرف» در وجود مقامهای جمهوری اسلامی دیده نمی‌شود.
کاربر دیگری هم نوشت: «قطع اینترنت و بیخبری پشتش از وضعیت خانوادههایمان آخرین خیانتی است که جمهوری اسلامی دارد به انسانیت میکند. توی بیخبری چه خیری برای شما هست؟»
یک کاربر هم گفت: «کم دق به ما دادید این چند روز با بستن پروازها، حالا اینترنت را هم قطع کنید تا رسما بیخبر بشویم از خانوادههایمان.»
از سوی دیگر حساب کاربری وزارت امور خارجه اسرائیل به زبان فارسی، ۲۷ خرداد با انتشار پستی در ایکس از اقدام حکومت ایران در قطع گسترده اینترنت انتقاد کرد.
در این پست آمده است: «قطع کردن اینترنت مردم ایران نقض آزادی بیان نیست؟»
