ولادیمیر پوتین: احترام زیادی برای ترامپ قائلم و علاقمند به دیدارم
بر اساس داده‌های موسسه رهگیری دریایی ورتکسا (Vortexa)، از اول تا بیستم ژوئن ۲۰۲۵، چین هر روز به‌طور متوسط بیش از ۱.۸ میلیون بشکه نفت خام ایران را وارد کرده است.
شرکت تحلیل داده کپلر (Kpler) نیز اعلام کرد صادرات نفت خام و میعانات ایران به چین تا تاریخ ۲۷ ژوئن به ۱.۴۶ میلیون بشکه در روز رسیده که نسبت به حدود یک میلیون بشکه در ماه می افزایش چشم‌گیری نشان می‌دهد.
دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا، چهارم تیر در پایان نشست سران ناتو در لاهه هلند با بیان این‌که «قصد تصرف منابع نفتی ایران را نداریم»، گفت: «ایران به‌تازگی جنگیده و شجاعانه جنگیده است. فشار حداکثری ادامه دارد اما نمی‌خواهم صادرات نفت ایران را متوقف کنم. می‌توانستیم نفت ایران را بگیریم اما این کار را نمی‌کنیم. کشورشان برای بازسازی شدیدا به پول نیاز دارد. آن‌ها برای بازسازی کشورشان به پول نیاز دارند و ما می‌خواهیم این اتفاق بیفتد.»
تاثیر تاخیر در تحویل محموله‌ها و سیگنال‌های سیاسی
افزایش واردات نفت ایران در چین در ماه ژوئن تا حد زیادی بازتابی از جهش صادرات نفت این کشور در ماه می است.
در آن ماه، حجم بارگیری‌های نفتی ایران به سطح کم‌سابقه ۱.۸۳ میلیون بشکه در روز رسید.
با توجه به این‌که رسیدن نفت ایران به چین معمولا چند هفته زمان می‌برد، عمده این محموله‌ها در ماه ژوئن تحویل داده شدند.
رویترز به نقل از ژو میویو، تحلیل‌گر ارشد شرکت کپلر نوشت: «پیش از آغاز درگیری‌های اخیر در منطقه، صادرات ایران به‌شدت افزایش یافت و پالایشگاه‌های مستقل چین تقاضای خود را برای نفت ارزان‌تر ایران بالا بردند.»
بیشتر نفت ایران را پالایشگاه‌های کوچکی در شمال شرقی چین می‌خرند که به «قوری‌ها» معروف هستند.
این پالایشگاه‌ها برای سودآوری به نفت ارزان متکی‌اند و محصولات خود را در داخل کشور به ارز محلی می‌فروشند که آن‌ها را در برابر تحریم‌های ثانویه ایمن می‌دارد.
کپلر پیش از این خبر داده بود که چین همزمان با تشدید فشارهای آمریکا، از ثبت سفارش جدید برای خرید نفت خام ایران خودداری می‌کند، به طوری که حتی پالایشگاه‌های خصوصی کوچک چینی هم سفارش جدید نداشته‌اند.
برخی تحلیل‌گران معتقدند این افزایش صادرات نفت ایران به چین می‌تواند بازتاب انتظارات بازار از احتمال کاهش فشارهای تحریمی از سوی دولت ترامپ باشد.
با این حال، تمامی تحریم‌های رسمی ایالات متحده علیه نفت ایران همچنان به قوت خود باقی‌اند و هیچ تغییری به‌صورت رسمی اعلام نشده است.
تحلیل‌گران انرژی می‌گویند تاثیر واقعی این سخنان بر بازار ممکن است محدود باشد، چرا که ظرفیت تولید و صادرات ایران همچنان دچار محدودیت ساختاری است.
صادرات بالا، رشد محدود؛ هشدار در گزارش محرمانه وزارت نفت
با وجود جهش در صادرات، تردیدهایی جدی درباره توان ایران برای حفظ سطوح بالای صادرات نفت مطرح است.
طبق گزارشی محرمانه‌ای از وزارت نفت که به دست ایران‌اینترنشنال رسیده، حتی در صورت رفع کامل تحریم‌ها، توان صادرات روزانه ایران بسیار محدود خواهد بود.
این گزارش که به داده‌های کپلر استناد می‌کند، نشان می‌دهد ایران در نیمه اول سال ۲۰۲۵ به‌طور متوسط ۱.۴ میلیون بشکه در روز نفت و میعانات به چین صادر کرده است. رقمی که ۱۲ درصد کمتر از مدت مشابه سال قبل است.
بنا بر این گزارش، فرسودگی میادین نفتی، افزایش مصرف داخلی و کمبود سرمایه‌گذاری، از جمله موانع اصلی توسعه ظرفیت صادراتی ایران هستند.
همايون فلک‌شاهی، تحلیل‌گر ارشد حوزه انرژی، در این‌باره معتقد است: «حتی اگر همه تحریم‌های آمریکا برداشته شوند، صادرات روزانه نفت ایران احتمالا فراتر از ۱.۷ میلیون بشکه نخواهد رفت.»
در همین حال، ذخایر شناور نفت ایران - محموله‌هایی که به فروش نرفته‌اند و در نفت‌کش‌ها روی دریاها نگهداری می‌شوند - به حدود ۴۰ میلیون بشکه رسیده است: نشانه‌ای از دشواری‌های ایران در تخلیه انبارهای خود.
وال‌استریت ژورنال در گزارشی به جزییات مجموعه عملیات اسرائیل در ایران پرداخت.
بر اساس این گزارش، بامداد ۱۳ ژوئن (۲۳ خرداد)، فرماندهان ارتش اسرائیل در پناهگاه زیرزمینی ستاد نیروی هوایی این کشور گرد آمدند تا در لحظه‌ای تاریخی، شاهد آغاز حمله‌ای باشند که آن را «عروسی خونین» نام نهاده بودند.
ساعاتی بعد، در فاصله‌ای بیش از هزار مایل دورتر، چند تن از بلندپایه‌ترین فرماندهان نظامی جمهوری اسلامی کشته شدند. در حمله‌ای هماهنگ که از منظر اسرائیلی‌ها، یادآور صحنه مشهور سریال «بازی تاج‌وتخت» بود.
اما این تنها ضربه پیش‌بینی‌ناپذیر عملیات ۱۲ روزه اسرائیل نبود. همزمان، در حمله‌ای که درون ارتش اسرائیل آن‌قدر بلندپروازانه تلقی شده بود که به طعنه «عملیات نارنیا» نام گرفت، ۹ نفر از دست‌اندرکاران ارشد برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی به‌طور تقریبا همزمان در خانه‌های خود در تهران کشته شدند.
یک مقام ارشد اسرائیلی پیش‌تر به کانال ۱۲ تلویزیون این کشور گفت این متخصصان هسته‌ای گمان می‌کردند در خانه‌های خود از خطر ترور در امان هستند چون تا پیش از این، کارشناسان ارشد هسته‌ای ایران عمدتا در مسیر خانه تا محل کار هدف حمله قرار می‌گرفتند.
این حملات پیچیده با اتکا به فریب‌کاری‌های چندلایه طراحی شده بودند و تنها دقایقی پیش از اجرا، در آستانه فروپاشی کامل قرار داشتند.
وال‌استریت ژورنال نوشت که با این حال، موفقیت اولیه اسرائیل موقعیت نظامی این کشور را در منطقه تثبیت کرد و به‌باور مقام‌های اسرائیلی و آمریکایی، زمینه را برای اتحادهای جدید در خاورمیانه فراهم آورد.
آن‌ها می‌گویند اسرائیل در ادامه این روند ممکن است توافق‌نامه‌های صلح تازه‌ای در قالب پیمان ابراهیم امضا کند.
اما همچنان این پرسش باقی است که آیا اسرائیل که در ادامه از حملات سنگین هوایی آمریکا به تأسیسات هسته‌ای در ایران نیز بهره برد، توانسته به اهداف جنگی خود برسد یا نه؟
گزارش‌ها درباره شدت آسیب به سایت‌های هسته‌ای متناقض است و هنوز مشخص نیست اسرائیل و آمریکا بتوانند مانع از بازسازی سریع این زیرساخت‌ها به‌وسیله حکومت ایران شوند.
از سوی دیگر، برخی مقام‌های اسرائیلی نیز از میزان موفقیت شگفت‌زده شدند.
ژنرال اودد باسیوک، رییس ستاد عملیات ارتش اسرائیل و معمار اصلی عملیات، تاکید کرد: «وقتی طراحی عملیاتی را شروع کردیم، هیچ نمی‌دانستیم که اصلا امکان‌پذیر باشد.»
نقشه‌ای ۳۰ ساله برای حمله هوایی به ایران
گزارش وال‌استریت ژورنال بر پایه مصاحبه با ۱۸ مقام امنیتی فعلی و پیشین از اسرائیل و ایالات متحده تنظیم شده است.
بر اساس این گزارش، ریشه‌های عملیات اسرائیل به میانه دهه ۹۰ میلادی بازمی‌گردد؛ زمانی که موساد فعالیت‌های هسته‌ای در ایران را به‌عنوان تهدیدی نوظهور شناسایی کرد.
شبکه‌های اطلاعاتی اسرائیل با گذشت زمان در داخل ایران گسترش یافتند و خرابکاری‌هایی از جمله دو انفجار در سایت‌های غنی‌سازی و چندین ترور عوامل برنامه هسته‌ای را رقم زدند اما مقام‌های امنیتی اسرائیل به این نتیجه رسیدند که این اقدامات بازدارندگی کافی ندارند و باید به‌صورت گسترده، هم زیرساخت و هم بدنه علمی برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی را با حمله‌ای هوایی منهدم کنند.
این ماموریت بسیار دشوار بود: اهداف اصلی بیش از هزار مایل از اسرائیل فاصله داشتند.
خلبانان باید نحوه پرواز گروهی شش تا ۱۰ جنگنده حول یک هواپیمای سوخت‌رسان را می‌آموختند و چندین بار در مسیر سوخت‌گیری می‌کردند؛ در حالی که باید بمب‌های خود را با فاصله زمانی ۱۵ تا ۲۰ ثانیه بر اهداف می‌ریختند.
در سال ۲۰۰۸، در تمرینی موسوم به «اسپارتان باشکوه»، بیش از ۱۰۰ فروند اف-۱۵ و اف-۱۶ اسرائیلی به یونان پرواز کردند تا توان رسیدن به عمق خاک ایران را بیازمایند. تمرین‌هایی از این دست با گذشت زمان گسترده‌تر شد.
با وجود این، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر (وقت) اسرائیل، چندین بار با مخالفت وزرا و مقام‌های ارشد امنیتی مواجه شد که بیم آن داشتند جنگی تمام‌عیار با جمهوری اسلامی آغاز شود یا روابط با آمریکا آسیب ببیند.
ارتش اسرائیل اما در همه این سال‌ها، طرح‌های جنگی را به‌روز می‌کرد؛ ازجمله سناریوهای جنگ همزمان با گروه‌های نیابتی جمهوری اسلامی یعنی حماس و حزب‌الله لبنان.
پس از حمله هفتم اکتبر حماس، اسرائیل طی نزدیک به دو سال این گروه را تضعیف کرد و همزمان توان نظامی حزب‌الله را نیز درهم شکست. سپس با سقوط حکومت سوریه و روی کار آمدن دولتی ضد جمهوری اسلامی در دمشق، مسیر هوایی برای عبور امن جنگنده‌های اسرائیلی از آسمان سوریه باز شد.
شبکه‌های جاسوسی اسرائیل در داخل ایران حالا آن‌قدر گسترده شده بودند که حرکت فرماندهان نظامی جمهوری اسلامی را ردیابی کنند و حتی پایگاه‌هایی برای پرتاب پهپاد در خاک ایران ساخته شده بود.
سال گذشته نیز اسرائیل در حمله به شورشیان حوثی در یمن، قابلیت‌های پرواز دوربرد خود را آزمایش کرد و در دو حمله، سامانه‌های پدافند پیشرفته روسی (اس-۳۰۰) ایران را نابود کرد.
حمله‌های موشکی متقابل با جمهوری اسلامی در این مدت به اسرائیل اطمینان داد که توان رویارویی مستقیم با جمهوری اسلامی را دارد.
با کامل شدن پازل نظامی، تصمیم نهایی برای حمله گرفته شد.
نارنیا و عروسی خونین؛ کشتن همزمان فرماندهان و متخصصان
اسرائیلی‌ها بیم آن داشتند که ایران غنی‌سازی اورانیوم را به حدی رسانده باشد که تنها چند ماه با ساخت بمب اتم فاصله داشته باشد. از این رو، عملیات نارنیا طراحی شد: کشتن همزمان دانشمندانی که حتی در صورت تخریب سایت‌ها، می‌توانستند تهران را دوباره به آستانه هسته‌ای برسانند.
وال‌استریت ژورنال نوشت که در نوامبر ۲۰۲۴، ارتش اسرائیل جلسه‌ای با حضور ۱۲۰ افسر اطلاعاتی و نیروی هوایی برگزار کرد تا اهداف حمله را مشخص کند. فهرستی شامل بیش از ۲۵۰ هدف تهیه شد؛ از جمله متخصصان، سایت‌های هسته‌ای، پرتابگرهای موشکی و فرماندهان نظامی.
اولویت دیگر، دست‌یابی سریع به برتری هوایی بر ایران بود. هزاران منبع اطلاعاتی بررسی شد تا سامانه‌های پدافند هوایی ایران شناسایی شوند. موساد صدها پهپاد انتحاری کوچک را از طریق چمدان، کانتینر و کامیون به ایران قاچاق کرد تا تیم‌های مسلح در مجاورت پدافندها، آن‌ها را در لحظه حمله فعال کنند. همزمان، پهپادهای دوربرد نیز از خاک اسرائیل پرتاب شدند که بعضی، شب پیش از حمله، برای نخستین بار آزمایش عملی شدند.
نتانیاهو تصمیم نهایی برای آغاز حمله را روز ۹ ژوئن (۱۹ خرداد) گرفت.
برای فریب تهران، دفتر نخست‌وزیری اعلام کرد او به مرخصی می‌رود و قصد دارد دوشنبه ۱۶ ژوئن در مراسم عروسی پسرش شرکت کند. حتی خانواده نخست‌وزیر از تعویق مخفیانه مراسم بی‌خبر بودند.
همزمان، مقام‌های اسرائیلی خبرهایی جعلی به رسانه‌ها درز دادند: اختلاف نتانیاهو و دونالد ترامپ درباره حمله، گفت‌وگوی تلفنی چهارجانبه میان آن‌ها و بحث تعویق تصمیم‌گیری تا پایان دور ششم مذاکرات هسته‌ای با تهران در روز یک‌شنبه (بعد از حمله).
ترامپ نیز در روز حمله در شبکه اجتماعی تروث سوشال نوشت: «ما همچنان به راه‌حل دیپلماتیک برای مساله هسته‌ای ایران متعهد هستیم.»
به گفته یک مقام امنیتی اسرائیل، این عملیات فریب باعث شد تهران اطمینان یابد اسرائیل بدون مشارکت آمریکا حمله‌ای انجام نمی‌دهد و این، عنصر غافل‌گیری را حفظ کرد.
فرماندهان در دام افتادند؛ عملیات آغاز شد
بخش کلیدی دیگر عملیات، کشتن فرماندهان عالی‌رتبه نظامی به‌صورت همزمان بود. حرکتی که «عروسی خونین» نام گرفت تا فرماندهی و توان پاسخ‌گویی ایران را فلج کند.
اما درست در لحظه نزدیک شدن جنگنده‌های اسرائیلی، گزارشی رسید که فرماندهان نیروی هوایی جمهوری اسلامی در حال جابه‌جایی‌اند.
مقامات اسرائیلی در پناهگاه نگران شدند که تهران عملیات را کشف کرده است ولی برخلاف انتظار، فرماندهان نظامی به‌جای پراکنده شدن، همگی در یک مکان جمع شدند. و این نقطه پایان آن‌ها بود: موشک‌ها شلیک شدند.
خانه‌های متخصصان برنامه هسته‌ای نیز با فاصله‌ای چند ثانیه‌ای هدف قرار گرفت. پهپادها و موشک‌ها همزمان ایستگاه‌های راداری، ضد هوایی‌ها و موشک‌های زمین‌به‌زمین ایران را زدند و ظرف حدود چهار ساعت، مرحله اول عملیات اسرائیل به پایان رسید.
گزارش‌های اطلاعاتی تایید کردند که تقریبا همه اهداف انسانی شناسایی‌شده مورد نظر، کشته شدند.
در روزهای بعد، اسرائیل سایت‌های تولید موشک‌های بالستیک و هسته‌ای در ایران را بمباران کرد و همزمان در جست‌وجوی متخصصان و فرماندهان باقی‌مانده بود تا این‌که سه‌شنبه، آتش‌بس اعلام شد.
از سوی دیگر، در اثنای این جنگ روزنامه واشینگتن‌پست با انتشار یک فایل صوتی از کارزار مخفیانه و گسترده اسرائیل با هدف ارعاب فرماندهان نظامی و ایجاد شکاف و سردرگمی در میان مقام‌های عالی‌رتبه جمهوری اسلامی خبر داد.
این فایل صوتی و اطلاعات دیگری درباره این کارزار از سه منبع آگاه که نامشان در این گزارش ذکر نشده، به دست آمده است.
بنابر گفته‌های این منابع، در بخشی از این کارزار ماموران سرویس‌های امنیتی اسرائیل با تلفن شماری از مقام‌های ارشد در ایران تماس می‌گیرند و به زبان فارسی به آن‌ها هشدار می‌دهند تنها در صورتی زنده می‌مانند که از جمهوری اسلامی و علی خامنه‌ای اعلام برائت کنند.
نتانیاهو پنج‌شنبه پنجم تیر در پیامی ویدیویی گفت: «ما شجاعانه با ایران جنگیدیم و به پیروزی بزرگی دست یافتیم. این پیروزی فرصتی برای گسترش چشمگیر توافق‌های صلح فراهم کرده است. ما سخت در حال کار برای تحقق آن هستیم.»
او افزود: «در کنار آزادی گروگان‌های ما و شکست حماس، اکنون یک فرصت تاریخی به وجود آمده که نباید از دست برود. حتی یک روز هم نباید تلف شود.»
اسرائیل ابتدا در سپتامبر ۲۰۲۰ در چارچوب «پیمان ابراهیم» با دو کشور امارات متحده عربی و بحرین روابط سیاسی و دیپلماتیک برقرار کرد و سپس در اکتبر همان سال با مراکش و در دسامبر ۲۰۲۲ با سودان پیمان عادی‌سازی روابط به امضا رساند.
تهران همواره از مخالفان سرسخت عادی‌سازی روابط اسرائیل با کشورهای منطقه بوده است.
علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، مهرماه ۱۴۰۲ عادی‌سازی روابط اسرائیل و کشورهای منطقه را به «شرط‌بندی روی اسب بازنده» تشبیه کرد و آن را قماری «محکوم به باخت» خواند.
موافقت ترامپ و نتانیاهو برای پایان جنگ غزه و گسترش پیمان ابراهیم
روزنامه اسرائیل هیوم پنجم تیر به نقل از یک منبع آگاه گزارش داد پس از عملیات اخیر ایالات متحده علیه تاسیسات هسته‌ای جمهوری اسلامی، نتانیاهو و دونالد ترامپ در تماسی تلفنی بر سر پایان جنگ غزه ظرف دو هفته و گسترش پیمان ابراهیم به توافق دست یافتند.
به گزارش این روزنامه، مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا و ران دِرمِر، وزیر امور راهبردی اسرائیل، نیز در این گفت‌وگو مشارکت داشتند.
در چارچوب این توافق، رهبران حماس به تبعید فرستاده می‌شوند، اداره نوار غزه پس از حذف حماس، به‌طور مشترک به چهار کشور عربی از جمله امارات متحده عربی و مصر واگذار خواهد شد و تمامی گروگان‌های در بند این گروه نیز آزاد می‌شوند.
این در حالی است که کشورهای عربی بارها تاکید کرده‌اند مشارکت آن‌ها در بازسازی غزه پس از جنگ، منوط به حضور تشکیلات خودگردان فلسطین در این باریکه و موافقت اسرائیل با نقش‌آفرینی این نهاد در فرآیند تحقق راه‌حل دوکشوری است.
نتانیاهو بارها با هرگونه مشارکت تشکیلات خودگردان در آینده غزه مخالفت کرده است.
عادی‌سازی روابط با ریاض و دمشق و موافقت با راه‌حل دو کشوری
اسرائیل هیوم در ادامه گزارش خود نوشت در چارچوب توافق نتانیاهو و ترامپ، عربستان سعودی و سوریه با اسرائیل روابط دیپلماتیک برقرار خواهند کرد و سایر کشورهای عربی و اسلامی نیز به‌تدریج به این روند خواهند پیوست.
در مقابل، اسرائیل حمایت مشروط خود را از راه‌حل دوکشوری اعلام خواهد کرد؛ موافقتی که منوط به انجام اصلاحات از سوی تشکیلات خودگردان فلسطین است.
همچنین دو طرف توافق کرده‌اند که ایالات متحده حاکمیت اسرائیل بر بخش‌هایی از کرانه باختری را به رسمیت بشناسد.
اسرائیل هیوم افزود آن دسته از ساکنان غزه که مایل به مهاجرت از این منطقه هستند، از سوی چند کشور پذیرفته خواهند شد. در این گزارش به نام این کشورها اشاره‌ای نشده است.
هنوز کشورهای عربی به گزارش اسرائیل هیوم واکنشی نشان نداده‌اند.
