به‌گزارش خبرگزاری رویترز، دالایی لاما، رهبر معنوی بودائیان تبت، یک‌شنبه وارد نودمین سال زندگی خود شد؛ در حالی‌که پیروان او در سراسر جهان یک هفته کامل را با آیین‌ها و جشن‌های فرهنگی گرامی داشتند.
اما به‌نوشته نیویورک‌تایمز، این پیروزی‌های نظامی، هم‌زمان با تشدید انتقادات جهانی، اسرائیل را به‌سوی انزوایی بی‌سابقه سوق داده است؛ جایی‌که حتی دموکراسی‌های غربی نیز یکی پس از دیگری از این کشور فاصله می‌گیرند.
امن‌ترین موقعیت نظامی اسرائیل در تاریخ، با بهای سیاسی سنگین
پس از گذشت بیش از ۷۵ سال از تاسیس، اسرائیل که مساحتی برابر با ایالت نیوجرسی دارد، توانسته است دشمنان منطقه‌ای خود را یکی پس از دیگری در هم بشکند، از حزب‌الله لبنان و حماس در غزه گرفته تا حوثی‌ها در یمن و در نهایت، جمهوری اسلامی ایران، تامین‌کننده مالی و نظامی همه این گروه‌ها.
به‌نوشته نیویورک‌تایمز، اسرائیل اکنون برای نخستین‌بار از زمان اعلام موجودیت در سال ۱۹۴۸، با چشم‌اندازی بدون تهدید قریب‌الوقوع مواجه است. خطر ایران هسته‌ای به‌طور چشم‌گیری کاهش یافته و اگرچه روابط با کشورهای عرب خلیج فارس شکننده است، اما نوعی ثبات شکننده در آن برقرار شده است.
در داخل، بنیامین نتانیاهو موفق شده است شراکت راهبردی‌اش با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات متحده را تحکیم کند.
ژنرال بازنشسته یاکو آمیدرور، مشاور امنیت ملی پیشین نتانیاهو، در گفت‌وگو با نیویورک‌تایمز تأکید کرده که امنیت مناطقی از اسرائیل که پیش‌تر تحت تهدید دائمی بودند، اکنون حتی از منهتن نیز بیشتر است.
اما این امنیت به چه قیمتی به‌دست آمده است؟
عملیات بی‌وقفه و بی‌پوزش اسرائیل در پاسخ به حمله ۷ اکتبر ۲۰۲۳ حماس، که به کشته‌شدن ۱۲۰۰ نفر و گروگان‌گیری ۲۵۰ نفر انجامید، گرچه در نگاه حامیان امنیتی اسرائیل موفقیت‌آمیز بوده، اما تصویر بین‌المللی این کشور را به‌شدت آسیب‌پذیر کرده است.
اکنون در افکار عمومی جهان، اسرائیل کشوری متهم به جنایت جنگی و نسل‌کشی است. نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند که در بیشتر کشورهای غربی، اکثریت مردم دیدگاهی منفی به اسرائیل دارند.
در غزه، جنگ با حماس تاکنون جان ده‌ها هزار نفر را گرفته، بیش از یک‌میلیون نفر را آواره و زیرساخت‌های شهری را به ویرانه‌ای بدل کرده است.
فقر، گرسنگی و بی‌خانمانی بیداد می‌کند. در طرف اسرائیلی نیز صدها نظامی کشته شده‌اند و بیش از ۲۰ گروگان زنده، همچنان پس از گذشت بیش از ۶۰۰ روز، در تونل‌های حماس زندانی‌اند.
در آمریکا، این جنگ اجماع دیرینه و دوحزبی حمایت از اسرائیل را در هم شکسته است. حالا اسرائیل به موضوعی مناقشه‌برانگیز در کنگره، محافل دانشگاهی و فضای عمومی آمریکا تبدیل شده و هم‌زمان، شمار حوادث یهودستیزانه در ایالات متحده و دیگر نقاط جهان افزایش یافته است.
شکاف در داخل اسرائیل؛ احساس رهاشدگی گروگان‌ها
در داخل اسرائیل، اولویت‌دادن دولت به عملیات نظامی در غزه، لبنان و ایران، به‌جای تمرکز بر آزادی گروگان‌ها، خشم خانواده‌ها را برانگیخته است.
نیراء شارابی، همسر یوسی شارابی که در ۷ اکتبر از کیبوتص «بئری» ربوده و پس از ۱۰۰ روز در حمله هوایی اسرائیل در غزه کشته شد، به نیویورک‌تایمز می‌گوید: «واضح است که گروگان‌ها دارند بهای این جنگ را می‌پردازند. دولت آن‌ها را به حال خود رها کرده است.»
از سوی دیگر، افکار عمومی اسرائیل نیز دچار دوپارگی شده است. نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که دوسوم اسرائیلی‌ها خواهان توافقی برای پایان جنگ در غزه هستند، به‌شرط آن‌که گروگان‌ها بازگردانده شوند.
درعین‌حال، حملات علیه شهروندان عرب‌تبار اسرائیلی نیز افزایش یافته و برخی از آن‌ها به‌دلیل انتشار پست‌های انتقادی در فضای مجازی، بازداشت شده‌اند.
سایه ناامنی جهانی بر امنیت داخلی
لیئور سوخارین، دانشجوی ۲۵ ساله حقوق و اقتصاد در دانشگاه عبری اورشلیم و ساکن سابق نهاریا، شهری در مرز لبنان، به نیویورک‌تایمز می‌گوید: «در گذشته از موشک‌های حزب‌الله می‌ترسیدیم. حالا امنیت فیزیکی در داخل بیشتر شده، ولی احساس اعتمادبه‌نفس و امنیت روانی مردم پس از ۷ اکتبر فروپاشیده است.»
او که خدمت سربازی‌اش در واحد ذخیره ارتش به‌تازگی به پایان رسیده، اضافه می‌کند: «حمله به حماس بسیار خوب بود، ولی هزینه‌هایش در خارج از کشور بسیار سنگین بوده. امروز صحبت‌کردن به عبری در اروپا خطرناک است. ممکن است آسیب ببینی.»
خشم در جهان، جهش در جنبش‌های ضداسرائیلی
جنبش جهانی تحریم و فشار علیه اسرائیل (بی‌دی‌اس) که پیش از این در حاشیه قرار داشت، اکنون به نیرویی جدی در اروپا تبدیل شده است. سازمان فلسطین سولی‌داریتی کمپین در بریتانیا، شمار اعضای خود را از ۶۵ هزار به ۳۰۰ هزار رسانده و بیش از ۱۰۰ دفتر در شهرهای مختلف این کشور افتتاح کرده است.
نیویورک‌تایمز می‌نویسد، اعتراضات ضداسرائیلی در جهان اغلب به‌صورت مسالمت‌آمیز برگزار می‌شوند، اما مواردی از حمله مسلحانه یا خشونت علیه یهودیان نیز گزارش شده است. در واشینگتن، دو کارمند سفارت اسرائیل در حمله‌ای با انگیزه سیاسی کشته شدند. در کلرادو، مردی راهپیمایان حامی آزادی گروگان‌ها را بمب‌گذاری کرد و موجب مرگ یک زن شد.
در مقابل، مواردی از اسلام‌ستیزی نیز افزایش یافته است. تنها چند روز پس از حمله ۷ اکتبر، پسر ۶ ساله فلسطینی-آمریکایی در شیکاگو توسط صاحب‌خانه‌اش به قتل رسید.
در دانشگاه‌های آمریکا، اعتراضات دانشجویی گاه به درگیری با پلیس کشیده شده است. در دانشگاه کلمبیا، بیش از ۱۰۰ دانشجو در جریان «اردوگاه همبستگی با غزه» بازداشت شدند.
گروه‌های چپ‌گرای دانشجویی حتی خواستار «آزادی با هر وسیله ممکن، از جمله مقاومت مسلحانه» شده‌اند؛ مواضعی که گرچه افراطی و اقلیتی هستند، اما چرخش قابل‌توجهی در افکار عمومی علیه اسرائیل را نشان می‌دهند.
کاهش حمایت آمریکایی‌ها از اسرائیل به پایین‌ترین سطح در دو دهه اخیر
در تازه‌ترین نظرسنجی مؤسسه گالوپ، تنها ۴۶ درصد آمریکایی‌ها از اسرائیل حمایت کرده‌اند؛ این پایین‌ترین رقم از سال ۲۰۰۰ تاکنون است. هم‌زمان، میزان همدلی با فلسطینیان به ۳۳ درصد افزایش یافته، درحالی‌که این عدد در سال ۲۰۰۳ تنها ۱۳ درصد بود.
دولت ترامپ، با بهره‌برداری سیاسی از این شکاف، دانشگاه‌ها را به بی‌تفاوتی در برابر یهودستیزی متهم کرده است. در مقابل، سناتورهای دموکرات یهودی در نامه‌ای به ربیس‌جمهوری تاکید کرده‌اند که «مبارزه با یهودستیزی» نباید به ابزاری برای حمله به استقلال دانشگاه‌ها بدل شود.
موج جدید به‌رسمیت‌شناسی فلسطین؛ فشار سیاسی اروپا بر اسرائیل
در عرصه دیپلماسی، اسرائیل بیش از هر زمان دیگری با انتقادهای رسمی و صریح مواجه شده است. نیویورک‌تایمز یادآور می‌شود که در سال ۲۰۲۴، سه کشور اروپایی، اسپانیا، نروژ و ایرلند، به‌رسمیت‌شناسی دولت فلسطین را اعلام کردند؛ اقدامی نمادین ولی پیام‌دار. امانوئل مکرون، ربیس‌جمهوری فرانسه نیز اعلام کرده به‌زودی به این جمع خواهد پیوست.
مقام‌های اسرائیلی این تصمیم‌ها را به‌شدت محکوم کرده و مکرون را به «رهبری جنگ صلیبی علیه دولت یهود» متهم کرده‌اند. اما برخی فرماندهان سابق نظامی مانند آمیدرور این انتقادها را بی‌اهمیت می‌دانند و تاکید می‌کنند: «توان دفاعی اسرائیل و حذف دشمنان، بسیار مهم‌تر از آن است که جهان چه فکری درباره ما می‌کند.»
در آلمان، صدها آتش‌نشان طی روزهای گذشته با آتش‌سوزی‌هایی در مناطق جنگلی ایالت‌های تورینگن و زاکسن از جمله در یک منطقه حفاظت‌شده طبیعی در نزدیکی مرز ایالت براندنبورگ مقابله کردند.
به گفته مقامات آلمان، تا ظهر شنبه حدود ۶۵۰ نیروی امدادی برای مقابله با آتش اعزام شدند. هشدارهای آتش‌سوزی از طریق اپلیکیشن‌های موبایلی به مردم ارسال شد.
مقامات در ایالت زاکسن نیز اعلام کردند که اوضاع در آنجا عمدتا باثبات است، اما مسئولان در براندنبورگ هشدار دادند که احتمال شعله‌ور شدن دوباره آتش وجود دارد و برای چنین وضعیتی آماده‌اند.
در یونان، سرویس آتش‌نشانی این کشور شنبه اعلام کرد که آتش‌نشانان موفق به کنترل نسبی آتشی شدند که عصر جمعه در ناحیه آتیک شرقی آغاز شده بود.
پیش‌تر، پس از انتشار گزارش‌هایی درباره آسیب به خانه‌ها، مقام‌ها دستور تخلیه ساکنان مناطق اطراف را صادر کردند. ساکنان آگیوس دیمیتریوس، گالازیا اکتی و آلتئا پیام‌های اضطراری روی تلفن‌های همراه خود دریافت کردند که از آن‌ها می‌خواست به سمت ساحل حرکت کنند و منطقه را ترک کنند.
سرویس آتش‌نشانی حدود ۱۲۰ آتش‌نشان را با پشتیبانی ۸ بالگرد و ۸ هواپیما برای مهار آتش به کار گرفت.
بادهای شدید و شرایط خشک، خطر آتش‌سوزی را در سراسر این کشور افزایش داده و باعث شده خدمات اضطراری در حالت آماده‌باش کامل قرار گیرند.
در ترکیه نیز، گزارش‌ها حاکی از آن است که آتش‌نشانان موفق شده‌اند چند آتش‌سوزی گسترده را در استان ازمیر در غرب این کشور تحت کنترل درآورند، اما هنوز در برخی مناطق آتش‌سوزی ادامه دارد.
مقام‌های ترکیه ده مظنون را در ارتباط با آتش‌سوزی‌هایی که طی هفته گذشته در سراسر کشور رخ داده بود، بازداشت کردند و روند رسیدگی قضایی برای ۱۵ مظنون دیگر نیز در جریان است.
این آتش‌سوزی‌ها دست‌کم دو نفر را در استان ساحلی غربی ازمیر به کام مرگ کشاند.
به گفته مقام‌ها، برخی از ۶۵ مورد آتش‌سوزی که از هفته گذشته آغاز شده‌اند، ناشی از جوشکاری، استفاده از ماشین‌آلات کشاورزی در نزدیکی مناطق جنگلی، و سوزاندن پسماندهای باغ‌ها بوده است. دمای بالا، بادهای شدید و رطوبت پایین موجب گسترش سریع آتش‌سوزی‌ها شد.
آتش‌سوزی‌های گسترده در سوریه نیز همچنان ویرانگر هستند؛ شعله‌ها جنگل‌های ساحلی را که تحت تاثیر خشکسالی و بادهای شدید هستند، در می‌نوردند. تلاش‌ها برای مهار این سلسله آتش‌سوزی‌ها با دشواری‌هایی مواجه شده، چرا که مناطق آسیب‌دیده حاوی مهمات منفجرنشده‌ای هستند که از بیش از یک دهه جنگ داخلی برجای مانده‌اند.
این جشن‌ها در حالی برگزار شد که دالایی لاما بار دیگر با سخنان خود چین را خشمگین کرد و گفت امیدوار است تا سن بیش از ۱۳۰ سال عمر کند و پس از مرگ نیز به‌شکل تناسخ بازگردد تا رهبری بودیسم تبتی را ادامه دهد.
این برنده جایزه صلح نوبل که از بانفوذترین شخصیت‌های مذهبی جهان است، سال‌هاست با وجود محبوبیت گسترده بین‌المللی، آماج حملات سیاسی پکن قرار دارد. دولت چین او را «جدایی‌طلب» می‌خواند و می‌کوشد مذهب بودایی تبت را به‌طور کامل زیر سلطه حکومتی خود بگیرد.
دالایی لاما در سال ۱۹۵۹، پس از سرکوب قیام مردم تبت علیه حکومت چین، از این منطقه گریخت و به همراه صدها هزار تبتی در هند پناه گرفت. از آن زمان تاکنون، او با تکیه بر رویکرد «راه میانه»، خواستار خودمختاری فرهنگی و دینی برای مردم تبت شده است، نه استقلال کامل.
بر اساس گزارش رویترز، هزاران نفر از پیروان او از کشورهای مختلف، چهره‌های هنری و سیاسی، و مقام‌هایی از ایالات متحده و هند قرار است در مراسم رسمی تولد او که در دارام‌سالا، اقامتگاه دالایی لاما در دامنه‌های هیمالیا در شمال هند برگزار می‌شود، شرکت کنند.
این مراسم شامل برنامه‌های فرهنگی، سخنرانی‌هایی از سوی مقام‌های هندی، و حضور چهره‌هایی مانند «ریچارد گر»، بازیگر هالیوودی و از حامیان دیرینه دالایی لاما خواهد بود.
قرار است دالایی لاما در این مراسم سخنرانی کند. هفته پیش از این جشن، برای جامعه بودائیان تبتی اهمیت ویژه‌ای داشت، چرا که رهبرشان پیش‌تر وعده داده بود در نودمین سالروز تولد خود درباره مسئله جانشینی صحبت خواهد کرد.
روز چهارشنبه، دالایی لاما در پاسخ به نگرانی‌های پیروان خود درباره آینده رهبری این آیین اعلام کرد که پس از مرگ، در قالب تناسخ بازخواهد گشت و ادامه‌دهنده راه خود خواهد بود. او تاکید کرد که نهاد خیریه‌اش، «بنیاد گادن فودرانگ»، تنها مرجع مشروع برای شناسایی جانشین واقعی او خواهد بود.
این موضعگیری، در تضاد مستقیم با موضع رسمی چین قرار دارد. پکن اعلام کرده است که جانشینی دالایی لاما تنها در صورتی مشروع است که مورد تایید دولت چین باشد. امری که با مخالفت صریح ایالات متحده مواجه شده است.
وزارت خارجه آمریکا و مقام‌های ارشد این کشور بارها از چین خواستهاند که از آنچه «مداخله در روند معنوی جانشینی دالایی لاما و دیگر لاماهای بودایی تبت» خوانده می‌شود، دست بردارد. این موضع در چارچوب رقابت راهبردی واشینگتن و پکن، به‌ویژه درباره موضوعات حقوق بشر و آزادی مذهبی، اهمیت ویژه‌ای یافته است.
رویترز یادآور می‌شود که دالایی لاما علیرغم کهولت سن، همچنان نقش محوری در حفظ هویت دینی و فرهنگی تبتیها ایفا می‌کند و در سطح جهانی به نماد صلحطلبی، مقاومت مسالمت‌آمیز و گفتوگوی ادیان شناخته می‌شود.
اکنون که او وارد دهه دهم زندگی خود شده، مسئله جانشینی و آینده رهبری معنوی جامعه تبتی به یکی از چالشهای مهم میان هند، چین و جهان غرب تبدیل شده است.
