در حالی‌که مقام‌های آمریکایی و اسرائیلی از نابودی تاسیسات هسته‌ای ایران سخن می‌گویند، رییس اطلاعات خارجی فرانسه تاکید کرده این حملات فقط برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی را چند ماه عقب انداخته و سرنوشت اورانیوم غنی‌شده ایران همچنان در ابهام است.
سازمان صلیب سرخ سه‌شنبه ۱۷ تیر اعلام کرد خود را برای موج جدید بازگشت اهالی افغانستان از ایران آماده می‌کند؛ موجی که به گفته نهادهای بشردوستانه، فشار سنگینی بر سیستم امدادرسانی وارد می‌کند.
بر اساس داده‌های کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد (UNHCR)، از آغاز سال جاری میلادی، بیش از ۱.۲ میلیون نفر از ایران به افغانستان بازگردانده شده‌اند.
این بازگردانده شدن، به‌ویژه از زمان آغاز حملات متقابل میان جمهوری اسلامی و اسرائیل در جریان جنگ ۱۲ روزه افزایش یافته است.
سامی فاخوری، رییس هیات افغانستان در سازمان بین‌المللی صلیب سرخ، در یک نشست خبری در ژنو گفت که شخصا شاهد بازگشت اتوبوس‌های حامل مردم به گذرگاه مرزی اسلام‌قلعه در ولایت هرات بوده است.
او افزود: «ما انتظار داریم که یک میلیون نفر دیگر، یا شاید بیشتر، از ایران به افغانستان بازگردند.»
بازگشتی‌های اجباری و آینده مبهم
فاخوری در ادامه نسبت به آینده این بازگردانده شدن‌ها ابراز نگرانی کرد و توضیح داد که بسیاری از این اهالی افغانستان سال‌ها پیش کشورشان را ترک کرده‌اند و اکنون بی‌خانمان هستند.
او گفت: «اکثریت آن‌ها در تصمیم‌گیری برای بازگشت هیچ نقشی نداشتند. آن‌ها را سوار اتوبوس کردند و به مرز بردند.»
افغانستان در حال حاضر با یک بحران انسانی جدی مواجه است و نهادهای امدادرسان هشدار می‌دهند ورود تازه‌واردان از ایران - علاوه بر صدها هزار نفری که از پاکستان نیز به بازگشت واداشته شده‌اند - خطر بی‌ثبات‌سازی بیشتر را به همراه دارد.
ظرفیت نهادهای امدادی برای اسکان، تغذیه و خدمات پزشکی همین حالا نیز به مرز فروپاشی رسیده و گزارش‌های میدانی حاکی از آن است که بسیاری از بازگشتی‌ها بدون سرپناه و حتی دسترسی به آب آشامیدنی سالم، به مناطق مرزی می‌رسند.
منابع ناکافی و زخم‌های روانی
فاخوری با اشاره به نیازهای اضطراری در مرز و اردوگاه‌های موقت، گفت که فراخوان صلیب سرخ برای تامین ۲۵ میلیون فرانک سوئیس (معادل ۳۱.۴ میلیون دلار آمریکا) برای کمک به بازگردانده شده‌ها تنها به اندازه ۱۰ درصد تامین مالی شده است.
به گفته او، ادامه این وضعیت ممکن است توان عملیاتی گروه‌های امدادی را در طول ماه‌های آینده فلج کند.
فاخوری هشدار داد: «اگر تامین مالی به موقع انجام نشود، ممکن است نتوانیم حتی ابتدایی‌ترین خدمات را برای بازگشتی‌ها فراهم کنیم.»
هم‌زمان، نگرانی‌ها نسبت به تبعات اجتماعی و روانی این بازگشت‌های اجباری رو به افزایش است.
بابر بلوچ، سخنگوی کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد، در همان نشست خبری در ژنو گفت که روزانه ده‌ها هزار نفر از ایران به افغانستان می‌رسند.
او تاکید کرد تنها در روز چهارم ژوئیه، بیش از ۵۰ هزار نفر از مرز عبور کرده‌اند؛ عددی که او آن را «بی‌سابقه» خواند.
بلوچ همچنین نسبت به جدایی اعضای خانواده‌ها در این فرآیند هشدار داد و گفت که بسیاری از افراد بدون اطلاع از محل بستگان خود یا در حالی که کودکان و سالمندانشان در مرزهای دیگر مانده‌اند، وارد افغانستان می‌شوند.
او افزود: «زخم‌های روانی این بازگشت اجباری برای افغان‌ها ماندگار خواهد بود.»
این نگرانی به‌ویژه در مورد کودکانی مطرح است که به یک‌باره از مدرسه، زبان، شبکه‌های اجتماعی و فضای زندگی در ایران جدا شده‌اند و اکنون بدون چشم‌اندازی روشن به افغانستان بازگردانده می‌شوند.
طبق اطلاعات رسیده، رونقی در طول این مدت در یکی از خانههای امن وزارت اطلاعات نگهداری شده و اتهام او «تبلیغ علیه نظام به نفع اسرائیل»، موضوع «ماده هشت قانون مقابله با اقدامات اسرائیل» عنوان شده است.
تاکنون هیچگونه اطلاعرسانیای در مورد محل نگهداری رونقی به پدر و مادرش صورت نگرفته و اجازه وکالت به سعید جلیلیان و میلاد پناهیپور، وکیلان قدیمی او، داده نشده و مقامات اعلام کرده‌اند صرفا وکلای مورد تایید قوه قضاییه حق وکالت در این پرونده را دارند.
کانال تلگرام رونقی، سوم تیرماه از بازداشت این زندانی سیاسی پیشین به دست ماموران جمهوری اسلامی خبر داد.
این فعال سیاسی در آخرین پست خود در رسانه اجتماعی ایکس نوشته بود: «در شرایط جنگی و بحرانی، تمام زندانیان سیاسی و عقیدتی ایران باید فورا و بدون قید و شرط آزاد شوند. مسئولیت هرگونه آسیب احتمالی به زندانیان، بر عهده جمهوری اسلامی است.»
پیش از آن و در ۲۷ خرداد نیز حسن رونقی، برادر او همراه با ضرب و شتم دستگیر و به مکان نامعلومی منتقل شده بود.
بازداشت همسر یک شهروند بهائی بازداشتشده در ساری
بر اساس اطلاعات رسیده به ایراناینترنشنال، لوا صمیمی، شهروند بهائی ساکن جویبار و همسر نویان حجازی، شهروند بهائی بازداشتشده، بازداشت و به مکانی نامعلوم منتقل شده است.
یک منبع نزدیک به خانواده این شهروندان بهائی با بیان اینکه صمیمی صبح ۱۶ تیرماه بازداشت شد، به ایراناینترنشنال گفت: «او با در دست داشتن نامه رسمی ملاقات به زندان کچویی ساری مراجعه کرد اما هنگامی که مقابل در زندان منتظر بود، یک خودروی سواری به او نزدیک شد و بازداشتش کردند.»
این منبع آگاه با بیان اینکه خانواده حجازی همچنان از وضعیت سلامت و شرایط نگهداری او بیاطلاع هستند، اضافه کرد: «حال با بازداشت یکی دیگر از اعضای خانواده، نگرانی‌ها نسبت به افزایش فشارهای امنیتی بر اطرافیان این زندانی شدت گرفته است.»
در خبری دیگر، اطلاعات رسیده به ایراناینترنشنال حاکی است، سهیل حقدوست، شهروند بهائی بازداشتشده که مبتلا به بیماری قندی و مشکلات قلبی است، ۱۲ تیرماه و ساعاتی پس از بازداشت با افزایش ضربان قلب مواجه و به بیمارستان «الزهرا» در ساری منتقل شده است.
یک منبع مطلع با اشاره به اینکه ماموران اطلاعاتی این شهروند بهائی را با وجود نیاز به بستری شدن، بلافاصله از بیمارستان به بازداشتگاه منتقل کردند، به ایراناینترنشنال گفت: «حقدوست و همسرش، راکوئل عطائیان که ۱۰ تیرماه بازداشت شده بود، از حق داشتن وکیل محروم مانده‌اند.»
جمهوری اسلامی از آغاز جنگ ۱۲ روزه با اسرائیل، موج گستردهای از بازداشت شهروندان از جمله فعالان مدنی و شهروندان یهودی، بهائی و خارجی را در ایران به راه انداخت.
نیکولا لِرنر، رییس اداره کل امنیت خارجی فرانسه، در گفت‌وگو با شبکه تلویزیونی ال‌سی‌آی گفت: «همه مراحل برنامه هسته‌ای ایران از جمله مواد، فرایند تبدیل، ساخت هسته، و سامانه‌های پرتاب، به‌شدت آسیب دیده و دچار تاخیر شده‌اند، اما هنوز هیچ قطعیتی درباره محل نگهداری اورانیوم غنی‌شده ایران وجود ندارد.»
او تاکید کرد که پاریس اطلاعاتی درباره موقعیت احتمالی این ذخایر دارد، اما تا زمانی‌که بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اجازه بازگشت به ایران را نیابند، نمی‌توان با اطمینان درباره سرنوشت این مواد سخن گفت.
لِرنر همچنین هشدار داد که احتمال ادامه فعالیت‌های پنهانی غنی‌سازی در ظرفیت‌های کوچک‌تر همچنان وجود دارد و بر همین اساس، «فرانسه همچنان بر یافتن راه‌حل دیپلماتیک برای بحران هسته‌ای ایران تاکید دارد.»
روایت متناقض اسرائیل و آمریکا؛ از «نابودی کامل» تا «ابهام در تخریب»
هم‌زمان، روزنامه اورشلیم پست نیز به‌نقل از مقام‌های اسرائیلی بر وجود ابهام درباره میزان دقیق تخریب ذخایر اورانیوم ایران تاکید کرد.
بر اساس این گزارش، تاسیسات نگهداری حدود ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده در حملات هدف قرار گرفته، اما هنوز مشخص نیست چه میزان از این مواد نابود شده و آیا ایران امکان بازیابی آن را دارد یا نه.
به نوشته این روزنامه، مقام‌های اسرائیلی تقریبا مطمئن هستند جمهوری اسلامی نتوانسته پیش یا پس از حملات، این مواد را از سایت‌های هسته‌ای خارج کند؛ اما تصریح کردند که «هیچ تضمین قطعی در این‌باره وجود ندارد.»
در همین زمینه، دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری ایالات متحده، در نشست خبری در حاشیه اجلاس ناتو در لاهه، مدعی شد که «تمام اورانیوم غنی‌شده ایران» در تاسیسات بمباران‌شده نگهداری می‌شده و انتقال آن بسیار دشوار بوده است.
او با استناد به بیانیه کمیسیون انرژی اتمی اسرائیل، گفت: «سطح تخریبی که آمریکا در این عملیات ایجاد کرد، با بمباران هیروشیما قابل مقایسه است و همان‌گونه که جنگ جهانی دوم پایان یافت، این حمله نیز جنگ جمهوری اسلامی و اسرائیل را به پایان رساند.»
اختلاف در ارزیابیها؛ از «نابودی کامل» تا «چند ماه تأخیر»
در حالی‌که ترامپ و برخی مقام‌های اسرائیلی از نابودی کامل برنامه هسته‌ای ایران سخن می‌گویند، گزارش‌های اطلاعاتی داخلی آمریکا، از جمله از سوی یک نهاد اطلاعاتی که نام آن فاش نشده، نشان می‌دهند که تاثیر واقعی حملات تنها «چند ماه تاخیر» در برنامه هسته‌ای ایران بوده است.
روزنامه والاستریت ژورنال نیز گزارش داده که این ارزیابی محافظهکارانه خشم ترامپ و اطرافیانش را برانگیخته و آن‌ها رسانهها را متهم به کوچکنمایی موفقیت عملیات کرده‌اند.
پنتاگون نیز در بیانیهای محتاطانه، تاسیسات فردو، نطنز و اصفهان را «به‌شدت آسیبدیده» توصیف کرده اما از بهکار بردن واژه «نابودی» پرهیز کرده است.
امید به مذاکره و سایه ابهام بر آینده
در ادامه تنشها، ترامپ در گفت‌وگو با بنیامین نتانیاهو در کاخ سفید اعلام کرد که جمهوری اسلامی خواهان ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای شده است.
او گفت: «وقتی دیدم که همه چیز نابود شده، پرسیدم اصلا چه نیازی به مذاکره هست؟ اما آن‌ها خواستار دیدار شدند و من موافقت کردم. اگر بتوانیم به توافقی برسیم، عالی است.»
با وجود این، رییس‌جمهوری آمریکا احتمال رسیدن به توافق بدون سند مکتوب را نیز مطرح کرده و گفت: «عملیات اخیر آنقدر گویا بود که شاید نیازی به هیچ نوشتهای نباشد.»
به گفته مقام‌های نزدیک به دولت آمریکا، استیو ویتکاف، فرستاده ویژه ترامپ و میانجی در مذاکرات غیرمستقیم میان اسرائیل و حماس، مسئول هدایت گفتوگوهای هسته‌ای با جمهوری اسلامی نیز شده و احتمال آغاز مذاکرات جدید در هفته پیشرو وجود دارد.
