عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی، در یادداشتی که روز سه‌شنبه در روزنامه فایننشال تایمز منتشر شد، نوشت که حمله نظامی اسرائیل به ایران روند «دیپلماسی» میان تهران و واشینگتن را نابود کرده، اما در عین حال تصریح کرد که ایالات متحده هنوز «می‌تواند مسیر دیپلماتیک را احیا کند.»
عراقچی نوشت: «اگرچه ایران در روزهای اخیر پیام‌هایی دریافت کرده که ممکن است آمریکا برای بازگشت به مذاکرات آماده باشد، اما چطور می‌توان به ادامه این روند اعتماد کرد؟»
او با بیان اینکه ایران همچنان به دیپلماسی علاقه‌مند است، افزود: «دلایل موجهی برای تردید درباره ادامه گفت‌وگو داریم. اگر واقعا تمایلی برای حل مسالمت‌آمیز وجود دارد، آمریکا باید آمادگی واقعی برای توافقی عادلانه نشان دهد.»
وزیر خارجه جمهوری اسلامی در پایان با اشاره به تصمیم‌گیری نهایی در این زمینه، گفت: «انتخاب با آمریکاست: آیا سرانجام دیپلماسی را انتخاب خواهد کرد؟ یا همچنان درگیر جنگی خواهد ماند که به آن تعلق ندارد؟»
سازمان صلیب سرخ سه‌شنبه ۱۷ تیر اعلام کرد خود را برای موج جدید بازگشت اهالی افغانستان از ایران آماده می‌کند؛ موجی که به گفته نهادهای بشردوستانه، فشار سنگینی بر سیستم امدادرسانی وارد می‌کند.
بر اساس داده‌های کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد (UNHCR)، از آغاز سال جاری میلادی، بیش از ۱.۲ میلیون نفر از ایران به افغانستان بازگردانده شده‌اند.
این بازگردانده شدن، به‌ویژه از زمان آغاز حملات متقابل میان جمهوری اسلامی و اسرائیل در جریان جنگ ۱۲ روزه افزایش یافته است.
سامی فاخوری، رییس هیات افغانستان در سازمان بین‌المللی صلیب سرخ، در یک نشست خبری در ژنو گفت که شخصا شاهد بازگشت اتوبوس‌های حامل مردم به گذرگاه مرزی اسلام‌قلعه در ولایت هرات بوده است.
او افزود: «ما انتظار داریم که یک میلیون نفر دیگر، یا شاید بیشتر، از ایران به افغانستان بازگردند.»
بازگشتی‌های اجباری و آینده مبهم
فاخوری در ادامه نسبت به آینده این بازگردانده شدن‌ها ابراز نگرانی کرد و توضیح داد که بسیاری از این اهالی افغانستان سال‌ها پیش کشورشان را ترک کرده‌اند و اکنون بی‌خانمان هستند.
او گفت: «اکثریت آنها در تصمیم‌گیری برای بازگشت هیچ نقشی نداشتند. آنها را سوار اتوبوس کردند و به مرز بردند.»
افغانستان در حال حاضر با یک بحران انسانی جدی مواجه است و نهادهای امدادرسان هشدار می‌دهند ورود تازه‌واردان از ایران - علاوه بر صدها هزار نفری که از پاکستان نیز به بازگشت واداشته شده‌اند - خطر بی‌ثبات‌سازی بیشتر را به همراه دارد.
ظرفیت نهادهای امدادی برای اسکان، تغذیه و خدمات پزشکی همین حالا نیز به مرز فروپاشی رسیده و گزارش‌های میدانی حاکی از آن است که بسیاری از بازگشتی‌ها بدون سرپناه و حتی دسترسی به آب آشامیدنی سالم، به مناطق مرزی می‌رسند.
منابع ناکافی و زخم‌های روانی
فاخوری با اشاره به نیازهای اضطراری در مرز و اردوگاه‌های موقت، گفت که فراخوان صلیب سرخ برای تامین ۲۵ میلیون فرانک سوئیس (معادل ۳۱.۴ میلیون دلار آمریکا) برای کمک به بازگردانده شده‌ها تنها به اندازه ۱۰ درصد تامین مالی شده است.
به گفته او، ادامه این وضعیت ممکن است توان عملیاتی گروه‌های امدادی را در طول ماه‌های آینده فلج کند.
فاخوری هشدار داد: «اگر تامین مالی به موقع انجام نشود، ممکن است نتوانیم حتی ابتدایی‌ترین خدمات را برای بازگشتی‌ها فراهم کنیم.»
هم‌زمان، نگرانی‌ها نسبت به تبعات اجتماعی و روانی این بازگشت‌های اجباری رو به افزایش است.
بابر بلوچ، سخنگوی کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد، در همان نشست خبری در ژنو گفت که روزانه ده‌ها هزار نفر از ایران به افغانستان می‌رسند.
او تاکید کرد تنها در روز چهارم ژوئیه، بیش از ۵۰ هزار نفر از مرز عبور کرده‌اند؛ عددی که او آن را «بی‌سابقه» خواند.
بلوچ همچنین نسبت به جدایی اعضای خانواده‌ها در این فرآیند هشدار داد و گفت که بسیاری از افراد بدون اطلاع از محل بستگان خود یا در حالی که کودکان و سالمندانشان در مرزهای دیگر مانده‌اند، وارد افغانستان می‌شوند.
او افزود: «زخم‌های روانی این بازگشت اجباری برای افغان‌ها ماندگار خواهد بود.»
این نگرانی به‌ویژه در مورد کودکانی مطرح است که به یک‌باره از مدرسه، زبان، شبکه‌های اجتماعی و فضای زندگی در ایران جدا شده‌اند و اکنون بدون چشم‌اندازی روشن به افغانستان بازگردانده می‌شوند.
