سازمان عفو بین‌الملل با انتشار گزارشی مفصل اعلام کرد که حملات هوایی عمدی ارتش اسرائیل به زندان اوین در تهران نقض جدی حقوق بین‌الملل بشردوستانه بوده و باید به‌عنوان جنایت جنگی مورد تحقیقات کیفری قرار گیرد.
عراقچی دوشنبه ۳۰ تیر در گفت‌وگو با فاکس‌نیوز گفت: «برنامه غنی‌سازی ما برایمان بسیار عزیز است و نمی‌توانیم از آن دست بکشیم زیرا دستاورد دانشمندان ماست و اکنون مسئله‌ای مربوط به غرور ملی است.»
او افزود: «هدف اصلی آمریکا برای متوقف کردن برنامه هسته‌ای ایران از طریق جلوگیری کامل از هرگونه غنی‌سازی، به احتمال زیاد محقق نخواهد شد؛ حتی با وجود تهدیدهای سنگین بین‌المللی و تحریم‌های شدید.»
عراقچی در بخشی از گفت‌وگو با برت بِر، مجری برنامه «گزارش ویژه»، خسارت‌های وارد آمده به تاسیسات هسته‌ای ایران در اثر حملات ماه گذشته آمریکا را «شدید» توصیف کرد، اما از اظهار نظر درباره سرنوشت اورانیوم غنی‌شده شانه خالی کرد.
او ادامه داد: «تاسیسات ما آسیب دیده‌اند، آسیب جدی. سازمان انرژی اتمی در حال ارزیابی میزان دقیق آسیب است، اما تا آنجا که من اطلاع دارم، این آسیب‌ها جدی بوده‌اند و باعث توقف کامل فرآیند غنی‌سازی شده‌اند.»
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی در حالی هرگونه احتمال توقف غنی‌سازی را رد کرده که قرار است معاونان او چهار روز دیگر با معاونان وزیران امور خارجه سه کشور بریتانیا، فرانسه و آلمان درباره آینده فعالیت‌های هسته‌ای مذاکره کنند.
هفته گذشته سه کشور اروپایی به جمهوری اسلامی هشدار داده بودند که فورا گفت‌وگوهای دیپلماتیک را از سر بگیرد و برای حل مسئله هسته‌ای قدم‌هایی ملموس بردارد، در غیر این‌صورت نهم شهریور مکانیسم ماشه فعال خواهد شد.
برنامه موشکی را هرگز کنار نمی‌گذاریم
عراقچی وضعیت موشکی جمهوری اسلامی بعد از جنگ ۱۲ روزه را «خوب» و توان دفاعی کشور را «پابرجا» توصیف کرد و افزود: «موشک‌ها قابل‌اعتمادترین ابزار دفاعی ما هستند، بنابراین، برنامه موشکی‌مان را ادامه خواهیم داد. هنوز تعداد زیادی موشک برای دفاع از خودمان در اختیار داریم.»
او در بخش دیگری از گفت‌وگو در پاسخ به این پرسش که آیا ایران حاضر است توافقی شامل کاهش توان و تولیدات موشکی را بپذیرد گفت: «موشک‌های ما ماهیت بازدارنده دارند؛ آن‌ها برای دفاع طراحی شده‌اند نه برای حمله. همچنین با اطمینان می‌توانم بگویم که موشک‌های ایرانی هرگز به کلاهک هسته‌ای مجهز نخواهند شد. این موضوع قطعی است.»
جدال لفظی بر سر «مرگ بر آمریکا» و کارزار ترور ترامپ
در بخشی از این گفت‌وگو، برت بِر با اشاره به تکرار شعار مرگ بر آمریکا از سوی رهبر ایران، پرسید: «آیا ایران در حال حاضر در واکنش به کشته شدن قاسم سلیمانی به دنبال ترور ترامپ، جان بولتون، مایک پومپئو یا دیگر اعضای دولت آمریکاست؟»
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی تاکید کرد که «نه، ما هرگز چنین چیزی نگفته‌ایم» و ادامه داد: «شاید برخی افراد، اینجا یا آنجا، حرف‌هایی از این قبیل زده باشند، اما این هرگز موضع رسمی ایران نبوده است.»
پس از آن، بِر تصویری از کارزاری به نام «عهد خون» با هدف تامین جایزه برای ترور دونالد ترامپ را نشان داد و به فتوای تعدادی از مراجع قم در این باره اشاره کرد.
عراقچی این موارد را «پروپاگاندا» خواند و ادعای مسعود پزشکیان درباره شعار مرگ بر آمریکا را تکرار کرد. او گفت: «همواره گفته‌ایم وقتی رهبر انقلاب می‌گویند «مرگ بر آمریکا»، منظورشان سیاست‌های سلطه‌جویانه ایالات متحده است، نه مردم آمریکا.»
او همچنین در واکنش به اصرار بِر درباره کارزار جمع‌آوری پول برای ترور ترامپ، وجود چنین چیزی را به‌طور تلویحی پذیرفت و گفت: «بله، ممکن است افراد یا گروه‌های تندرو، چه در داخل ایران و چه خارج از آن، چیزهایی مانند آنچه شما گفتید گفته باشند، اما این هرگز سیاست ما نبوده و در آینده هم نخواهد بود.»
او در ادامه موضع رسمی جمهوری اسلامی در مواجهه با اتهام ترور مخالفانش را تکرار کرد: «سیاست جمهوری اسلامی هرگز ترور هیچ فردی در خارج از کشور نیست، چه رسد به رئیس‌جمهور کشوری دیگر.»
جمهوری اسلامی همچنان به حمایت از حماس، حزب‌الله و حوثی‌ها ادامه میدهد
بخش دیگری از این گفت‌وگو به حمایت ایران از گروه‌هایی که از سوی آمریکا و دیگر کشورها در فهرست گروه‌های تروریستی قرار دارند اختصاص داشت.
مجری برنامه در واکنش به ادعای عراقچی در خصوص شعار مرگ بر آمریکا گفت: «با تمام احترامی که قائلم باید بگویم ایران همچنان به حماس و حزب‌الله و حوثی‌ها سلاح و پهپاد و موشک میدهد. حوثی‌ها هر روز در حال شلیک به کشتی‌های آمریکایی هستند و اقدامات‌شان به مرگ و کشتار منجر می‌شود، با این وجود شما از آن‌ها حمایت می‌کنید.»
عراقچی در پاسخ گفت که این همان کاری است که آمریکا و اسرائیل انجام می‌دهند؛ اینکه آمریکا «با تمام سلاح‌های پیشرفته‌اش» از اسرائیل حمایت کرده و می‌کند تا «مردم را در فلسطین، غزه، کرانه باختری، لبنان، یمن، سوریه و حالا ایران بکشد.»
او در ادامه گروه‌های مسلح مورد اشاره را «مبارزان آزادی» خواند و گفت که آن‌ها برای «آرمان‌های عادلانه‌شان» می‌جنگند.
عراقچی تاکید کرد: «ما همواره آن‌ها را به لحاظ سیاسی و از روش‌های دیگر حمایت کرده‌ایم چون معتقدیم آن‌ها برای چیزی کاملا مشروع می‌جنگند.»
«محو کردن اسرائیل از روی نقشه هرگز سیاست ایران نبوده است»
در این بخش از گفت‌وگو بِر به قصد گروه‌های نیابتی تحت حمایت ایران در خصوص «پاک کردن اسرائیل از روی نقشه جهان» اشاره کرد و عراقچی در پاسخ گفت: «ما هرگز چنین چیزی نگفته‌ایم. اگر این گروه‌ها گفته‌اند به خودشان مربوط است. آن‌ها برای سرزمین‌شان می‌جنگند و ممکن است هر چیزی بگویند. اما پاک کردن اسرائیل از روی نقشه هرگز سیاست ایران نبوده است.»
او ادامه داد: «جمهوری اسلامی مادامیکه آن‌ها برای مطالبات به‌حق‌شان می‌جنگند، به حمایت از آن‌ها ادامه خواهد داد.»
«به آمریکایی‌ها بدبینیم و برای گفت‌وگوی مستقیم با آن‌ها آماده نیستیم»
این مصاحبه با پرسشی درباره احتمال گفت‌وگوی مستقیم میان جمهوری اسلامی و دولت ترامپ پایان یافت. عراقچی در پاسخ گفت: «در حال حاضر نه، شاید در آینده. همه‌چیز بستگی دارد به اینکه آیا ایالات متحده آماده است با ایران بر اساس احترام متقابل و منافع برابر وارد مذاکره شود یا نه.»
او با اشاره به خروج ایالات متحده از برجام در نخستین دولت ترامپ گفت: «آن تجربه برای ما موفقیت‌آمیز نبود. به همین دلیل اکنون نسبت به آمریکایی‌ها بدبینیم و آمادگی ورود به گفت‌وگوی مستقیم با آن‌ها را نداریم. اما در لحظه‌ای که احساس کنیم شرایط درست و منصفانه‌ای برقرار شده، هر چیزی ممکن خواهد بود.»
عفو بین‌الملل در بیانیه‌ای که بامداد سه‌شنبه ۳۱ تیر به‌وقت بریتانیا منتشر شد، گفت: «ویدیوهای راستی‌آزمایی‌شده، تصاویر ماهواره‌ای و مصاحبه با شاهدان عینی، خانواده‌های زندانیان و مدافعان حقوق بشر نشان میدهد که ارتش اسرائیل چند حمله هوایی به زندان اوین انجام داده که منجر به کشته و زخمی شدن ده‌ها غیرنظامی و وارد آمدن خسارات و ویرانی گسترده در دستکم شش نقطه مختلف این مجموعه شده است.»
اسرائیل در جریان جنگ ۱۲ روزه، بین ساعت ۱۱ تا ۱۲ ظهر به‌وقت تهران در روز دوم تیر، بخش‌هایی از زندان اوین را مورد حمله قرار داد.
سازمان عفو بین الملل در ادامه بیانیه خود گفت: «این حمله در ساعات اداری و زمانی رخداد که بسیاری از بخش‌های زندان مملو از غیرنظامیان بود. چند ساعت پس از حمله، ارتش اسرائیل تایید کرد که زندان را هدف قرار داده و مقامات بلندپایه اسرائیلی در شبکه‌های اجتماعی از این اقدام ابراز رضایت کردند.»
به گفته مقامات جمهوری اسلامی، در این حمله دست کم ۸۰ غیرنظامی – شامل ۷۹ زن و مرد و یک پسر پنج‌ساله – جان باختند.
عفو بین‌الملل در بیانیه خود افزود: «بر اساس حقوق بین‌الملل بشردوستانه، زندان و بازداشتگاه ، مکان غیرنظامی محسوب می‌شود و در این مورد هیچ شواهد معتبری وجود ندارد که زندان اوین را به هدف نظامی تبدیل کند.»
اریکا گوِوارا روساس، مدیر ارشد بخش پژوهش، سیاستگذاری و کمپین ها در سازمان عفو بین‌الملل، گفت: «بر اساس شواهد و دلایل ارتش اسرائیل به‌طور آشکار و عمدی ساختمان‌های غیرنظامی را هدف قرار داده است. هدف‌گیری تاسیسات غیرنظامی طبق حقوق بین‌الملل بشردوستانه اکیدا ممنوع است. انجام آگاهانه و عمدی چنین حملاتی مصداق جنایت جنگی است.»
در بیانیه عفو بین‌الملل همچنین آمده است: «این باور وجود دارد که در زمان حمله، حدود ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ زندانی در زندان اوین نگهداری می‌شدند، از جمله مدافعان حقوق بشر، معترضان، مخالفان سیاسی، اعضای اقلیت‌های دینی تحت آزار و شهروندان دو تابعیتی یا خارجی که اغلب به‌عنوان اهرم فشار دیپلماتیک بازداشت شده‌اند. در زمان حمله، صدها غیرنظامی دیگر نیز در محوطه زندان حضور داشتند. این حمله در ساعت ملاقات زندانیان صورت گرفت.»
اریکا گوِوارا روساس گفت: «نیروهای اسرائیلی باید می‌دانستند که هرگونه حمله هوایی به زندان اوین می‌تواند منجر به آسیب گسترده به غیرنظامیان شود. نهادهای دادستانی در سراسر جهان باید اطمینان حاصل کنند که همه افراد مسئول این حمله مرگبار به دست عدالت سپرده شوند، از جمله با استفاده از اصل صلاحیت قضایی جهانی. همچنین مقامات حکومت ایران باید صلاحیت دیوان کیفری بین‌المللی را برای رسیدگی به تمام جنایات علیه اساسنامه رم که در قلمرو ایران یا از قلمرو آن انجام شده، به رسمیت بشناسند.»
در بیانیه سازمان عفو بین‌الملل تاکید شده است: «آزمایشگاه شواهد سازمان عفو بین‌الملل تصاویر ماهواره‌ای پیش و پس از حملات را تحلیل کرده و ۲۲ ویدیو و ۵۹ عکس را راستی‌آزمایی کرده است. این شواهد، تخریب و آسیب گسترده در شش نقطه از بخش‌های جنوبی، مرکزی و شمالی مجموعه زندان اوین را نشان می‌دهند.»
عفو بین‌الملل همچنین بیانیه‌های صادره از سوی مقامات اسرائیلی و جمهوری اسلامی را بررسی کرده و با ۲۳ نفر در داخل و خارج از ایران مصاحبه انجام داده است؛ از جمله هفت تن از بستگان زندانیان، یک ساکن اطراف زندان که شاهد حمله بوده، دو منبع مطلع درباره دو نفر از کشته‌شدگان، دو روزنامه‌نگار، و ۱۱ زندانی سابق شامل مخالفان سیاسی و مدافعان حقوق بشر که اطلاعاتی را از زندانیان، خانواده‌هایشان، کارکنان زندان و نیروهای امدادی دریافت کرده‌اند.
این سازمان در بیانیه خود اعلام کرد که همچنین به فایل‌های صوتی چهار تماس تلفنی بین چهار زندانی و خانواده‌هایشان که تنها چند ساعت پس از حمله برقرار شده بود، دسترسی یافته است.
عفو بین‌الملل در بیانیه خود نوشت که در تاریخ ۱۲ تیر پرسش‌هایی درباره این حمله را برای وزیر دفاع اسرائیل ارسال کرد، اما تا زمان انتشار این گزارش، هیچ پاسخی دریافت نکرده است.
