ترامپ: تصمیم درباره تبادل سرزمین با روسیه بر عهده اوکراین است
دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، روز جمعه در مسیر سفر به آلاسکا برای دیدار با ولادیمیر پوتین، رییسجمهوری روسیه، گفت که تصمیمگیری درباره ورود به تبادل سرزمین با روسیه بر عهده اوکراین خواهد بود.
ترامپ که در هواپیمای «ایر فورس وان» با خبرنگاران گفتوگو میکرد، اظهار داشت: «باید اجازه دهیم اوکراین خودش آن تصمیم را بگیرد و فکر میکنم تصمیم درستی خواهند گرفت. اما من اینجا نیستم که به جای اوکراین مذاکره کنم. من اینجا هستم تا آنها را پشت میز مذاکره بیاورم و فکر میکنم شما با دو طرف سر و کار دارید.»
او با اشاره به اهداف جنگی مسکو افزود: «ببینید، ولادیمیر پوتین میخواست تمام اوکراین را تصرف کند. اگر من رییسجمهور نبودم، او همین حالا تمام اوکراین را گرفته بود. اما او این کار را نخواهد کرد.»
در پاسخ به پرسشی درباره امکان ارائه تضمینهای امنیتی از سوی ایالات متحده به اوکراین، ترامپ گفت: «چنین احتمالی وجود دارد؛ البته همراه با اروپا و کشورهای دیگر، نه به شکل ناتو، چون برخی چیزها قرار نیست اتفاق بیفتد. اما بله، همراه با اروپا، چنین امکانی هست.»
دونالد ترامپ ساعاتی پیش از پرواز به آلاسکا برای دیدار با ولادیمیر پوتین، این گفتوگوها را «جلسهای برای ارزیابی و سنجش واکنشها» توصیف کرد و گفت اولویت اصلی او، بررسی امکان برقراری آتشبس در اوکراین است. او پیشبینی کرد که میتواند این موضوع را «در دو دقیقه اول» جلسه مشخص کند.
ترامپ در گفتوگو با رادیوی فاکسنیوز تاکید کرد: «من قرار نیست توافقی انجام دهم. توافق به من مربوط نیست. فکر میکنم توافق باید برای هر دو طرف، یعنی پوتین و ولودیمیر زلنسکی، رییسجمهوری اوکراین، انجام شود.»
او با تاکید بر اینکه اوکراین و روسیه، هر دو، باید قدم بردارند، افزود: «دوست دارم آتشبسی برقرار شود و بهترین توافق ممکن برای هر دو طرف به دست آید. همانطور که میدانید، تانگو را دو نفر میرقصند.»
با این حال، ترامپ هشدار داد اگر پوتین پس از نشست روز جمعه با پایان جنگ موافقت نکند، «پیامدهای بسیار شدیدی» در انتظار روسیه خواهد بود. وی همچنین گفت که در حالی که نگاهها به نشست او و پوتین دوخته شده، «نشست مهمتر» دیدار بعدی خواهد بود.
به گفته ترامپ، این نشست دوم قرار است با حضور او، پوتین، زلنسکی و احتمالاً برخی رهبران اروپایی برگزار شود. او این دیدار را «بسیار مهم» خواند و گفت: «ببینیم چه میشود، اما فکر میکنم رییسجمهوری پوتین صلح را برقرار خواهد کرد.»
ترامپ در ادامه به برایان کیلمید از فاکسنیوز گفت این نشست «زمینه را برای نشست دوم فراهم میکند» و اشاره کرد که در آن مذاکرات احتمالاً بحث تبادل سرزمینها مطرح شود؛ موضوعی که زلنسکی با آن مخالفت کرده است.
مقامهای هند و پاکستان اعلام کردند که سیلابهای ناگهانی ناشی از بارانهای شدید موسمی در این کشورها در ۲۴ ساعت گذشته، بیش از ۱۷۰ نفر را کشته و دهها نفر دیگر را مجروح یا ناپدید کرده است.
مقامهای مدیریت بحران پاکستان، جمعه ۲۴ مرداد اعلام کردند که در ۲۴ ساعت گذشته دستکم ۱۱۷ نفر بر اثر بارانهای موسمی در این کشور جان خود را از دست دادهاند و ۳۵ نفر دیگر ناپدید شدهاند.
به گفته اداره مدیریت بحران، بیشتر این تلفات، یعنی ۱۱۰ نفر، در ایالت کوهستانی «خیبر پختونخوا» ثبت شده است.
نیروهای امدادی در این مناطق هزار و ۳۰۰ گردشگر گرفتار را از یک منطقه کوهستانی که رانش زمین در آن رخ داده نیز تخلیه کردند.
بارشهای شدید در روزهای اخیر موجب جاری شدن سیل، رانش زمین و فروریختن سقف خانهها در مناطق شمالی و کوهستانی پاکستان شده است.
نیروهای امدادی گفتهاند بخشی از تلفات بهدلیل مدفون شدن خانوادهها زیر آوار خانههایشان رخ داده است.
بارانهای موسمی سال جاری در پاکستان و کشورهای همسایه از جمله هند و نپال، خسارات و تلفات گستردهای بر جا گذاشته و کارشناسان میگویند شدت و تکرار چنین حوادثی بهدلیل تغییرات اقلیمی رو به افزایش است.
در نپال بارانهای موسمی امسال دهها کشته و زخمی برجا گذاشته است. بر اساس آمار مقامهای مدیریت بحران نپال، از آغاز بارانهای موسمی امسال در ماه ژوئن، دستکم ۴۱ نفر در این کشور کشته، ۲۱ نفر مفقود و بیش از ۱۲۰ نفر در اثر سیلاب، رانش زمین و طوفان تگرگ زخمی شدهاند.
مقامهای محلی در کشمیر تحت کنترل هند نیز اعلام کردند در اثر سیلاب ناگهانی ناشی از بارشهای شدید، دستکم ۶۰ نفر جان باخته و حدود ۲۰۰ نفر دیگر مفقود شدهاند.
مقامها گفتند بسیاری از مفقودان احتمالاً در جریان سیلاب شسته شدهاند. دستکم ۵۰ نفر که بهشدت زخمی شده بودند، عمدتا از یک نهر پر از گل و آوار، به بیمارستانهای محلی منتقل شدند.
این حادثه پنجشنبه در روستای «چاسوتی» رخ داد و موجی از گلولای و آب زائرانی را که برای صرف ناهار پیش از آغاز پیادهروی به سوی یک مکان مذهبی گرد آمده بودند، با خود برد.
روستای چاسوتی در منطقه کشتوار، آخرین نقطه قابل دسترسی با خودرو در مسیر زیارت سالانه «ماچیل یاترا» است که زائران هندو را به معبد مرتفع «ماچیل ماتا» در رشتهکوههای هیمالیا میرساند.
تصاویر و ویدیوهای منتشرشده در شبکههای اجتماعی، خسارات گسترده و پراکندهشدن وسایل منزل در کنار خودروها و خانههای آسیبدیده را نشان میدهد.
محمد ارشاد، مقام مدیریت بحران کشمیر هشدار داد که شمار مفقودان ممکن است افزایش یابد و پیشبینی هواشناسی نیز از بارشهای شدیدتر و وقوع سیلابهای بیشتر در این منطقه خبر داده است.
نارندرا مودی، نخستوزیر هند نیز در آغاز سخنرانی نزدیک به دو ساعته خود به مناسبت هفتاد و نهمین سالگرد استقلال این کشور گفت: «طبیعت ما را آزموده است. در روزهای اخیر با رانش زمین، شکست ابر و دیگر بلایای طبیعی روبهرو بودهایم.»
طبق تعریف اداره هواشناسی هند، «شکست ابر» بارشی ناگهانی و شدید به میزان بیش از ۱۰۰ میلیمتر در مدت فقط یک ساعت است که میتواند موجب سیلاب ناگهانی، رانش زمین و تخریب، بهویژه در مناطق کوهستانی در فصل موسمی، شود.
این دومین حادثه مشابه در رشتهکوههای هیمالیا طی کمی بیش از یک هفته گذشته است.
هفته گذشته، سیل و رانش زمین در ایالت اوتاراکند یک روستا را بهطور کامل در بر گرفت.
از نخستین دست دادن در هامبورگ آلمان در ژوئیه ۲۰۱۷ تا نشست اوت ۲۰۲۵ در آلاسکا، دیدارهای دونالد ترامپ و ولادیمیر پوتین، ترکیبی از دیپلماسی رسمی و محرمانگی غیرعادی بوده و به برداشتهای مختلفی از روابط آمریکا و روسیه، شکل داده است.
این نوشته با اتکا به منابع معتبر، تمامی دیدارهای حضوری میان این دو را بهصورت مستند مرور میکند.
چرا رابطه پوتین و ترامپ اهمیت دارد؟
تعاملات ترامپ و پوتین نه تنها به شکل مستقیم بر روابط دوجانبه واشینگتن و مسکو اثر گذاشته، بلکه بارها با مهمترین بحرانها و تحولات ژئوپولیتیکی یک دهه اخیر گره خورده است.
از نخستین سال ریاستجمهوری ترامپ، پرونده حساس اتهام مداخله روسیه در انتخابات ۲۰۱۶ آمریکا بر تمام دیدارهای دو طرف سایه انداخت و باعث شد هرگونه ارتباط یا مذاکره میان آنها زیر ذرهبین رسانهها و نهادهای امنیتی قرار گیرد.
در عرصه بینالمللی، جنگ سوریه یکی از محورهای ثابت گفتوگو بود؛ جایی که مسکو بهعنوان حامی اصلی بشار اسد و آمریکا بهعنوان پشتیبان بخشی از مخالفان، منافع متضاد اما گاه همپوشان داشتند و مذاکرات میان ترامپ و پوتین بر تعیین «مناطق کاهش تنش» و آینده سیاسی دمشق متمرکز بود.
در نوامبر ۲۰۱۸، بحران تنگه کرچ که در پی توقیف سه کشتی نیروی دریایی اوکراین بهدست روسیه پدید آمد، روابط واشینگتن و مسکو را وارد مرحلهای پرتنش کرد و حتی موجب لغو یکی از دیدارهای برنامهریزیشده پوتین و ترامپ در حاشیه اجلاس گروه ۲۰ شد.
اما نقطه عطف در این تعاملات، جنگ تمامعیار روسیه علیه اوکراین بود که در فوریه ۲۰۲۲ آغاز شد و بزرگترین بحران امنیتی اروپا از زمان جنگ جهانی دوم را رقم زد.
این جنگ در سال ۲۰۲۵ بهعنوان اصلیترین دستور کار دیدارها و تماسهای ترامپ و پوتین مطرح شد و بر تمام مذاکرات آنها، از جمله نشست آلاسکا، سایه انداخته است.
ویژگی جالب این روابط آن است که دیدارهای ترامپ و پوتین گاه به سبک نشستهای رسمی سران کشورها با حضور تیمهای کامل دیپلماتیک برگزار شده و گاه بهشکل خصوصی و بدون همراهی یادداشتبرداران یا دیپلماتهای ارشد، که این موضوع باعث شده جزییات مذاکرات در هالهای از ابهام باقی بماند.
این ترکیب از دیپلماسی رسمی و ارتباطات غیررسمی که در سیاست خارجی بیسابقه نیست اما در مورد ترامپ و پوتین بهطور خاص حساسیتبرانگیز بوده، اکنون برای درک دیپلماسی جاری در آلاسکا و ارزیابی میزان شفافیت و اعتماد میان دو کشور اهمیتی دوچندان پیدا میکند.
دیدارهای حضوری ثبتشده
هامبورگ، آلمان - نشست سران گروه ۲۰، هفتم ژوئیه ۲۰۱۷
نشست رسمی دوجانبه بیش از دو ساعت طول کشید. نخستین ملاقات رو در رو قرار بود ۳۵ دقیقه به طول بینجامد اما طبق گزارشهای همزمان و جداول زمانی بعدی، بسیار طولانیتر شد.
یادداشت رسمی کرملین این دیدار در حاشیه نشست گروه ۲۰ را تایید کرد.
گفتوگوی دوم و اعلامنشده در همان شب انجام شد. در ضیافت شام رهبران، ترامپ و پوتین گفتوگویی خصوصی داشتند که کاخ سفید آن را تایید کرد.
در گزارشهای بعدی، مقامهای آمریکایی گفتند دسترسی به جزییات دیدارهای رو در روی ترامپ و پوتین بهطور غیرعادی دشوار بوده؛ از جمله مواردی که مطرح شد، این بود که او یادداشت مترجم را گرفته است.
وزارت خارجه آمریکا بعدا این ادعا را در روند حقوقی رد کرد اما اصل موضوع یعنی محدود بودن دسترسی به سوابق دقیق، بهطور گسترده گزارش شده است.
دانانگ، ویتنام - اوپک، ۱۰ و ۱۱ نوامبر ۲۰۱۷
گفتوگوهای کوتاهی میان پوتین و ترامپ انجام گرفت و بیانیه مشترکی درباره سوریه صادر شد.
این بیانیه بر ایجاد مناطق کاهش تنش و روند سیاسی در سوریه تاکید داشت.
متن بیانیه نخستین بار از سوی کرملین منتشر شد و سپس در کانالهای رسمی آمریکا هم انتشار یافت.
هلسینکی، فنلاند - نشست دوجانبه، ۱۶ ژوئیه ۲۰۱۸
دو رهبر پیش از ناهار کاری، تنها با حضور مترجمان دیدار کردند.
ترامپ در نشست خبری مشترک، علنا به گفتههای پوتین درباره مداخله نداشتن روسیه در انتخابات ۲۰۱۶ اعتبار بخشید که با واکنش شدید در واشینگتن مواجه شد.
در نشست خبری ترامپ و پوتین در هلسینکی، خبرنگار انبیسی از رییسجمهوری روسیه پرسید: «آیا شما میخواستید آقای ترامپ در انتخابات پیروز شود؟ و آیا شما به این منظور شخصا دستور دادید که اقدامی صورت گیرد؟»
پوتین پاسخ داد: «بله. بله. زیرا او کسی بود که از بهبود روابط با روسیه حمایت میکرد.»
در نسخه اولیه متن پیادهشده از سوی کاخ سفید، بخش اول این پرسش ـ «آیا شما میخواستید ترامپ پیروز شود؟» ـ حذف شده بود.
این اقدام در پوشش خبری رسمی دولت آمریکا موجب شد چنین به نظر برسد که پوتین صرفا به بخش مربوط به اقدام یا عدم اقدام خود پاسخ داده و نه به پرسشی درباره انگیزه یا ترجیحش در این زمینه.
پس از افشا و واکنش رسانهها، کاخ سفید متن را اصلاح کرد و پرسش کامل به متن پیادهشده برگشت.
این اتفاق بهعنوان نمونهای از دستکاری عامدانه یا سانسور سیاسی در انتشار رسمی محتوای دیدارهای دیپلماتیک مورد انتقاد قرار گرفت و توجه رسانههای جهانی و تحلیلگران روابط آمریکا و روسیه را برانگیخت.
بوئنوس آیرس، آرژانتین - اجلاس گروه ۲۰، ۳۰ نوامبر- اول دسامبر ۲۰۱۸
ترامپ در مسیر سفر به اجلاس، دیدار برنامهریزیشده با پوتین را بهدلیل توقیف کشتیها و ملوانان اوکراینی در تنگه کرچ لغو کرد.
با این حال، دیدار کوتاهی انجام شد. با وجود لغو رسمی، دو طرف در ضیافت شام رهبران گفتوگویی غیررسمی داشتند که بعدا در گزارشهای خبری و سخنان ترامپ در سال ۲۰۱۹ به آن اشاره شد.
اوساکا، ژاپن - اجلاس گروه ۲۰، ۲۸-۲۹ ژوئن ۲۰۱۹
دیدار دوجانبهای میان ترامپ و پوتین صورت گرفت. موضوعات مورد بحث شامل اوکراین، ملوانان بازداشتشده در سال ۲۰۱۸ و کنترل تسلیحات بود.
خبرنگاران همچنین مکالمهای را ثبت کردند که در آن ترامپ خطاب به پوتین گفت: «در انتخابات دخالت نکن، لطفا!»؛ عبارتی که کاخ سفید تاکید کرد بهطور جدی بیان شده است.
۲۰۲۰ تا ۲۰۲۴
گزارشی معتبر از دیدار حضوری ترامپ و پوتین در سالهای ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۴ وجود ندارد.
همهگیری کووید-۱۹ و سپس کنار رفتن ترامپ از قدرت، ارتباطات این دو را به تماسهای تلفنی یا اظهارنظرهای علنی محدود کرد.
۲۰۲۵؛ تماسهای تلفنی که زمینهساز نشست آلاسکا شد
پس از بازگشت ترامپ به کاخ سفید در ژانویه ۲۰۲۵، دو رهبر چندین بار بهصورت تلفنی با یکدیگر گفتوگو کردند.
۱۲ فوریه ۲۰۲۵، ترامپ گفت او و پوتین بر سر آغاز مذاکرات برای پایان جنگ اوکراین به توافق رسیدهاند. تغییری در سیاست واشینگتن که موجب نگرانی متحدان اروپایی شد.
چند رسانه معتبر این توافق و احتمال دیدار رو در رو را گزارش کردند.
این تماسها و رایزنیهای دیپلماتیک سرانجام به نهایی شدن نشست ۱۵ اوت ۲۰۲۵ در پایگاه مشترک المندورف–ریچاردسون در انکوریج، آلاسکا انجامید.
به گفته مقامهای آمریکایی و روسی، قرار است رهبران دو کشور ابتدا جلسهای خصوصی، سپس نشستی با هیاتهای همراه و در پایان یک نشست خبری مشترک برگزار کنند.
آنچه در دیدارهای ترامپ و پوتین تکرار شده است
مدت و قالب جلسات: جلسات اولیه اغلب طولانی بودند (مثل دیدار هامبورگ) و گاهی بدون حضور یادداشتبرداران آمریکایی برگزار میشدند که ثبت سوابق تاریخی و کار سیاستگذاری داخلی را دشوار میکرد.
ناهماهنگی پیامها: پس از هلسینکی، مقامهای روسی بیانیههایی در خصوص توافقات منتشر کردند، در حالی که نهادهای آمریکایی توضیحاتی محدود یا اصلاحشده ارائه دادند (مثلا اصلاح متن پیادهشده). این عدم توازن بارها تکرار شده است.
چرخشهای ناشی از بحران: حادثه تنگه کرچ باعث لغو نشست بوئنوس آیرس شد و تماسهای ۲۰۲۵ در سایه جنگ اوکراین به شتابگیری برای برگزاری نشست جدید انجامید.
تصویر در برابر محتوا: لحظاتی مانند عبارت «در انتخابات دخالت نکن» در اوساکا و نشست خبری هلسینکی به اندازه هر بیانیه رسمیای، برداشت عمومی در خصوص روابط پوتین و ترامپ را شکل دادند.
نعیم قاسم، دبیرکل حزبالله، تصمیم دولت لبنان برای خلع سلاح این گروه را «بسیار اشتباه» توصیف کرد و هشدار داد که مقابله با این گروه مورد حمایت جمهوری اسلامی، میتواند منجر به «جنگ داخلی» شود.
قاسم جمعه ۲۴ مرداد در سخنرانی خود به مناسبت اربعین تهدید کرد در صورت مقابله با حزبالله، «هیچ حیاتی» در لبنان باقی نخواهد ماند.
او گفت: «در صورت ایستادن در جبهه مقابل مقاومت و تلاش برای حذف آن، نه ساخت لبنان ممکن خواهد بود و نه بقای آن. در این حالت، مسئولیت کامل بر عهده دولت خواهد بود.»
قاسم افزود: «نمیتوان از حاکمیت لبنان سخن گفت مگر آنکه همراه با مقاومتی باشد که سرزمین را آزاد کرده است .... دولت لبنان، چه بداند و چه نداند، در خدمت طرح اسرائیل است.»
به گفته دبیرکل حزبالله، دولت لبنان باید با بیرون راندن اسرائیل و جلوگیری از استقرار سلاحهایش در خاک کشور، حاکمیت خود را تثبیت کند.
در هفتههای اخیر، مساله خلع سلاح گروههای مسلح در لبنان، از جمله حزبالله، به یکی از محورهای اصلی و تاثیرگذار بر فضای سیاسی این کشور تبدیل شده و بر روابط بیروت-تهران نیز سایه افکنده است.
دبیرکل حزبالله تاکید کرد: «تا زمانی که اشغالگری و تجاوز ادامه دارد، مقاومت هرگز سلاح خود را تحویل نخواهد داد و در صورت لزوم، برای مقابله با طرحهای اسرائیلی و آمریکایی حتی وارد نبردی پرهزینه خواهیم شد.»
وزارت خارجه لبنان ۱۸ مرداد در بیانیهای اظهارات مقامهای حکومت ایران در مخالفت با خلع سلاح حزبالله را محکوم و تاکید کرد که «جمهوری اسلامی بهتر است بهجای دخالت در امور سایر کشورها، به مشکلات مردم ایران بپردازد».
تهدید قاسم به تظاهرات خیابانی
قاسم در ادامه سخنرانی خود اعلام کرد حزبالله و جنبش امل، متحد شیعه این گروه، تصمیم گرفتهاند هرگونه تظاهرات خیابانی علیه طرح خلع سلاح مورد حمایت آمریکا را به تعویق بیندازند، چرا که هنوز برای گفتوگو با دولت لبنان فرصت میبینند.
با این حال، او هشدار داد اعتراضهای احتمالی در آینده میتواند به سفارت آمریکا در لبنان گسترش یابد.
دبیرکل حزبالله اضافه کرد: «دولت تصمیمی بسیار خطرناک گرفته و کشور را در معرض بحرانی بزرگ قرار داده است .... نظر اکثریت لبنانیها با مقاومت و تداوم آن است.»
محور مقاومت عنوانی است که مقامها و رسانههای جمهوری اسلامی برای گروههای مسلح مورد حمایت تهران در منطقه، نظیر جهاد اسلامی، حزبالله، حشد شعبی، حماس و حوثیهای یمن، استفاده میکنند.
در روزهای گذشته، علی لاریجانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی، به بغداد و بیروت سفر کرد.
جوزف عون، رییسجمهوری لبنان، ۲۲ مرداد در دیدار با لاریجانی، خواستار عدم دخالت تهران در امور داخلی این کشور شد و تاکید کرد: «هیچ گروهی در لبنان اجازه حمل سلاح یا درخواست حمایت خارجی را ندارد.»
روزنامه لبنانی ندا الوطن ۲۳ مرداد نوشت مواضع اخیر مقامهای دولت لبنان «سیلی به صورت» لاریجانی بود.
اللِوا، دیگر روزنامه لبنانی، نیز به نقل از یک منبع آگاه گزارش داد لاریجانی در سفر به لبنان بهدنبال انتقال این پیام بود که هرگونه تلاش برای خلع سلاح «مقاومت» مردود است و جمهوری اسلامی آمادگی دارد از «چندین کارت» برای ممانعت از وقوع چنین رویدادی استفاده کند.
قاسم: خامنهای امام حسین زمانه است
دبیرکل حزبالله لبنان در ادامه سخنرانی خود از پشتیبانی جمهوری اسلامی از این گروه قدردانی کرد.
قاسم گفت: «از ایران که ما را با پول، سلاح، مواضع سیاسی و تقدیم شهدا حمایت کرده است، تشکر میکنیم.»
او همچنین به ستایش از علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، پرداخت و افزود: «ما با امام حسین عصر، خامنهای هستیم.»
حزبالله که مهمترین گروه نیابتی حکومت ایران به شمار میرود، در پی نابودی زیرساختهای نظامی خود در حملات اسرائیل و کشته شدن رهبران و فرماندهان برجستهاش، از جمله حسن نصرالله و هاشم صفیالدین، بهشدت تضعیف شده است.
مذاکراتی که با هدف دستیابی به معاهدهای سرنوشتساز برای مقابله با بحران جهانی آلودگی پلاستیکی در مقر سازمان ملل متحد در ژنو سوئیس برگزار شده بود، بدون رسیدن به اجماع بر سر آخرین ابتکار پیشنهادی برای رفع بنبست در گفتوگوها خاتمه یافت.
خبرگزاری فرانسه جمعه ۲۴ مرداد گزارش داد پس از پایان مذاکرات پشت درهای بسته، نمایندگان کشورها در سالن اصلی مجمع سازمان ملل در کاخ ملل گرد هم آمدند تا بنبست موجود را بررسی کنند و مسیرهای احتمالی پیشِ رو را مورد ارزیابی قرار دهند.
بر اساس این گزارش، مذاکرهکنندگان ۱۸۵ کشور تا پاسی از شب گذشته به گفتوگو ادامه دادند تا میان مواضع کشورهایی که خواستار اقدامات قاطع از جمله محدودسازی تولید پلاستیک بودند و دیدگاه دولتهای کشورهای نفتخیزی که بر تمرکز محدودتر معاهده بر مدیریت پسماند تاکید داشتند، زمینهای برای توافق ایجاد کنند.
هرچند این مذاکرات از ضربالاجل ۲۳ مرداد فراتر رفت و در طول شب نیز ادامه یافت، سرانجام بدون دستیابی به توافق به پایان رسید.
این گفتوگوها از ۱۴ مرداد آغاز شده بود.
بر اساس آمارهای جهانی، سالانه بیش از ۴۰۰ میلیون تُن پلاستیک در جهان تولید میشود که نیمی از آن به اقلام یکبارمصرف اختصاص دارد.
گرچه ۱۵ درصد از زبالههای پلاستیکی در جهان جمعآوری میشود اما سهم واقعی بازیافتشده از این میزان، تنها به ۹ درصد میرسد.
حدود ۴۶ درصد از پسماندهای پلاستیکی در محلهای دفن زباله انباشته میشود، ۱۷ درصد از طریق سوزاندن از میان میرود و ۲۲ درصد نیز بهدلیل مدیریت نادرست، به زبالههای پراکنده در محیط زیست تبدیل میشود.
نشریه پزشکی لنست هشدار داد تولید پلاستیک از سال ۱۹۵۰ تاکنون بیش از ۲۰۰ برابر افزایش یافته و در هر مرحله، از استخراج تا دفع، سلامت انسان را تهدید میکند.
واکنش کشورهای شرکتکننده در نشست
نماینده نروژ پس از پایان مذاکرات اعلام کرد: «در ژنو به معاهدهای برای پایان دادن به آلودگی پلاستیکی دست نخواهیم یافت.»
نماینده کوبا نیز گفت: «ما یک فرصت تاریخی را از دست دادیم اما باید به تلاش ادامه دهیم و بهسرعت اقدام کنیم. سیاره زمین و نسلهای کنونی و آینده به این معاهده نیاز دارند.»
نماینده پالائو، به نمایندگی از ۳۹ کشور جزیرهای کوچک در حال توسعه (SIDS)، نارضایتی خود را از صرف مکرر منابع و نیروی انسانی در چنین مذاکراتی ابراز کرد و گفت «بازگشت پیاپی به کشور بدون دستیابی به پیشرفتی کافی برای ارائه به مردم» قابل قبول نیست.
او افزود: «اینکه کشورهای جزیرهای کوچک در حال توسعه بار دیگر بیشترین فشار ناشی از یک بحران جهانی محیط زیستی را متحمل شوند که سهم اندکی در ایجاد آن دارند، ناعادلانه است.»
ائتلاف «جاهطلبی بالا» متشکل از اتحادیه اروپا، بریتانیا، کانادا و شماری از کشورهای آفریقایی و آمریکای لاتین، خواستار گنجاندن مفادی در معاهده مبنی بر کاهش تولید پلاستیک و حذف تدریجی مواد شیمیایی سمی بهکاررفته در فرآیند تولید آن بود.
در مقابل، «گروه همفکران» که عمدتا از کشورهای نفتخیز از جمله عربستان سعودی، کویت، روسیه، ایران و مالزی تشکیل شده، بر محدودسازی دامنه معاهده به حوزهای بهمراتب محدودتر تاکید داشت.
نماینده کویت در این خصوص تصریح کرد: «دیدگاههای ما [در معاهده پیشنهادی] بازتاب نیافت ... بدون تعیین دامنهای مورد توافق، این روند نمیتواند در مسیر صحیح تداوم یابد و در معرض خطر انحراف جدی است.»