سرویس اطلاعات خارجی اوکراین با اشاره به سفر مسعود پزشکیان به بلاروس گزارش داد جمهوری اسلامی از این کشور درخواست کمک کرده تا سامانه‌های پدافند هوایی و جنگ الکترونیک آسیب‌دیده خود در جریان جنگ ۱۲ روزه با اسرائیل را بازسازی کند.
رسانه‌های اوکراین شنبه اول شهریور گزارش دادند دیدار میان الکساندر لوکاشنکو، رییس‌جمهوری بلاروس و پزشکیان، رییس دولت جمهوری اسلامی، بر دستور کار رسمی تجارت و سرمایه‌گذاری متمرکز بوده است اما دو طرف در مذاکرات پشت درهای بسته، بر همکاری نظامی تاکید کرده‌اند.
پزشکیان چهارشنبه ۲۹ مرداد به بلاروس سفر کرد.
او در نشست مطبوعاتی مشترک با رییس‌جمهوری بلاروس، با بیان این‌که «جمهوری اسلامی برای گسترش روابط با بلاروس هیچ محدودیتی قائل نیست»، گفت: «آماده‌ایم تجربیات جمهوری اسلامی در خنثی‌سازی تحریم‌ها را به بلاروس انتقال دهیم.»
پزشکیان از حمایت بلاروس از جمهوری اسلامی در جریان جنگ ۱۲ روزه و محکوم کردن حملات اسرائیل تشکر کرد و افزود: «با روسیه معاهده همکاری‌های راهبردی امضا کردیم و آمادگی داریم معاهده مشابهی با بلاروس امضا کنیم.»
این در حالی است که موسسه «رَند»، اندیشکده سیاستگذاری، در تحلیلی درباره جنگ جمهوری اسلامی و اسرائیل نوشت از آنجا که حمایت دولت‌های اقتدارگرا بر اساس منافع شکل می‌گیرد، با وجود توافق مشارکت راهبردی مسکو و تهران که به تازگی امضا شده بود، مسکو، تهران را در جنگ تنها گذاشت؛ مشابه رفتاری که پکن با تهران داشت.
با این حال به گفته اوکراین، برخلاف روسیه، بلاروس محدودیت‌های کمتری در حوزه نظامی-فنی دارد و می‌تواند به کانالی برای احیای توان دفاعی جمهوری اسلامی تبدیل شود.
۱۸ مرداد، روزنامه هاآرتص، نوشت ارزیابی‌ها نشان می‌دهد اسرائیل در کوتاه‌مدت توانایی ادامه عملیات در آسمان ایران و هدف قرار دادن زیرساخت‌های موشکی را دارد اما در افق پنج تا ۱۰ ساله، خطر بازسازی پدافند پیشرفته یا حتی نیروی هوایی ایران، می‌تواند شرایط را تغییر دهد.
جمهوری اسلامی در پدافند خود عمدتا بر سامانه‌های بومی مانند قدیر و سامانه‌های وارداتی روسی نظیر اس-۳۰۰ متکی است اما این سامانه‌ها در جنگ اخیر ناکارآمد بودند.
همچنین گزارش‌هایی حاکی از تلاش جمهوری اسلامی برای خرید سامانه‌های پدافندی «اچ‌کیو-۹بی» و رادارهای «جی وای-۲۶» از چین منتشر شده‌اند؛ هر‌چند سفارت چین در اسرائیل این گزارش‌ها را رد کرده است.
رسانه‌های اوکراین نوشتند جمهوری اسلامی علاوه بر بُعد نظامی، خواهان کمک بلاروس در زمینه رفع کمبود تجهیزات تولید برق و ماشین‌آلات کشاورزی است.
میلانی به پادکست وب‌سایت انگلیسی ایران‌اینترنشنال گفت زنان ایرانی در قلب اپوزیسیون امروز قرار دارند.
او اضافه کرد: «زن ایرانی که تصمیم می‌گیرد در خیابان‌های تهران، شیراز یا بندرعباس بدون روسری راه برود، قدرتمندترین شکل مخالفت با این رژیم است.»
با وجود تشدید سرکوب‌ها، زنان همچنان به مقاومت در برابر قانون حجاب اجباری ادامه می‌دهند. نتایج نظرسنجی‌ها نیز همین روند را نشان می‌دهد.
در یک نظرسنجی تابستان گذشته با مشارکت بیش از ۷۷ هزار نفر، اکثریت مردم مخالفت خود را با جمهوری اسلامی اعلام کردند و طرفدار تغییر نظام یا گذار ساختاری بودند.
میلانی گفت: «اصیل‌ترین جلوه‌های مخالفت در کنش‌های فرهنگی دیده می‌شود نه در سیاست‌های تبعیدی. این آینده ایران است.»
او به اجرای اخیر بهرام بیضایی، کارگردان و نمایشنامه‌نویس برجسته در دانشگاه استنفورد اشاره کرد که یک بازآفرینی از انقلاب سال ۱۳۵۷ از زاویه دید زنان بود.
این نمایش با استقبال گسترده مخاطبان داخل ایران روبه‌رو شد و بسیاری خواستار دسترسی آنلاین به آن شدند، در حالی که در خارج از کشور چندان مورد توجه قرار نگرفت.
بیداری از کابوس
میلانی در اشاره به جمهوری اسلامی گفت: «ایرانی‌ها از کابوس بیدار شده‌اند اما اکنون باید ریشه این کابوس را کنار بگذارند؛ ریشه‌ای که همان جزم‌اندیشی، سلطه مذهبی و ولایت فقیه است.»
این اظهارات در حالی بیان می‌شود که ایران با یکی از شدیدترین موج‌های سرکوب در دهه‌های اخیر روبه‌روست.
سازمان‌های حقوق بشری اعلام کردند طی سال ۲۰۲۴ میلادی، بیش از هزار نفر به دست قوه قضاییه جمهوری اسلامی اعدام شدند.
در اصفهان، مقام‌ها دستور مصادره خانه‌ها و دارایی‌های بهائیان را صادر کرده‌اند؛ اقدامی که نمایندگان این جامعه در گفت‌وگو با ایران‌اینترنشنال آن را «خفه‌کردن اقتصادی» توصیف کردند.
در همین حال، دیوان عالی کشور حکم اعدام شریفه محمدی، فعال کارگری را تایید کرد و هستی امیری، مدافع حقوق زنان، به دلیل اعتراض به اعدام‌ها و حضور بدون حجاب اجباری در انظار عمومی، به سه سال زندان محکوم شد.
سایه سنگین ۱۳۳۲
میلانی معتقد است ایرانی‌ها بیش از حد در روایت‌های احساسی از « کودتای ۱۳۳۲ به دست سیا» و انقلاب ۱۳۵۷ گرفتار ماندند که در آن‌ها، سلطنت و جمهوری اسلامی به‌صورت سیاه و سفید تصویر می‌شوند.
او گفت: «شاه در بدترین حالت یک رهبر اقتدارگرا بود و در بهترین حالت یک نوساز. اما این رژیم، در بهترین حالت شبه‌توتالیتر و در بدترین حالت تمامیت‌خواه است.»
میلانی تاکید کرد تفاوت اصلی این است که سلطنت هرگز قصد مداخله در زندگی خصوصی مردم را نداشت اما جمهوری اسلامی تلاش کرده «انسان و زن جدیدی» خلق کند و زنان را به شهروندان درجه دو فرو بکاهد و مخالفت را جرم‌انگاری کند.
به گفته او، نسل جوان ایران کمتر به روایت‌های سیاه و سفید درباره «کودتای ۱۳۳۲ که دولت منتخب محمد مصدق را سرنگون کرد» اهمیت می‌دهد و بیشتر بر آزادی، برابری و کرامت در زندگی روزمره متمرکز است.
جمهوری اسلامی همواره برای توجیه خصومت با آمریکا به «کودتای ۱۳۳۲» استناد کرده، در حالی که نقش روحانیون در رویگردانی از مصدق را نادیده گرفته است.
در سال ۲۰۲۳ میلادی، سیا برای نخستین بار نقش خود را در برکناری مصدق «غیردموکراتیک» توصیف کرد. با این حال، میلانی می‌گوید کودتا را نمی‌توان تنها به دخالت‌های سیا تقلیل داد و او نقش تعیین‌کننده روحانیت در مخالفت با مصدق را پررنگ می‌داند.
آینده ایران در دستان مردم
میلانی با اشاره به گذشت هفت دهه از سال ۱۳۳۲ تاکید کرد درس آن رخداد روشن است: «آینده ایران نه با نوستالژی و نه با سیاست‌های در تبعید تعیین نخواهد شد، بلکه با مقاومت شهروندان عادی شکل می‌گیرد.»
او گفت: «آینده ایران در دست همان زن‌ها، همان معلم‌ها و همان شهروندانی است که حاضر نیستند بر اساس این ایدئولوژی زندگی کنند. آن‌ها اپوزیسیون این رژیم‌اند.»
او افزود: «جامعه ایران بیشتر نماینده روشنفکرانی است که زمانی مذهبی بودند و امروز می‌روند پای یک بهائی را می‌بوسند و می‌گویند بابت همه کارهایی که در حق شما کردیم متاسفیم. این آینده ایران است. آن زنان، آینده ایران‌اند. آن‌ها اپوزیسیون این رژیم‌اند.»
رند نوشت: «ایران فاقد حمایت شرکای خود مانند روسیه و چین ماند؛ موضوعی که ضعف این روابط معاملهمحور را نمایان کرد. این جنگ کوتاه نشان داد که اتحاد میان دولت‌های اقتدارگرا تا چه اندازه محدود است.»
در این تحلیل آمده است حتی شرکای بینالمللی ایران مانند روسیه، کمک اندکی ارائه کردند؛ با وجود آنکه مسکو اخیرا توافق مشارکت راهبردی با تهران امضا کرده بود.
روسیه روشن ساخت که این پیمان به معنای ایجاد اتحاد نظامی یا کمک نظامی متقابل با ایران نیست. چین نیز واکنشی محدود نشان داد؛ تنها اسرائیل را محکوم کرد و خواستار صلح شد.
این نوشته تاکید کرد: «همکاری میان حکومتهای خودکامه قطعا رو به افزایش است اما این روند عمدتا از خودمحوری و تلاش برای بقای رژیمها ناشی می‌شود. برای نمونه، ایران و چین برای دور زدن تحریمهای اقتصادی به روسیه کمک می‌کنند؛ نه از سر وفاداری، بلکه برای منافع خود و حمایت از رژیمی که غرب را دشمن میبیند.»
بر این اساس، همین روابط معاملهمحور سبب می‌شود رهبران اقتدارگرا در بزنگاههای واقعی حاضر به فداکاری برای متحدانشان نباشند.
مقایسه با اتحاد کشورهای غربی در جنگ اوکراین
نویسنده این مقاله، حمایت دولت‌های غربی از اسرائیل در جریان جنگ ۱۲ روزه از جمله حمایت کامل فریدریش مرتس، صدراعظم آلمان را با عدم حمایت چین و روسیه از ایران مقایسه کرد.
موسسه رند در ادامه، وضعیت کشورهای اقتدارگرا در جریان جنگ ۱۲ روزه را با شرایط مشابه غرب در جریان جنگ اوکراین مقایسه کرد و نوشت: «پژوهش ما همزمان با هفتاد و پنجمین سالگرد تشکیل سازمان پیمان نظامی آتلانتیک شمالی (ناتو) در سال ۲۰۲۴، نشان داد انسجام سیاسی و وحدت هدف، از عناصر کلیدی در مقابله با چالشهای راهبردی ناتو است و بیشتر کشورهای غربی بهخوبی این واقعیت را میدانند.»
برای نمونه، مقاله به همگرایی فرانسه، آلمان، لهستان و بریتانیا در حمایت از اوکراین اشاره کرد.
با این حال، این موسسه با انتقاد تلویحی از رویکرد برخی دولت‌های جدید در اروپا نوشت که اختلافات این کشورها همچنان پابرجاست: «اسلواکی و مجارستان با وتوی تحریمهای اتحادیه اروپا علیه روسیه توانستند امتیازهای بیشتری برای منافع ملی خود بگیرند. افزون بر این، سیاست ملی هر کشور می‌تواند با یک انتخابات بهطور ناگهانی تغییر کند. بهطور مثال، فرانسه در حال حاضر بر همکاری در سطح اروپا، حتی در حوزه بازدارندگی هستهای، تاکید دارد اما این رویکرد با پیروزی حزب راست افراطی "اجتماع ملی" ممکن است کاملا تغییر کند.»
هشدار به غرب
اکنون احزاب طرفدار اروپا و ناتو تلاش می‌کنند جایگاه داخلی خود را تقویت کنند.
به نوشته رند، این احزاب میکوشند با مخالفان پل بزنند و به شهروندان یادآوری کنند که چه چیزی در خطر است: «لهستان، کشورهای بالتیک و اسکاندیناوی نمونه بارزی هستند که اجماع سیاسی قوی بر سر عضویت در ناتو دارند و روسیه را تهدید امنیتی آشکار میدانند.»
این موسسه در پایان توصیه کرد دیگر دولت‌های اروپایی نیز باید سطح مشابهی از درک عمومی را ایجاد کنند و مزایای عضویت در ناتو و اتحادیه اروپا را بهروشنی برای مردم توضیح دهند.
جنگ اسرائیل و ایران بهوضوح یادآوری میکند که امنیت و بازدارندگی کشورها در صورت چشمپوشی از این اتحادها، بهشدت آسیب خواهد دید.
