عبور قیمت دلار از ۱۰۴ هزار تومان و ریزش در بازار بورس
افزایش قیمت ارز و طلا از یک سو و ریزش بازار بورس تهران از سوی دیگر ادامه دارد. نوسانات جدید در بازارهای مالی کشور به دنبال انتشار خبر آغاز روند فعالسازی مکانیسم ماشه شروع شد و در اولین روز کاری، قیمت یک دلار از ۱۰۴ هزار تومان و قیمت هر گرم طلا از ۸.۷ میلیون تومان عبور کرد.
نیویورکتایمز خبر داد هک کردن و ردیابی تلفنهای محافظان و رانندگان فرماندهان نظامی و دانشمندان هستهای ایران، نقش مهمی در هدف قرار گرفتن آنها داشته است.
نیویورکتایمز نوشت که افزایش تعداد محافظان مقامات برای حفاظت از آنان، باعث شد که آنان بیشتر ردیابی و مورد هدف قرار گیرند.
بر اساس این گزارش، محافظان این مقامات نه تنها تلفن همراه حمل میکردند، بلکه حتی در شبکههای اجتماعی پست منتشر میکردند.
حمزه صفوی، پسر رحیم صفوی، مشاور خامنهای به نیویورکتایمز گفت که برتری تکنولوژیکی اسرائیل یک تهدید وجودی برای جمهوری اسلامی است و چارهای جز انجام یک بازنگری امنیتی، بازنگری در پروتکلها و اتخاذ تصمیمات دشوار، از جمله دستگیری و پیگرد قانونی جاسوسان سطح بالا وجود ندارد.
احمد بخشایش اردستانی، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس گفت: «ایران در مقابل مکانیسم ماشه دو راه دارد، تقابل و تعامل، و فکر میکنم جمهوری اسلامی در ۳۰ روز آینده راه تعامل را پیش خواهد گرفت.»
او اضافه کرد: «از دیدگاه غربیها کسی که از انپیتی خارج میشود به سمت بمب هستهای حرکت میکند.»
محسن زنگنه، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس، گنجاندن مکانیسم ماشه در برجام را اشتباهی بزرگ خواند و در شبکه ایکس نوشت: «بزرگ جلوه دادن و ترساندن جامعه از عواقب مکانیسم ماشه، اشتباهی بزرگتر از گنجاندن آن در برجام بوده و میتواند خسارتی فراتر از تحریمها و قطعنامهها به بار آورد.»
مجتبی زارعی، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس گفت: «ما در این جنگ اخیر ۲۰ سال جلو افتادهایم و تجربهای گرانبها اندوختهایم که میتواند آینده کشور را تضمین کند.»
او اضافه کرد: «طبق گزارشهای رسمی وزارت اطلاعات و سپاه، سهم نفوذ عامل انسانی در جنگ ۱۲ روزه کمتر از یک درصد بوده است.»
او افزود: «القای وجود جاسوسان گسترده، بخشی از عملیات روانی دشمن و بخشی از خود جنگ و حمله شناختی بود.»
در ادامه موج بازداشت گسترده شهروندان در ایران در پی جنگ اسرائیل و جمهوری اسلامی، روابط عمومی سپاه «امام رضا» در استان خراسان رضوی، بدون اشاره به جزییات، از بازداشت هشت نفر به اتهام «ارتباط با موساد» خبر داد.
سپاه پاسداران شنبه هشتم شهریور در اطلاعیهای با اعلام خبر بازداشت این افراد، تاکید کرد که آنها «آموزشهای تخصصی خود را از طریق فضای مجازی از عوامل موساد دریافت کرده» و در جریان جنگ ۱۲ روزه، اقدام به ارسال مختصات مراکز حساس و اطلاعات مربوط به برخی شخصیتهای نظامی کردهاند.
در این اطلاعیه آمده است که بازداشتشدگان درصدد طراحی و اجرای عملیات علیه مسئولان کشوری و لشکری و تخریب مراکز مهم در مشهد بودهاند و پیش از هرگونه اقدام عملیاتی، بازداشت شدهاند.
به گفته این نهاد، از این افراد «مقادیری مواد اولیه برای ساخت بمب و لانچر» کشف شده است.
سابقه اطلاعرسانی و اعلام پروندههای مشابه در ایران طی ماهها و سالهای گذشته، نشان میدهد اتهام «ارتباط با موساد» بارها علیه فعالان سیاسی و مدنی، روزنامهنگاران و شهروندان عادی مطرح شده است؛ اتهامی که معمولا با اعترافات اجباری و روندهای قضایی ناعادلانه همراه بوده و نگرانیهای جدی حقوقبشری را برانگیخته است.
فعالان و سازمانهای حقوق بشری پیشتر بارها تاکید کردهاند مقامهای جمهوری اسلامی در حالیکه هیچ مستندات مستقلی درباره ادعاهای امنیتی ارائه نمیکنند، از چنین اتهامهایی برای ایجاد فضای رعب و سرکوب مخالفان استفاده میکنند.
شدت گرفتن روند پروندهسازی
در حالی که تنها حدود دو ماه از اعلام آتشبس و پایان جنگ ۱۲ روزه گذشته است، نهادهای امنیتی و مقامهای قضایی جمهوری اسلامی طی هفتههای گذشته در اظهارنظرهای مختلف با اعلام خبر بازداشت، تشکیل پرونده، صدور کیفرخواست و صدور احکام پروندههای برخی از بازداشتشدگان، بر «رسیدگی سریع و خارج از نوبت به پروندههای آنها» تاکید کردهاند.
در آخرین نمونه، علی صالحی، دادستان تهران، پنجم شهریور اعلام کرد از ۱۲۰ پرونده مرتبط با جنگ ۱۲ روزه در تهران تاکنون درباره ۱۱۰ پرونده تصمیمگیری شده و در ۶۸ مورد نیز قرار جلب به دادرسی و کیفرخواست صادر شده است.
اسدالله جعفری، رییس کل دادگستری اصفهان نیز سوم شهریور اعلام کرد بیش از ۷۵ درصد پروندههای «جاسوسی برای اسرائیل» در جنگ ۱۲ روزه به مرحله کیفرخواست رسیده و برخی نیز منجر به صدور حکم شدهاند که «با سرعت و خارج از نوبت» اجرا خواهد شد.
شتاب در صدور و اجرای احکام بازداشتشدگان نشاندهنده تمایل حکومت به استفاده از مجازاتهای سنگین، از جمله اعدام، برای سرکوب مخالفان است؛ آن هم در شرایطی که تضمینی برای دادرسی عادلانه، بهویژه در پروندههای همراه با شکنجه، وجود ندارد.
پس از جنگ ۱۲ روزه با اسرائیل، مقامات جمهوری اسلامی از بازداشت گسترده شهروندان، از جمله معرفی ۲۰ نفر بهعنوان «عوامل موساد»، اعلام بازداشت ۲۱ هزار نفر «با گزارشهای مردمی» و دستکم دو هزار نفر دیگر در شهرهای مختلف خبر دادهاند.
بازداشتهای گسترده، طرح اتهامهای امنیتی تکراری و شتاب در صدور احکام، نگرانیهای جدی درباره فقدان دادرسی عادلانه و استفاده حکومت از اعدام و مجازاتهای سنگین برای سرکوب مخالفان را دوچندان کرده است.
شنبه هشتم شهریور و پس از آنکه ششم شهریور، خبر فعالسازی قریبالوقوع مکانیسم ماشه منتشر شد، قیمت هر دلار آمریکا در بازار، با حدود سه هزار تومان افزایش نسبت به پنجشنبه، به ۱۰۴ هزار و ۵۰۰ تومان رسید.
قیمت هر گرم طلا نیز در بازار که پنجشنبه هشت میلیون و ۳۶۸ هزار تومان معامله میشد، با حدود ۴۰۰ هزار تومان افزایش به هشت میلیون و ۷۳۰ هزار تومان رسید.
هر یورو شنبه در بازار ایران ۱۲۲ هزار و ۲۰۰ تومان معامله شد، در حالی که پنجشنبه قیمت آن ۱۱۸ هزار و ۵۰۰ تومان بود.
قیمت پوند بریتانیا نیز با حدود چهار هزار تومان افزایش از ۱۳۷ هزار تومان در روز پنجشنبه به ۱۴۱ هزار تومان افزایش پیدا کرد.
در همین حال، شاخص کل بورس تهران در پایان معاملات شنبه هشتم شهریور با ریزش ۳۵ هزار و ۳۴۴ واحدی به دو میلیون و ۳۹۵ هزار واحد رسید.
شاخص کل بازار سرمایه ۱.۴۵ درصد ریزش کرد. همچنین شاخص هموزن ۰.۹۳ درصد افت کرد و در کانال ۷۵۳ هزار واحدی قرار گرفت.
این رشد قیمت داراییهای امن در مقابل ریال، حتی در زمان جنگ ۱۲ روزه هم رخ نداده بود.
پیش از آغاز این جنگ، قیمت هر دلار آمریکا در بازار حدود ۸۲ هزار تومان بود. این عدد در ۲۸ خرداد، در اوج جنگ، به حدود ۹۴ هزار تومان رسید اما پس از آن و با انتشار خبر آتشبس، ریزش کرد تا جایی که ششم تیر، قیمت دلار به کانال ۸۴ هزار تومان بازگشت.
با این حال، نرخ فعلی را نمیتوان رکورد قیمت دلار دانست.
فروردین ماه و زمانی که اخبار ضد و نقیضی درباره پرونده هستهای و مذاکرات مستقیم یا غیرمستقیم با ایالات متحده منتشر میشد، قیمت دلار تا حدود ۱۰۶ هزار تومان نیز بالا رفت.
یکسال پیش، در اوایل شهریور ماه، قیمت دلار در بازار ایران کمتر از ۶۰ هزار تومان بود.
تلاطم در بازار ارز کشور پس از اعلام پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات آمریکا آغاز شد؛ بهطوری که قیمت هر دلار در آبان ۱۴۰۳، از حدود ۶۸ هزار تومان به ۷۰ هزار تومان رسید.
پس از آغاز رسمی دور دوم ریاست جمهوری ترامپ و تا پایان سال ۱۴۰۳، قیمت دلار تا ۱۰۰ هزار تومان افزایش یافت.
همان زمان برخی چهرههای اصلاحطلب نسبت به تبعات سیاسی و اجتماعی افزایش قیمت دلار در کشور، هشدار دادند.