کمیسیون امنیت ملی مجلس طرح افزایش بودجه نیروهای مسلح برای مقابله با اسرائیل را تصویب کرد
کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی طرح «تقویت بنیه نیروهای مسلح در مقابله همهجانبه با جنایات و تجاوزات» اسرائیل را تصویب کرد. بر اساس این طرح، علاوه بر بودجه معمول، دستکم دو میلیارد یورو دیگر به نیروهای مسلح اختصاص خواهد یافت.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، گفت خطر درگیری هستهای را بیش از گذشته میبیند.
او بدون اشاره به جزئیات افزود ۲۰ تا ۲۵ کشور ممکن است در آینده به بمب هستهای دست یابند.
بر اساس گزارش موسسه صلح سیپری، هماکنون ۹ کشور دارای سلاح هستهای هستند.
بنیامین نتانیاهو در آغاز جلسه کابینه گفت که تلاش برای شکست دادن حماس در غزه، به عنوان آخرین سنگر مهم، بخشی از تلاش گستردهتر اسرائیل برای در هم شکستن محور ایران است.
او افزود: «با از بین بردن محور ایران، ما یک تهدید وجودی را از اسرائیل دور میکنیم.»
نخستوزیر اسرائیل اضافه کرد: «ضربات سنگین اسرائیل به حماس، حزبالله، حوثیها، سرنگونی رژیم اسد و آسیب جدی به ایران، تهدید وجودی بمبهای هستهای و موشکهای بالستیک را از سر اسرائیل دور کرده است.» او ادامه داد: «اگر مجبور باشم بین پیروزی بر دشمنانمان و تبلیغات بد یکی را انتخاب کنم، پیروزی را انتخاب میکنم، من نمیخواهم شکست بخوریم و سپس مقالات رثای خوبی در رسانههای جهانی در مورد ما منتشر شود.»
شبکه فرانسوی فرانس۲۴ در تحلیلی درباره عواقب فعال شدن مکانیسم ماشه به نقل از برخی تحلیلگران فرانسوی نوشت که این اقدام با قرار دادن جمهوری اسلامی در «جایگاه متهم بینالمللی» از منظر حقوق بینالمل میتواند «مشروعیتبخش حمله جدید اسرائیل» باشد.
تیری کوویل، پژوهشگر موسسه روابط بینالملل و راهبردی در پاریس، با اشاره به پیامدهای اقتصادی بازگشت تحریمها به فرانس گفت: «بازگشت احتمالی تحریمهای سازمان ملل در تهران این نگرانی را برانگیخته که این انزوای دیپلماتیک میتواند به حمله تازه اسرائیل مشروعیت ببخشد»،
او افزود: «از سوی دیگر، مردم ایران بسیار نگرانند، بهویژه درباره فعالیت اقتصادی کشور که عملا در حالت تعطیل است».
پس از اعلام آغاز روند مکانیسم ماشه از سویسه کشور اروپایی، ارزش پول ملی ایران به پایینترین سطح تاریخی رسید، بهطوری که هر دلار آمریکا شدیدا در بازار آزاد تهران افزایش یافت.
فرانس۲۴ نوشت که زندگی روزمره مردم ایران نیز هر روز نامطمئنتر به نظر میرسد، چرا که کشور با کمبود آب و برق دستوپنجه نرم میکند و آتشبس شکنندهای با اسرائیل که پس از بمبارانهای وحشیانه «جنگ ۱۲ روزه» برقرار شد نیز همچنان مایه نگرانی عمیق است.
کوویل با اشاره به بحران انرژی و کاهش ارزش پول ملی گفت: «اگر تحریمهای سازمان ملل به همه این عوامل اضافه شوند، وضعیت همچنان رو به وخامت خواهد گذاشت؛ احتمالی که نگرانی گستردهای ایجاد کرده است».
همچنین دیوید ریگوله-روز، سردبیر یک نشریه در زمینه روابط بینالملل (Orients Stratégiques) به این رسانه گفت: «تحریمهای سازمان ملل بُعد حقوق بینالملل دارند که تحریمهای آمریکا فاقد آن هستند».
به گزارش فرانس۲۴، برای چین، که همچنان در حال خرید نفت ایران است، شرایط پیچیدهتر خواهد شد. پکن همین حالا از ترس تحریمهای آمریکا منبع نفت ایران را از جمله ترکیب کردن آن با نفتهای کشورهای دیگر برای سختتر شدن رهگیری، پنهان میکند.
پیشتر نشریه «ژورنال نشنال سکیوریتی» در تحلیلی با اشاره به احتمال استفاده اروپا از سازوکار ماشه علیه جمهوری اسلامی نوشت: «در صورت فعالسازی، ایران با انزوای مالی و کاهش شدید صادرات نفت روبهرو خواهد شد و سرمایهگذاری خارجی با موانع حقوقی جدی مواجه میشود.»
این ژورنال که تحلیلهای حوزه دفاعی و امنیتی را منتشر میکند، افزود اروپا مهلتی کوتاه برای بازگشت حکومت ایران به مذاکرات در نظر گرفته است و حتی پیشنهاد تمدید محدود جهت آغاز مذاکرات مستقیم جمهوری اسلامی و آمریکا را مطرح کرده که تاکنون پاسخی از سوی تهران دریافت نکرده است.
گزارش رسانه فرانسوی از مشروعیت بخشی به حمله مجدد احتمالی اسرائیل به جمهوری اسلامی در شرایطی است که پیشتر و همزمان با تهدید کشورهای اروپایی بر فعالسازی مکانیسم ماشه، یک مقام ارشد جمهوری اسلامی در گفتوگو با روزنامه بریتانیایی تلگراف هشدار داد که بازگشت تحریمهای سازمان ملل میتواند حکومت ایران را با «تهدید موجودیتی» روبهرو کند.
همچنین مردادماه، وزارت اطلاعات در نامهای محرمانه که نسخهای از آن به ایراناینترنشنال رسید، به وزارتخانهها و شرکتهای بزرگ هشدار داده است که پیامدهای فعالسازی مکانیسم ماشه موجب توقف فروش نفت ایران و وقوع بحرانهای بزرگ اقتصادی و امنیتی و رشد بیکاری و تشدید نارضایتی اجتماعی در کشور میشود.
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، اعلام کرد که در پی گفتوگوی اخیر او با مقامات قطری، اکنون «سوءتفاهم پیشآمده» بهدلیل حمله موشکی اوایل تیرماه سپاه پاسداران به پایگاه هوایی العُدید قطر که نیروهای آمریکایی را در خود جای داده، «به طور کامل برطرف شد».
عراقچی در گفتوگو با روزنامه الشرق دوحه که خلاصهای از آن جمعه منتشر شد، مذاکرات خود با مقامات قطر را بسیار ثمربخش، جدی و مفید توصیف کرد و گفت: «هیچ اختلافی میان دو کشور وجود ندارد و سوءتفاهمی که رخ داده بود پس از این سفر بهطور کامل برطرف شد.»
در ۲ تیر ۱۴۰۴، سپاه پاسداران به پایگاه هوایی العدید قطر به عنوان یک پایگاه ایالات متحده آمریکا در منطقه خلیج فارس حمله کرد. این حمله در بحبوحه جنگ ایران و اسرائیل و در پاسخ به حملات آمریکا به سایتهای هستهای ایران، موسوم به عملیات «چکش نیمه شب» انجام شد.
یک روز پس از آن، قطر سفیر جمهوری اسلامی را در اعتراض به حمله موشکی به پایگاههای آمریکا در این کشور احضار کرد.
اما در همان زمان، نیویورک تایمز به نقل از سه مقام ایرانی گزارش داد که جمهوری اسلامی پیش از انجام حملات به پایگاههای آمریکا در قطر، این حملات را با مقامات قطری هماهنگ کرده بود تا تلفات به حداقل برسد.
قطر اعلام کرد که پس از حمله جمهوری اسلامی به پایگاه نظامی آمریکایی العدید در دوحه این کشور حق دارد بهصورت مستقیم و مطابق با حقوق بینالملل واکنش نشان دهد.
وزارت دفاع قطر ضمن اعلام رهگیری حملات موشکی انجام شده به پایگاه العدید تاکید کرد که این حملات خسارتهای انسانی و مادی در پی نداشته است.
عراقچی در مصاحبه خود افزود که در دیدار اخیرش با امیر قطر پیام شفاهی مسعود پزشکیان را به او منتقل کرده و روابط دوجانبه جمهوری اسلامی و قطر «بهویژه سوءتفاهمی که پس از حمله به پایگاه العدید قطر در پی حمله آمریکا به تاسیسات هستهای ایران به وجود آمد» مورد بررسی قرار گرفت.
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی گفت: «در این دیدار همچنین درباره راههای تحقق ثبات، بهویژه در زمینه ازسرگیری گفتوگوهای منطقهای برای امنیت و ثبات کشورهای منطقه و همکاری متقابل برای مقابله با سلطهجویی اسرائیل و حملات اسرائیل علیه تمامی کشورهای منطقه، بحث و تبادل نظر صورت گرفت.»
قرار است متن کامل این مصاحبه روز یکشنبه منتشر شود.
پس از حمله سپاه پاسداران به قطر، دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، با بازنشر مطلبی در شبکه ایکس ضمن گفتن اینکه «ایران به نابودی تاسیسات هستهایاش با پاسخی بسیار ضعیف واکنش نشان داد»، نوشت: «انتظار این پاسخ را داشتیم و بهطور موثری آن را خنثی کردیم. ۱۴ موشک شلیک شدهاند؛ ۱۳ موشک رهگیری و منهدم شدند و یکی آزاد گذاشته شد زیرا بهسمت منطقهای غیر تهدیدآمیز میرفت.»
پیشتر نیز جمهوری اسلامی در واکنش به کشته شدن قاسم سلیمانی، یک پایگاه هوایی میزبان نیروهای آمریکایی در عراق را هدف قرار داد.
جمهوری اسلامی میگوید که نیروهای آمریکایی باید از منطقه خارج شوند، اما تاکنون به این آرزوی خود دست نیافته است.
سیانان دو سال پیش به نقل از مقامهای آمریکایی گزارش داد ایالات متحده به صورت محرمانه با قطر به توافق رسیده که حضور نظامی خود را در پایگاه هوایی العدید در جنوب غربی دوحه به مدت ۱۰ سال تمدید کند.
العدید بزرگترین پایگاه نظامی آمریکا در خاورمیانه است و برای بیش از ۱۰ هزار سرباز گنجایش دارد.
معاون وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی اظهارات خود در مصاحبه با شبکه عراقی الاخباریه درباره «احتمال بالای» وقوع جنگ دوباره بین جمهوری اسلامی و اسرائیل را تکذیب کرد. خبرگزاری عراق در متن منتشر شده از این مصاحبه از قول سعید خطیبزاده نوشت احتمال جنگ با اسرائیل «واقعی و قابل توجه» است.
به دنبال انتشار گسترده این نقل قول، خطیبزاده گفت که چنین جملهای را ذکر نکرده است.
ویدیوی این مصاحبه تلویزیونی در صفحات رسانههای اجتماعی الاخباریه منتشر شده است.
خطیبزاده در این گفتوگو، حکومت ایران را «یک بازیگر مسئول» در منطقه خواند و گفت که جمهوری اسلامی «تلاش کرده منطقه وارد جنگ دیگری نشود».
او گفت: «از آنجا که همه احتمالات مطرح است و برخی نشانههای اولیه وجود دارد، ما ارزیابیهای دقیقی انجام میدهیم و اطلاعات را با دقت، در منطقه و خارج از آن تبادل میکنیم.»
خطیبزاده در ادامه صحبتهایش گفت که اسرائیل در جنگ ۱۲ روزه به اهدافش نرسید و پس از «تجاوز به حاکمیت ایران»، «پاسخ قوی از سوی ایران» دریافت کرد: «در جنگ اخیر بهدلیل ترور فرماندهان، با یک چالش امنیتی مواجه شدیم اما توانستیم پس از ساعتی، زمام امور را بهدست بگیریم.»
او گفت که ایران در روزهای اول جنگ، این امکان را داشته «تا هر مکانی را در سرزمینهای اشغالی»، هدف حمله خود قرار دهد.
به گفته خطیبزاده، احتمال وقوع جنگ میان ایران و اسرائیل، بالاست: «جنگی که علیه ایران صورت گرفت، حقیقت روی زمین را بهخصوص در موضوع هستهای تغییر داد و آژانس بینالمللی انرژی اتمی قادر به حمایت از تاسیسات هستهای ایران نبود.»
سعید خطیبزاده
در هفتههای اخیر گمانهزنیها درباره احتمال رویارویی نظامی مجدد جمهوری اسلامی و اسرائیل بالا گرفته است.
ژاک نریا، مقام پیشین سازمان اطلاعات نظامی اسرائیل، سوم شهریور هشدار داد دور دوم جنگ این کشور و جمهوری اسلامی در راه است.
یحیی رحیم صفوی، مشاور عالی علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، ۲۶ مرداد اعلام کرد که احتمالا دوباره میان حکومت ایران و اسرائیل جنگ رخ میدهد اما «پس از آن، ممکن است دیگر جنگی رخ ندهد».
۲۳ مرداد نیز دنیس سیترینوویچ، رییس پیشین بخش ایران در اداره اطلاعات ارتش اسرائیل، پیشبینی کرد جنگ جدید با ایران با شدت بالایی در خواهد گرفت.
تهران، اروپا و مذاکرات وین
از سوی دیگر، وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی جمعه ۱۴ شهریور، یک روز پس از انتشار گزارش رسانههای خارجی درباره دیدار عباس عراقچی، وزیر امور خارجه، با کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، برگزاری این دیدار را تایید کرد.
این وزارتخانه اعلام کرد که عراقچی در این دیدار از کالاس خواسته است «در انجام مسئولیتهای خود برای خنثیسازی تحرکات علیه دیپلماسی، نقشآفرینی کند».
در بیانیه وزارت امور خارجه همچنین آمده است که دو طرف برای ادامه رایزنیها در روزها و هفتههای آینده به توافق رسیدند.
همزمان، لارنس نورمن، خبرنگار والاستریت ژورنال، در حساب ایکس خود نوشت که هیاتی از ایران، جمعه برای مذاکرات با آژانس بینالمللی انرژی اتمی به وین خواهد رفت.
فرانسه، بریتانیا و آلمان ششم شهریور در نامهای به شورای امنیت، از تصمیم خود برای آغاز فرآیند فعالسازی مکانیسم ماشه و بازگشت تحریمهای سازمان ملل علیه تهران خبر دادند.
در پی این اقدام، مقامهای جمهوری اسلامی مواضعی دوگانه اتخاذ کردهاند؛ از یک سو احتمال خروج از پیمان منع گسترش سلاحهای هستهای (انپیتی) را مطرح کرده و از سوی دیگر از آمادگی تهران برای تداوم مسیر دیپلماتیک خبر دادهاند.
ابراهیم رضایی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، یکشنبه ۱۶ شهریور گفت این طرح در دوران جنگ ۱۲ روزه و پس از آن با حضور دستگاههای مختلف در این کمیسیون مورد بررسی قرار گرفت.
بررسی این طرح نشان میدهد ۱۱۶ نماینده مجلس آن را امضا کردهاند.
این طرح شامل یک ماده واحده و سه بند است. در بند نخست، سازمان برنامه و بودجه و وزارت نفت مکلف شدهاند ۱۰۰ درصد ردیفهای بودجه «تقویت بنیه دفاعی» قانون بودجه سال ۱۴۰۴ و کسری قانون بودجه سال ۱۴۰۳ را به نیروهای مسلح تحویل دهند.
بر اساس برآوردهای دولت مسعود پزشکیان در بودجه سال ۱۴۰۴، روزانه یک میلیون و ۷۵۰ هزار بشکه نفت صادر میشود که ۴۲۰ هزار بشکه از آن سهم نیروهای مسلح است.
این یعنی حدود ۲۴ درصد از صادرات روزانه به نیروهای مسلح میرسد. به بیان دیگر، یک بشکه از هر چهار بشکه نفت صادراتی در اختیار نیروهای مسلح قرار میگیرد.
در قانون بودجه ۱۴۰۳ نیز سهمی از نفت به نیروهای مسلح اختصاص یافته بود، اما مانند بسیاری از ردیفهای دیگر بودجه، این منابع معمولا بهطور کامل پرداخت نمیشدند.
با طرح جدید مجلس، دولت باید تمام این ارقام را در اختیار نیروهای مسلح قرار دهد.
بر اساس قانون بودجه، ارزش نفت اختصاصیافته به نیروهای مسلح در سال ۱۴۰۴ حدود ۱۱ میلیارد یورو است؛ در حالی که این رقم در سال ۱۴۰۳ نزدیک به چهار میلیارد یورو بود.
تقویت «بنیه دفاعی» از طریق «صرفهجویی» در بودجه
در بند دوم طرح کمیسیون امنیت ملی مجلس همچنین مصوب شده است ۱۰۰ درصد مصوبات شورای عالی امنیت ملی مربوط به تقویت بنیه دفاعی از محل صرفهجویی ۱۰ درصدی در بودجه تامین شود.
این بدین معناست که نمایندگان منابعی برای این بخش نیافتند و دولت را مکلف کردند در سایر بخشهای بودجه صرفهجویی کند تا اعتبارات موضوع این بند تامین شود.
همچنین در بند سوم این طرح بانک مرکزی مکلف شده است از محل «آزادسازی منابع مسدودی در خارج کشور» یا «سایر ارزهای در اختیار»، بودجهای جهت اجرای طرحهای اضطراری دفاعی در اختیار نیروهای مسلح قرار دهد.
طبق برآوردها، جمهوری اسلامی تنها در دو عملیات «وعده صادق ۱ و ۲» بیش از دو میلیارد دلار موشک به سمت اسرائیل شلیک کرد.
اقدام مجلس در اختصاص بودجه بیشتر برای نیروهای مسلح جمهوری اسلامی در حالی صورت میگیرد که در جنگ ۱۲ روزه، علاوه بر تلفات بالا در سطح فرماندهان، صدها پایگاه موشکی، سایت تولید تسلیحات و پادگان مورد استفاده حکومت ایران بهطور کامل تخریب شدند یا بهشدت آسیب دیدند.