دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا در دیدار با رجب طیب اردوغان، رییس‌جمهوری ترکیه، در کاخ سفید گفت واشینگتن می‌تواند تحریم‌های اعمال‌شده علیه ترکیه را لغو کند و زمینه فروش جنگنده‌های اف-۳۵ را فراهم آورد، اما خواستار توقف خرید نفت روسیه از سوی آنکارا شد.
این حکم سنگینتر از پیشبینی بسیاری از ناظران بود و حتی در صورت فرجامخواهی، که سارکوزی اعلام کرده انجام خواهد داد، بخشی از حکم زندان بلافاصله اجرا می‌شود.
واکنش سارکوزی: «بیگناه هستم»
سارکوزی که بین سالهای ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۲ رییس‌جمهور فرانسه بود، هنگام خروج از دادگاه این حکم را «رسواییآمیز» خواند و گفت:
«اگر میخواهند من در زندان بخوابم، در زندان خواهم خوابید، اما با سربلندی. من بیگناهم و بابت کاری که نکردهام عذرخواهی نخواهم کرد.»
دادگاه پاریس او را بابت تلاش اطرافیان نزدیکش برای دریافت پول از حکومت معمر قذافی در جریان انتخابات سال ۲۰۰۷ مجرم شناخت، اما از اتهامات دیگر از جمله فساد و دریافت مستقیم کمک مالی غیرقانونی تبرئه کرد.
قاضی پرونده تاکید کرد که این حکم بلافاصله لازمالاجراست و سارکوزی تنها مدت کوتاهی فرصت دارد تا امور شخصی خود را پیش از انتقال به زندان سامان دهد.
دادستانها مدعی بودند که او در سال ۲۰۰۵، زمانی که وزیر کشور بود، با قذافی معامله کرده است.
هرچند دادگاه اعلام کرد مدرکی مبنی بر رسیدن مستقیم پول از لیبی به صندوق کارزار انتخاباتی سارکوزی وجود ندارد، اما او را به دلیل مشارکت در توطئه جنایی مجرم شناخت.
پیامدهای سیاسی
این دومین حکم فوری علیه یک چهره سیاسی سرشناس در سال جاری در فرانسه است. پیشتر در ماه مارس، مارین لوپن، رهبر حزب راست افراطی، به اختلاس بودجه اتحادیه اروپا محکوم و از نامزدی در انتخابات به مدت ۵ سال محروم شد.
لوپن در واکنش به حکم سارکوزی هشدار داد که صدور احکام فوری و بدون انتظار برای نتیجه تجدیدنظر «خطر بزرگی» برای دموکراسی است.
با وجود این محکومیتها، سارکوزی همچنان نقشی پررنگ در سیاست فرانسه دارد. او اخیرا با سباستین لکورنو، نخستوزیر فعلی و شاگرد سابقش دیدار کرده و حتی به حزب راست افراطی «اجتماع ملی» لوپن اعتبار بخشیده است.
پروندههای قضایی متعدد
سارکوزی ۷۰ ساله از زمان ترک قدرت با پروندههای متعددی روبهرو بوده است. سال گذشته بالاترین دادگاه فرانسه محکومیت او بابت فساد و سوءاستفاده از نفوذ را تایید کرد و او مجبور شد یک سال پابند الکترونیکی داشته باشد.
همچنین یک دادگاه تجدیدنظر دیگر، محکومیت جداگانه او به دلیل تامین مالی غیرقانونی کارزار شکستخورده انتخابات ۲۰۱۲ را نیز تایید کرد و قرار است حکم نهایی این پرونده ماه آینده صادر شود.
وکیل گروه عدالت اقتصادی «شرپا» در واکنش به حکم روز پنج‌شنبه گفت: «این نشان می‌دهد که نظام قضایی ما مستقل است و می‌تواند شجاعانه عمل کند.»
به گزارش رویترز، ترامپ پنج‌شنبه سوم مهر با تاکید بر این که «قرار است تجارت بیشتری انجام دهیم» گفت: «ما درباره اف-۳۵اس، هالک بانک و طیف وسیعی از موضوعات بحث خواهیم کرد.»
مقام‌های آمریکایی تایید کردند که سند تفاهم‌نامه‌ای برای چند معامله تسلیحاتی با ترکیه از جمله فروش جنگنده‌های اف-۱۶ تنظیم شده است، اما نام اف-۳۵ در آن ذکر نشده چرا که فروش آن‌ها به دلیل باقی ماندن سامانه موشکی اس-۴۰۰ روسی در ترکیه همچنان غیرقانونی است.
ترامپ گفت اگر نشست با اردوغان «خوب» پیش برود، تحریم‌ها «تقریبا بلافاصله» لغو خواهد شد.
همگرایی در سوریه، اختلاف بر سر اسرائیل
ترامپ و اردوغان که هر دو از سوی منتقدان در کشورشان به تمرکزگرایی متهم می‌شوند، در موضوع سوریه مواضع مشترکی پیدا کرده‌اند و اکنون هر دو از دولت مرکزی در این کشور حمایت می‌کنند اما در مورد حملات اسرائیل به غزه اختلاف نظر دارند؛ آنکارا این حملات را «نسل‌کشی» می‌نامد، موضوعی که می‌تواند به مانعی در گفت‌وگوهای دو طرف تبدیل شود.
تلاش برای تقویت توان هوایی ترکیه
ترکیه، دومین ارتش بزرگ ناتو، به‌دنبال افزایش توان هوایی خود در برابر تهدیدهای فزاینده در خاورمیانه، مدیترانه شرقی و دریای سیاه است.
آنکارا علاوه بر پیگیری خرید ۴۰ فروند اف-۱۶، درخواست تجهیزات پیشرفته و اصلاحات فنی برای این جنگنده‌ها را مطرح کرده که هزینه آن‌ها را حتی بالاتر از اف-۳۵ کرده است.
روابط ترامپ و اردوغان
رابطه شخصی دونالد ترامپ و رجب طیب اردوغان از سال ۲۰۱۷ آغاز شد. تماس‌های مستقیم و وعده‌های همکاری اقتصادی نویدبخش یک دوره تازه بود، اما خرید سامانه موشکی اس-۴۰۰ از روسیه خیلی زود این فضای مثبت را به بحرانی جدی تبدیل کرد.
در سال ۲۰۱۸، بازداشت یک کشیش آمریکایی باعث شد آمریکا تحریم‌هایی علیه مقامات ترک و تعرفه‌هایی بر فولاد و آلومینیوم ترکیه اعمال کند. این موضوع به سقوط ارزش لیره منجر شد و اردوغان واشینگتن را به «جنگ اقتصادی» متهم کرد.
سال ۲۰۱۹ نقطه عطفی در روابط بود. ترکیه رسما از پروژه جنگنده‌های اف-۳۵ کنار گذاشته شد و آمریکا مانع تحویل این هواپیماها به آنکارا شد.
در همان زمان، ترامپ دستور خروج نیروهای آمریکایی از شمال سوریه را صادر کرد؛ اقدامی که به اردوغان اجازه داد عملیات علیه نیروهای کُرد را آغاز کند.
این تصمیم در آمریکا به عنوان «خیانت به متحدان کُرد» تعبیر شد اما برای اردوغان یک پیروزی به حساب آمد.
نامه مشهور ترامپ به اردوغان با عبارت «احمق نباش!» نمادی از این رابطه پرتنش اما شخصی بود.
در سال ۲۰۲۰، تحریم‌های کاتسا علیه صنایع دفاعی ترکیه اعمال شد. با روی کار آمدن جو بایدن در ۲۰۲۱، روابط سردتر شد و تماس‌های شخصی جای خود را به دیپلماسی رسمی داد.
بحران اس-۴۰۰، تحریم‌ها و نگرانیهای مربوط به حقوق بشر در ترکیه مانع نزدیکی دو کشور بود.
با این حال، بازگشت ترامپ به قدرت در ۲۰۲۵ امید به مصالحهای تازه را زنده کرده است.
دیدار او و اردوغان در واشینگتن فرصتی برای توافقهای تجاری و نظامی تلقی می‌شود، اما تجربه گذشته نشان می‌دهد شکافهای راهبردی همچنان پابرجا خواهند ماند.
