بلاروس پس از نزدیکی به آمریکا، در پی خروج از انزوای سیاسی و گفتوگو با اروپاست
یوری امبرازیویچ، رییس هیات بلاروس و نماینده دائم در دفتر سازمان ملل متحد، در آیین گشایش چهلوپنجمین نشست شورای حقوق بشر در مقر اروپایی سازمان ملل در ژنو
یک مقام ارشد بلاروس در هفتههای اخیر با مقامهای چند کشور اروپایی دیدار کرده تا راهی برای برونرفت مینسک از انزوای سیاسی بیابد. این تلاشها پس از بهبود روابط بلاروس با آمریکا در دولت دونالد ترامپ آغاز شده است.
در حالی که روسیه حملات خود را به بخش انرژی اوکراین شدت داده و خاموشیها در سراسر این کشور گسترش یافته است، کارکنان یک مهدکودک در شهر چرنیهیف در شمال اوکراین برای تامین غذای کودکان در سرما و بیبرقی تلاش میکنند.
خبرگزاری رویترز جمعه ۲۵ مهر در گزارشی نوشت شهر چرنیهیف در هفتههای اخیر هدف حملات پیاپی پهپادی و موشکی روسیه به زیرساختهای برق و گاز قرار گرفته است. قطع مکرر برق، زندگی روزمره را مختل کرده و حتی مهدکودکها را بدون سیستم گرمایشی گذاشته است.
ناتالیا مشوک، آشپز ۵۹ ساله، هر روز ساعت دو بامداد از خانه بیرون میرود تا از اندک ساعات پایداری برق در شب استفاده کند و برای دهها کودک غذا بپزد.
او میگوید: «همهجا تاریک و خالی است. ترسناک است اما باید بیایی چون اینجا بچهها هستند.»
یوگنیا ساوچنکو، مدیر مهدکودک شماره ۷۲ چرنیهیف، میگوید: «بچهها در مهد هستند چون والدینشان باید سر کار بروند. کسی کار را تعطیل نکرده است.»
بر اساس گزارش رویترز، دمای اتاقهای این مهدکودک هنگام بازدید خبرنگاران از آن تنها ۱۴ درجه بود و گرما در پناهگاه زیرزمینی که بهعنوان پناهگاه حملات هوایی استفاده میشود، کمی بیشتر احساس میشد.
خاموشیها و زمستان سخت پیش رو
سوتلانا گرینچوک، وزیر انرژی اوکراین، هشدار داده است که کشورش باید برای «سختترین سناریوها» آماده باشد.
ولودیمیر زلنسکی، رییسجمهوری اوکراین نیز اعلام کرد تنها در یک هفته، از ششم تا سیزدهم اکتبر، روسیه سه هزار و ۱۰۰ پهپاد و ۹۲ موشک به خاک اوکراین شلیک کرده است.
زلنسکی ۱۸ مهر از حملات گسترده روسیه به زیرساختهای انرژی این کشور خبر داد و اعلام کرد در پی این رویداد، برق ۹ منطقه در اوکراین قطع شده است.
مقامهای اوکراینی میگویند دقت و فراوانی این حملات در دو ماه گذشته افزایش یافته و این امر زمستان ۲۰۲۵-۲۰۲۶ را دشوارتر از هر سال دیگر خواهد کرد.
روسیه میگوید که زیرساختهای نظامی را هدف قرار میدهد اما حملات به نیروگاهها و شبکه برق، میلیونها غیرنظامی را در تاریکی و سرما فرو برده است.
آسیب به میادین گاز و تهدید کمبود سوخت
نیروهای روسیه این ماه میادین اصلی گاز اوکراین را هدف قرار دادند.
وزیر انرژی گفت آسیب «قابل توجه» به تاسیسات ممکن است اوکراین را مجبور کند یکسوم بیشتر گاز وارد کند.
دولت برای نخستین بار از آغاز جنگ اعلام کرده در صورت لزوم ممکن است نه تنها برق، بلکه گاز مصرفی خانوارها را نیز جیرهبندی کند.
در حالی که سیستم گرمایش شهری اوکراین بر پایه گاز طبیعی است، ناتوانی آن در عملکرد کامل میتواند میلیونها نفر را در سرمای زیر صفر، بیپناه بگذارد.
با وجود همه سختیها، مشوک (آشپز مهدکودک) میگوید امیدش را از دست نمیدهد: «آنها میخواهند ما را بشکنند اما اوکراین تسلیم نشده و ما نمیشکنیم. ایمان به آینده ضروری است چون اگر به آینده ایمان نداشته باشیم، تلاشهایمان چه معنایی خواهد داشت؟»
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه پیشین جمهوری اسلامی، در واکنش به اظهارات اخیر سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، گفت ادعاهای او درباره مکانیسم ماشه «نادرست» است و یادآور شد در جریان مذاکرات برجام، پیشنهادهای مسکو و پاریس برای قطعنامههای شورای امنیت «به زیان ایران» بود.
خبرگزاری ایرنا جمعه ۲۵ مهر به نقل از ظریف نوشت: «نه تنها اسنپبک مربوط به روزهای پایانی مذاکرات نبود، بلکه اصلا بحث من و جان کری (وزیر خارجه وقت آمریکا) هم نبود. آقای لاوروف و فرانسویها پیشنهادی داده بودند که بسیار بد بود و ما با تلاش زیاد آن را کنار گذاشتیم.»
او افزود: «یک بار کری پیشنهادی آورد که قطعنامهها هر شش ماه تمدید شود و با درخواست دو عضو شورای امنیت، به رای گذاشته شود. به او گفتم این توهین به شعور من است و او پاسخ داد این پیشنهاد رفیقت لاوروف است. او میدانست که من و لاوروف از سال ۱۹۹۴ رفیق بودیم.»
لاوروف ۲۳ مهر درباره مکانیسم ماشه و بازگشت تحریمهای جمهوری اسلامی گفت که این بند در برجام یک «تله حقوقی» بوده و از پذیرفتن آن در زمان مذاکرات، متعجب شده است.
او اضافه کرد که این بند در مرحله نهایی مذاکرات، «مستقیما میان ظریف و کری مورد توافق قرار گرفته بود».
متفاوت با دوران احمدینژاد
ظریف گفت در سال ۱۳۹۹، زمانی که ایران هیچ تعهد برجامی انجام نمیداد، آمریکا خواستار اجرای اسنپبک شد اما ۱۳ عضو شورای امنیت مخالفت کردند.
او افزود: «در آن زمان روسیه و چین تنها کشورهایی بودند که رای منفی دادند، در حالی که در دوران محمود احمدینژاد، روسیه به تمام قطعنامههای فصل هفت رای مثبت داده بود و مانع عضویت ایران در سازمان شانگهای شده بود.»
وزیر امور خارجه دولت حسن روحانی درباره ادعای لاوروف در مخالفت با تحریم تسلیحاتی جمهوری اسلامی گفت: «وقتی وارد جلسه شدم، لاوروف گفت بیش از پنج سال مجوز لغو تحریم به تو نمیدهند، میپذیری یا نه؟ گفتم نه. گفت پس چرا وقت ما را میگیری؟ پاسخ دادم به تو ربطی ندارد. همان شب برجام نهایی شد، در حالی که به او دستور داده بودند مانع توافق شود. بعد در مصاحبه گفت ما مخالف تحریم بودیم اما ظریف ما را مجبور کرد بپذیریم.»
سخنان تازه لاوروف در شرایطی ابراز شده است که با فعال شدن مکانیسم ماشه به خواست دولتهای اروپایی، سازمان ملل متحد تحریمهای تسلیحاتی و سایر محدودیتها علیه جمهوری اسلامی را بهدلیل برنامه هستهای تهران بازگرداند.
سیاست روسها علیه تهران
وزیر پیشین امور خارجه جمهوری اسلامی با اشاره به روابط پیچیده تهران و مسکو گفت: «من هنوز به روابط راهبردی با روسیه و چین اعتقاد دارم اما روسها سیاست خود را آشکارا بیان میکنند و دو خط قرمز دارند: یکی اینکه ایران نباید با دنیا روابط عادی داشته باشد و دیگر اینکه نباید وارد درگیری مستقیم با جهان شود.»
ظریف افزود: «روسیه همیشه از توافقهای موقت مانند توافق ژنو حمایت میکرد چون مانع عادیسازی روابط ایران با جهان میشد. در آغاز مذاکرات جامع در سال ۱۳۹۲ نیز روسها گفتند تمام سوخت نیروگاه بوشهر را خودشان تامین میکنند تا نیاز ایران به غنیسازی را از بین ببرند.»
نوجوانانی که ساعتهای زیادی از وقت خود را در شبکههای اجتماعی میگذرانند، در آزمونهای مهارت خواندن و حافظه، نسبت به کسانی که استفاده کمی از این شبکهها دارند، نمرات پایینتری کسب میکنند.
یافتههای یک مطالعه پژوهشگران کانادایی و آمریکایی که در مجله «جاما» منتشر شد، ارتباط میان استفاده از شبکههای اجتماعی و کاهش تواناییهای شناختی نوجوانان را مشخص میکند.
به گفته جیسون ناگاتا، متخصص اطفال دانشگاه کالیفرنیا و محقق این مطالعه، تاثیر میزان استفاده از شبکههای اجتماعی بر یادگیری «بسیار حیاتی» است.
بررسی بیش از شش هزار کودک
بر اساس گزارش انپیآر، ناگاتا و همکارانش از دادههای مربوط به بیش از شش هزار کودک ۹ تا ۱۰ ساله - یکی از بزرگترین مطالعات در حال انجام روی نوجوانان بهنام مطالعه رشد شناختی مغز نوجوانان (ایبیسیدی) - استفاده کردند.
ایبیسیدی هر سال میزان استفاده هزاران کودک و نوجوان از شبکههای اجتماعی را ارزیابی و هر دو سال یک بار، آزمونهای یادگیری و حافظه برگزار میکند.
محققان، کودکان را بر اساس الگوی در حال تغییر استفاده از شبکههای اجتماعی به سه گروه تقسیم کردند.
بزرگترین گروه که شامل حدود ۵۸ درصد کودکان بود، در طی چند سال استفادهای کم از شبکههای اجتماعی داشتند یا هیچ استفادهای نداشتند.
دومین گروه بزرگ، حدود ۳۷ درصد، در ابتدا استفاده کمی داشتند اما تا ۱۳ سالگی روزانه حدود یک ساعت در این شبکهها بودند.
پنج درصد باقیمانده که «گروه با افزایش بالا» نامیده شدند، تا ۱۳ سالگی روزی سه ساعت یا بیشتر در این شبکهها حضور داشتند.
تاثیر میزان استفاده از شبکههای اجتماعی
همه گروهها آزمونهایی برای سنجش عملکرد شناختی دادند. آزمون شناختی روخوانی، مهارتهای خواندن و دانش واژگان را بررسی کرد. آزمون واژگان تصویری نیز توانایی تطبیق تصاویر با کلمات شنیده شده را سنجید.
کاربران با استفاده کم، کودکان با یک ساعت مصرف روزانه تا ۱۳ سالگی، بهطور میانگین یک تا دو امتیاز کمتر از کاربران بدون استفاده در آزمونهای خواندن و حافظه کسب کردند.
گروه با افزایش بالا، چهار یا پنج امتیاز کمتر از کاربران بدون استفاده گرفتند.
از سوی دیگر محققان با استفاده از این دادهها دریافت نزدیک به دو-سوم کودکان پیش از ۱۳ سالگی شروع به استفاده از شبکههای اجتماعی میکنند و به طور میانگین سه حساب کاربری دارند.
آنها همچنین دریافتند که نیمی از کودکان ۱۰ تا ۱۴ ساله دارای گوشی هوشمند، کنترل و تشخیص میزان استفاده از تلفن همراه خود را از دست میدهند.
یک-چهارم از کودکان کاربر شبکههای اجتماعی نیز اعلام کردند از این شبکهها برای فراموش کردن مشکلاتشان استفاده میکنند.
دوره حساس رشد مغز
میچ پرینستاین، روانشناس دانشگاه کارولینای شمالی، در مطالعهای دیگر دریافت مغز نوجوانان با استفاده زیاد از شبکههای اجتماعی، برای «بازخورد سریع و مداوم» این شبکهها تنظیم شده است.
پرینستاین در این خصوص گفت: «کودکان نسبت به لایک، نظرات و پاداشهای همسالان حساسیت بیش از حد پیدا میکنند و اگر مغزشان برای فعالیتهای شبکههای اجتماعی بهینه شده باشد، ممکن است برای کارهای دیگر بهینه نشده باشد.»
این مطالعه جدید شواهد کافی برای ایجاد سیاستهای مشخص درباره محدودیت سنی در شبکههای اجتماعی فراهم میکند.
دانمارک به تازگی اعلام کرد قصد دارد ممنوعیت استفاده از شبکههای اجتماعی برای کاربران زیر ۱۵ سال را اجرا کند.
استرالیا نیز از شرکتهای شبکههای اجتماعی خواست از دسامبر ۲۰۲۵ «اقدامات معقول» برای جلوگیری از ایجاد یا نگهداری حساب برای کاربران زیر ۱۶ سال انجام دهند.
ریاض در حال گفتوگو با دولت دونالد ترامپ برای امضای یک توافق جامع دفاعی است. توافقی مشابه پیمان ماه گذشته واشینگتن با قطر که هرگونه حمله به دوحه را تهدیدی علیه امنیت آمریکا تلقی میکند.
روزنامه فایننشال تایمز جمعه ۲۵ مهر به نقل از منابع آگاه نوشت ریاض امیدوار است این توافق در جریان سفر محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، به کاخ سفید در ماه آینده نهایی شود.
انتظار میرود این پیمان شامل همکاریهای گسترده نظامی و اطلاعاتی باشد.
یک مقام ارشد دولت ترامپ گفت: «در حال بررسی امضای توافقی در زمان سفر ولیعهد هستیم اما جزییات هنوز نهایی نشده است.»
وزارت خارجه آمریکا نیز اعلام کرد همکاری دفاعی با عربستان سعودی «سنگبنای راهبرد منطقهای واشینگتن» است.
زمینهسازی پس از پیمان آمریکا و قطر
این گفتوگوها مدتی پس از آن آغاز شد که ترامپ با صدور فرمانی اجرایی اعلام کرد ایالات متحده در صورت هرگونه حمله به قطر، با استفاده از «همه گزینههای ممکن از جمله اقدامات دیپلماتیک، اقتصادی و در صورت نیاز نظامی»، واکنش نشان خواهد داد.
این فرمان پس از حمله موشکی اسرائیل به دوحه بهمنظور هدف قرار دادن رهبران سیاسی حماس صادر شد. حادثهای که موجی از نگرانی در میان کشورهای نفتخیز خلیج فارس درباره تعهد امنیتی واشینگتن ایجاد کرد.
تمرکز بر امنیت منطقه و تنوعبخشی به اتحادها
بن سلمان اعلام کرده است ریاض تنها در صورت تشکیل کشور مستقل فلسطینی حاضر به عادیسازی روابط با اسرائیل خواهد بود. شرطی که بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، آن را رد کرده است.
فیراس مکساد، مدیر دفتر واشینگتن گروه اوراسیا، گفت: «با توجه به پیمان اخیر آمریکا و قطر، انتظار میرود پیشرفت مشابهی در همکاری دفاعی با عربستان سعودی حاصل شود. آنچه در دست بررسی است، بهمراتب گستردهتر از توافقهای پیشین خواهد بود.»
او افزود: «در شرایطی که ولیعهد بر اجرای برنامههای عظیم توسعه داخلی تمرکز دارد، تقویت همکاری امنیتی با آمریکا برای عربستان سعودی حیاتی است.»
حسین ابیش، پژوهشگر ارشد اندیشکده کشورهای عرب در واشینگتن، گفت تمایل دولت ترامپ برای پیشبرد روابط دیپلماتیک عربستان سعودی و اسرائیل میتواند مانعی در مسیر توافق باشد؛ هرچند «اگر ترامپ تصمیم بگیرد آن را ایدهای خوب بداند، میتوان از آن گذر کرد».
ریاض یکی از بزرگترین خریداران تسلیحات آمریکایی است. کاخ سفید اعلام کرده قرارداد فروش ۱۴۲ میلیارد دلار سلاح به عربستان سعودی، معادل دو برابر بودجه دفاعی سال ۲۰۲۴ این کشور است که در جریان سفر قبلی ترامپ به منطقه امضا شد.
این قرارداد بهعنوان «بزرگترین توافق دفاعی تاریخ» معرفی شد.
ریاض در پی تنوع امنیتی
عربستان سعودی ماه گذشته با پاکستان، قدرت هستهای جنوب آسیا، پیمان «دفاع متقابل راهبردی» امضا کرد.
تحلیلگران این اقدام را پیامی به آمریکا و اسرائیل دانستند مبنی بر اینکه ریاض قصد دارد برای تقویت بازدارندگی خود، گزینههای امنیتی متنوعتری را در نظر بگیرد.
مدیر دفتر واشینگتن گروه اوراسیا گفت: «پیام روشن است؛ جایگزینی برای چتر امنیتی آمریکا وجود ندارد اما عربستان سعودی میتواند برای پر کردن شکافها و تقویت موقعیت خود، همکاریهای جانبی را گسترش دهد.»
ارتش اسرائیل گفت نیروهای این کشور یک ریزپرنده حامل دو قبضه سلاح و سه خشاب را شناسایی کردند که از سمت غرب وارد اسرائیل شده بود و قصد داشت تجهیزات جنگی قاچاق کند.
توقیف این ریزپرنده در حالی صورت میگیرد که اسرائیل و حماس یکدیگر را به نقض توافق آتشبس متهم میکنند.
در همین حال، استیو ویتکاف، فرستاده ویژه ترامپ، بر لزوم خلع سلاح حماس و حذف این گروه از آینده غزه تاکید کرد. او گفت: «حماس باید بهطور کامل خلع سلاح شود و در غزه هیچ آیندهای نخواهد داشت؛ دستکم نه بهشکلی که تاکنون بوده است.»
ویتکاف بر تعهد دولت ترامپ برای بازگرداندن همه پیکرهای باقیمانده گروگانها تاکید کرد.
خبرگزاری رویترز جمعه ۲۵ مهر به نقل از منابع دیپلماتیک نوشت یوری آمبرازیویچ، معاون پیشین وزیر خارجه بلاروس که اکنون سفیر این کشور در واتیکان است، در ماه سپتامبر دعوتنامههایی برای دیدار با دیپلماتهای اروپایی ارسال کرد.
بر اساس این گزارش، او که از سوی مینسک «بهطور غیررسمی مسئول هماهنگی تماسهای دیپلماتیک در پایتختهای اروپای غربی» معرفی شده، در ایمیلی به سفارتخانهها پیشنهاد دیدار در پاریس در روزهای شش، هشت یا ۹ اکتبر را داده بود.
سفارت بلاروس در پاریس تایید کرد که آمبرازیویچ با چند سفیر خارجی در فرانسه دیدار کرده است.
سه دیپلمات اروپایی نیز گفتند کشورهایشان چنین دعوتی را دریافت کردند و برخی از آنها با برگزاری این دیدار موافقت کردند.
یکی از دیپلماتها گفت: «آنها فکر میکنند اکنون با حضور ترامپ فرصتی ایجاد شده تا تحریمهایشان لغو شود. بنابراین در تلاشاند از این فرصت استفاده کنند.»
نزدیکی به دولت ترامپ و آزادی زندانیان سیاسی
الکساندر لوکاشنکو، رییسجمهوری بلاروس و متحد نزدیک ولادیمیر پوتین، رییسجمهوری روسیه، سالهاست هدف تحریمهای غرب است اما پس از روی کار آمدن ترامپ و تلاش او برای نزدیکی به مسکو، روابط واشینگتن و مینسک بهبود یافته است.
در هفتههای اخیر، ترامپ در تماس تلفنی با لوکاشنکو او را «رهبری مورد احترام» توصیف و فرستادهای را به بلاروس اعزام کرد که مذاکرات او به آزادی بیش از ۵۰ زندانی سیاسی در اواسط سپتامبر .
در مقابل، واشینگتن بخشی از تحریمهای شرکت هواپیمایی «بلاویا» را کاهش داد.
دو دیپلمات اروپایی این تماسها را «کارزار لبخند» توصیف کردند و گفتند مینسک میکوشد با تکیه بر روابط جدیدش با واشینگتن، خود را از وابستگی کامل به مسکو جدا نشان دهد. با این حال، بسیاری از کشورهای اروپایی با تردید به این اقدام مینگرند.
یکی از دیپلماتها گفت: «بلاروسیها میگویند نمیخواهند درگیری تشدید شود و بهدنبال خطوط گفتوگوی باز با کشورهای دیگرند اما هنوز هم از پوتین حمایت میکنند.»
اپوزیسیون بلاروس در تبعید از کاهش تحریمهای آمریکا علیه بلاویا انتقاد کرد.
سوتلانا تیخانوسکایا، رهبر مخالفان، از اتحادیه اروپا خواست تا زمان «تحقق تغییرات واقعی و پایدار دموکراتیک»، تحریمهای بلاروس را لغو نکند.
الکساندر لوکاشنکو، رییسجمهوری بلاروس
هدف لوکاشنکو، لغو تحریمهای پتاس و بازگشت به بنادر بالتیک
به گفته تحلیلگران، یکی از اهداف اصلی لوکاشنکو کاهش تحریمها بر صادرات کود پتاس بلاروس و بازگرداندن دسترسی کشورش به بنادر بالتیک است که برای صادرات حیاتیاند.
با این حال، کشورهای بالتیک از جمله لیتوانی و لتونی همچنان با لغو تحریمها مخالفاند.
پاول سلونکین، دیپلمات پیشین بلاروس که اکنون در خارج از کشور زندگی میکند، گفت: «در حال حاضر نشانهای از آمادگی لیتوانیاییها یا لتونیاییها برای برداشتن تحریمها از لوکاشنکو دیده نمیشود.»
بلاروس همچنان در ائتلاف نظامی و اقتصادی با روسیه باقی مانده و ماه گذشته رزمایش مشترکی با مسکو برگزار کرد.
لوکاشنکو همچنین پیشنهاد احداث نیروگاه هستهای جدیدی در شرق بلاروس را داده که میتواند برق مناطق تحت کنترل روسیه در اوکراین را تامین کند.