علیرضا رییسی، معاون بهداشت وزارت بهداشت گفت: در سال ۱۴۰۳ حدود ۵۸ هزار و ۹۷۵ نفر در کشور بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست داده‌اند. او افزود: این آمار معادل فوت ۱۶۱ شهروند در روز و حدود هفت شهروند در هر ساعت است.
رییسی تاکید کرد: این آمار نشان می‌دهد آلودگی هوا به یکی از مهم‌ترین عوامل تهدیدکننده سلامت عمومی در ایران تبدیل شده است.
معاون بهداشت وزارت بهداشت با اشاره به خسارات اقتصادی ناشی از آلودگی هوا گفت: برآوردها نشان می‌دهد مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا در سال ۱۴۰۳ حدود ۱۷.۲ میلیارد دلار زیان اقتصادی به کشور وارد کرده است.
او اضافه کرد: بخش عمده این فوت‌ها ناشی از بیماری‌های قلبی، ریوی، سرطان ریه و سکته مغزی بوده و لزوم اقدام فوری برای کاهش آلودگی هوا بیش از پیش احساس می‌شود.
در پی برخورد و آتش‌سوزی دو خودروی سوخت‌بر در محور مواصلاتی سرباز به مهرستان در استان سیستان و بلوچستان، دست‌کم چهار شهروند بلوچ، از جمله یک نوجوان، جان خود را از دست دادند.
پایگاه خبری حال‌وش یک‌شنبه ۱۸ آبان در گزارشی هویت سه تن از سوخت‌بران جان‌باخته را امیرحسین شاکری، ۱۷ ساله، یاسر شاکری، ۲۲ ساله و ناصر اسکانی عنوان کرد و نوشت از هویت چهارمین قربانی اطلاعی در دست نیست.
این سایت به نقل از منابع محلی افزود شدت برخورد به حدی بود که هر دو خودرو همراه با سرنشینانشان در شعله‌های آتش سوختند.
به گفته این منابع، محور سرباز به مهرستان یکی از خطرناک‌ترین جاده‌های جنوب سیستان و بلوچستان به شمار می‌رود که به‌دلیل عرض کم، پیچ‌های متعدد و فرسودگی شدید آسفالت، سالانه شاهد ده‌ها تصادف مرگبار است.
شهروندان محلی گفته‌اند با وجود تکرار حوادث مشابه، هیچ اقدام موثری برای ایمن‌سازی این مسیر و جلوگیری از تلفات سوخت‌بران و شهروندان از سوی نهادهای مسئول صورت نگرفته است.
شهروندان در مناطق بلوچ‌نشین ایران سال‌هاست به‌دلیل فقر، بیکاری گسترده و نبود فرصت‌های شغلی، ناچار به سوخت‌بری شده‌اند؛ شغلی پرخطر که آن‌ها را در معرض تیراندازی، تعقیب و گریز و حوادث مرگبار جاده‌ای قرار می‌دهد.
کمپین فعالان بلوچ اسفند ۱۴۰۳ گزارش داد در هفت سال گذشته، دست‌کم ۱۰۱۰ سوخت‌بر در مناطق بلوچ‌نشین ایران در اثر تیراندازی نیروهای نظامی یا تعقیب و گریز آن‌ها کشته یا زخمی شده‌اند.
حوادث مرگبار جاده‌ای در جنوب سیستان و بلوچستان
خبرگزاری مهر، وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی، ۱۸ آبان گزارش داد سه حادثه جاده‌ای مرگبار در جنوب استان سیستان و بلوچستان چهار کشته و ۲۹ مصدوم بر جای گذاشت.
علیرضا ایرندگانی، رییس اورژانس پیش‌بیمارستانی ایرانشهر، گفت در نخستین سانحه، یک دستگاه مینی‌بوس با یک خاور در محور ایرانشهر به سرباز برخورد کرد. در این حادثه یک نفر کشته و ۲۷ تن دیگر مجروح شدند.
ایرندگانی افزود چند دقیقه پس از حادثه اول، در برخورد یک خودروی سواری با عابر پیاده در محور بمپور به دلگان دو نفر مصدوم شدند.
در سومین حادثه نیز برخورد دو دستگاه وانت در محور کافه بلوچی به مهرستان جان سه نفر را در دم گرفت.
ایرندگانی با استناد به گزارش پلیس راه، سرعت غیرمجاز، بی‌احتیاطی و خستگی رانندگان را از عوامل احتمالی بروز این حوادث عنوان کرد.
بر اساس گزارش‌ها، اورژانس ایرانشهر با کمبود ذخایر خونی روبه‌رو است و دانشگاه علوم پزشکی این شهر از شهروندان خواسته برای کمک به نجات جان مصدومان حوادث جاده‌ای، به سازمان انتقال خون مراجعه کنند.
حال‌وش نیز به نقل از منابع درمانی نوشت ذخایر خونی در ایرانشهر بسیار محدود است و این شهر با هر حادثه نسبتا بزرگ، عملا وارد وضعیت بحرانی کمبود خون می‌شود.
مهرداد شریفی، معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز، اعلام کرد آلودگی هوا در یک سال گذشته جان هزار و ۶۲۴ نفر را در استان خوزستان گرفته است.
شریفی ۱۸ آبان گفت آلودگی هوا در این یک سال، بیش از ۴۲۷ میلیون دلار خسارت به بخش سلامت وارد کرده است.
او افزود تنها در مهر امسال دست‌کم ۲۲ هزار نفر بر اثر آلودگی هوا به بیمارستان‌های خوزستان مراجعه کرده‌اند.
مرکز پژوهش‌های مجلس پیش‌تر اعلام کرده بود در سال ۱۴۰۲، آلودگی هوا عامل مرگ زودرس بیش از ۳۰ هزار نفر در ۵۷ شهر با جمعیتی حدود ۴۸ میلیون نفر بوده است.
مردادماه نیز رسانه‌ها در ایران گزارش دادند آلودگی هوای سال گذشته در پایتخت به مرگ شش هزار نفر انجامیده است.
به گفته مقام‌های دولت، استان اصفهان به‌دلیل آلودگی هوا بیشترین تعداد بیماران مبتلا به سرطان و ام‌اس را در کشور دارد.
در خوزستان وضعیت آلودگی هوا بسیار بحرانی است؛ به گونه‌ای که هوای شماری از شهرهای این استان در بسیاری از روزهای سال در وضعیت بنفش و حتی قهوه‌ای قرار دارد.
به گفته شریفی، هوای شهرستان‌های اهواز، دشت آزادگان و هویزه طی چند ماه اخیر تنها دو روز سالم بوده است.
شاخص کیفیت هوا به شش دسته «پاک»، «قابل قبول»، «ناسالم برای گروه‌های حساس»، «ناسالم»، «بسیار ناسالم» و «خطرناک» برای تنفس تقسیم می‌شود که دو رنگ بنفش و قهوه‌ای در انتهای این طیف قرار دارند.
این شاخص بر اساس اندازه‌گیری آلاینده‌های مختلف هوا، از جمله مونوکسیدکربن، اُزن، دی‌اکسید نیتروژن، دی‌اکسید گوگرد و ذرات معلق زیر ۲.۵ میکرون تعیین می‌شود.
با تداوم آلودگی هوای خوزستان، مدارس دوره ابتدایی و متوسطه اول این استان تا پایان آبان تعطیل خواهند بود.
تاکنون از صنایع، آتش‌سوزی بخش عراقی هورالعظیم، آتش زدن کاه و کلش مزارع کشاورزی، برنج‌کاری، نیشکر و آتش‌سوزی در محل قدیمی پسماند و آلاینده‌های خودروها به‌عنوان عوامل آلودگی هوای خوزستان یاد شده است.
با این حال، آلودگی هوا منحصر به استان خوزستان نیست و این بحران در دیگر شهرها و استان‌های ایران نیز زندگی شهروندان را تحت تاثیر قرار داده است.
آلودگی هوا در سال‌های گذشته بارها به سطوح بحرانی رسیده و هجوم ریزگردها بر دامنه بحران‌های زیست‌محیطی و تهدیدهای سلامت عمومی افزوده است.
با وجود گسترش این معضل، جمهوری اسلامی تاکنون برنامه‌ای منسجم و پایدار برای مهار و مدیریت این بحران ارائه نکرده است.
مرضیه وحید دستجردی، دبیر ستاد ملی جمعیت در جمهوری اسلامی گفت: «دغدغه جمعیت از عمیق‌ترین نگرانی‌های رهبری است.» او افزود: «هر کس کوچک‌ترین قدمی برای مسئله جمعیت بردارد، مشمول دعای نماز شب من است.»
دستجردی اضافه کرد: «باید از ظرفیت تشکل‌های مردمی برای فراهم کردن امکانات مدارس دینی و حمایت از خانواده‌ها استفاده کنیم تا کودکان امکان تربیت در محیط‌های منطبق با ارزش‌های مورد نظر را داشته باشند.»
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد، دومین شهر بزرگ ایران از نظر جمعیت، اعلام کرد ذخیره آب سدهای تامین‌کننده این شهر به کمتر از سه درصد رسیده است.
حسین اسماعیلیان یک‌شنبه ۱۸ آبان در مصاحبه با خبرگزاری مهر، وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی، گفت: «ذخیره آب سدهای مشهد هم‌اکنون به کمتر از سه درصد رسیده و گرچه در فصل سرد سال مصرف آب تا حدی کاهش یافته است، اما شرایط فعلی نشان می‌دهد که مدیریت مصرف دیگر صرفا یک توصیه نیست، بلکه یک اجبار است.»
او با اشاره به کاهش چشمگیر بارش‌ها افزود: «کل بارندگی‌های شهرستان مشهد تاکنون تنها ۰.۴ میلی‌متر ثبت شده، در حالی که سال گذشته این رقم حدود ۲۷ تا ۲۸ میلی‌متر و میانگین بلندمدت در همین بازه زمانی حدود ۱۴ میلی‌متر بوده است.»
به‌گفته او، میزان ناچیز بارش بیانگر وضعیت نگران‌کننده منابع آبی در شمال شرق کشور است.
در هفته‌های گذشته و هم‌زمان با تشدید بحران آب و ناتوانی ساختاری حکومت در مدیریت منابع، شماری از مقام‌های جمهوری اسلامی تلاش کرده‌اند ریشه مشکلات را به «الگوی مصرف مردم» نسبت دهند و راه‌حل را در توصیه به برگزاری «نماز باران» و «تذکرهای اخلاقی» جست‌وجو کنند.
عباس علی‌آبادی، وزیر نیرو، ۱۸ آبان از قطعی شبانه آب در کشور خبر داد و از مردم خواست ذخیره‌ساز خانگی نصب کنند.
این در حالی است که تامین هزینه خرید و نصب تجهیزات ذخیره آب برای همه مردم ایران امکان‌پذیر نیست و پیش‌تر گزارش‌هایی از افزایش قیمت این تجهیزات به‌دلیل توصیه دولت به خرید آن‌ها منتشر شده بود.
انداختن مسئولیت بر دوش مردم
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد در ادامه صحبت‌های خود تاکید کرد اولویت اصلی در شرایط کنونی، «صرفه‌جویی و مدیریت مصرف» از سوی شهروندان است تا بتوان دست‌کم یک تا دو ماه آینده را بدون مشکل تامین آب پشت سر گذاشت و به امید بارندگی‌های احتمالی در پایان سال باقی ماند.
اسماعیلیان درباره میزان مصرف فعلی آب گفت: «مصرف روزانه آب مشهد در حال حاضر حدود هشت هزار لیتر بر ثانیه است که تنها بین هزار تا هزار و ۵۰۰ لیتر بر ثانیه از طریق سدها تامین می‌شود.»
او اضافه کرد اگر مردم بتوانند حدود ۲۰ درصد در مصرف خود صرفه‌جویی کنند، امکان مدیریت وضعیت بدون جیره‌بندی یا قطع آب فراهم خواهد شد.
حسن حسینی، معاون استاندار و فرماندار ویژه مشهد، نیز ۱۵ آبان گفته بود: «طرح جیره‌بندی آب در حال بررسی است و اگر همچنان بارندگی نداشته باشیم، جیره‌بندی منطقه‌ای آب تا پیش از پایان پاییز انجام می‌شود.»
با وجود هشدارهای مکرر متخصصان در طول سال‌ها و دهه‌های گذشته، نظام حکمرانی آب در جمهوری اسلامی به‌جای سرمایه‌گذاری و هزینه‌کرد در زیرساخت‌ها، به سدسازی و حفر چاه‌های عمیق مشغول شده و علت بحران را به کاهش بارش‌ها تقلیل داده است.
برخی عوامل حکومتی نیز با رویکردهای خرافی و ایدئولوژیک، خشکسالی و مشکلات حوزه آب را به مقاومت شهروندان در برابر حجاب اجباری نسبت داده‌اند.
علی‌اکبر ولایتی، مشاور علی خامنه‌ای، با اشاره به برگزاری اجلاس امنیتی منامه گفت اظهارات سران برخی کشورهای مسلمان علیه جمهوری اسلامی با «ابراز دوستی» آنان به ایران مطابقت ندارد.
ولایتی یک‌شنبه ۱۸ آبان در مصاحبه‌ای به کنفرانس ژئوپلیتیک و امنیت جهانی منامه در بحرین پرداخت و گفت سخنرانان این نشست بر مسائل «سودان، ایران و محور مقاومت» متمرکز بودند.
او با اشاره به موضع‌گیری شماری از کشورها علیه «سیاست‌های منطقه‌ای» جمهوری اسلامی در نشست منامه، بریتانیا را به نقش‌آفرینی در «پشت‌پرده» این مواضع متهم کرد.
مشاور خامنه‌ای ادامه داد: «برخی کشورها که ادعای مسلمانی دارند، طوری عمل می‌کنند که گویی شریک دزد و رفیق قافله هستند. برخی ابراز دوستی‌ها و ارسال پیام‌های دوستانه به ایران با اقدامات و اظهارنظرهای آن‌ها در جای دیگر هم‌خوانی ندارد و این در دوره اول ریاست‌جمهوری ترامپ هم وجود داشت.»
محور مقاومت عنوانی است که مقام‌ها و رسانه‌های جمهوری اسلامی برای گروه‌های مسلح مورد حمایت تهران در منطقه، نظیر حماس، جهاد اسلامی، حزب‌الله، حشد شعبی و حوثی‌های یمن، استفاده می‌کنند.
بیست‌و‌یکمین نشست امنیتی منامه ۹ تا ۱۱ آبان در پایتخت بحرین برگزار شد.
تولسی گابارد، مدیر اطلاعات ملی آمریکا، در این کنفرانس رویکرد جمهوری اسلامی را «همچنان نگران‌کننده» خواند.
ایوت کوپر، وزیر امور خارجه بریتانیا، نیز حکومت ایران را تهدیدی علیه ثبات و امنیت خاورمیانه و فراتر از آن، از جمله در بریتانیا، توصیف کرد.
همان زمان، شماری از رسانه‌ها و مقام‌های جمهوری اسلامی علیه این اجلاس که به ابتکار اندیشکده مطالعات استراتژیک لندن برگزار می‌شود، موضع گرفتند.
خبرگزاری فارس، وابسته به سپاه پاسداران، اجلاس منامه را «صحنه هماهنگی جاسوسان» آمریکایی-اسرائیلی و دولت‌های عربی برای «احیای روند عادی‌سازی و طراحی ائتلاف امنیتی» ضد جمهوری اسلامی خواند.
ولایتی در ادامه مصاحبه خود گفت بعضی مقام‌های سیاسی «از کار افتاده و وارفته در سیاست» در شماری از کشورهای غربی و عربی برای «خوشایند بانی اصلی اجلاس» به‌جای اشاره به غزه، از تهران انتقاد کردند که «مهم‌ترین حامی مقاومت و بزرگ‌ترین مدافع صلح در منطقه» است.
او افزود: «مقام‌های عربی که با سلاح بریتانیایی در حال حمایت از کشتار در سودان هستند، نمی‌توانند درباره حضور صلح‌آمیز ایران در منطقه اظهارنظر کنند.»
در پی تشدید حملات نیروهای شبه‌نظامی «پشتیبانی سریع» در سودان و کشتار گسترده غیرنظامیان، نگاه‌ها به سمت امارات متحده عربی معطوف شده و برخی این کشور را به پشتیبانی از شورشیان سودانی متهم کرده‌اند.
پیش‌تر برخی مقام‌های جمهوری اسلامی از «سکوت» کشورهای عربی مقابل حملات اسرائیل و آمریکا به ایران در جریان جنگ ۱۲ روزه انتقاد کرده بودند.
اواسط تیرماه کارشناسان امنیتی به ایران‌اینترنشنال گفتند کشورهای حاشیه خلیج فارس در خلوت از اینکه حملات اسرائیل موجب تضعیف تهران شده، احساس آسودگی می‌کنند.
