جمعیت مسلمانان جهان با سرعتی چشمگیر و بیش از دیگر ادیان در حال افزایش است
مرکز پژوهشی پیو، در گزارشی با بررسی تطبیقی ادیان بزرگ و شمار پیروان آنها در کشورهای مختلف نشان داده که در حال حاضر جمعیت مسلمانان در جهان بیش از پیروان هر دین دیگری در حال افزایش است. بیشترین نرخ رشد جمعیت مسلمانان در آمریکای شمالی ثبت شده که افزایشی ۵۲ درصدی داشته است.
مرکز پژوهشی پیو، شنبه ۱۷ خرداد، در گزارشی تحت عنوان «چشم‌انداز جهانی ادیان» اعلام کرد که بین سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰، جمعیت یهودیان در جهان کمتر از یک میلیون نفر افزایش یافته و تنها شش درصد رشد کرده است.
این در حالی‌است که براساس این گزارش، جمعیت کلی جهان در همین دوره ۱۲ درصد افزایش یافته و جمعیت مسلمانان با رشد ۲۱ درصدی از ۱.۷ میلیارد به دو میلیارد نفر رسیده‌اند.
مرکز پژوهشی پیو (Pew Research Center) خود را یک نهاد مستقل و غیرحزبی می‌داند و در معرفی خود نوشته است که با هدف آگاه‌سازی افکار عمومی درباره مسائل، نگرش‌ها و روندهایی که جهان امروز را شکل می‌دهند فعالیت می‌کند. این مرکز به انجام نظرسنجی‌های عمومی، پژوهش‌های جمعیت‌شناختی، تحلیل محتوای رسانه‌ای و دیگر تحقیقات علمی مبتنی بر داده‌های اجتماعی می‌پردازد و هیچ‌گونه موضع‌گیری سیاسی یا توصیه سیاست‌گذاری ندارد.
جمعیت مسلمانان بیشتر می‌شود
در سومین بخش از این گزارش با عنوان «تغییرات جمعیتی مسلمانان» آمده است که اسلام نه‌تنها دومین دین بزرگ جهان است، بلکه از نظر شمار پیروان نیز بیش از هر دین دیگری رشد کرده است.
در حالی‌که مسلمانان اکثریت قاطع جمعیت خاورمیانه و شمال آفریقا را تشکیل می‌دهند، در دیگر مناطق از جمله آسیا-اقیانوسیه و اروپا در اقلیت هستند. با این حال، بیشترین تعداد مسلمانان در جهان در همین منطقه آسیا-اقیانوسیه زندگی می‌کنند.
بیشترین نرخ رشد جمعیت مسلمانان در آمریکای شمالی ثبت شده که با افزایش ۵۲ درصدی، جمعیت مسلمانان این منطقه را به ۵.۹ میلیون نفر رسانده است. پس از آن، آفریقای جنوب صحرا (آفریقای سیاه) با رشد ۳۴ درصدی و ۳۶۹ میلیون مسلمان در رتبه دوم قرار دارد.
تنها منطقه‌ای که در آن رشد جمعیت مسلمانان از غیرمسلمانان کمتر بوده، آمریکای لاتین و حوزه کارائیب است. در این منطقه، مسلمانان تنها شش درصد رشد داشته‌اند، در حالی‌که رشد غیرمسلمانان به ۱۰ درصد رسیده است. با این حال، سهم مسلمانان از جمعیت در تمام مناطق جهان، به جز آمریکای لاتین، افزایش یافته است.
در منطقه آسیا-اقیانوسیه، سهم مسلمانان از جمعیت به ۲۶ درصد رسیده که نشان‌دهنده افزایش ۱.۴ واحد درصدی است. در اروپا، سهم مسلمانان به شش درصد و در آفریقای جنوب صحرا (آفریقای سیاه) به ۳۳ درصد افزایش یافته است.
بر پایه این گزارش، تمرکز جمعیتی مسلمانان جهان تا حدودی از منطقه آسیا-اقیانوسیه به آفریقای جنوب صحرا (آفریقای سیاه) منتقل شده است. اکنون ۱۸ درصد از مسلمانان جهان در آفریقای جنوب صحرا (آفریقای سیاه) زندگی می‌کنند که نسبت به سال ۲۰۱۰، دو درصد بیشتر شده است.
سه کشور اندونزی، پاکستان و هند میزبان یک‌سوم کل جمعیت مسلمانان جهان هستند. اندونزی با حدود ۲۴۰ میلیون مسلمان، حدود ۱۲ درصد از کل مسلمانان جهان را در خود جای داده است. در هند، ۲۱۳ میلیون مسلمان تنها ۱۵ درصد از جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند، چرا که اسلام در هند دین اکثریت نیست.
تحولات جمعیتی مسلمانان در برخی کشورها به‌ویژه تحت تاثیر مهاجرت رخ داده است. برای نمونه، در قزاقستان سهم مسلمانان از جمعیت هشت واحد درصد افزایش یافته که بخشی از آن ناشی از کاهش جمعیت مسیحیان است. در بنین نیز افزایش مشابهی گزارش شده، هرچند برخی منابع رشد کمتری را نشان داده‌اند. لبنان نیز با ورود پناه‌جویان سوری شاهد رشد پنج واحد درصدی در سهم مسلمانان بوده است.
در مقابل، در عمان و تانزانیا، سهم مسلمانان از جمعیت کاهش یافته است. در عمان، افزایش مهاجرت خارجی موجب شد تا نسبت مسلمانان در جمعیت کل کاهش یابد. در تانزانیا نیز نرخ باروری پایین‌تر مسلمانان نسبت به غیرمسلمانان باعث افت سهم آنها در جمعیت شده است.
در اروپا نیز، اگرچه رشد سهم مسلمانان در جمعیت کشورهای مختلف کمتر از پنج واحد درصد بوده، اما روند افزایشی دیده می‌شود. در کشورهای سوئد، اتریش و آلمان به‌ترتیب رشدهای چهار، سه و یک واحد درصدی ثبت شده که عمدتا ناشی از مهاجرت پناه‌جویان جنگ سوریه و نرخ بالاتر زاد و ولد در میان مسلمانان است.
بر اساس داده‌های گزارش پیو، پنج کشور شاهد تغییر چشمگیر در سهم مسلمانان از جمعیت خود بوده‌اند: قزاقستان، بنین و لبنان با افزایش سهم مسلمانان، و عمان و تانزانیا با کاهش سهم مسلمانان در جمعیت‌شان روبه‌رو بوده‌اند.
شمار یهودیان جهان هنوز از قبل از جنگ جهانی دوم کمتر است
در این گزارش آمده است که از مجموع جمعیت یهودیان جهان، ۴۶ درصد در اسرائیل، ۳۹ درصد در ایالات متحده و باقی در کشورهایی چون فرانسه، کانادا و بریتانیا زندگی می‌کنند. برآوردها نشان می‌دهد که در سال ۲۰۲۰، جمعیت جهانی یهودیان حدود ۱۴ میلیون و ۷۸۰ هزار نفر بوده که هنوز از جمعیت حدود ۱۶.۶ میلیونی یهودیان در سال ۱۹۳۹ کمتر است.
تغییرات جمعیتی در اروپا بر اساس پیروان ادیان
در فاصله سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰، ساختار دینی اروپا با تغییراتی چشمگیر مواجه شده است؛ جمعیت مسیحیان با کاهش ۹ درصدی به ۵۰۵ میلیون نفر رسیده، در حالی‌که شمار افراد فاقد وابستگی دینی با رشد ۳۷ درصدی به ۱۹۰ میلیون نفر افزایش یافته است.
بر اساس گزارش مرکز پژوهشی پیو، سهم مسیحیان از جمعیت اروپا از ۷۵ درصد به ۶۷ درصد کاهش یافته، در مقابل، بی‌دینان از ۱۸ به ۲۵ درصد رسیده‌اند.
هم‌زمان، جمعیت مسلمانان نیز با رشد ۱۶ درصدی به ۴۶ میلیون نفر افزایش یافته و اکنون شش درصد از کل جمعیت اروپا را تشکیل می‌دهند. این در حالی است که در برخی کشورها مانند سوئد و آلبانی، رشد جمعیت مسلمانان چشمگیرتر بوده است. برای نمونه، در سوئد سهم مسلمانان از چهار به هشت درصد افزایش یافته است.
فرانسه و بریتانیا در این بازه زمانی اکثریت مسیحی خود را از دست داده‌اند و هلند نیز به جمع کشورهایی با اکثریت بی‌دین پیوسته است؛ کشوری که پس از جمهوری چک، دومین کشور اروپایی با این ویژگی به شمار می‌آید. در بریتانیا، مسیحیان اکنون کمتر از نیمی از جمعیت را تشکیل می‌دهند و بی‌دینان به ۴۰ درصد رسیده‌اند.
میانگین سنی جمعیت اروپا نیز بالا گزارش شده و در سال ۲۰۲۰ به ۴۲ سال رسیده است. مسلمانان با میانگین سنی ۳۴ سال جوان‌ترین گروه مذهبی و یهودیان با میانگین ۵۳ سال، مسن‌ترین گروه دینی قاره اروپا شناخته شده‌اند. این در حالی است که رشد جمعیت در بسیاری از کشورهای اروپایی تنها به واسطه مهاجرت تداوم یافته، چراکه نرخ تولد کمتر از میزان مرگ‌ومیر بوده است.
کاهش سهم جهانی مسیحیان؛ رشد سریع در آفریقا، افت چشمگیر در غرب
بر پایه این گزارش، جمعیت جهانی مسیحیان بین سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰ تنها شش درصد افزایش یافته و از ۲.۱ میلیارد به ۲.۳ میلیارد نفر رسیده، در حالی‌که جمعیت سایر ادیان در همین دوره ۱۵ درصد رشد داشته‌اند. در نتیجه، سهم مسیحیان از جمعیت جهانی از ۳۱ به ۲۹ درصد کاهش یافته است.
در اروپا و آمریکای شمالی، جمعیت مسیحیان به‌ترتیب ۹ و ۱۱ درصد کاهش یافته، اما در آفریقای جنوب صحرا (آفریقای سیاه) با رشد ۳۱ درصدی به ۶۹۷ میلیون نفر رسیده است؛ منطقه‌ای که حالا با ۳۱ درصد از کل مسیحیان جهان، از اروپا پیشی گرفته است. این در حالی است که در اروپا، مسیحیان اکنون ۲۲ درصد از جمعیت جهانی این دین را تشکیل می‌دهند.
ایالات متحده همچنان میزبان بزرگ‌ترین جمعیت مسیحی در میان کشورهای جهان است؛ با حدود ۶۴ درصد از جمعیت این کشور که در سال ۲۰۲۰ خود را مسیحی معرفی کرده‌اند.
در عین حال، پدیده ترک دین (disaffiliation) که طی دهه‌های اخیر در کشورهای غربی تشدید شده، مهم‌ترین عامل افت جمعیت مسیحیان در مناطقی چون استرالیا، شیلی، اروگوئه، آمریکا و کاناداست. در استرالیا، سهم مسیحیان در یک دهه ۲۰ واحد درصد کاهش یافته و به کمتر از نیمی از جمعیت رسیده است.
در مقابل، تنها کشوری که سهم مسیحیان در آن به‌طور قابل توجهی افزایش یافته، موزامبیک است؛ جایی که در سال ۲۰۲۰، ۶۱ درصد از مردم خود را مسیحی دانسته‌اند؛ رشدی ۵ درصدی که به پایان سیاست‌های رسمی ضد مذهب در دهه ۱۹۸۰ نسبت داده شده است.
آمریکا دومین کشور بی‌دین جهان شد؛ چین در صدر
در بخش دیگری از این گزارش آمده است که ایالات متحده در سال ۲۰۲۰ پس از چین، دومین کشور جهان از نظر شمار افراد فاقد وابستگی دینی بوده و از ژاپن نیز پیشی گرفته است. در این سال، حدود ۱۰۱ میلیون نفر در آمریکا خود را خداناباور، ندانم‌گرا یا فاقد وابستگی خاص دینی معرفی کرده‌اند؛ افزایشی چشمگیر معادل ۹۷ درصد نسبت به سال ۲۰۱۰.
در همین حال، ژاپن در سال ۲۰۲۰ دارای ۷۳ میلیون فرد فاقد دین بوده که نسبت به سال ۲۰۱۰ تنها ۸ درصد رشد داشته‌اند. با این حال، نسبت افراد فاقد دین در کل جمعیت ژاپن به‌مراتب بیشتر از آمریکا است؛ به‌طوری‌که ۵۷ درصد از مردم ژاپن بی‌دین هستند، در حالی‌که این رقم در ایالات متحده ۳۰ درصد است.
در هر دو سال ۲۰۱۰ و ۲۰۲۰، چین بالاترین شمار افراد فاقد وابستگی دینی را داشته است؛ با حدود ۱.۳ میلیارد نفر که ۹۰ درصد از جمعیت کل این کشور را شامل می‌شود.